کسی که برای الله حج کند و از همبستری با همسرش و مقدمات آن خودداری نمايد - يا بدگويی و دعوا نکند- و مرتکب معصيت نشود، مانند روزی که از مادرش زاده شده [از حج] باز می‌گردد به هنگام حاضر بودن غذا و فشار دفع ادرار و مدفوع، نمازی نیست اگر در روز جمعه و درحالی که امام خطبه می‌خواند به همراه خود بگویی: ساکت باش، مرتکب لغو شده‌ای پنج چیز از امور فطرى هستند: ختنه، تراشیدن موهاى عورت، كوتاه كردن سبيل، كوتاه كردن ناخن‌ها و كندن موهاى زير بغل سبيل‌ها را كوتاه كنيد و ريش را انبوه سازيد هركس مانند اين وضوى من وضو بگیرد، سپس دو ركعت نماز بخواند و - تا آنجا که در اختيارِ اوست- وسوسه و ريا به خود راه ندهد، گناهان گذشته‌اش بخشوده خواهند شد بارالها، قبر مرا بتی نگردان سنگين‌ترين نماز براى منافقان نماز عشاء و نماز صبح است؛ و اگر مى‌دانستند در این دو [نماز چه پاداشى] هست، حتی سینه‌خیز هم شده براى ادای آنها به مسجد مى‌آمدند الله نماز یکی از شما را که بی‌وضو شده نمی‌پذیرد، تا آنکه وضو بگیرد مسواک پاک کنندهٔ دهان و باعث خشنودی پروردگار است نمازهای پنجگانه و جمعه تا جمعه و رمضان تا رمضان، پاک کنندهٔ [گناهان] بین آنهاست، اگر از گناهان کبیره دوری شود آنکه پیوند خویشاوندی‌اش را پیوسته می‌دارد، آن نیست که مقابله به مثل می‌کند [و اگر خویشاوندانش با او رابطه داشتند رابطه‌اش را با آنان حفظ می‌کند]، بلکه حفظ کنندهٔ صلهٔ رحم آن است که اگر [خویشاوند او] پیوند خویشاوندی‌اش را با او قطع کند، او این پیوند را پیوسته بدارد [و رابطه‌اش را قطع نکند] هركس ماه رمضان را از روى ايمان و براى كسب پاداش آن روزه بگيرد، گناهان گذشته‌اش بخشيده می‌شوند هرکس شب قدر را با ایمان و برای کسب پاداش آن [به عبادت] قیام کند، گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود تا وقتی شما را رها کرده‌ام [و امری نکرده‌ام] مرا [با همان مسائلی که به شما می‌گويم] رها کنيد [و دربارهٔ مسايلِ ناگفته نپرسيد] زيرا امت‌های گذشته را سؤال زیاد و مخالفت با پيامبران‌شان به هلاکت رساند حلال واضح و حرام واضح است الله نیک‌رفتاری را در هر موردی واجب نموده است به خود زیان نزنید و به دیگران زیان نرسانید. کسی که زیان برساند الله به او زیان رساند و کسی که سخت بگیرد الله بر او سخت بگیرد هر آنچه كه از آن نهى كرده ام از آن دورى كنيد، و هر آنچه كه به آن امر كرده ام به اندازه ی توانايى هايتان آن را انجام دهيد، به طور قطعى آنچه كه مردمان قبل از شما را نابود كرده است؛ پرسش هاى زيادشان و مخالفت هايشان با پيامبرانشان بوده است. همواره جبرئيل در مورد همسايه به من سفارش مى‌كرد تا جایی كه گمان بردم همسايه از همسايه ارث مى‌برد رقیه و تمیمه‌ها [ی شرک آمیز] و توله شرک است به مردگان ناسزا نگوييد، زیرا آنها به نتيجهٔ اعمال خود رسيده‌اند کسی که نماز صبح را ادا کند، در ذِمّهٔ (امان و حمایت) الله است هيچ صدقه‌اى مال را كم نمى‌كند و الله متعال با بخشندگی بنده تنها احترام و عزتش را بيشتر مى‌كند؛ و هیچكس برای الله فروتنی نمی‌کند، مگر الله او را بلند می‌کند کامل‌ترین مؤمنان از نظر ایمان، خوش اخلاق‌ترین آنان هستند و بهترین شما، بهترینِ شما برای زنان‌شان هستند دنیا متاعی است و بهترین متاع دنیا، زن صالح و درستکار است الله متعال فرموده است: اى فرزند آدم انفاق كن، بر تو انفاق می‌شود همانا سزاوا‌رترين شروطى كه بايد به آنها پايبند باشید، شروطى است كه با آنها شرمگاه زنان را برای خود حلال می‌کنید اين ذکر پس از هر نماز، ورد زبان رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ بود هیچ روزهایی نیست که عمل صالح در آن نزد الله محبوب‌تر از این روزها باشد» یعنی ده روز اول ماه ذی‌الحجه هرکس نماز عصر را ترک گوید، عملش تباه شده است هرکس وضو بگیرد و خوب وضو بگیرد، گناهانش از بدنش خارج می‌شود تا جایی که از زیر ناخن‌هایش بیرون می‌آید وقتی مرد [به عنوان سرپرست خانواده] به نیت اجر و پاداش برای خانواده‌اش هزینه کند، برای او صدقه به حساب می‌آید رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ از «قزع» نهی کردند از (قطرات) ادرار خود را حفظ کنيد؛ زيرا عموم عذاب قبر از آنست. بر روی قبور ننشینید و به سوی آن نماز نگزارید آنان قومى هستند هرگاه بندهٔ صالحى يا مرد نیکوکاری در ميان آنان وفات كند، بر روى قبر وى مسجدى بنا ‌می‌کنند به من امر شده كه بر روى هفت استخوان سجده کنم پيامبر ـ صلى الله عليه وسلم ـ در بين دو سجده مى‌فرمود: «اللَّهمَّ اغْفِرْ لي، وارْحَمْنِي، وعافِني، واهْدِني، وارزقْنِي»: «بارالها مرا ببخش و به من رحم كن و به من عافيت ببخش و من را هدايت كن و به من رزق و روزى عطا کن اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلَامُ، وَمِنْكَ السَّلَامُ، تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ»: «بارالها تو [از هر عیب و نقصی] سالم هستی و سلامت از سوی توست، بابرکت هستی ای صاحب شکوه و بزرگواری ایستاده نماز بگزار، پس اگر نتوانستی نشسته و اگر نتوانستی بر پهلو خوابیده آيا نداى نماز (اذان) را مى‌شنوى؟» گفت: بله، فرمود: «فَأَجِبْ»: «پس اجابت کن هرگاه یکی از شما وارد نماز جماعت شد، امام در هر حالتی که بود، باید مانند امام عمل کند رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ خطبهٔ حاجت را به ما یاد دادند نکاح (درست) نیست مگر با (اجازه‌ی) ولی هركس مُعاهدی را به قتل برساند بوى بهشت را احساس نمی‌کند، حال آنکه بوى آن از مسير چهل سال به مشام مى‌رسد رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ رشوه دهنده و رشوه گیرنده در قضاوت را لعن نمودند اسلام بر پنج [پایه] بنا شده است نظرتان در این مورد چیست: اگر نمازهای فرض را به‌جا آوردم و رمضان را روزه بگیرم و حلال را حلال بدانم و حرام را حرام [و مرتکبش نشوم] پاکی [به وسیله‌ی وضو و غسل] نصف ایمان است و الحمدلله ترازو را پر می‌کند و سبحان الله والحمدلله ما بین آسمان‌ها و زمین را پر می‌کنند وای بر پشت پاها از آتش دوزخ؛ کامل وضو بگیرید هرگاه مؤذن بگوید: اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ؛ و یکی از شما [در پاسخش] بگوید: اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ کسی که نمازی را فراموش کرد، پس هرگاه به یادش آورد باید ادایش کند و [این کارش] کفاره‌ای جز این ندارد میان شخص و شرک و کفر، ترک نماز است پیمانی که میان ما و آنهاست نماز است؛ پس هر که ترکش گوید کافر شده است رسول الله صلی الله علیه وسلم در هر رمضان ده روز به اعتکاف می نشست؛ اما در سالِ وفاتش بيست روز اعتکاف کرد. در یکی از غزوه‌های پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ زنی را کشته یافتند، پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ کشتن زنان و کودکان را محکوم کردند نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمدم و گفتم: ای رسول خدا، ما در سرزمين اهل کتاب زندگی می کنيم؛ آيا در ظرف های آنها غذا بخوريم؟ پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ از نذر نهی کرده و فرمودند: «إِنَّهُ لَا يَأْتِي بِخَيْرٍ، وَإِنَّمَا يُسْتَخْرَجُ بِهِ مِنَ الْبَخِيلِ»: «نذر خیری نمی‌آورد، بلکه با آن (مقداری) از (مال) بخیل بیرون آورده می‌شود به الله سوگند که - ان شاء الله - من سوگندی یاد نمی‌کنم که چیزی را بهتر از آن ببینم مگر آنکه کفارهٔ سوگندم را می‌دهم و آنچه را بهتر است انجام می‌دهم نخستین چیزی که میان مردم در روز قیامت دربارهٔ آن قضاوت می‌شود، مسئلهٔ خون‌هاست هرکه برای آن بجنگد که کلمهٔ الله برتر باشد، او در راه الله [جنگیده] است هرکس به دروغ و عامدانه به دينی غير از اسلام سوگند ياد كند، پس همان گونه است كه می گويد. هرگاه صدای اذان را شنیدید، مانند آنچه مؤذن می‌گوید، بگویید رهایشان کن، چون آنها را در حال وضو پوشیده‌ام این خون [ناشی از پارگی] رگ است، اما نماز را به اندازهٔ روزهایی که در آن حیض می‌شدی ترک کن، سپس غسل کن و نماز بخوان صف‌های خود را راست کنید، زیرا راست نمودن صف‌ها از کمال نماز است هرگاه یکی از شما وضو گرفت، پس آب در بینی‌ کند سپس آن را با فشار بیرون بریزد؛ و هرکس استجمار کرد (پس از قضای حاجت با چیزی غیر از آب محل نجاست را تمیز کرد) پس به تعداد فرد انجامش دهد همانا دنیا شیرین و سرسبز (دلربا) است و الله شما را در آن جانشین یکدیگر قرار داده است؛ و نظاره‌گر این است که چگونه عمل خواهید کرد؛ پس از دنیا و از زنان پروا دارید از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ ده رکعت را به یاد دارم رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ هر وقتِ شب که از خواب برمی‌خاست، دهانش را با سِواک نظافت می‌کرد مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم از خیالاتی که در نماز با آنها مواجه می شد و احساس شکستن وضو به وی دست می داد، شکایت نمود؛ پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «لا يَنْصَرِفُ حَتَّى يَسْمَعَ صَوْتاً، أَوْ يَجِدَ رِيحاً»: «در این حالت نمازش را قطع نکند تا اینکه صدایی بشنود یا بویی احساس کند». چون نماز درحالی اقامه شد که شام حاضر بود، ابتدا شام بخورید. هیچ مرد مؤمنی از زن مؤمنی [یعنی همسرش] متنفر نشود؛ زیرا اگر یک اخلاق او را نپسندد، از اخلاق دیگرش رضایت دارد هرگاه به محل قضای حاجت رفتید [به هنگام ادرار و مدفوع] نه رو به قبله کنید و نه پشت به قبله؛ بلکه رو به سمت شرق یا غرب کنید هیچ‌یک از شما به هنگام ادرار، با دست راستش آلت تناسلی خود را نگيرد و با آن استنجا نکند. همچنين هنگام آب خوردن، در ظرف آب تنفس نکند رسول الله صلی الله علیه وسلم از نماز خواندن پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب و پس از نماز عصر تا غروب آفتاب نهی فرمودند. آیا یکی از شما نمی‌ترسد که چون سرش را پیش از امام بلند کند، الله سر او را به سر الاغ تبدیل کند یا چهره‌اش را به چهرهٔ الاغ تبدیل نماید؟ هنگامی که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ نماز را آغاز می‌کرد (تکبیر احرام می‌گفت) دستانش را تا مقابل شانه‌هایش بالا می‌برد درحالی‌که کف دستم بين دو کف دستان رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ بود، تشهد را همچون سوره‌ای از قرآن به من آموخت اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ القَبْرِ، وَمِنْ عَذَابِ النَّارِ، وَمِنْ فِتْنَةِ المَحْيَا وَالمَمَاتِ، وَمِنْ فِتْنَةِ المَسِيحِ الدَّجَّالِ»: «یا الله من از عذاب قبر و از عذاب دوزخ و از فتنهٔ زندگی و مرگ و از فتنهٔ مسیح دجال به تو پناه می‌آورم خداوندا میان من و گناهانم دوری انداز چنانکه مشرق و مغرب را از هم دور ساخته‌ای در سجده، اعتدال را رعایت کنيد و هيچيک از شما ساعدهايش را مانند سگ، بر زمين نگذارد. از انس بن مالک سوال کردم: آيا رسول الله صلى الله عليه وسلم با كفش نماز می خواند؟ گفت: بله. اگر سگ در ظرف یکی از شما نوشید، پس باید هفت بار آن را بشوید هرگاه پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ برای قضای حاجت می‌رفت، می‌فرمود: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الخُبُثِ وَالخَبَائِثِ»: «یا الله، از خبیث‌های نر و ماده به تو پناه می‌برم هرکس صادقانه شهادت را از الله بخواهد، الله او را به منازل شهدا می‌رساند حتی اگر در بسترش بمیرد به مردم امر شد كه آخرين عمل شان در ايام حج، طواف (وداع) باشد مگر زنان حائضه كه از اين قانون مستثنا می باشند. روش غسل جنابت هرگاه رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ غسل جنابت می‌کرد، دستانش را می‌شست و وضوی نماز را انجام می‌دادند سپس غسل می‌کرد قبر مرا به محلی برای رفت و آمد در زمانی مخصوص به شیوه ای مخصوص تبدیل نکنید و خانه های تان را به قبرستان تبديل نكنيد و بر من درود بفرستيد؛ زيرا هر جا باشید، درودتان را به من می رسانند. من مردی بودم که زیاد مذی از من خارج می‌شد و به دلیل جایگاه دختر پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ [و اینکه داماد ایشان بودم] شرم می‌کردم که در این باره از ایشان بپرسم، پس از مِقداد بن اَسوَد خواستم که در این مورد از ایشان سؤال کند، پس فرمودند: «يَغْسِلُ ذَكَرَهُ وَيَتَوَضَّأُ»: «آلت خود را می‌شوید و وضو می‌گیرد هنگامی که لباس می پوشيد و هنگامی که وضو می گيريد، از سمتِ راست بدن تان آغاز کنيد. کدام عمل نزد الله محبوب‌تر است؟ فرمود: «الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا»: «نماز به وقت آن». پرسیدم: سپس چه چیزی؟ فرمود: «ثُمَّ بِرُّ الوَالِدَيْنِ»: «سپس نیکی به والدین». گفتم: سپس چه؟ فرمود: «الجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»: «جهاد در راه الله تفاوت میان آنها چیست؟ احادیث محکم را با آغوش باز می پذیرند و در مواجهه با احادیث متشابه هلاک می شوند. هر روز که بندگان شب را به صبح می رسانند، دو مَلَک پايين می آيند و يکی از آنها می گويد: یا الله، به کسی که انفاق می کند، عوض بده. و ديگری می گويد: یا الله، مال بخيل و کسی که از انفاق کردن خودداری می کند، از بين ببر. نزد سعيد بن جبير بودم که گفت: چه کسی از شما ستاره ای را دید که ديشب سقوط کرد؟ گفتم: من. سپس گفتم: من مشغول نماز خواندن نبودم بلکه عقربی مرا نيش زده بود. به الله سوگند که اگر الله يک نفر را به وسيلهٔ تو هدايت نمايد، برای تو از شتران سرخ‌مو بهتر است هرکس مجاهدِ راه الله را تجهیز کند، [گويا] خود جهاد کرده است؛ و هرکس در غياب او، خانواده‌اش را به نيکی سرپرستی نمايد، [گويا] خود جهاد نموده است سپس همانند پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ برای آنان وضو گرفت آيا نمی دانی که اسلام گناهانِ پيش از خود را نابود می کند و هجرت گناهانِ قبل از خود را از ميان می برد و حج نيز گناهان گذشته را نابود می گرداند؟ نزد رسول الله صلى الله عليه و سلم آمدم درحالی که ايشان مشغول مسواک زدن با تکه چوب تری بود؛ يک سمت چوب مسواک بر روی زبانش بود و درحالی که مسواک در دهانش بود، صدای اع اع از خود خارج می کرد، گویا می خواهد استفراغ کند. برایت کافی بود که با دستانت چنین کنی» سپس دستانش را یک بار بر زمین زد و سپس با دست چپ، دست راستش و پشت دستانش و چهره‌اش را مسح کرد هیچ پيامبری نیست که الله متعال در امت‌های پيش از من مبعوث نموده، مگر ياران مخلص و اصحابی از امتش داشته که راه و روش او را در پيش می‌گرفتند و از دستورهای او پيروی می‌کردند شخصی درحالی که پايش را در رکاب نهاده بود، از رسول الله صلى الله عليه وسلم پرسيد: کدامين جهاد برتر است؟ فرمود: «سخن حقی که نزد پادشاهی ستمکار گفته شود». با رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ بر گواهی دادن به اینکه معبود به حقی جز الله نیست و محمد فرستادهٔ الله است و برپا داشتن نماز و دادن زکات و سمع و طاعت و خیرخواهی برای هر مسلمان بیعت کردم خواندن این دعا را در پی هر نماز ترک نکن: اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ»: «بارالها، مرا در ذکر و یادت و شکر و سپاست و عبادت نیکویت یاری بفرما وای از عذاب دوزخ بر پُشت پاهایی که هنگام وضو گرفتن خوب شسته نمی شوند. شبی رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز عشاء را به تاخير انداخت؛ پس عمر رضى الله عنه آمده و گفت: ای رسول خدا، وقت نماز است؛ زنان و بچه ها خوابيده اند؛ پس رسول الله صلی الله علیه وسلم درحالی از خانه خارج شد که قطره های آب از سرش می چکید و فرمود: اگر بر امتم سخت نمی بود، آنها را دستور می دادم این نماز را در این ساعت بخوانند. الله تعالی فرموده است: هر عمل فرزند آدم برای اوست مگر روزه که برای من است و من پاداش آن را می‌دهم ای عايشه، برخيز و نماز وتر را بخوان. یا الله، من از خشم و غضبت به خشنودی و رضايتت و از کيفر و مجازاتت به عفو و بخششت پناه می برم و از گرفت و مؤاخذه ات به تو پناه می آورم. مرا توان و یارای آن نیست که به بيان ثنا و توصيف شايسته و وصف و شکوه بايسته ات بپردازم، تو چنان هستی که خودت را ستايش نموده ای. از رسول الله صلى الله عليه وسلم پرسيده شد: برترین نماز کدام است؟ فرمود: «نمازی که قيامش طولانی باشد». نخستين کاری که رسول الله صلى الله عليه وسلم هنگام ورود به خانه اش انجام می داد، چه بود؟ پاسخ داد: مسواک می زد. او کسی است که شيطان در گوش هایش ادرار کرده است. يا فرمود: در گوشِ او. ده خصلت جزو فطرت است: کوتاه کردن سبيل، گذاشتن ريش، مسواک زدن، استنشاق آب (= به بينی کشيدنِ آب)، کوتاه کردن ناخن ها، شستن بند انگشتان و مفاصل، گرفتن موی زير بغل، تراشيدن موی زيرِ ناف و استنجا. هريک از شما شب هنگام که می‌خوابد، شيطان سه گره بر پُشت سرِ او می‌زند و هنگامِ بستنِ هر گرهی [در گوش او می‌گويد] شبی دراز در پيش داری؛ پس بخواب برای الله زیاد سجده کن؛ زیرا برای الله سجده‌ای نمی‌بری، مگر آنکه الله به وسیلهٔ آن درجه‌ای بر درجات تو می‌افزاید و گناهی از گناهانت را پاک می‌‌کند چنانکه رسول الله صلى الله عليه وسلم در ماه رمضان برای عبادت می کوشيد، در ماه های دیگر نمی کوشيد و آن اندازه که در دهه ی پايانیِ رمضان برای عبادت کوشش می کرد، در وقتِ ديگری آن همه تلاش نمی کرد. ما مسواک و آبِ وضوی رسول الله صلى الله عليه وسلم را آماده می کرديم و ايشان در پاسی از شب که الله می خواست، برمی خاست و مسواک می زد و وضو می گرفت و نماز می خواند. قدم های هر بنده ای در راه الله غبارآلود شود، آتش دوزخ آن را لمس نمی کند. شهيد هنگام کشته شدن دردی احساس نمی کند مگر به اندازه ی دردی که يکی از شما از نيشگونِ [مورچه يا نيشِ پشه] حس می نمايد. هرکس خوشحال می شود الله متعال او را از سختی های روز قيامت نجات دهد، به بدهکارِ تنگ دست مهلت دهد يا بخشی از بدهیِ وی را ببخشد. آنکه بَردَین (دو نماز به وقت سرما) را بخواند، وارد بهشت می‌شود به من بگوييد: اگر در راه الله کشته شوم، گناهانم بخشيده می شوند؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم ابتدای شب می خوابيد و در پايان شب برمی خاست و نماز می خواند. ای رسول خدا، دو همسايه دارم؛ به کداميک از آنها هديه بدهم؟ فرمود: «به آن که درب خانه اش به تو نزديک تر است». آنچه را كه خويشاوندیِ نسبی حرام می كند، رضاعت نيز حرام می گرداند. هركس يك روز در راه الله (=جهاد) روزه بگيرد، الله متعال چهره اش را به اندازه ی مسافت هفتاد سال از دوزخ دور می كند. تا زمانی که مردم در افطار کردن عجله کنند، همواره در خير و نيکی به سر می برند. هيچيک از شما روز جمعه را روزه نگيرد، مگر آنکه روزِ قبل يا بعد از آن را هم روزه بگيرد. ما در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم زکات فطرمان را یک صاع غذا یا یک صاع جو یا یک صاع کشک یا یک صاع کشمش می پرداختیم. به همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم سحری خورديم و سپس برای نماز فجر برخاستيم. انس می گوید: به زید گفتم: ميان سحری و نماز چقدر فاصله بود؟ زيد پاسخ داد: به اندازه ی خواندن پنجاه آيه. پس از فتحِ [مکه] ديگر هجرتی [از مکه] وجود ندارد؛ ولی جهاد و نيت باقی است. و هرگاه به جهاد فرا خوانده شديد، به جهاد برويد. رسول الله صلى الله عليه وسلم تا زنده بود، ده روز آخر ماه رمضان را اعتکاف می کرد. و بعد از وفات ایشان، همسرانش این ده روز را به اعتکاف می نشستند. سحری بخورید که در سحری خوردن برکت است. مردی از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد روزه گرفتن در سفر سوال می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم پاسخ می دهد: «اگر خواستی روزه بگير و اگر نخواستی نگير». نبايد يک يا دو روز قبل از رمضان روزه بگيريد، مگر کسی که مقيد به روزه گرفتن (مثلا روزهای دوشنبه و پنجشنبه) بوده که چنين شخصی (طبق عادت قبلی خود) روزه بگيرد. رسول الله صلى الله عليه و سلم زکات فطر - يا زکات رمضان - را بر مرد و زن، آزاد و برده واجب نمود. برای زنی كه به الله و روز قيامت ايمان دارد، جايز نيست مسير يك شبانه روز راه را بدون مَحرَم سفر کند. گاهی فجر درحالی طلوع می كرد كه رسول الله صلى الله عليه وسلم به علت همبستری با همسرانش جنب بود. آنگاه غسل می كرد و به روزه اش ادامه می داد. رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن دو روز عید فطر و قربان و از اينكه کسی خود را طوری در لباس بپيچد كه دست هايش داخل آن بمانند و بيرون آوردن آنها مشكل باشد و از نشستن بر روی باسن و نهادن کف پا بر روی زمين و جمع کردن زانوها به طرف سينه در حالتی که تمام بدن را با يک لباس پوشيده باشد و همچنین از نماز خواندن بعد از نماز صبح و عصر نهی کرده است. هرکس روزه داشت و از روی فراموشی چیزی خورد یا نوشید، روزه اش را کامل کند که الله به او آب و غذا داده است. رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن این دو روز نهی کرده است: روز عید فطر که روزه به پایان می رسد و روز دیگری که در آن از قربانی تان می خورید. (عید قربان). رسول الله صلى الله عليه وسلم چنين لبيك می گفت: «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ، لا شَرِيكَ لَكَ». خلیلم مرا به سه چیز سفارش نمود: روزه گرفتن سه روز از هر ماه و دو رکعت نماز ضُحیٰ و اینکه پیش از خواب نماز وترم را ادا کنم شب قدر را در شب های فردِ دهه ی آخِر جستجو کنيد. می بينم که خواب های شما درباره ی اينکه شب قدر در هفت شبِ پايانیِ رمضان است، با هم مطابقت دارد؛ پس کسی که در جستجوی شب قدر است، آن را در هفت شبِ پايانیِ رمضان جستجو نمايد. هرگاه شب از اين سمت - يعنی از سوی مشرق - نمايان شد و روز از اين طرف - يعنی از سمتِ مغرب - رفت، روزه دار بايد افطار کند. بر مالی كه كمتر از پنج اوقيه باشد و بر شترانی که تعداد آنها کمتر از پنج نفر باشد و بر مالی که کمتر از پنج وسق باشد، زكاتی نیست. ای رسول خدا، من در جاهلیت نذر کرده بودم که شبی را در مسجدالحرام به اعتکاف بنشینم؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «فَأَوْفِ بِنَذْرِكَ»: «پس به نذرت وفا کن». چون آن [یعنی هلال رمضان] را دیدید روزه شوید و چون آن [یعنی هلال شوال] را دیدید افطار کنید و در صورتی که (به سبب ابر) بر شما پنهان ماند مقدارش را [سی روز] در نظر بگیرید مگر الله زمينه ای برای شما فراهم نکرده که بتوانيد صدقه دهيد؟ هر سبحان الله گفتن، يک صدقه است؛ هر الله اکبر گفتن، يک صدقه است؛ هر الحمدلله گفتن، يک صدقه است؛ هر لااله الاالله گفتن، يک صدقه است. آنچه تو را به شک می‌اندازد رها کن و چیزی را برگیر که تو را به شک نمی‌اندازد، زیرا راستی آرامش است و دروغ عامل تردید نماز مرد در جماعت بر نمازش در خانه‌اش و نمازش در (محل کارش در) بازار بیست و چند درجه برتری دارد اگر چنان بود که بر اساس ادعای مردم به آنان داده می‌شد، بی‌شک مردمی مدعی اموال و جان‌های دیگران می‌شدند، اما دلیل آوردن بر عهده‌ی مدعی و سوگند خوردن بر عهده‌ی کسی است که انکار می‌کند وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم به سبب درد يا هر علت ديگری، از نماز شب بازمی ماند، در روز، دوازده رکعت نماز می خواند. رسول الله صلی الله علیه وسلم از زنانی كه (هنگام مصيبت) با صدای بلند گريه می كنند و موهای سرشان را می كَنَند و گريبان چاک می دهند، بیزار است. هرکس سیر یا پیازی خورد، باید از ما کناره گیرد - یا فرمود: از مسجد ما کناره گیرد - و باید در خانه‌اش بنشیند هنگامی که دهه ی پايانی ماه رمضان فرامی رسيد، رسول الله صلى الله عليه وسلم شب را به عبادت سپری می کرد و خانواده اش را بيدار می نمود و کمرش را محکم می بست. «او در آتش است». صحابه برای تحقيق و بررسی وضعيت او رفتند و ديدند که عبايی از مال غنیمت دزديده است. نظرتان چیست؟ اگر کنار دروازهٔ [خانهٔ] یکی از شما رودی باشد که هر روز پنج بار خودش را در آن بشوید، آیا چیزی از چرک بدنش باقی می‌ماند؟ ما در نماز با يکديگر صحبت می کرديم؛ اما زمانی که اين آيه نازل گرديد: «و با فروتنی و فرمانبرداری برای الله به پا خیزید» به ما دستور داده شد تا در نماز سکوت کنیم و از صحبت کردن منع شديم. رسول الله صلی الله علیه وسلم در رکوع و سجده این ذکر و دعا را زیاد می خواند: «سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ ربَّنَا وَبحمْدِك، اللَّهمَّ اغْفِرْ لي». در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم خورشید کسوف کرد؛ بنابراین رسول الله صلی الله علیه وسلم کسی را فرستاد تا در بین مردم ندای «الصلاة جامعة» سر دهد؛ پس مردم جمع شدند و رسول الله صلی الله علیه وسلم جلو رفت و تکبیر گفت و در دو رکعت، چهار رکوع و چهار سجده انجام داد. رسول الله صلى الله عليه وسلم در تمام بخش های شب نماز وتر می خواند؛ گاه در اول شب و گاه در نيمه ی شب و گاه در پايان شب. و آخرین وقتی که در آن وتر می خواند سحر بود. فرزندان‌تان را در هفت سالگی به نماز امر کنید و در ده سالگی برای نماز بزنید و محل خواب آنان را جدا کنید پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ نزد ما آمد که گفتیم: یا رسول الله، دانستیم که چگونه بر شما سلام بگوییم، پس چگونه بر شما درود بفرستیم؟ برای کسی که فاتحة الکتاب را نخواند، نمازی نیست کسی که در روز جمعه [همانند] غسل جنابت، غسل کند، سپس [به مسجد] برود مانند آن است که شتری را صدقه کرده باشد هریک از شما که به [نماز] جمعه آمد، باید غسل کند هرکس در تشييع جنازه ای شرکت کند و تا پايانِ نماز جنازه بماند، به اندازه ی يک قيراط پاداش می يابد و اگر تا خاکسپاریِ ميّت صبر کند، پاداش دو قيراط برايش ثبت می شود. پرسيدند: ای رسول خدا، دو قيراط چقدر است؟ فرمود: همانندِ دو کوه بزرگ. کسی که حق مسلمانی را با سوگند دروغ تصاحب کند، الله دوزخ را بر او واجب نموده و بهشت را بر او حرام می گرداند. هرکس به خوبی وضو بگیرد و سپس برای نماز جمعه [به مسجد] برود و به خطبهٔ جمعه گوش دهد و ساکت باشد، گناهانی که تا روز جمعه و سه روز بعد از او سر می‌زند، آمرزيده می‌شود کسی که در ابتدا يا پايان روز به مسجد برود، الله برای هر نوبت که در ابتدا يا انتهای روز به مسجد می‌رود، ضيافتی در بهشت برای او فراهم می‌سازد هرکس با نيزه از مساجد يا بازارهای ما می گذرد، بايد نوک آن را با دستش بگيرد تا مبادا به يکی از مسلمانان برخورد کند و آسيبی به او برساند. ای مردم، سلام گفتن را رواج دهيد و غذا بدهيد و پيوند خويشاوندی را به جای آوريد؛ و شب هنگام، درحالی‌که مردم خوابيده‌اند، نماز بگزارید تا به سلامتی (بدون هیچ رنجی) وارد بهشت شويد ای رسول خدا، برترین مردم کیست؟ هرگاه مرد، همسرش را برای رفع نيازش فرابخواند، زن بايد اجابت کند؛ هرچند بر سرِ تنور باشد. هریک از شما مسئولید و دربارهٔ رعیت خود سوال می‌شوید، هرکس يک وجب از زمين را به ناحق تصاحب کند، روز قيامت همين يک وجب از هفت زمين به دور گردنش پيچيده می شود. هنگامی كه امام آمين گفت، شما نيز آمين بگوييد. زيرا آمين هركس با آمين ملائکه همزمان باشد، تمام گناهان گذشته اش آمرزيده می شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم از معامله به صورت منابذه و ملامسه نهی فرمود. منابذه این است که فروشنده پارچه ای را برای فروش نزد مشتری بیندازد و قبل از اینکه وی پارچه را بررسی کند و به آن نگاه کند، معامله تمام شده تلقی گردد. و ملامسه این است که چون پارچه را لمس کند و لو اینکه به آن نگاه نکند، معامله تمام شده به حساب آید. رسول الله صلی الله علیه وسلم از معامله کردن محصولات تا به دست آمدن و رسیدن آنها نهی کرد. گفته شد: علامت به دست آمدن و رسیدن محصولات چیست؟ فرمود: «اینکه قرمز شوند». راوی می گوید: انس رضی الله عنه گفت: اگر الله مانع به دست آمدن و رسیدن محصولات شود، آنگاه در برابر چه چیزی مال برادرت را برای خود حلال دانستی؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فروشنده و خریدار را از معامله ی محصول تا آشکار شدن علایم سالم بودن و رسیدن آن نهی کرده است. هركس به اندازه ی يک خرما از کسب حلال و پاک صدقه دهد - و الله جز مال حلال و پاک را نمی پذيرد - الله متعال آن را به دست راست خود می گيرد و آن چنان برای صدقه دهنده پرورش می دهد که مثل کوه بزرگ می شود؛ همان طور که شما کره اسب خود را پرورش می دهيد. كسی كه توانايی دارد، ازدواج كند، زيرا باعث حفاظت بیشتر چشم و مصونیت بیشتر شرمگاه می‌شود. و كسی كه توانايی [ازدواج را] ندارد، باید روزه بگيرد كه روزه، شهوت را ضعيف و كنترل می‌كند هرگاه يکی از شما برای مردم پيش نماز شد، نماز را کوتاه بخواند؛ زيرا در ميان نمازگزاران (افرادِ) ضعيف، بيمار و کسانی هستند که کار فوری دارند. و اگر برای خود (يعنی به تنهايی) نماز خواند، هر اندازه که خواست، نمازش را طولانی بگرداند. از وارد شدن بر زنان برحذر باشید فروش نقره در برابر طلا رباست مگر اینکه دست به دست باشد؛ و فروش گندم در برابر گندم رباست مگر اینکه دست به دست باشد؛ و فروش جو در برابر جو رباست مگر اینکه دست به دست باشد و فروش خرما در برابر خرما رباست، مگر اینکه دست به دست باشد رسول الله صلی الله علیه وسلم از اینکه شهرنشينی کالاهای روستانشينی را - به صورت دلالی - بفروشد، منع نمود - و فرمود:- قيمت کالاها را بدون اينکه قصد خريد داشته باشيد، بالا نبريد و هيچکس روی معامله ی برادرش معامله و نيز روی خواستگاری اش، خواستگاری نکند. رسول الله صلی الله علیه وسلم از فروختن طلا در مقابل نقره، به صورت نسيه نهی کرده است. رسول الله صلى الله عليه و سلم از خريد و فروش نقره با نقره و طلا با طلا نهی فرموده است مگر اينکه با هم يکسان و برابر باشند؛ و به ما امر نمود که نقره را با طلا به هر صورت که خواستيم خريداری کنيم؛ و همچنين طلا را با نقره به هر صورت که خواستيم خريداری کنيم. هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم امیری را برای سپاه یا سریه ای مشخص می کرد، او را به رعايت تقوای الهی در حق خودش و مسلمانان همراهش و همچنين نيکی به همراهانش توصيه می نمود. کودک که بودیم، تابعین ما را به خاطر شهادت و گواهی دادن و عهد و پیمان بستن می زدند. روزه ی سه روز از هر ماه، روزه ی همه ی سال است. دستت را بر همان جایی از بدنت بگذار که درد می‌کند و سه بار بسم الله بگو و هفت بار بگو: أَعُوذُ بِاللهِ وَقُدْرَتِهِ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ وَأُحَاذِرُ امام برای این قرار داده شده که به او اقتدا شود، پس با او مخالفت نکنید؛ زمانی که تکبیر گفت، تکبیر بگویید و آنگاه که رکوع کرد، رکوع کنید. و زمانی که "سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ" گفت، "رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ" بگویید. و وقتی سجده کرد، سجده کنید. و اگر نشسته نماز خواند، همگی نشسته نماز بخوانید. «زن بيوه بدون مشورت با او و دختر باكره بدون اجازه اش، به ازدواج درآورده نمی شوند». گفتند: ای رسول خدا! اجازه ی دختر باكره چگونه است؟ فرمود: «اينكه سكوت نمايد». تفاوت روزه ی ما و روزه ی اهل کتاب در سحری خوردن است. رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ سخاوتمندترين مردم بود و در رمضان، هنگامی که جبريل ـ عليه السلام ـ ملاقاتش می‌کرد، از هر زمانی بخشنده‌تر می‌شد رسول الله صلی الله علیه وسلم هيچ ماهی را به اندازه ی ماه شعبان روزه نمی گرفت. هیچ کسی که پیش از طلوع خورشید و پیش از غروبِ آن نماز گزارده، وارد آتش نمی‌شود اگر سالِ آينده زنده باشم، حتماً روز تاسوعا (=نُهم محرم) را نيز روزه می گيرم. مسلمانی نیست که وقت نماز فرضش فرا رسد و به نیکی وضو و خشوع و رکوعش را انجام دهد، مگر آنکه کفارهٔ گناهان پیش از آن خواهد بود؛ اگر مرتکب کبیره نشده باشد و این [برای] همهٔ سال است اذکاری در پی هر نماز فرض است که گوینده‌اش - یا انجام دهنده‌اش – زیان نمی‌بیند (و از پاداش محروم نمی‌گردد): سی و سه بار تسبیح گفتن و سی و سه بار حمد گفتن و سی و چهار بار تکبیر گفتن هرکس به عيادتِ بيماری برود که زمانِ مرگش نرسيده باشد و هفت بار نزدِ او بگويد: «أسْأَلُ اللهَ العَظيمَ، رَبَّ العَرْشِ العَظيمِ، أنْ يَشْفِيَكَ»: «از اللهِ بزرگ، پروردگارِ عرشِ بزرگ می خواهم که تو را شِفا دهد» قطعا الله متعال مريض مذکور را از آن بيماری بهبود می بخشد. هرکس به روزه داری افطاری دهد، اجری مانندِ اجر روزه دار به او می رسد. هرکه هنگام شنیدن صدای مؤذن بگوید: أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، رَضِيتُ بِاللهِ رَبًّا وَبِمُحَمَّدٍ رَسُولًا، وَبِالْإِسْلَامِ دِينًا (گواهی می‌دهم که معبود به حقی نیست جز الله که یگانه و بی‌شریک است و اینکه محمد بنده و فرستادهٔ اوست. به الله به عنوان پروردگار و به محمد به عنوان پیامبر و به اسلام به عنوان دین خشنود شدم) برای او گناهش آمرزیده می‌شود مدينه از کوه عير تا کوه ثور حرم است و هرکس در آن بدعتی بياورد يا بدعت گزاری را جای دهد، لعنت الله و ملائکه و همه ی مردم بر اوست و الله در روز قيامت، هيچ توبه و احسان و فديه ای را از او قبول نمی کند. هرکس تيراندازی را فرا گيرد و سپس آن را ترک کند، از ما نيست يا معصيت و نافرمانی کرده است. هرکس بميرد و جهاد نکند و نيت جهاد هم نداشته باشد، بر شعبه ای از نفاق مرده است. هر صاحبِ طلا و نقره‌ای که حق (زکاتِ) آن را ندهد، روز قیامت [طلا و نقره‌اش] برای او به ورق‌هايی از آتش تبديل می‌شود هیچ‌یک از شما نیست مگر اینکه پروردگارش با او سخن می‌گوید، درحالی‌که میان او و الله متعال مترجمی نیست الله متعال در هيچ روزی به اندازه ی روز عرفه، بندگان را از آتش جهنم آزاد نمی کند. آب آن [دریا] پاک و مردارش حلال است اگر آب دو قُله باشد، نجاست را به خود نمی‌گیرد دو نوع مردار و دو نوع خون برای شما حلال شده اند؛ دو مردار عبارتند از: ماهی و ملخ؛ و دو نوع خون، خون جگر و طحال است. هرگاه مگسی در ظرف آب يكی از شما افتاد، آن را در آب غوطه دهد، سپس بيرون بيندازد. زيرا در يكی از بال هايش، مرض و در بال ديگرش شفا می باشد. هرکس از ظرف طلا یا نقره چیزی بنوشد آتشی از دوزخ را در شکمش می ريزد. اگر بر امتم دشوار نمی بود، به آنها دستور می دادم همراه هر بار وضو مسواک بزنند. هرگاه يكی از شما از خوابش بيدار شد، سه بار آب در بينی كند و با فشار آن را بیرون بریزد، چون شيطان شب را در خيشوم (بينی) او می‌گذراند رسول الله صلی الله علیه وسلم وضو گرفت و مضمضه نموده و پس از آن بینی را شسته و سه بار صورت و سه بار دست راست و سه بار دست چپ را شسته و سپس سرش را با آب تازه ای مسح کرد و پاهایش را شست و آنها را تمیز و پاکیزه نمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم وضو گرفت و بر پیشانی و عمامه و موزه هایش مسح کرد. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم وضو می گرفت، بر آرنج هایش آب می ریخت. نماز کسی که وضو نداشته باشد و وضويی که بر آن بسم الله گفته نشده باشد، صحيح نيست. مردی وضو گرفت و جایی به اندازهٔ یک ناخن را بر روی پایش رها کرد (و نشست)، پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آن را دید و فرمود: «ارْجِعْ فَأَحْسِنْ وُضُوءَكَ»: «برگرد و خوب وضو بگیر» پس برگشت و سپس نماز گزارد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ با یک صاع تا پنج مُد غسل می‌کرد و با یک مُد وضو می‌گرفت هیچ مسلمانی نیست که خوب وضو بگيرد و سپس برخیزد و دو رکعت نماز با حضور قلب و توجه کامل (خشوع و خضوع) به‌جا آورد، مگر اینکه بهشت بر او واجب می‌گردد رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که بر روی موزه هایش مسح می کرد. اگر یکی از شما وضو گرفت و موزه‌های خود را پوشید، باید در آنها نماز بخواند و بر آنها مسح کند و اگر خواست آنها را درنیاورد مگر به سبب جنابت رسول الله صلی الله علیه وسلم یکی از همسرانش را بوسید، سپس برای نماز خارج شد بی آنکه وضو بگیرد. آیا آلت تناسلی چیزی جز پاره گوشتی از بدن اوست. شخص نخست را ستوديد؛ پس بهشت بر او واجب شد و از شخص دوم به بدی ياد کرديد؛ پس آتش دوزخ بر او واجب گشت. شما گواهانِ الله در زمين هستيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم بر مردی که لباس زنانه می پوشد و بر زنی که مانند مردان لباس بپوشد، لعنت فرستاد. اگر از اهالی اينجا بوديد، شما را آزرده می کردم؛ صدای تان را در مسجد رسول الله صلى الله عليه وسلم بلند می کنيد! ای مردم، شما دو گياه می خوريد که بوی بدی دارند: پياز و سير. کسی که حيوانِ قربانی دارد، پس از رؤيت هلال ماه ذی الحجه چيزی از موها و ناخن هايش را نگيرد تا اينکه قربانی کند. هرکس سوگند ياد کند و بگويد: (اگر دروغ بگويم) مسلمان نباشم، در صورتی که دروغ گفته باشد، چنان است که گفته است و اگر راست گفته باشد، سالم به اسلام باز نمی گردد (و مسلمان کاملی نيست). «ای گروه زنان، صدقه دهيد، زيرا شما را بيشترين اهل دوزخ ديدم». پرسيدند: چرا ای رسول خدا؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «بخاطر اينكه زیاد نفرين می كنيد و از شوهران تان نافرمانی نموده و ناسپاسی می كنيد و هيچ ناقص عقل و دينی نمی تواند مانند شما، مردان عاقل را فريب بدهد. ما تیرگی و زردی پس از پاکی را چیزی به حساب نمی‌آوردیم به اندازه‌ای که حیضت طول می‌کشید منتظر بمان، سپس غسل کن هرگاه يکی از شما با همسرش همبستری کرد، سپس خواست دوباره همبستری کند، باید بین دو همبستری وضو بگيرد. هرکس روز جمعه وضو بگيرد، به سنت عمل کرده و چه عمل نيکی انجام داده است؛ و هرکس غُسل کند، غسل بهتر است. غسل جمعه بر هر بالغی واجب است و اینکه مسواک بزند و اگر عطر دارد از آن استفاده کند «از دو کاری که باعث لعنت انسان می شوند، پرهيز کنيد». صحابه گفتند: ای رسول خدا آن دو کار کدامند؟ فرمود: «قضای حاجت بر سر راه يا در سايه های مردم». آنگاه که رمضان فرا می رسد، دروازه های بهشت گشوده و دروازه های دوزخ بسته می گردد و شيطان ها به زنجير کشيده می شوند. رسول الله صلی الله علیه وسلم روز عاشورا را روزه گرفت. رسول الله صلى الله عليه وسلم در حال جنابت می خوابيد، بدون اينکه آبی را لمس کند. هنگامی که روز جمعه فرا می رسد، (تعدادی از) ملائکه بر دروازه ی مسجد مستقر می شوند و نام کسانی را که در اول وقت به مسجد می آيند، يکی پس از ديگری می نويسند. بر راه های ورودی مدينه ملائکه ای قرار دارند كه مانع ورود طاعون و دجال به آن می شوند. هنگامی که فرزند آدم آيات سجده را تلاوت می نمايد و سجده می کند، شيطان به گوشه ای می خزد و شروع به گريه می کند و می گويد: وای بر او. - و در روايتی آمده که می گوید: وای بر من - فرزند آدم دستور داده شد تا سجده کند، پس سجده کرد و به بهشت می رود. و من به سجده امر شدم و از سجده کردن ابا ورزیدم پس به جهنم می روم. زن مسیر دو روز را به سفر نمی‌رود مگر آنکه همسرش یا محرمی همراه او باشد رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را از نماز خواندن و دفن کردن مردگان در سه وقت نهی فرمود: 1- هنگام طلوع آفتاب تا زمانی که بالا نيامده است. 2- هنگامی که خورشيد وسط آسمان است تا وقتی که مايل نشده است. 3 - هنگامی که خورشيد برای غروب مايل می شود تا اينکه غروب نمايد. «هركس بعد از شنيدن اذان، اين دعا را بخواند: «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاةِ الْقَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ، وَابْعَثهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَهُ» شفاعت من در روز قیامت برای او حلال خواهد شد». الله نماز زن حایض (زنی که حیض می شود) را نمی پذيرد؛ مگر آن که روسری داشته باشد. هیچیک از شما در یک لباس نماز نخواند که چیزی بر شانه هایش نباشد. رسول الله صلی الله علیه وسلم سوار بر شترش نماز می خواند؛ و شتر رو به هر سو می کرد؛ و چون می خواست نماز فرض بخواند، از شتر پایین آمده و رو به قبله می نمود. هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم به مسافرت می رفت و می خواست نماز نفل بخواند، روی شترش را به سمت قبله می کرد و (سوار بر آن) تکبیر می گفت و به هر سمتی که شترش روی می کرد نماز می خواند. تمام زمين جز مقبره و حمام مسجد است. تسبیح (سبحان الله گفتن) برای مردان و دست زدن (در نماز) برای زنان است. هرگاه يكی از شما چيزی را بين خود و مردم ستره قرار داد و نماز خواند و شخصی خواست از جلويش بگذرد، او را دفع نموده و بازدارد. و اگر نپذيرفت، با وی بجنگد زيرا او شيطان است. رسول الله صلی الله علیه وسلم از اینکه کسی در حالی نماز بخواند که دستش را بر لگنش بگذارد، نهی کرده است. وقتی يکی از شما به نماز می ايستد، با پروردگارش مناجات می کند و پروردگارش، ميانِ او و قبله است. پس هيچکس به سوی قبله اش آب دهان نيندازد؛ بلکه آب دهانش را به سمت چپ يا زيرِ پايش بيندازد. اين پرده ات را از مقابل من بردار، چون تصاويرش به هنگام نماز جلب توجه می كند. «چرا برخی از مردم در نماز به سوی آسمان نگاه می کنند؟!» و در اين باره سخنان سختی گفت و فرمود: «يا از اين کار باز آيند؛ يا اينکه بينايیِ آنان ربوده و از بین می رود». خمیازه کشیدن در نماز از سوی شیطان است؛ بنابراین هرگاه یکی از شما را خمیازه گرفت، باید تا جایی که می تواند با لب هایش جلوی باز شدن دهانش را بگیرد. انداختن آب دهان در مسجد گناه است؛ و كفاره ی آن، دفن كردن و از بين بردن آن است. من به زينت دادن و مجلل نمودن (ظاهر) مساجد مأمور نشده ام. «شما پشت سر امامتان قرائت می خوانيد؟» گفتیم: بله یا رسول الله. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «جز سوره ی فاتحه، چيزی نخوانيد، زيرا نماز کسی که در آن سوره ی فاتحه را نخواند، صحيح نيست». زمانی که سجده نمودی، کف دستانت را بر زمین بگذار و آرنج هایت را از زمین بالا نگه دار. رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که در حالت چهارزانو نماز می خواند. هرگاه یکی از شما سجده می کند، نباید همچون شتر زانو بزند، بلکه باید دستانش را قبل از زانوهایش بر زمین بگذارد. ابن عمر دستانش را قبل از زانوانش بر زمین می گذاشت و می گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم چنین عمل می کرد. همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز خواندم که ایشان به سمت راست سلام داد و فرمود: «السَّلام عليكم ورحْمَة الله وبَرَكَاتُه» و به سمت چپ سلام داد و فرمود: «السَّلام عليكم ورحْمَة الله». هرکس در پی هر نماز سی و سه بار تسبیح و سی و سه بار حمد و ستایش و سی و سه بار تکبیر خداوندی را بگوید، جمعا نود و نه (بار ذکر خداوند را گفته) است». و فرمود: «در تکمیل صدمین ذکر «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» بگوید، [در این صورت] گناهانش آمرزیده می‌شود هرچند مانند کف دریا باشد هرکس آیة الکرسی را در پی نمازهای فرض بخواند، چیزی مانع ورود او به بهشت نیست مگر اینکه بمیرد آنها راست گفته اند، اهل قبور در قبر عذابی می شوند که همه ی چهارپایان صدای آن را می شنوند. بدانید که اين امت در قبرهای شان امتحان و آزمایش می شوند؛ اگر بيم آن نمی رفت که مردگان تان را دفن نکنيد، از الله می خواستم تا بخشی از عذاب قبری که می شنوم به شما نيز بشنواند. اگر یکی از شما در نمازش دچار شک و تردید شد و ندانست که چند رکعت خوانده - سه رکعت یا چهار رکعت - باید به این شک توجه نکند و بر اساس آنچه یقین دارد عمل کند، سپس پیش از سلام، دو سجده‌ی [سهو] به‌جا بیاورد رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از طلوع فجر دو رکعت نماز کوتاه می خواند. رسول الله صلی الله علیه وسلم چهار رکعت قبل از نماز ظهر و دو رکعت قبل از نماز صبح را ترک نمی کرد. هرکس بر چهار رکعت (سنتِ) پيش از ظهر و چهار رکعت پس از آن پایبندی کند، الله او را بر آتش دوزخ حرام می گرداند. رحمت الله بر کسی که قبل از (نماز فرض) عصر، چهار رکعت نماز بخواند. رسول الله صلى الله عليه وسلم در دو رکعت سنت صبح ﴿قل يا أيها الكافرون﴾ و ﴿قل هو الله أحد﴾ را می خواند. نماز شب و روز دو رکعت دو رکعت است. بهترين روزه پس از روزه ی رمضان، روزه گرفتن در ماهِ الله، محرّم است؛ و بهترين نماز پس از نماز فرض، نماز شب می باشد. ای عايشه، چشم هايم می خوابند، اما قلبم بيدار است. شب ها رسول الله صلى الله عليه وسلم با احتساب نماز وتر و دو ركعت سنت فجر، سيزده ركعت نماز می خواند. پيش از طلوع فجر، نماز وتر را بخوانيد. هرکس بيم دارد که آخر شب بيدار نشود، اول شب نماز وتر را بخواند و هرکس اميدوار بود که آخر شب بيدار می شود، نماز وتر را آخِر شب بخواند؛ زيرا نمازِ پايانِ شب با حضور ملائکه است و اين بهتر می باشد. نماز با جماعت بر نمازی كه به تنهايی خوانده می شود، بيست و پنج برابر برتری دارد. و هنگام نماز صبح، ملائکه ی شب و ملائکه ی روز جمع می شوند. هرکس صدای اذان را بشنود و آن را اجابت نکند و به مسجد نیاید، نمازی برای او نیست مگر اینکه از آمدن به مسجد معذور باشد. پس ای مردم، در خانه های تان نماز بخوانید چون برترین نماز انسان آن است که در خانه اش بخواند مگر نماز فرض. بهترین صف مردان اولین آنان است و بدترینش آخرین آنها؛ و بهترین صف زنان آخرین آنهاست و بدترینش اولین آنها رسول الله صلی الله علیه وسلم مردی را دید که تک و تنها در پشت صف (به همراه جماعت) نماز می خواند، پس به وی دستور داد تا دوباره نماز بخواند. این دو نماز، سنگین‌ترین نمازها برای منافقان هستند و اگر می‌دانستید که در آن دو [چه فضیلت و اجری] است حتی خزیده بر زانوهای‌تان در آن حاضر می‌شدید نکاح و ازدواج را اعلان کنید. هر زنی که بدون اجازه ی اولیایش ازدواج کند، نکاح و ازدواج وی باطل است. هیچ زنی نمی تواند زن دیگری را به ازدواج کسی در آورد و هیچ زنی نمی تواند خود را به ازدواج کسی درآورد. و زن زناکار است که خود را به ازدواج کسی در می آورد. مردی که با همسرش در محل خروج مدفوع جماع کند، ملعون است. الله متعال به کسی که با مرد یا زنی از راه پشت او (که محل خروج مدفوع است) جماع کند، نگاه نمی کند. اینکه چون غذایی خوردی، به او بدهی و اگر لباسی پوشیدی - یا کسب نمودی - او را بپوشانی و به صورت او ضربه نزنی و دشنامش ندهی و جز در خانه از او دوری نکنی. هرگاه مرد، زنش را به بستر خود فرابخواند و زن به بستر شوهرش نرود و مرد، شب را در حال خشم (و نارضايتی) از همسرش سپری کند، ملائکه آن زن را تا صبح لعنت می کنند. رسول الله صلى الله عليه وسلم پيوندزننده و زنی که درخواست پيوند مو می کند و نيز زنی که خالکوبی می نمايد و زنی که درخواست خالکوبی می کند، لعنت نمود. هرکس دو همسر داشته باشد و فقط به يکی از آنها روی بياورد، روز قيامت درحالی - به ميدانِ حشر - می آيد که نيمی از بدنش خميده است. الله تعالی از امت من دربارهٔ وسوسه‌ای که در نفس‌شان پدید می‌آید درگذشته است، تا وقتی که به آن عمل نکرده یا به زبان نیاورده باشند قلم از سه کس برداشته شده است: از خوابیده تا آنکه بیدار شود و از کودک تا آنکه بالغ شود و از دیوانه تا آنکه به عقل آید آگاه باشيد، مبادا هيچ مردی شب را نزد زنی بيوه بگذراند؛ مگر اينکه همسر يا محرم او باشد. ریختن خون هیچ انسان مسلمانی که گواهی می دهد معبود بر حقی جز الله نیست و محمد فرستاده ی اوست، حلال نیست مگر در سه مورد. هرکس برای دفاع از مالش کشته شود، شهيد است؛ هرکس برای دفاع از - ناموس و - خانواده اش کشته شود، شهيد است؛ هرکس برای دفاع از جانش کشته شود، شهيد است و هرکس برای دفاع از دينش کشته شود شهيد است. الله متعال درحالی آیه ی حرام بودن شراب را نازل کرد که شراب مورد استفاده در مدینه فقط از خرما بود. هر چیزی که مست‌کننده باشد، خمر است، و هر مست‌کننده‌ای حرام است. و کسی که در دنیا خمر بنوشد و درحالی بمیرد که به آن معتاد بوده و توبه نکرده باشد، در آخرت آن را نخواهد نوشید رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد خمر و شراب سوال شد که از درست کردن آن نهی کرد. طارق گفت: آن را جهت استفاده ی دارویی درست می کنم؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «شراب دارو نیست، بلکه خود بیماری است». با مال و جان و زبان تان به جهاد مشرکان بروید. سخن عایشه رضی الله عنها: از رسول الله صلی الله علیه وسلم برای شرکت در جهاد اجازه گرفتم که فرمود: «جهاد شما حج است». حتماً يهود و نصارا را از شبه جزيره ی عرب بيرون خواهم کرد و فقط کسی را که مسلمان باشد، در آن باقی می گذارم. اسلام برتر است و برتر از آن نیست. مسابقه ای نیست مگر در اسب سواری یا شتر سواری یا تیراندازی. بدانيد که نيرو همان تيراندازی است؛ بدانيد که نيرو همان تيراندازی است؛ بدانيد که نيرو همان تيراندازی است. رسول الله صلی الله علیه وسلم از طرف حسن و حسین دو قوچ عقیقه کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم آنها را امر نمود: از طرف پسری که متولد می شود دو گوسفند مشابه و از طرف دختری که متولد می شود یک گوسفند عقیقه شود. هر نوزادی در گِرو عقيقه اش می باشد که در روز هفتم از طرف او ذبح شده و نام گذاری می شود و موی سرش تراشیده می شود. نه مسلمان از کافر ارث می برد و نه کافر از مسلمان. کارها شش [دسته] است و مردم [چهار] دسته، [کارها چنین است:] دو واجب کننده و مثل در مقابل مثل؛ و هر نیکی به اندازهٔ ده برابر آن، و یک حسنه به هفتصد تا الله دوست دارد که به رخصت‌هایش عمل شود، همانطور که دوست دارد به عزایمش عمل شود اگر الله برای بنده‌ای مقدر کند که در سرزمینی بمیرد، برای او در آنجا نیازی فراهم می‌کند من ضِمام بن ثَعلبه از (قبیلۀ) بنی سعد بن بکر هستم پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ هنگام هر نمازی وضو می‌گرفت پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ یک بار یک بار وضو گرفتند. (یعنی هر عضو را یک بار شستند.) پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ وضو گرفت [و هر عضو را] دو بار [شست] اگر کسی از شما در شکمش چیزی را احساس کرد و برایش سوال پیش آمد که آیا چیزی از او خارج شده یا نه، از مسجد بیرون نرود تا آنکه صدایی بشنود یا بویی احساس کند بر هر مسلمانی لازم است که در هر هفت روز، یک روز غسل کند و در آن روز سر و بدن خود را بشوید نزد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ رفتم درحالی‌که قصد اسلام آوردن داشتم، پس مرا امر کرد تا با آب و سدر غسل کنم هرگاه صدای مؤذن را شنیدید مانند آنچه می‌گوید بگویید، سپس بر من درود بفرستید هرکس مسجدی برای الله بسازد، الله برای او در بهشت همانند آن خواهد ساخت یک نماز در این مسجد من بهتر از هزار نماز در دیگر مساجد است، جز مسجد الحرام چون یکی از شما وارد مسجد شد، باید پیش از آنکه بنشیند دو رکعت نماز بگزارد هرگاه کسی از شما وارد مسجد شد بگوید: «اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ» (پروردگارا درهای رحمت خود را بر من بگشای) و چون خارج شد بگوید: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ» (بارالها از فضل تو خواهانم) ای بلال، نماز را اقامه کن، ما را با آن راحت کن ای مردم، برای این چنین کردم که از من تبعیت کنید و نماز مرا فرا گیرید چون خواستید نماز بگزارید صف‌های خود را [به نیکی] برپا دارید، سپس یکی از شما امامت‌تان را بر عهده گیرد و چون تکبیر گوید، تکبیر گویید قسم به آنکه جانم به دست اوست، نماز من شبیه‌تر از (نماز) شما به نماز رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ است. این نماز او بود تا آنکه از دنیا رفت بدترین دزد از میان مردم، دزدی است که نمازش را می‌دزدد». گفتند: چگونه نمازش را می‌دزدد؟ فرمود: «لَا يُتِمُّ رُكُوعَهَا، وَلَا سُجُودَهَا»: «رکوع و سجودش را کامل نمی‌کند چون رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ از رکوع برمی‌خاست می‌فرمود: «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَهُ پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ در پی هر نماز فرض می‌فرمود پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ در بین دو سجده می‌فرمود: «رَبِّ اغْفِرْ لِي، رَبِّ اغْفِرْ لِي آن شیطانی است که به او خِنزَب گفته می‌شود، پس هرگاه احساسش کردی از او به الله پناه ببر (اعوذ بالله بگو) و سه بار به سمت چپت تف کن هرگاه فرزند آدم بمیرد عملش از او قطع می‌شود مگر از سه راه: صدقهٔ جاریه، یا علمی که مثمر ثمر باشد، یا فرزند صالحی که برای او دعا کند ای رسول الله، مادر سعد از دنیا رفته است، پس چه صدقه‌ای بهتر است؟ فرمود: «الْمَاءُ»: «آب»؛ راوی می‌گوید: پس او چاهی حفر کرد و گفت: این برای مادر سعد است رسول الله صلى الله عليه وسلم روزی كه دخترش فوت كرده بود، نزد ما آمد و فرمود: «اغْسِلْنَهَا ثلاثا أَوْ خَمْسًا أَوْ أَكْثرَ مِنْ ذَلِكَ - إِنْ رَأَيْتُنَّ ذَلِكَ - بِمَاءٍ وَسِدْرٍ، وَاجْعَلْنَ فِي الأَخِيرَةِ كَافُورًا - أَوْ شَيْئًا مِنْ كَافُورٍ- فَإِذَا فَرَغْتُنَّ فَآذِنَّنِي»: «او را سه يا پنج بار يا بيش از اين - اگر لازم بود - با آب و سدر غسل دهيد. و در آخرین بار شستن، از كافور استفاده كنيد. و وقتی از غسل او فارغ شديد، مرا اطلاع دهيد». يک شبانه روز نگهبانی در راه الله از روزه گرفتن و شب زنده داری يک ماه بهتر است. و اگر بر اين حالت بميرد، ثواب اعمالی که در دوران حياتش انجام می داده، همچنان به او می رسد و به او روزی داده می شود (مانند شهدا) و از فتنه ی قبر در امان می ماند. چون رمضان فرا رسید عمره را به‌جا بیاور زیرا عمره‌ای در آن، معادل یک حج است هرکس می ميرد، بر اعمالش مُهر زده می شود و کارهايش پايان می پذيرد، مگر عمل کسی که در راه الله نگهبانی می دهد که عملش تا روز قیامت ادامه می يابد و از فتنه ی قبر در امان می ماند. ای رسول الله، ما جهاد را بهترین اعمال می‌بینیم، آیا جهاد نکنیم؟ فرمود: «لَا، لَكُنَّ أَفْضَلُ الجِهَادِ: حَجٌّ مَبْرُورٌ»: «خیر، اما بهترین جهاد برای شما (زنان) حجی است که به درستی انجام شده است درحالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم در مسجد بود، مردی از مسلمانان نزد ایشان آمده و او را صدا زد و گفت: ای رسول خدا من زنا کردم. وقتی الله عزوجل (در روز قيامت) همه ی بندگان را جمع می کند، برای هر خيانتکاری پرچمی بر افراشته می شود و گفته می شود: اين خيانت فلانی پسر فلانی است. سعد بن عباده از رسول الله صلی الله علیه وسلم درباره ی نذری پرسید که بر ذمه ی مادرش بود و قبل از ادای آن فوت کرده بود. رسول الله صلى الله عليه وسلم به او فرمود: «فَاقْضِهِ عَنْها»: «آن را به نیابت از وی ادا کن». رسول الله صلى الله عليه وسلم در سفر بود كه جاسوسی از طرف مشركين آمد. رسول الله صلى الله عليه وسلم ما را به انجام هفت كار امر فرمود و از انجام هفت كار ديگر منع كرد. شخصی که شراب خورده بود نزد پيامبر صلى الله عليه و سلم آوردند؛ پيامبر صلى الله عليه و سلم او را با شاخه ی نخل، چهل ضربه شلاق زد. رسول الله صلى الله عليه وسلم دست دزدی را بخاطر سپری که قيمتش سه درهم بود، قطع کرد. هر شرابی كه باعث مستی شود، حرام است. ای مردم، رويارويی با دشمن را آرزو نكنيد و از الله عافيت بخواهيد. حرام بودن مشروب نازل شده است و مشروب از پنج چيز گرفته می شود: از انگور، خرما، عسل، گندم و جو. الله متعال تعهد نموده كه اگر مجاهدِ راهش را بميراند، او را وارد بهشت سازد و (اگر زنده نگه دارد) سالم و تندرست، همراه پاداش يا غنيمت (به خانه) برگرداند. رسول الله صلی الله علیه وسلم سر و صدايی جلوی خانه اش شنيد. دست دزد به خاطر يک چهارم دينار و بيشتر از آن بريده می شود. طبق عُرف از مالش به اندازه ای که برای تو و فرزندانت کافی باشد بردار. يک روز نگهبانی در راه الله، از دنيا و هر آنچه در آن است، بهتر است. عبدالرحمن بن عوف و زبير بن عوام رضى الله عنهم در يکی از جنگ ها از وجود شپش در بدن شان نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم شکایت نموده و ابراز ناراحتی کردند. رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ دو قوچ سفيد و سیاه و شاخ‌دار را قربانی کرد. آن دو را با دستان خود ذبح کرد و بسم الله و الله اکبر گفت و پایش را بر يک طرف گردن آنها گذاشت یک صبح تا ظهر یا یک ظهر تا غروب در راه الله، بهتر از هر چیزی است که خورشید بر آن طلوع نموده و غروب می کند. ما نزد ابوموسی اشعری بوديم که درخواست پهن شدن سفره نمود و سفره پهن شد و بر روی آن گوشت مرغ گذاشته بودند. الله يهود را لعنت نمود؛ زيرا وقتی چربی برای آنان حرام شد، آن را آب کردند و فروختند. هرکس با سوگند دروغ خود را وادار به تصاحب مال مسلمانی کند، درحالی الله متعال را ملاقات می کند که بر او خشمگين است. هر چيزی كه خون را جاری سازد - می توان بوسيله آن ذبح كرد - و اسم الله بر آن گرفته شود از آن بخوريد. بجز دندان و ناخن؛ چون دندان استخوان است و ناخن كارد حبشی ها است. به هيچکس بيش از ده ضربه تازيانه زده نمی شود مگر در مجازاتی که خداوند تعيين کرده باشد. اگر کسی بدون اجازه ات سرک کشید و به داخل خانه ات نگاه کرد و تو سنگ ریزه ای به سوی او پرتاب کردی و سبب کور شدن چشمش شدی، گناهی بر تو نیست. کسی نیست که در راه الله زخمی بردارد مگر اینکه روز قیامت درحالی می آيد که از زخمش خون جاری است؛ رنگش، رنگ خون است و بويش بوی مشک. هرکس سگی نگه دارَد که سگِ شکار يا برای نگهبانی گلّه نباشد، روزانه دو قيراط از پاداش اعمالش کاسته می شود. هركس با سوگند دروغ خود را وادار به تصاحب مال مسلمانی کند، درحالی الله متعال را ملاقات می کند كه از او خشمگين است. هرکس کافری را به قتل رسانده است و برای اين کارش گواه دارد، اموال مقتول از آنِ اوست. اسبی را در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم ذبح نمودیم و آن را خوردیم. خواهرم نذر کرده بود پیاده و پای لخت [برای زیارت] به خانه ی کعبه برود؛ پس از من خواست تا در این مورد از رسول الله صلی الله علیه وسلم سوال کنم؛ و من چنین کردم که رسول الله صلی الله علیه وسلم در پاسخ فرمود: «لِتَمْشِ وَلْتَرْكَبْ»: «گاهی پیاده برود و گاهی سوار شود». رسول الله صلی الله علیه وسلم از خوردن گوشت خر اهلی نهی نموده و در مورد خوردن گوشت اسب اجازه داده است. ای عبدالرحمن بن سمرة خواهان امارت نباش؛ اگر با درخواست و تقاضای آن، امارت و فرماندهی به تو داده شود، با آن تنها خواهی ماند. زمانی که مردم در قبا و در حال خواندن نماز صبح [رو به بیت المقدس] بودند فردی نزد آنها رفته و گفت: دیشب بر پیامبر صلی الله علیه وسلم قرآن نازل شده و امر شده که رو به قبله [کعبه] کند، پس چنین کنید. بلال زمانی اذان می دهد که هنوز شب است؛ لذا - پس از اذان بلال- بخوريد و بياشاميد تا اينکه اذان عبدالله بن ام مکتوم را بشنوید. زمانی که رسول الله صلی الله علیه وسلم و اصحاب گرامی ایشان (به منظور عمره) وارد مکه شدند، مشرکان گفتند: کسانی نزد شما خواهند آمد که تب يثرب آنها را ضعيف و درمانده کرده است، آنگاه پيامبر صلى الله عليه و سلم به مسلمين دستور داد تا سه دور اول طواف را با حالتی نيم خيز طواف کنند و ميان دو رکن يمانی و حجر الاسود راه بروند. روزی از پشت بام خانه ی حفصه بالا رفتم و پيامبر صلى الله عليه و سلم را ديدم که رو به شام و پشت به کعبه قضای حاجت می کند. عمر رضی الله عنه كنار حجرالاسود آمد و آن را بوسيد و فرمود: بخوبی می دانم كه تو سنگی بيش نيستی و نمی توانی نفع و ضرر برسانی. اگر نمی ديدم كه رسول الله صلى الله عليه وسلم تو را می بوسيد، تو را نمی بوسيدم. رسول الله صلى الله عليه وسلم در حجة الوداع، سوار بر شتر بيت را طواف كرد و به وسيله عصا حجر الاسود را استلام نمود. هرگز نديدم پيامبر صلى الله عليه و سلم غير از رکن يمانی و رکن حجر الأسود به جای ديگری از بیت دست بکشد. وقتی پيامبر صلى الله عليه وسلم به محل قضای حاجت می رفت، من و پسر بچه ای همانند من، ظرف (کوچک) آب و چوب دستی برای پيامبر می برديم و ايشان با آب استنجاء می کرد. ای مردم، آرامش را حفظ کنيد؛ زيرا نيکی به عجله کردن نيست. صحرانشينی آمد و در قسمتی از مسجد ادرار کرد. تو را درحالی دیدم که به سویی جز قبله نماز می خواندی؟ وی در پاسخ گفت: اگر رسول الله صلی الله علیه وسلم را نمی دیدم که چنین می کند، این کار را نمی کردم. روايت است که ام حبيبه رضى الله عنها هفت سال استحاضه شد؛ پس از رسول الله صلى الله عليه و سلم درباره ی حکم آن پرسيد؟ پيامبر صلى الله عليه و سلم به او فرمود: «تَغْتَسِلَ»: «غسل کن». در آب راكدی که جریان ندارد، ادرار نكنيد. چه بسا برای غسل و طهارت، بدان نياز پيدا كنيد. به وصيت من درباره ی خوش رفتاری با زنان توجه کنيد؛ زيرا زن از دنده ی پهلو آفريده شده و کج ترين بخش دنده، قسمتِ بالای آن است. اگر بخواهی راستش کنی، می شکند و اگر رهايش نمايی، همچنان کج باقی می ماند؛ پس سفارشم را درباره ی زنان رعايت کنيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم مردی را ديد که در گوشه ای نشسته و با جماعت نماز نخوانده است؛ پس به او فرمود: «فلانی، چه چيزی تو را از نماز خواندن به همراه جماعت باز داشته است؟» آن مرد پاسخ داد: ای رسول خدا، من جنب هستم و آبی نيست که با آن غسل کنم. پيامبر صلى الله عليه و سلم به او گفت: «عَلَيْك بِالصَّعِيدِ، فَإِنَّهُ يَكْفِيَكَ»: «از خاک استفاده کن (تيمم کن) که آن برای تو کافی است». رسول الله صلى الله عليه وسلم به «منا» آمد و آنگاه به «جمره» رفت و رمی عقبه را انجام داد؛ سپس به منزل (باراندازِ) خود در منا آمد و قربانی کرد؛ آنگاه به آرایشگر فرمود: «(موهای اينجا را) بگير» و به سمت راست سَرَش اشاره نمود و سپس به سمتِ چپِ سرش؛ و آنگاه شروع به تقسيمِ موهايش در ميانِ مردم کرد. هرکس سوگندی ياد کند و خلاف آن را به تقوای الهی نزديک تر ببيند، باید همان کاری را انجام دهد که به تقوا نزديک تر است. رسول الله صلی الله علیه وسلم به من دستور داد تا شتر قربانی اش را ذبح کنم و گوشت، پوست و پالانش را صدقه نموده و از آن به قصاب چيزی ندهم. برخی از شما همسران شان را مانند برده کتک می زنند و چه بسا در پايان همان روز، با او همبستر می شوند. همراه با پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بودم که به زباله‌دانی قومی رفت و درحالی‌که ایستاده بود، ادرار کرد جنب بودم و دوست نداشتم بدون طهارت با شما همنشین شوم؛ این بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «سبحان الله، إن المؤمن لاينجس»: «سبحان الله، مومن نجس نمی شود». صف های تان را (هنگام نماز) راست کنيد؛ وگرنه بيم آن می رود که الله چهره های تان را مسخ کند (يا در ميان شما اختلاف و کينه بيندازد). روزی رسول الله صلی الله علیه وسلم همراه صحابه نماز ظهر را خواند و در پايان دو ركعت اول، فراموش كرد بنشيند. مردم نيز با او بلند شدند. وقتی نماز به پايان رسيد و مردم منتظر سلام گفتن رسول الله صلى الله عليه وسلم بودند، ایشان در حالی كه نشسته بود، تكبير گفت و قبل از اینکه سلام دهد، دو سجده بجای آورد و سپس سلام گفت. روزی در دوران نوجوانی، سوار بر ماده الاغی بودم و بسوی سرزمين «منا» می رفتم. رسول الله صلى الله عليه وسلم در «منا» بدون اينكه ستره ای گذاشته باشد، مشغول نماز بود. رسول الله صلى الله عليه وسلم هنگام شروع نماز و هنگام ركوع، تكبير می گفت. و هنگامی كه از ركوع بلند می شد، «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» می گفت. در شدت گرما، نماز ظهر را زمانی بخوانيد كه هوا اندكی سردتر شود. زيرا شدت گرما از تنفس دوزخ است. عباس بن عبدالمطلب رضی الله عنه از رسول الله صلى الله عليه وسلم اجازه خواست تا شب هايی را كه حجاج در منا می گذرانند، برای تهيه آب آشاميدنی آنها در مكه بماند. و رسول الله صلى الله عليه وسلم نيز به او اجازه داد. جنازه را هرچه زودتر (برای غسل دادن و خاک سپاری) آماده کنيد؛ اگر نيکوکار باشد، پس خيری است که او را زودتر به آن می رسانيد. و اگر جز اين باشد، شرّی است که آن را از گردن خود برمی داريد. رسول الله صلى الله عليه وسلم يكبار گوسفندی را برای ذبح به حرم فرستاد. انباردار مسلمان و امينی که مأموريت خود را به درستی انجام می دهد و صدقه را با رضايت خاطر و به طور کامل، به کسی می رساند که فرمان يافته است، خود يکی از صدقه دهندگان به شمار می رود. پيامبر صلى الله عليه و سلم سوار بر شترش به هر سمتی که بود، نماز نافله می خواند و با سرش [جهت رکوع و سجده] اشاره می کرد. و ابن عمر این کار را انجام می داد. من قلاده ی هَدی رسول الله صلى الله عليه و سلم را بافتم، سپس ايشان آن را با شکاف دادن کوهانش [برای جاری شدن خون] علامتگذاری کرد و قلاده را به گردن قربانی آويخت - يا من آويختم - سپس قربانی را به خانه ی خدا فرستاد و خود در مدينه باقی ماند و به سبب اين کار محرم نشد تا چيزی بر او حرام شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم به همراه اسامه بن زید و بلال و عثمان بن طلحه وارد خانه شد. رسول الله صلى الله عليه وسلم شخصی را ديد كه شتر قربانی را می كِشيد و با خود می برد. فرمود: «ارْكَبْهَا»: «بر او سوار شو». آن شخص گفت: اين شتر قربانی است. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «ارْكَبْهَا»: «سوار شو». اگر می خواهی صبر كن و در عوض، بهشت از آنِ تو خواهد بود. و اگر می خواهی برايت دعا می کنم تا الله تو را شفا دهد. روز جمعه مردی از دری که سمت دار القضاء بود درحالی وارد مسجد شد که رسول الله صلى الله عليه و سلم ايستاده در حال ايراد خطبه بود. نماز محمد صلی الله علیه وسلم را زير نظر گرفتم؛ متوجه شدم که قيام، رکوع، اعتدال بعد از رکوع، سجده، نشستن ميان دو سجده، سجده ی دوم و نشستن ميان سلام گفتن و روی برگرداندن رسول الله صلی الله علیه وسلم همه [از نظر زمانی] نزدیک به هم بود. شخصی هنگام وقوف در عرفات از سوار خود بر زمين افتاد و گردنش شكست (و وفات كرد). پس رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «اغْسِلُوهُ بِمَاءٍ وَسِدْرٍ، وَكَفِّنُوهُ فِي ثوْبَيْنِ، وَلا تُحَنِّطُوهُ، وَلا تُخَمِّرُوا رَأْسَهُ، فَإِنَّهُ يُبْعَث يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُلَبِّيًا»: «او را با آب و سدر غسل دهيد و در دو پارچه كفن كنيد و مواد خوشبو نزنيد و سرش را نپوشانيد. زيرا او روز قيامت لبيك گويان برانگيخته می شود». رسول الله صلى الله عليه وسلم وارد مسجد شد. بعد از ايشان، شخص ديگری آمد و نماز خواند. سپس آمد و به رسول الله صلى الله عليه وسلم سلام كرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم به او فرمود: «ارْجِعْ فَصَلِّ، فَإِنَّكَ لَمْ تُصَلِّ»: «بازگرد و نماز بخوان که تو نماز نخواندی». روز جنگ احد شخصی از رسول الله صلى الله عليه وسلم پرسيد: اگر کشته شوم، کجا خواهم بود؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «فِي الْجَنَّةِ»: «در بهشت». آن مرد خرماهايی را که در دست داشت، انداخت و جنگيد تا به شهادت رسيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم درحالی نماز می خواند که امامه دختر زينب (نوه اش) را بر دوش داشت. ما زنان از شرکت در تشييع جنازه منع شديم؛ اما اين منع - همانند منع از محرمات - شديد نبود. مردی را که شراب خورده بود نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آوردند. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «اضْربُوهُ»: «او را بزنيد». هرگاه بنده ی مسلمان يا مؤمنی وضو می گيرد و صورتش را می شويد، هر گناهی که با نگاهِ چشمانش مرتکب شده، با آب يا با آخرين قطره ی آن از چهره اش می ريزد. از آنِ خداست آنچه بدهد و بگيرد. و همه چیز نزد او مهلت و زمان مشخّصی دارند پس باید صبر كند و اميد ثواب داشته باشد. رسول الله صلى الله عليه وسلم همان گونه كه سوره ای از قرآن را به ما می آموخت، استخاره در همه ی كارها را نيز به ما آموزش می داد. صبر آن است که در آغاز مصيبت باشد. به بلال رضی الله عنه دستور داده شد كلمات اذان را دوبار و كلمات اقامه را يك بار بگويد. بلند شويد تا برای شما نماز بخوانم. هرگاه زنِ يکی از شما اجازه ی رفتن به مسجد خواست، او را منع نکند. همراه ابوبکر و عمر و عثمان نماز خواندم و از هیچیک نشنیدم که «بسم الله الرحمن الرحیم» بخواند. روز قيامت بدترين جايگاه نزد الله از آن مردی است که با همسرش همبستر می شود و زنش با او هم خواب می گردد و آنگاه رازِ همسرش را فاش می کند. ای رسول خدا، خداوند از بيان حق شرم و حيا نمی كند. اگر زنی احتلام شود، غسل بر وی واجب است؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «بله، اگر آب (منی) ببيند». هرکس با (سرپرستی) چنين دخترانی مورد آزمايش قرار گیرد و به ايشان نیکی کند، برای او حجاب و مانعی از آتش خواهند بود. زيورِ (بهشتیِ) مؤمن تا جايی است که آب وضويش به آنجا می رسد. اين زن چنان توبه ای کرده که اگر توبه اش را ميان هفتاد نفر از اهالی مدينه تقسيم کنند، همه ی آنها را دربرمی گيرد. آيا وضعی بهتر از اين ديده ای که خودش را تسليم الله - عز وجل - کرد؟ اثر جنابت را از لباس رسول الله صلى الله عليه وسلم می شستم و ایشان درحالی برای نماز از خانه بيرون می رفت كه اثر لكه های آب، هنوز بر لباسش وجود داشت. رسول الله صلى الله عليه وسلم بر هيچيک از نمازهای نافله به اندازه ی دو رکعت سنت صبح پايبندی و مواظبت نمی کرد. نماز جماعت، بيست و هفت درجه بر نماز انفرادی برتری دارد. چرا زن حائض قضایی روزه را به جا می آورد ولی قضایی نماز را نمی خواند؟ عايشه رضی الله عنها گفت: آيا تو از جماعت خوارج هستی؟! گفتم: من از خوارج نيستم اما این سوال برای من مطرح است. عايشه رضی الله عنها گفت: ما دچار قاعدگی می شديم و به ما دستور داده می شد قضایی روزه را به جا بياوريم ولی به قضا کردن نمازها امر نمی شدیم. رسول الله صلى الله عليه و سلم سه بار آب بر سر خود می ريخت. ابن عمر رضى الله عنهما را ديدم که نزد مردی آمد که شترش را خوابانيده و قربانی می کند؛ به او گفت: شترت را درحالی که [دست چپش را] بسته ای بايستان و قربانی کن؛ اين سنت محمد صلى الله عليه وسلم است. یا الله، من (از پايمال کردنِ) حق دو ضعيف: يتيم و زن، به شدت برحذر می دارم. درحالی كه من در دوران قاعدگی بودم، رسول الله صلى الله عليه وسلم به من تكيه می نمود (سر بر زانوی من می نهاد) و قرآن تلاوت می كرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز ظهر را پس از زوال و نماز عصر را زمانی كه آفتاب خوب روشن بود و نماز مغرب را بلافاصله بعد از غروب می خواند. پسر بچه ای را نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آوردند که روی لباس ایشان ادرار کرد؛ پس رسول الله صلی الله علیه وسلم درخواست آب کرد و به لباسش آب پاشید. درحالی که رسول الله صلى الله عليه وسلم در خيمه ی سرخ رنگش بود نزد ایشان رفتم که بلال رضی الله عنه آب وضوی ایشان را آورد. برخی از اصحاب به آب وضوی رسول الله صلى الله عليه وسلم دست يافتند - و برای تبرک به خود ماليدند - و آنها که بی نصیب ماندند، به آبی که دوستان شان گرفته بودند، دست می کشيدند. هرگاه شوهر ميان اعضای چهارگانه ی همسرش قرار بگيرد و همبستری كند، غسل واجب می شود. رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز صبح را می خواند و تعدادی از زنان مسلمان هم، با پوشش کامل در نماز شركت می كردند چنانكه خود را در چادرهای شان می پيچيدند. و هنگامی كه به خانه های شان برمی گشتند، (بدليل تاريكی هوا) هيچكس آنان را نمی شناخت. ای رسول خدا، به من بگوييد: اگر کسی می خواست مال مرا - به زور - بگيرد، چه کنم؟ فرمود: «مال خود را به او نده». ای فرزندان اسماعيل، تيراندازی کنيد که پدرتان (اسماعيل - عليه السلام -) تيرانداز بود. بهترين صدقه، سايه ی خيمه ای در راه خداست - که به مجاهدی بخشيده شود - و همچنین بخشيدن يک خدمتکار يا سواریِ قوی و توانا در راه الله (به کسی است که به جهاد می رود). عمل اندکی انجام داد و پاداش فراوانی يافت. درباره ی مسواک زدن، تاکيد فراوانی به شما کرده ام. در تقاضایِ مال از من پافشاری نکنيد؛ به الله سوگند، هریک از شما چيزی از من بخواهد و درخواستش، چيزی از من به او برساند که به دادن آن رضایت نداشته باشم، هيچ برکتی برايش در آن نخواهد بود. خير و نيکی تا روز قيامت بر پيشانی اسبان بسته شده است. الله همه ی گناهان شهيد جز بدهیِ او را می آمرزد. دست بالا بهتر از دست پايين است؛ دست بالا همان دست بخشنده و دست پايين، دست درخواست کننده (گيرنده) است. ولی اگر او را به دايی هايت می بخشيدی، پاداشِ بيشتری به تو می رسيد. همان را به او بدهيد؛ زيرا بهترين شما کسی است که بدهی خود را به بهترين شکل ادا کند. مال انسان، همان مالی است که خرج يا بخشش می کند و مالِ وارث، مالی است که انسان - خرج يا بخشش نمی کند و - از خود باقی می گذارد. پيش از آنکه صبح شود، نماز وتر را بخوانيد. شخصی از پيشينيان تان - پس از اينکه فوت کرد - مورد محاسبه قرار گرفت و هيچ کار نيکی در کارنامه ی وی نبود، جز آنکه فردی ثروتمند بود و با مردم - به نيکی - معاشرت می کرد و به غلامانش دستور می داد از افراد تنگدست درگذرند. الله - عز وجل - فرمود: ما به اين کار - يعنی گذشت - از او سزاوارتريم؛ پس از او درگذريد. ای بنی سلمه، در محل خود بمانيد تا گام های تان (به سوی مسجد) ثبت شود؛ در محل اقامت خود بمانيد تا پاداش گام هايی که به سوی مسجد برمی داريد، به شما برسد. رحمتِ الله بر مردی که شب هنگام برخيزد و نماز بگزارد و همسرش را بيدار کند و اگر همسرش بيدار نشد، بر صورتش آب بپاشد. و رحمتِ الله بر زنی که شب هنگام برخيزد و نماز بگزارد و شوهرش را بيدار کند و اگر شوهرش بيدار نشد، بر صورتش آب بپاشد. در راه الله پيکار کنيد. هرکس به اندازه ی فاصله ی ميان گرفتن و رها کردن پستان شتر - به وقت دوشيدن آن - در راه الله پيکار کند، بهشت بر او واجب می شود. هرگاه يکی از شما شب هنگام برخاست و - به خاطرِ خواب آلودگی - خواندن قرآن بر زبانش دشوار بود و نمی فهميد چه می خوانَد، بايد بخوابد. در بهشت دروازه ای به نام ريان وجود دارد که روزه داران در روز قیامت از آن وارد بهشت می شوند و کسی جز آنان از اين دروازه وارد بهشت نمی گردد؛ گفته می شود: روزه داران کجا هستند؟ پس روزه داران برمی خيزند و هيچکس جز آنان از اين دروازه به بهشت نمی رود و آنگاه که روزه داران وارد بهشت می شوند، اين دروازه بسته می گردد و ديگر کسی از اين درب وارد نمی شود. رحمت الله بر موسی كه بيش از اين مورد اذيت و آزار قرار گرفت، ولی صبر كرد. گاهی رسول الله صلى الله عليه وسلم در يک ماه، چند روزِ پياپی روزه نمی گرفت؛ چنانکه گمان می کرديم در آن ماه روزه نخواهد گرفت. و گاهی چندين روز را روزه می گرفت؛ چنانکه فکر می کرديم هيچ روزی را بی روزه سپری نخواهد کرد. اگر می خواستی او را در حالِ نماز شب ببينی، می ديدی و چنانچه می خواستی او را در حالِ خواب ببينی، می ديدی. حسادت جایز نیست مگر در دو مورد: شخصی که الله متعال به او مالی داده و توفیق خرج کردن در راه الله را به وی عنايت کرده است؛ و شخصی که الله به او حکمت و معارف دينی داده و به آن حکم نموده و عمل می کند و - به ديگران نيز - آموزش می دهد. کسی که از ترس الله بگريد، وارد دوزخ نمی شود، مگر زمانی که شير به پستان بازگردد. اگر يکی از شما طنابش را بردارد و به کوه برود و پشته ای هيزم بر پشت خود بياورد و بفروشد و بدين سان الله آبروی او را حفاظت کند، اين برايش بهتر است از اينکه دست نياز پيش مردم دراز کند و از آنها کمک بخواهد حال آنکه معلوم نيست چيزی به او بدهند يا نه. کسی که برای ايجاد صلح و آشتی در ميان مردم، سخن مصلحت آميزی را به آنها می رساند يا سخن خوبی بر زبان می راند، دروغ گو شمرده نمی شود. کسی نيست که وارد بهشت شود و دوست داشته باشد درحالی به دنيا بازگردد که هر آنچه روی زمين است، از آنِ او باشد، مگر شهيد که به سبب عزت و احترامی که در بهشت می بيند، آرزو می کند به دنيا بازگردد و ده بار کشته شود. مثالِ مجاهدِ راهِ الله، همانند روزه دار شب زنده داری است که خاشعانه و با تأمل آيات الله را تلاوت می کند و از نماز و روزه خسته نمی شود تا آن که مجاهدِ راه الله بازگردد. هرکس با ايمان به الله و تصديق وعده هايش، اسبی را در راه الله (برای جهاد) نگه داری کند، خوردن، نوشيدن، ادرار و سرگين آن اسب در ترازوی نيکی های صاحبش ثبت و منظور می شود. هرکس به الله به عنوان پروردگار و به اسلام به عنوان دين و به محمد به عنوان پيامبر راضی باشد، بهشت بر او واجب است. هرکس يک تير در راه الله بيندازد، این برای او با آزاد کردن برده ای برابری می کند. هر مرد مسلمانی که به اندازه ی فاصله ی دوبار دوشيدن شتر در راه الله بجنگد، بهشت بر او واجب می شود؛ و هرکس در راه الله زخمی بردارد يا آسيبی بببيند، زخمش روز قيامت در تازه ترين - و زيباترين - حالت خواهد بود؛ رنگش، رنگ زعفران است و بويش بوی مشک. عبدالله مردِ خوبی است؛ اگر نماز شب می گزارد. رسول الله صلى الله عليه وسلم از او شتری خريد و بهای آن را برای او وزن کرد و چيزی بر آن افزود. برادرت ظالم باشد یا مظلوم، او را ياری کن. فقط کسی لباس ابریشمی می پوشد که هيچ بهره ای - از آن در آخرت - ندارد. خير؛ من او را در دوزخ و در لباسِ راه راهی ديدم که از مال غنيمت دزديده بود. کدامين صدقه اجر و پاداش بيشتری دارد؟ فرمود: «صدقه ای که آن را درحالی بدهی که خود سالم و تندرستی و به مال و ثروت حريص و علاقه مندی و از فقر می ترسی و به مال و ثروت اميدواری؛ نه اينکه آن قدر در صدقه دادن درنگ کنی تا جانت به گلو برسد و آنگاه بگويی: اين مال فلانی باشد و آن، از آنِ فلانی. درحالی که دیگر آن مال از آنِ وارثان توست». این دو بر مردهای امتم حرام و بر زنان‌شان حلال است اين مرد با ما آمده است؛ اگر می خواهی به او اجازه بده؛ و اگر می خواهی باز گردد. رسول الله صلی الله علیه وسلم را درحالی دیدم که با سه انگشت می خورد و چون غذا خوردنش به پایان می رسید آنها را می لیسید. امروز اجر و پاداش را کسانی بردند که روزه نداشتند. ابن مسعود رضی الله عنه خانه را در سمت چپ خود و مِنی را در سمت راست خود قرار داده و سپس می گوید: این جایی بود که سوره ی بقره بر رسول الله صلی الله علیه وسلم نازل شد. ای گروه انصار، آیا شما را گمراه نیافتم و الله متعال به وسیله ی من شما را هدایت نکرد؟ آیا پراکنده و متفرق نبودید که الله متعال به وسیله ی من شما را گرد هم جمع نموده و متحد و یکپارچه نمود؟ آیا فقیر نبودید که الله متعال به وسیله ی من شما را ثروتمند نمود؟ هرکس با من اعتکاف کرده است، باید ده روز پایانی رمضان را هم به اعتکاف بگذراند؛ شب قدر به من نشان داده شد اما آن را از یاد بردم؛ و دیدم که در صبح آن شب، در آب و گل سجده می کنم؛ بنابراین شب قدر را در ده شب پایانی جستجو کنید. از رخصت هایی که الله متعال برای شما قرار داده، استفاده کنید. ماه رمضان بود که در هوایی بسيار گرم همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم به سفر رفتيم. مردم از شدت گرما، دست های خود را روی سرشان می گذاشتند. و از ميان ما کسی غير از رسول الله صلی الله علیه وسلم و عبدالله بن رَوَاحه روزه نبود. در برده و اسب مسلمان زکات واجب نيست. رسول الله صلى الله عليه وسلم از روزه ی «وصال» - يعنی روزه گرفتن دو روز پياپی يا بيشتر، بدون افطار يا خوردن چيزی - منع فرمود. صحابه گفتند: شما خود روزه ی «وصال» می گيريد؟ فرمود: «من مانند شما نیستم؛ به من آب و غذا داده می شود». آیا رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن روز جمعه نهی کرده است؟ وی گفت: بله. هركس بميرد و روزه ای بر عهده اش باقیمانده باشد، ولی اش به نیابت از او روزه بگيرد. مادرم درحالی فوت نمود که روزه ی يك ماه را بر عهده داشت. آيا می توانم به نيابت از او روزه بگيرم؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «اگر مادرت بدهی داشت، آیا بدهی اش را از طرف او پرداخت می کردی؟» وی گفت: بله؛ آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «بدهی که به الله دارد، سزاوارتر است كه ادا شود». از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که در عرفات خطبه خواند و فرمود: «هر محرمی که کفشی برای پوشیدن نیافت، موزه بپوشد و هر محرمی که ازاری برای پوشیدن نیافت، باید سراویل بپوشد». آنچه حيوانی تلف كند، صاحب حیوان ضامن آن نیست. و کارگر چاه که در آن بیفتد و جان خود را از دست بدهد، کسی در قبال آن ضامن نیست و کسی که در معدن کار می کند و جان خود را در آن از دست می دهد، کسی ضامن آن نیست. و در گنج هایی که پیدا می شود، خمس وجود دارد. رسول الله صلى الله عليه وسلم و اصحابش صبح روز چهارم ذی الحجه وارد مکه شدند؛ آنگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم به اصحابش فرمود تا حج شان را به عمره تبديل کنند؛ اصحاب گفتند: ای رسول خدا، تحلل جزئی یا کلی؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: «تحلل کامل و کلی». وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم از عرفات به سوی مزدلفه خارج می شد، چگونه حرکت می کرد؟ اسامه گفت: سرعت حرکتش متوسط بود و اگر جای خالی پيدا می کرد سرعت می گرفت. بهترين روزه نزد الله روزه ی داوود عليه السلام و محبوب ترين نماز نزد الله، نماز داوود است؛ وی نيمی از شب می خوابيد و يک سوم آن را برای عبادت برمی خاست و يک ششم ديگر را می خوابيد و يک روز در ميان روزه می گرفت. روزه ای بهتر و برتر از روزه ی برادرم داود علیه السلام نیست، نیمی از عمرش را روزه گرفت؛ پس یک روز در میان روزه بگیر. پنج نوع حيوان را كه همگی موذی هستند، می توان در حرم كشت و آنها عبارتند از: كلاغ، باز شكاری، عقرب، موش و سگِ هار. پيراهن، عمامه، شلوار، جامه ی کلاه دار و موزه نمی پوشد، مگر کسی که کفشی نيابد؛ چنين کسی می تواند موزه ها را از زير استخوان قوزک پا قطع نمايد و بپوشد. اگر آنچه را كه اكنون می دانم، ابتدا می دانستم، هدی با خود نمی آوردم. و اگر هدی با من نمی بود از احرام بيرون می آمدم. الله و رسولش خريد و فروش مسکرات، مردار، خوک و بت‌ها را حرام كرده‌اند رسول الله صلى الله عليه وسلم به ما دستور می داد که در مسافرت، سه شبانه روز موزه های مان را درنياوريم؛ البته از بابت قضای حاجت و خواب، نه از بابت جنابت. رسول الله صلی الله علیه وسلم شب را به اندازه ای به عبادت می ايستاد که پاهايش ترَک (وَرَم) می کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم بر نجاشی نماز (جنازه غایب) خواند که من در صف دوم یا سوم بودم. محبوب ترين مکان ها نزد الله، مساجد و منفورترين مکان ها نزد الله، بازارها هستند. جنگ فریب و نیرنگ است. ای رسول خدا، نمی توانم نسبت به فرزندانم از ابوسلمه بی تفاوت باشم و رهای شان کنم؛ آيا به خاطر خرجی و نفقه ای که به آنها بدهم، پاداش می يابم؟ فرمود: «بله؛ پاداشِ خرجی و نفقه ای که به آنان می دهی، به تو می رسد». ما در زمانِ رسول الله صلى الله عليه وسلم به ندرت چنين غذايی می يافتيم و وقتی چنين غذايی می خورديم، دستمالی جز کفِ دست ها و ساعدها و پاهای خود نداشتيم. آنگاه - با وضويی که از قبل داشتيم - بدون اينکه وضوی تازه ای بگيريم، نماز می خوانديم. يا الله، زنده و مرده و کوچک و بزرگ و مرد و زن و حاضر و غايبِ ما را بيامرز؛ يا الله، هرکه از ما را زنده نگاه داشتی، بر اسلام زنده اش بدار و هرکه از ما را می ميرانی، او را بر ايمان بميران. يا الله، ما را از پاداشِ - نماز خواندن بر - او (يا از اجر شکيبایی بر فراقش) محروم نکن و ما را پس از او، گمراه مگردان. يا الله، فلانی پسر فلانی در پناه و در سايه ی پيمان و امانِ توست؛ پس او را از عذاب قبر و عذاب آتش (دوزخ)، محافظت بفرما؛ تو به پيمانِ خويش وفادار و شايسته ی حمد و ستايشی؛ پس او را بيامرز و بر او رحم بفرما که به راستی تو آمرزنده ی مهرورزی. چشم می گريد و قلب اندوهگين است؛ و ما سخنی جز آنچه پروردگارمان را خشنود سازد، نمی گوييم و ای ابراهيم، ما از فراقِ تو اندوهگين هستيم. رسول الله صلی الله علیه وسلم روز جمعه در حال ایراد خطبه بود که مردی آمد؛ به او فرمود: «ای فلانی، آيا نماز خوانده ای؟» گفت: خير. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «برخيز و دو ركعت نماز بخوان». همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم بودم که در سفر بیش از دو رکعت نمی خواند و ابوبکر و عمر و عثمان چنین عمل می کردند. همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم بر زنی كه در ايام نفاس (خونریزی بعد از زايمان) فوت كرده بود، نماز جنازه خوانديم که رسول الله صلى الله عليه وسلم مقابل كمر ميت ايستاد (و نماز خواند). رسول الله صلى الله عليه وسلم شخصی را به عنوان فرمانده ی دسته ای از مجاهدان تعيين و اعزام کرد. هنگامی که وی برای يارانش امامت می داد، قرائتش را با «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» به پايان می رساند. ماه و خورشيد دو نشانه از نشانه های (قدرت) الله هستند و به خاطر مرگ و زندگی كسی دچار گرفتگی نمی شوند. پس هرگاه چنين حالت هايی را ديديد، دعا كنيد و تكبير بگوييد و نماز بخوانيد و صدقه بدهيد. روبروی رسول الله صلى الله عليه وسلم می خوابيدم چنانكه پاهايم در سمت قبله ی ايشان قرار می گرفت. هنگامی كه می خواست سجده کند، با انگشتانش به آرامی مرا متوجه می کرد و من پاهايم را جمع می كردم. و چون بلند می شد، پاهايم را دراز می كردم. در آن زمان، چراغی در خانه ها وجود نداشت. رسول الله صلى الله عليه وسلم برای خواندن نماز استسقاء (طلب باران) خارج شد و رو به قبله دست به دعا برداشت و ردایش را وارونه کرد و سپس دو رکعت نماز خواند و با صدای بلند قرائت نمود. من و عمران بن حُصَین پشت سر علی بن ابی طالب نماز خواندیم؛ وقتی علی رضی الله عنه سجده می کرد، تکبیر می گفت و هرگاه سر از سجده بر می داشت، تکبیر می گفت. رسول الله صلى الله عليه وسلم در سه پارچه ی سفید یمنی کفن شد که در بین آنها قمیص و عمامه ای نبود. از رسول الله صلى الله عليه وسلم شنیدم که سوره ی طور را در نماز مغرب می خواند. رسول الله صلى الله عليه وسلم و ابوبکر و عمر، دو نماز عید را قبل از خطبه خواندند. رسول الله صلى الله عليه وسلم در سفر نماز ظهر و عصر را با هم و نماز مغرب و عشا را با هم جمع می کرد و در یک وقت می خواند. هنگام پختن آب گوشت، آبش را بيشتر کن و به همسايه ات نيز بده. بخور و بنوش و بپوش و صدقه بده بی آنکه اسراف کنی و فخر بفروشی. پشت سر هیچ امامی نماز نخواندم که نمازش کوتاه تر و کامل تر از نماز رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد. من برای شما نماز می خوانم و قصد نماز خواندن ندارم. چنان نماز می خوانم که دیدم رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز می خواند. چرا سوره های "سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الأعلى"، "وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا"، "وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى" را در نماز نمی خوانی؛ پشت سر تو افراد مسن و ناتوان و کسانی نماز می خوانند که کار فوری دارند. رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر مرگ نجاشی را در همان روز وفاتش اعلام كرد. سپس به مصلی رفت و مردم را به صف كشيد و چهار تكبير گفت. (بر او نماز جنازه خواند). ما نماز جمعه را با رسول الله صلی الله علیه وسلم می خواندیم و درحالی برمی گشتیم که دیوارها سایه ای نداشت تا از سایه ی آنها استفاده کنیم. رسول الله صلى الله عليه وسلم دو خطبه را ایستاده می خواند و با نشستن بین آنها، دو خطبه را از هم جدا می کرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم در روز عید قربان نماز عید را خواند و سپس خطبه خواند و قربانی اش را ذبح نمود و فرمود: «هرکس قبل از نماز عید قربانی اش را ذبح نموده است، باید به جای آن قربانی دیگری ذبح کند؛ و کسی که قربانی اش را ذبح نکرده است، باید آن را با نام الله ذبح کند». هرکس به سبب غلبه ی خواب از عمل شبانه ای که معمولا انجام می داده یا بخشی از آن باز بماند، آن را در بین نماز صبح و ظهر انجام دهد، در این صورت برای او اجر و پاداشی همانند زمانی که آن را در شب انجام می داده، نوشته می شود. سرکه نان خورشِ خوبی است؛ سرکه نان خورشِ خوبی است. مؤمنی که با مردم و در ميان آنها زندگی می کند و بر اذيت و آزارشان شکيباست، بهتر از از مؤمنی است که از مردم کناره گيری می کند و در برابر اذيت و آزارشان شکيبايی نمی ورزد. بار الها، ای پروردگار مردم، بیماری را بر طرف کن، شفا بده که شفادهنده تویی. هنگامی که توشه ی اشعری ها در جنگ تمام می شود يا زمانی که غذای شان در مدينه کاهش می يابد. زنی از طايفه ی «جهينه» که زنا کرده و باردار بود، نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد. به نامِ الله بر تو دعای شفا می خوانم (و از او می خواهم) که تو را از آنچه آزارت می دهد و از هر شخص يا چشمِ حسودی در پناه خويش قرار دهد؛ الله تو را شِفا بخشد که به نامِ او، برای تو دعای شِفا و بهبودی می کنم. اين مرد، از ابوالقاسم صلى الله عليه وسلم نافرمانی کرد. می بينم که تو به گوسفند و بيابان علاقه داری؛ لذا هنگامی که در ميان گوسفندانت بودی. گورخری به رسول الله صلى الله عليه وسلم اهدا کردم. هرگاه يکی از شما نماز می خواند و خوابش گرفت، بايد بخوابد تا خواب از سرش برود. پيامبر صلى الله عليه وسلم شخصی از طايفه ی «اَزد»، به نام «ابن لُتبيّه» را برای جمع آوری زکات فرستاد و چون به مدينه بازگشت، گفت: اينها، (اموال زکات و) مالِ شماست و اين را هم به من هديه داده اند. پيامبر صلى الله عليه وسلم بالای منبر رفت و پس از حمد و ثنای الله فرمود. او را به حالِ خود رها کنيد و يک سطل آب بر محل ادرارش بريزيد؛ شما مأموريت يافته ايد که آسان بگيريد، نه اینکه سخت بگیرید. «از گوسفند چه باقی مانده است؟» عايشه رضی الله عنها پاسخ داد: فقط دستِ آن مانده است - و بقيه را صدقه دادم -. این بود که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «همه اش مانده است، جز دستِ آن». ديناری در راه الله انفاق می کنی؛ ديناری در راه آزاد کردن برده ای می بخشی؛ ديناری به بينوايی صدقه می دهی و ديناری خرجِ خانواده ات می کنی؛ در اين ميان پاداش نفقه ای که به خانواده ات داده ای، از همه بزرگ تر (و بيشتر) است. نمازها را با رسول الله صلى الله عليه وسلم می خواندم؛ نماز و خطبه ی رسول الله صلى الله عليه وسلم در حد اعتدال بود. (نه بسيار طولانی و نه خيلی کوتاه). زنان زيادی نزد خانواده ی محمد آمده اند و از شوهران خود شکايت دارند؛ چنين مردانی بهترين های شما نيستند. هیچ زنی شوهرش را در دنيا اذيت نمی کند مگر اینکه همسرِ بهشتی آن مرد، يعنی "حور عين" می گويد: الله تو را بکشد؛ اذيتش نکن. او نزد تو مهمان است و به زودی از تو جدا می شود و نزد ما می آيد. انفاق کن يا ببخش يا هديه بده و - بذل و بخشش خود را - حساب مکن که در مقابل، الله نيز فضل و برکتش را از تو منع می کند؛ و با ذخيره کردن بخل نورز که الله نعمت و برکتش را از تو بازمی دارد. اگر به کسی فرمان می دادم که کسی را سجده کند، به زن فرمان می دادم برای شوهرش سجده نمايد. هريک از شما تا زمانی که با نشاط است، نماز بخواند و هرگاه خسته شد، بخوابد. برای مسلمانی که چيزی جهت وصيت دارد، جايز نيست دو شب بر او بگذرد و وصيت نامه اش را ننوشته باشد. مثال بخيل و بخشنده، مانند دو مرد است که تن پوش آهنی بر تن داشته باشند و اين تن پوش، از سينه تا گلوی آنان را دربرگرفته باشد. به او بگوييد: سخن بگويد، زير سايه برود، بنشيند و روزه اش را کامل کند. هرکس عین مالش را نزد مردی - یا انسانی - یافت که ورشکسته شده بود، او نسبت به دیگران بدان سزاوارتر است. هرکس نخلی را بخرد که عمل لقاح در آن صورت گرفته است، ثمره ی آن برای فروشنده است، مگر اینکه خریدار شرط کرده باشد که برای او باشد. بس کن، به اندازه ای که توانايی داريد، عبادت کنيد؛ به الله سوگند که الله از دادنِ پاداش اعمال نيک خسته نمی شود، اما شما از عبادت خسته می شويد. بهترين عمل نزد الله، عملی است که صاحبش بر آن مداومت کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم از اینکه کسی به استقبال کاروان های تجاری برود و از اینکه فرد مقیمِ شهر از بادیه نشین (کسی که از خارج از شهر برای فروختن کالایش می آید) چیزی خرید کند، نهی کرده است. رسول الله صلی الله علیه وسلم از مزابنه نهی فرمود؛ و مزابنه این است که کسی ثمره ی باغ و بستانش را در صورتی که نخل باشد به چند پیمانه خرما بفروشد؛ و اگر ثمره ی آن انگور است، آن را به چند پیمانه کشمش بفروشد و یا محصول کشتزارش را به چند پیمانه غذا بفروشد؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم از همه ی این موارد نهی کرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم از نکاح شغار نهی کرده است. رسول الله صلى الله عليه وسلم از معامله ی "حَبَلِ الحَبَلَة" منع فرمود. «آن رزقی بوده که الله برای شما - از دريا - خارج کرده است؛ آيا از گوشت آن چيزی با خود داريد که به ما هم بدهيد؟» و ما مقداری از گوشت آن را برای رسول الله صلى الله عليه وسلم فرستاديم و از آن میل کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم از فردی یهودی غذایی خرید و سپر آهنی خود را در برابر آن گرو گذاشت. در سفری با رسول الله صلى الله عليه وسلم همراه بوديم که مردی سوار بر شترش آمد. رسول الله صلى الله عليه و سلم از خريد و فروش به صورت مخابره و محاقله و مزابنه و از فروش محصول قبل از رسيده شدنش نهی کرده است. و از اینکه محصولات کشاورزی با چیزی جز درهم و دينار خريد و فروش شود نهی نمود، مگر معامله ی عرايا که از اين دسته مستثنی است. وقتی در جايی اتراق می کرديم، تا زمانی که بارهای مان را از دوش حیوان باز نمی کرديم (و پايين نمی گذاشتيم)، مشغول نماز نمی شديم. به عيادت خبّاب بن اَرَت رضی الله عنه رفتيم که هفت نقطه از بدنش را داغ کرده بود. دو تن از اصحاب محمد صلى الله عليه وسلم هستند که هيچيک از آنها در انجامِ کارهای نيک کوتاهی نمی کند. سبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ المَلاَئِكَةِ وَالرُّوحِ. رسول الله صلى الله عليه وسلم درحالی نزد من آمد که مردی در خانه ام بود. پس فرمود: «ای عایشه، این کیست؟» گفتم: برادر رضاعی من است. فرمود: «خوب دقت كنيد چه كسانی برادران شما هستند زيرا زمانی رضاعت به ثبوت می رسد كه گرسنگی را برطرف نمايد». ای رسول خدا، من صاحب زمینی در خیبر شدم؛ تاکنون صاحب مالی نشدم که از آن نزد من ارزشمندتر و گرانبهاتر باشد، در مورد آن چه به من دستور می دهی؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «اگر موافق باشی اصل آن را نگه دار و منفعت حاصل از آن را صدقه بده». ای رسول خدا، با زنی ازدواج کردم. آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «چه مهریه ی او کردی؟». وی گفت: به وزن یک نواة از طلا؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «الله برای تو برکت عنایت کند؛ ولیمه بده هرچند با یک گوسفند باشد». وای، وای، اين معامله عين ربا است، عين ربا است. چنين نكن. هرگاه خواستی خرمای خوب بخری، خرماهای خودت را به کالایی دیگر بفروش و با آن خرمای خوب بخر. بنابراین مرا گواه نگیر که من بر ظلم گواهی نمی دهم. رسول الله صلى الله عليه وسلم از قیمت و بهای سگ و مهریه ی زناکار و شیرینی کاهن و غیبگو نهی کرد. آيا فکر می کنی من با تو چانه زدم تا شترت را از تو بگيرم، شترت و پولت را بردار، هر دوی آنها مال توست. جلوگیری طبیعی (عزل) برای رسول الله صلی الله علیه وسلم ذکر شد که فرمود: «چرا یکی از شما این کار را انجام می دهد؟ زیرا هیچ نفسی آفریده نمی شود مگر الله خالق آن است». رسول الله صلى الله عليه وسلم ترک ازدواج از سوی عثمان بن مظعون جهت عبادت را نپذيرفت؛ و اگر به او اجازه ی اين کار را می داد، ما خود را اخته می کرديم. در برابر آنچه از قرآن حفظ داری، او را به ازدواج تو درآوردم. آن را نَخَر و در پیِ بازپس گيریِ صدقه ات نباش؛ هرچند آن را به يک درهم به تو بدهد؛ زيرا کسی که هدیه ی خود را پس می گيرد، مانند کسی است که استفراغ خود را می خورد. کسی که بخشش خود را پس می گيرد، مانند کسی است که استفراغ خود را می خورد. وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم بیمار بود، نشسته در خانه اش نماز خواند. هرکس چیزی را پیش فروش می کند، باید آن را با پیمانه ای معلوم و وزنی معلوم تا مدتی معلوم پیش فروش نماید. ما در بين انصار بيشترين مزرعه را داشتيم؛ و زمين کشاورزی به ديگران کرايه می داديم به این صورت که محصولات يک طرف از مزرعه برای ما و محصولات طرف ديگر برای کشاورزان باشد؛ گاهی اوقات اتفاق می افتاد که بخش صاحب زمين ثمر می داد و بخش کشاورز ثمری نمی داد؛ بنابراین رسول الله صلى الله عليه وسلم ما را از اين عمل نهی کرد. ولی اگر کرايه ی زمين با نقره (پول) بود ما را از آن نهی نمی کرد. قرآن نازل می شد و ما عزل (جلوگیری طبیعی) می کردیم. سفیان می گوید: اگر از این کار نهی می شد، قرآن ما را از آن نهی می کرد. هیچ زنی برای مرده ای بیش از سه روز ترک زینت نمی کند مگر برای شوهرش که چهارماه و ده روز به خاطر او زینتش را ترک می گوید و لباس زینتی نمی پوشد مگر لباس سیاه و سفید؛ و سرمه نمی کشد و از خوشبویی استفاده نمی کند مگر زمانی که (از عادت ماهانه) پاک می شود آنهم به مقدار اندکی از قُسط یا اظفار. طلا را در مقابل طلا، جز اينكه برابر باشند و اختلاف وزنی نداشته باشند، نفروشيد. و نقره را در مقابل نقره نفروشيد جز اينكه برابر باشند و اختلاف وزنی نداشته باشند. و نسيه ی آنها را به نقد نفروشيد. بین زن و عمه اش و بین او و خاله اش جمع نمی شود. برای زنی که به الله و روز قیامت ایمان دارد، حلال نیست بیش از سه روز بر میتی ترک زینت کند مگر برای شوهرش که چهار ماه و ده روز باید ترک زینت نماید. «هيچ همسايه ای، همسايه اش را از کوبيدن ميخ به ديوار مشترک شان منع نکند». سپس ابوهريره رضی الله عنه گفت: چرا شما را از عمل به اين حديث روی گردان می بینم؟ به الله سوگند که من اين ميخ را به شانه های تان می کوبم. چون رسول الله صلى الله عليه وسلم "سمع الله لمن حمده" می گفت، هیچیک از ما پشتش را خم نمی کرد تا اینکه رسول الله صلى الله عليه وسلم را در سجده می یافت؛ آنگاه بعد از او به سجده می رفتیم. به نام الله؛ بيمارمان با اين خاک (که) با آب دهانِ يکی از ما (آغشته است)، به فرمان پروردگارمان بهبود می يابد. سنت این است که اگر بعد از زنی بیوه، با دختر باکره ای ازدواج شود، هفت شب نزد وی سپری شود و پس از آن نوبت بین آنها تقسیم شود. و اگر با زن بیوه ای ازدواج گردد، سه شب نزد او سپری شود و آنگاه نوبت بین همسران تقسیم شود. رسول الله صلى الله عليه وسلم در مورد دختر حمزه فرمودند: «او برای من حلال نیست؛ در اثر رضاعت و شیرخوارگی محرمیتی به وجود می آید که در ارتباط نسبی وجود دارد؛ و او دختر برادر رضاعی من می باشد». همواره رسول الله صلی الله علیه وسلم به روزه گرفتن دوشنبه و پنج شنبه پایبند بود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از جن و چشم انسان به الله پناه می بُرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم پيش از آن که نماز بخواند، با چند خرمای تازه افطار می کرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم در خانه اش چه می کرد؟ عايشه رضی الله عنها فرمود: «در خدمتِ خانواده اش بود - و به آنها کمک می کرد. - و چون وقتِ نماز می شد، به نماز می رفت». يکی از بهترين نمونه های زندگی مردم برای آنان، زندگی مردی است که لگام اسبش را در راه الله می گیرد. هریک از شما در غياب مجاهد، از خانواده و اموالش به خوبی مراقبت کند، به اندازه ی نصف پاداش مجاهد اجر و ثواب می بَرَد. هرکس خود را به کسی غير از پدرش نسبت دهد، درحالی که می داند آن غیر، پدرش نیست، بهشت بر او حرام است. از پدران تان روی گردان نباشيد؛ زيرا هرکس از پدرش روی گرداند، مرتکب کفر و ناسپاسی شده است. هر گروه رزمنده يا هر دسته ی نظامی که در راه الله پيکار کنند و غنيمت بگيرند و سالم بمانند، دوسوم پاداش خود را پيشاپيش دريافت کرده اند و هر گروه يا دسته ی رزمنده که ناکام بمانند و کُشته يا زخمی بدهند، همه ی پاداش خود را به طور کامل - در آخرت - دريافت می کنند. هرکس برده - يا کنيز - مسلمانی را آزاد کند، الله در برابر هر عضو آن برده، عضوی از آزادکننده را از آتش دوزخ رهايی می بخشد؛ حتی شرمگاه آزاد کننده را در برابر شرمگاه برده، از آتش دوزخ نجات می دهد. هرکس يک روز در راهِ الله روزه بگيرد، الله متعال ميان او و دوزخ گودالی به اندازه ی فاصله ی ميانِ آسمان و زمين قرار می دهد. هرکس مرده ای را غسل دهد و عيب های او را بپوشاند، الله متعال چهل بار او را می آمرزد. هرکس - در راه الله - جهاد نکند يا مجاهدی را مجهز نسازد يا از خانواده ی مجاهدی به نيکی سرپرستی نکند، الله متعال او را پيش از قيامت به مصيبتی ناگوار دچار می گرداند. هرگاه سگ تربيت شده ات را فرستادی و بسم الله هم گفتی، آنچه سگت برايت شکار می کند بخور. به رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر رسيد که بین بنی عمرو بن عوف اختلاف و دعوايی پديد آمده است؛ از اين رو رسول الله صلى الله عليه وسلم با تعدادی از مردم، جهت ایجاد صلح و آشتی میان آنها نزدشان رفت. هرکس به دروغ وانمود کند از نعمتی برخوردار شده، مانند کسی است که پيراهن و شلواری دروغين به تن کرده (که اندازه اش نيست). «یا الله، به كسانی كه (در حج) موهای سرشان را می تراشند، رحم فرما». پرسيدند: ای رسول خدا، كسانی كه (موهای شان را) كوتاه می كنند، چه؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «پروردگارا، به كسانی كه سرشان را می تراشند، رحم بفرما». دوباره پرسيدند: ای رسول خدا، كسانی كه (موهای شان را) كوتاه می كنند، چه؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «بر كوتاه كنندگان نيز رحم بفرما». رسول الله صلی الله علیه وسلم دو نماز مغرب و عشاء را جمع نمود و برای هریک از آنها اقامه گفت و بین آنها و بعد از هریک از آنها نماز نخواند. «اگر کسی که از جلوی نمازگزار می گذرد، می دانست که با اين کار چقدر گنه کار می شود، چنانچه چهل - روز يا ماه يا سال - توقف می کرد، برايش بهتر از آن بود که از جلوی نمازگزار عبور کند». ابونضر می گويد: نمی دانم فرمود: چهل روز، چهل ماه يا چهل سال. رسول الله صلی الله علیه وسلم به ما دستور داد تا روز عيد قربان و فطر، دوشيزه ها و دختران پرده نشين را جهت حضور در مراسم عيد از خانه بيرون بياوريم؛ و به زنانی که عادت ماهيانه بودند دستور داد تا از مصلای مسلمين فاصله بگيرند. هرکس دوست دار ديدارِ الله باشد، الله نيز ديدارش را دوست دارد؛ و هرکه ملاقاتِ الله را دوست نداشته باشد، الله نيز ملاقاتش را دوست ندارد. بار الها! گناهان گذشته و آينده، پنهان و آشکار، تجاوزهای مرا و آنچه را که تو بهتر از من می دانی، مغفرت کن؛ چرا که تقديم و تأخير بدست توست و هيچ معبود بر حقی جز تو وجود ندارد. شبی همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم به نماز (شب) ایستادم. ایشان سوره بقره را خواند. از هیچ آیه ای با مضمون رحمت عبور نمی کرد مگر اینکه مکث نموده و از الله رحمتش را درخواست می کرد. و از هیچ آیه ای با مضمون عذاب است عبور نمی کرد، مگر اینکه مکث نموده و از الله پناه می خواست. پروردگارا، تسليم تو شدم، به تو ايمان آوردم، به تو توكل نمودم و به تو روی آوردم. به كمک تو با دشمنان مبارزه كردم. و تو را حَكَم قرار دادم. پس گناهان اول و آخر و آشکار و پنهان مرا بيامرز. و آنچه تو در رابطه با آن از من آگاهتری. معبود بر حقی جز تو وجود ندارد. الله راست می گويد: ولى شكم برادرت دروغ مى گويد؛ به او عسل بده. پروردگارا، ای رب جبرائيل و ميكائيل و اسرافيل، ای آفريدگار آسمان ها و زمين، ای آگاه بر پيدا و پنهان، تو ميان بندگانت در مسايل مورد اختلاف شان قضاوت می كنی. به اجازه و فرمان خود در مسايل مورد اختلاف مرا به حق هدايت بفرما، تو هرکس را بخواهی به راه راست هدایت می کنی. آب، پاک کننده است و هيچ چيزی آن را نجس و پليد نمی کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم با آب باقی مانده از غسل میمونه رضی الله عنها غسل می کرد. آب جنب نمی شود. آن (گربه) نجس نيست؛ بلکه از حيواناتی است که اطراف شما (درخانه های تان) می گردند. هر عضوی که از حیوان زنده بريده شود، مردار (و حرام) بشمار می رود. از رسول الله صلى الله عليه وسلم در مورد شرابی که تبديل به سرکه شود، پرسيدند. فرمود: «نه (حلال نيست)». برای پاکی از ادرار دختر بچه شسته می شود و جهت پاکی از ادرار پسربچه به آن آب پاشیده می شود. آن را با دست و بدون آب و سپس با آب به هم بمال و بشوی؛ سپس در آن نماز بخوان. شستن خون کفایت می کند و اثر آن ضرری برای تو ندارد. هرکس از یادگیری وضوی رسول الله صلی الله علیه وسلم خوشحال می شود، بداند که وضوی ایشان چنین بوده است. وضو را کامل نموده و بین انگشت ها را خلال کن و در استنشاق مبالغه کن مگر اینکه روزه باشی. عمار بن یاسر رضی الله عنه را دیدم که وضو گرفت و ریشش را خلال کرد. به وی گفته شد - یا به وی گفتم -: ریشت را خلال می کنی؟ گفت: چه چیزی مرا از این کار باز می دارد درحالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که ریشش را خلال می کرد. برای رسول الله صلی الله علیه وسلم به اندازه ی دو سوم مد آب آورده شد که با آنها دستش را تا آرنج مالید. رسول الله صلى الله عليه وسلم سریه ای را فرستاد که با سرمای شدیدی مواجه شدند؛ وقتی به محضر رسول الله صلی الله علیه وسلم بازگشتند، به آنها امر نمود تا (در چنان شرایطی) بر عمامه ها و موزه های خود مسح کنند. اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم در عهد ایشان چنان منتظر نماز عشاء می ماندند که (از فرط خستگی و خمیازه کشیدن) سرهایشان مایل می شد؛ سپس بلند شده و نماز می خواندند، بدون اینکه دوباره وضو بگیرند. هرکس آلت خود را لمس نماید، باید وضو بگیرد. آن مرد گفت: در محل استراحت گوسفندان نماز بخوانم؟ فرمود: «بلی». آن مرد پرسيد: در محل استراحت شتران نماز بخوانم؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «نه». کسی که مرده می شوید (پس از شستن مرده) باید غسل کند، و آنکه مرده را حمل می کند (پس از حمل آن) باید وضو بگیرد. گرمای تب، برگرفته از گرمای جهنم است؛ پس بوسيله آب آن را سرد كنيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم به احد رفت و پس از گذشتِ هشت سال از جریان احد، برای کُشته های اُحُد دعا کرد؛ مانند کسی که از زنده ها و مرده ها خداحافظی می کند. رسول الله صلى الله عليه وسلم به کُشتنِ مارمولک سمّی دستور داد و فرمود: «او در آتش ابراهيم (عليه السلام) می دميد». هرکه مارمولک سمی را در نخستين ضربه بکُشد، صد نيکی برايش ثبت می گردد؛ و در دومين ضربه نيکی کم تری برايش منظور می شود و در سومين ضربه، کمتر از اين برای او ثبت می شود. از انس رضی الله عنه روایت است که می گوید: وقتی در جایی اتراق می کرديم، تا زمانی که بارهای شترها را باز نمی کرديم (و پايين نمی گذاشتيم)، مشغول نماز نمی شديم. هر مسلمانی که چهار نفر از او به نيکی ياد کنند، الله او را وارد بهشت می گرداند. هیچ زنی از شما سه فرزندش را از دست نمی دهد، مگر اینکه آنها برای مادرشان مانعی در برابر آتش دوزخ خواهند بود. عبدالله بن ابی اوفی بر جنازه ی دخترش (نماز گزارد و) چهار تکبير گفت و پس از تکبير چهارم، به اندازه ی فاصله ی دو تکبير ايستاد و برای دخترش دعا و درخواستِ آمرزش کرد. آنگاه گفت: رسول الله صلى الله عليه وسلم - در نماز جنازه - چنين عمل می کرد. به شما دستور داده بودم که فلانی و فلانی را آتش بزنيد؛ ولی عذاب دادن با آتش مخصوص الله است؛ پس اگر آن دو را يافتيد، آنها را بکُشيد. شايسته - و روا - نيست کسی با آتش عذاب دهد مگر پروردگارِ آتش. حرمت زنان مجاهدان بر مردان خانه نشين، مانند حرمت مادران شان است. همه اش را بتراشيد يا همه اش را بگذاريد. هرگاه بند کفش يکی از شما پاره شد، نبايد با لنگه ی ديگر راه برود تا آنکه لنگه ی آسیب دیده را تعمير کند. اين را تغيير دهيد و از رنگ سياه بپرهيزيد. موهای سفيدِ (سر و صورت) را نَکَنيد؛ زيرا نورِ مسلمان در روز قيامت است. هرکس بميرد و نوحه خوان خانوادگیِ او بايستد و بگويد: ای دريغ بر او که چون کوه پشتيبان ما بود! ای دريغ بر سرور و آقای مان! يا چنين سخنانی بگويد، دو مَلَک بر ميّت مامور می شوند و با مُشت گره کرده بر سينه اش می زنند و می گويند: تو واقعاً اينگونه بودی؟. از جمله مواردی که رسول الله صلى الله عليه وسلم در کارهای نيک از ما پيمان گرفت، اين بود که - در هنگام مصيبت - چهره نخراشيم و فرياد و واويلا سر ندهيم و گريبان پاره نکنيم و موهای خود را پراکنده نگردانيم. چيزهايی مانند ادرار و نجاست شايسته ی اين مساجد نيست؛ بلكه اين مساجد برای ذكر الله متعال و تلاوت قرآن ساخته شده اند. مردی در مسجد اعلام کرد که آيا کسی شترِ سرخِ مرا نديده است؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «آن را نيابی؛ مساجد فقط برای همان هدفی بنا شده که برای آن ساخته شده اند». رسول الله صلى الله عليه وسلم از چمباتمه زدن در روز جمعه و درحال خطبه خواندن امام منع فرمود. از سوگند خوردنِ زياد در معامله بپرهيزيد؛ زيرا اين کار - اگرچه در ظاهر، به معامله - رونق می دهد، اما برکتش را از بین می برد. اگر يکی از شما در رابطه با خانواده اش سوگندی ياد کند (که به زيان آنهاست و حاضر نشود سوگندش را بشکند، بدان جهت که نام الله را سوگند خورده) گناهش نزد الله بيش از آن است که کفاره ی سوگندش را که الله بر او فرض کرده، ادا کند. رسول الله صلى الله عليه وسلم درباره ی مردی که در دوران قاعدگی با همسرش آميزش می کند، فرمود: «يک دينار يا نصف دينار صدقه بدهد». هنگامی که زنی در ميان يهود دچار عادت ماهيانه می شد، با او غذا نمی خوردند و با او در يک خانه زندگی نمی کردند. من زنی بودم که پيوسته استحاضه می شدم و هميشه در حال خونريزی بسيار سخت و طاقت فرسا به سر می بردم. از اين رو نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم رفتم تا ايشان را در جريان گذاشته و در این مورد از ایشان سوال کنم. و ايشان را در منزل خواهرم ام المؤمنين زينب دختر جحش يافتم. گفتم: یا رسول الله، من زنی هستم که هميشه در حال خونريزی بسيار سخت و طاقت فرسا هستم و پاک نمی شوم. نظرتان در این مورد چیست؟ براستی مرا از نمازخواندن و روزه گرفتن باز داشته است؟ پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «من تو را به استعمال پاره ای پنبه سفارش می کنم (تا بدان فرج خويش را ببندی) چرا که پنبه، خون را از بین می برد». سبحان الله، بی گمان خون استحاضه از شيطان است. بايد در تشتی بنشيند؛ هرگاه رنگ زردی روی آب مشاهده کرد، باید برای ظهر و عصر يک غسل و برای مغرب و عشاء يک غسل و برای صبح يک غسل انجام دهد و بين اينها وضو بگيرد. با رعب (ترسيدن دشمن) ياری شده ام، کلیدهای زمین به من داده شده است، احمد نامیده شدم، زمین برای من پاک گردانیده شده و امت من بهترین امت ها قرار داده شده است. ما با داشتن سه ویژگی بر امت های گذشته برتری داده شده ایم: صف های ما (در نماز) مانند صف های ملائکه گردانیده شد؛ و تمام زمین برای ما مسجد قرار داده شد و خاک آن برای ما پاک گردانیده شد، در صورت نیافتن آب. و یک ویژگی دیگر نیز ذکر کرد. من و رسول الله صلی الله علیه وسلم برای غسل جنابت از یک ظرف آب استفاده می کردیم؛ پیاپی و پس از هم دستان ما وارد ظرف آب می شد. کافی است سه مشت آب را بر سرت بريزی، سپس آب را بر تمام بدنت جاری کنی تا پاک شوی. آب غسل را بر رسول الله صلى الله عليه وسلم ريختم هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم غسل جنابت می نمود، ابتدا دست هايش را می شست و سپس با دست راست بر دست چپش آب می ريخت و شرمگاهش را می شست و سپس وضو می گرفت، آنگونه که برای نماز وضو می گرفت. آب مرد غلیط و سفید است و آب زن رقیق و زرد؛ و آب هر کدام از آنها که بر دیگری فائق آید یا پیشی بگیرد، فرزند شبیه او خواهد شد. رسول الله صلی الله علیه وسلم از استنجا زدن با سرگین یا استخوان نهی کرده و فرمود: «این دو پاک کننده نیستند». هرگاه پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ از قضای حاجت خارج می‌شد، می‌فرمود: «غُفرانَك»: «پروردگارا بخشش تو را خواهانم رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را از اینکه هنگام مدفوع و ادرار رو به قبله کنیم و از استنجا کردن با دست راست، استنجا با کمتر از سه سنگ و استنجا با سرگين و استخوان نهی فرمود. کِخ،کِخ؛ آن را بيرون بينداز. مگر نمی دانی که ما صدقه نمی خوريم؟ زمان به صورتِ اصلی اش، مانندِ روزی درآمده که الله متعال آسمان ها و زمين را آفريد؛ هر سال، دوازده ماه می باشد و چهار ماهِ آن حرام است: ذوالقعده، ذوالحجه و محرّم که پُشتِ سرِ هم قرار دارند و رجبِ «مُضَر». هرگاه قصدِ روزه گرفتن سه روز از ماه را داشتی، روزهای سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم را روزه بگير. هنگامی كه برای نماز اذان داده می شود، شيطان فرار می كند و از عقب خود، هوا خارج می كند تا صدای اذان را نشنود. آیا رسول الله صلی الله علیه وسلم سه روز از هر ماه را روزه می گرفت؟ گفت: بله. گردنِ مؤذن ها در روز قیامت از گردنِ همه ی مردم بلندتر است. رسول الله صلی الله علیه وسلم برای مسافر سه شبانه روز و برای مقيم يک شبانه روز وقت تعيين نمود. بگو: «السَّلاَمُ عَلَى أَهْلِ الدِّيَارِ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ، وَيَرْحَمُ اللَّهُ الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنَّا وَالْمُسْتَأْخِرِينَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَلاَحِقُونَ»: «سلام بر شما مؤمنان و مسلمانانی که ساکن اين ديار هستيد؛ الله بر گذشتگان و آيندگان ما رحم بفرمايد و ما نيز به خواست الله به شما خواهيم پيوست». هرگاه گوشه ای از خورشيد طلوع کرد، نماز نخوانید تا اينکه به خوبی آشکار و هويدا گردد؛ و هرگاه گوشه ای از آفتاب غروب نمود، تا به خوبی غروب نکرده، نماز نخوانید. و به عمد، نمازتان را به هنگام طلوع و غروب خورشيد نخوانيد؛ چون خورشيد بين دو شاخ شيطانی یا شیطان طلوع می کند. چند تا سنگ برايم بياور تا استنجا كنم. البته استخوان و سرگين حيوان نباشد. وقت نماز ظهر از زوال آفتاب آغاز شده و تا هنگامی که سايه ی شخص به اندازه ی خودش نشده و وقت نماز عصر فرا نرسيده است، ادامه پيدا می کند. و وقت نماز عصر (از وقتی که سايه ی شخص به اندازه ی خودش می شود) تا هنگام زرد شدن خورشيد می باشد. و وقت نماز مغرب (از غروب آفتاب) تا زمانی است که شفق (سرخی) پنهان نشده است. و وقت نماز عشا (بعد از پنهان شدن شفق) تا نصف شب است. و وقت نماز صبح از طلوع فجر تا قبل از طلوع خورشيد است. نماز مغرب را همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم می خوانديم و بر می گشتيم. باز هم هوا به اندازه ای روشن بود كه اگر تيری را پرتاب می كرديم، جای افتادن آن را می ديديم. هرکس يک رکعت از نماز صبح را قبل از طلوع خورشيد دريابد، نماز صبح را دريافته است؛ و کسی که يک رکعت از نماز عصر را قبل از غروب خورشيد دريابد، يقيناً نماز عصر را دريافته است. هیچکس را از طواف این خانه و خواندن نماز (طواف) در هر ساعتی از شبانه روز که بخواهد باز ندارید. فجر دو تا است: فجری که همانند دم گرگ (عمودی شکل تا آسمان) است، در این وقت خواندن نماز (صبح) جایز نیست و خوردن (سحری) در آن حرام نیست. و فجر دیگر که به صورت مستطیل در پهنه افق طلوع می کند، در این وقت خواندن نماز صبح جایز گشته و خوردن (سحری) حرام می شود. افرادی که (در اینجا) حضور دارند باید به اطلاع افراد غایب برسانند که پس از طلوع فجر جز دو رکعت (سنت صبح) نماز (نفل) دیگری نخوانید. ان شاء الله، اين رؤيا (خواب) حق است. پس در کنار بلال بايست و کلماتی را که در خواب دیدی به او بياموز تا با آنها اذان بگويد، زيرا صدای او از صدای تو بلندتر و رساتر است. این سنت (پیامبر) است که هر گاه مؤذن در اذان صبح «حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ» گفت، (پس از آن) «الصَّلاَةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ» بگوید. رسول الله صلی الله علیه وسلم میان نماز مغرب و عشاء جمع نمود، به این صورت که مغرب را سه رکعت و عشاء را دو رکعت با یک اقامه خواند. تو امام (پيشنماز) آنان هستی و در امامت، حال ضعيف ترین شان را رعايت کن و (برای اعلام وقت نماز) مؤذنی را انتخاب کن که در مقابل اذانش، اجرتی دريافت نکند. مؤذن رسول الله صلی الله علیه وسلم صبر می کرد و اقامه را نمی گفت، تا اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم را می دید که خارج شده است، آنگاه با دیدن ایشان اقامه می گفت. شبی تاریک همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم در سفری بودیم و نمی دانستیم قبله در کدام سو قرار دارد، در نتیجه هریک از ما به سویی نماز خواند. چون صبح شد این مساله را برای رسول الله صلی الله علیه وسلم ذکر نمودیم، پس این آیه نازل شد: «فَأينَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ» [بقره: 115] «پس به هر سو رو کنید، آنجا وجه الله [قبله] است». قبله، ما بین مشرق و مغرب است هرگاه کسی از شما به مسجد آمد، دقت کند اگر پلیدی و نجاستی در کفش هایش ديد، باید آن را بر زمين بمالد و سپس در آنها نماز بخواند. هرگاه کسی با موزه هایش نجاست و پلیدی را لگد نمود، پاک کردن آنها به وسیله ی خاک می باشد. درحالی رسول الله صلی الله علیه وسلم را در نماز دیدم که از شدت گریه از سینه اش صدایی چون صدای آسیاب به گوش می رسید. رسول الله صلی الله علیه وسلم به قبا رفت تا در آنجا نماز بخواند. رسول الله صلی الله علیه وسلم را درحالی دیدم که برای مردم امامت می داد و در عین حال امامه بنت ابی العاص که دختر زینب بنت رسول الله صلی الله علیه وسلم است، بر دوشش بود؛ چون به رکوع می رفت، آن را بر زمین می گذاشت و چون سر از سجده بر می داشت، دوباره او را بر می داشت. در حال نماز دو موجود سیاه، یعنی مار و عقرب را بکشید. رسول الله صلی الله علیه وسلم برای مسافر سه شبانه روز و برای مقیم یک شبانه روز اجازه دادند. ما نماز می خواندیم و حيوانات از جلوی ما می گذشتند؛ در اين باره با رسول الله صلی الله علیه وسلم صحبت کرديم؛ ایشان فرمود: «اگر چيزی به اندازه ی چوب پايانی رحل، جلوی شما باشد، هر چه از جلوی شما بگذرد به شما ضرری نمی رساند». هرگاه یکی از شما نماز گزارد، باید برای نمازش ستره بگذارد، هرچند با یک تیر باشد. هرگاه يکی از شما به نماز ايستاد و جلويش چيزی به اندازه ی چوب پايانی رحل قرار داشت، آن چيز برای وی ستره بشمار می رود. اما اگر جلويش چيزی مانند چوب پايانی رحل قرار نداشت، (عبور) الاغ، زن و سگ سياه باعث قطع شدن نمازش می شود. عایشه رضی الله عنها مکروه می دانست کسی درحالی نماز بخواند که دستش را بر لگنش گذاشته است و می فرمود: این عمل یهود است. اگر شام قبل از نماز مغرب آماده شد، نخست شام بخوريد و در غذا خوردن عجله نکنید. از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد نگاه کردن به اطراف در نماز سوال کردم؛ فرمود: «آن نوعی سرقت شيطان از نماز بنده است». اين لباس را به ابوجهم بدهيد و لباس خشن و بی نقش و نگار او را برای من بياوريد. زيرا اين نقش و نگارها، توجه مرا از نماز به سوی خود جلب كرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم به ساختن مساجد در محله ها و نظافت و خوشبویی امر نمود. تو را به الله سوگند، آيا شنيدی که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «ای حسان، از طرف من به مشرکين پاسخ بده؛ یا الله، حسان را توسط جبرئيل ياری کن؟». ابوهريره گفت: بله. هرکه از کسی شنيد که در مسجد گم شده ای را اعلام می کند، بگويد: الله آن را به تو برنگرداند؛ زيرا مساجد برای اين کار ساخته نشده اند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «هرگاه ديديد که کسی در مسجد چيزی می فروشد يا می خَرَد، بگوييد: الله در تجارت تو سود ندهد؛ و هرگاه ديديد که کسی در مسجد گم شده ای را اعلام می کند، بگوييد: الله آن را به تو برنگرداند». ای ابوبکر، آنها را به حال خودشان بگذار که ایام عید است. قیامت برپا نمی شود تا زمانی که مردم در رابطه با مساجد بر یکدیگر فخر بفروشند. حديث «المسيء صلاته» به روایت رفاعه رضی الله عنه سخن ابوحمید ساعدی در میان ده تن از اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم، از جمله ابوقتاده که: من از همه شما به نماز رسول الله صلی الله علیه وسلم آگاهترم. چون رسول الله صلی الله علیه وسلم در وقتی از شب بیدار می شد، تکبير (الله اکبر) گفته و سپس این دعا را می خواند: «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ وَتَبَارَكَ اسْمُكَ وَتَعَالَى جَدُّكَ وَلَا إِلَهَ غَيْرُكَ». رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز را با تکبير و قرائت را با «الحَمْدُ لله ربِّ العَالمين» آغاز می نمود و هنگامی که رکوع می کرد نه سرش را بالا می گرفت و نه پايين؛ بلکه تعادل را در این بین رعايت می نمود. همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز خواندم، ایشان دست راستش را بر دست چپش و بر روی سینه قرار داد. رسول الله صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و عمر رضی الله عنهما نماز را با «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» شروع می کردند. اما اين مرد دستش را پر از خير و برکت نمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم در دو ركعت اول نماز ظهر، سوره فاتحه را با سوره ای ديگر از قرآن می خواند. اما در دو ركعت آخر، فقط سوره فاتحه را می خواند. و گاهی آیه ای را به گوش ما می رساند. ما (مقدار قيام) رسول الله صلى الله عليه وسلم را در نماز های ظهر و عصر تخمين می زديم؛ قیان ایشان در دو رکعت اول نماز ظهر را به اندازه ی "الم تنزيل السجدة" و در دو رکعت آخر ظهر به اندازه ی نصف اين مقدار تخمین می زدیم. پشت سر هیچ کسی که نمازش شباهت بیشتری به نماز رسول الله داشته باشد، نماز نخواندم، مگر پشت سر فلانی؛ ما پشت سرش نماز گزاردیم و او دو رکعت اول نماز ظهر را طولانی نموده و دو رکعت آخر را کوتاه می خواند. شنيدم كه رسول الله صلى الله عليه وسلم در نماز مغرب، سوره ی طور را می خواند و چون به اين آيه رسيد: «أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ (35) أَمْ خَلَقُوا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بَل لَّا يُوقِنُونَ (36) أَمْ عِندَهُمْ خَزَائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُسَيْطِرُونَ»: «آیا آنان از هیچ آفریده شده ‏اند یا خود آفرینندۀ خویشند؟ آیا آنان آسمان ها و زمین را آفریده اند؟ [نه،] بلکه آنان یقین ندارند [که الله آفرینندۀ مطلق است] آیا گنجینه های [نعمت و هدایت] پروردگارت نزد آنان است؟ آیا [بر همه چیز] تسلط دارند؟» نزديک بود قلبم از جا كنده شود. ای مردم، از بشارت های نبوت جز رویای صالحه که مسلمان می بيند يا به او نشان داده می شود، چيز ديگری باقی نمانده است. آگاه باشيد که من از خواندن قرآن در رکوع و سجده منع شده ام. نماز رسول الله صلی الله علیه وسلم از جمله مقدار رکوع ایشان و هنگامی که سر از رکوع بر می داشت و سجده و ما بین دو سجده ی ایشان همگی نزدیک به هم بود. وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم رکوع می کرد، انگشتانش را باز می کرد و آنگاه که سجده می کرد آنها را جمع می کرد. هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم در رکعت فرد از نمازش بود، برای رکعت دیگر بر نمی خاست تا اینکه راست می نشست. رسول الله صلی الله علیه وسلم یک ماه بعد از رکوع قنوت خواند و در آن علیه قبایلی از بنی سلیم دعا می کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم تنها زمانی قنوت می خواند که برای قومی یا علیه قومی دعا می نمود. ای پدر، تو حدود پنج سال پشت سر رسول الله صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و عمر و عثمان و علی در کوفه نماز خواندی، آیا در نماز صبح قنوت می خواندند؟ وی گفت: پسرم، این کار بدعت است. از عبدالله بن زبیر رضی اله عنهما روایت است که می گوید: هنگامی که رسول الله صلی الله علیه وسلم (در نماز) برای دعا (تشهد) می نشست، دست راستش را بر ران راستش و دست چپش را بر ران چپش می گذاشت و با انگشت سبابه اشاره می کرد و انگشت ابهام را بر انگشت وسط می گذاشت و با کف دست چپش زانویش را می گرفت. رسول الله صلی الله علیه وسلم چنان تشهد را به ما می آموخت که سوره ای از قرآن را به ما آموزش می داد. بر زمین نماز بخوان اگر می توانی، وگرنه با اشاره نماز بخوان و سرت را در سجده پایین تر از رکوع قرار بده. شبی رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز شبش را تنها با یک آیه از قرآن خواند. رسول الله صلی الله علیه وسلم سوار بر زین و پالان کهنه ای و قطیفه ای که بهای آن معادل چهار درهم یا کمتر بود، حج نمود و سپس فرمود: «یا الله، حجی بود به دور از ریا و شهرت». وارثان (بازماندگان) من، دينار و درهمی تقسيم نمی كنند؛ آنچه من از خود بجای گذاشتم، بعد از نفقه ی همسرانم و پرداخت مزد كارگرانم، صدقه بشمار می رود. به امامت مغیره بن شعبه نماز خواندیم که پس از پایان دو رکعت، برای تشهد ننشست و بلند شد؛ گفتیم: سبحان الله؛ وی گفت: "سبحان الله" و نماز را ادامه داد؛ وقتی نمازش را تمام کرد و سلام داد، دو سجده ی سهو به جا آورد؛ آنگاه که رو برگرداند، گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که چنین عمل نمود. ابوهریره رضی الله عنه سوره ی انشقاق را برای آنها قرائت نمود و در آن سجده کرد؛ زمانی که رو گرداند، به آنها خبر داد که رسول الله صلی الله علیه وسلم در این سوره سجده کرده است. سوره ی «نجم» را بر رسول الله صلی الله علیه وسلم خواندم و ایشان در آن سجده نکرد. به رسول الله صلی الله علیه وسلم گفتم: آیا در سوره ی حج دو سجده وجود دارد؟ فرمود: «بله؛ و هرکس در این دو سجده ی تلاوت سجده نمی کند، آنها را نخواند». هرگاه امر خوشایندی برای رسول الله صلی الله علیه وسلم روی می داد یا به ایشان بشارتی داده می شد، جهت شکر و سپاسگذاری از الله متعال به سجده می افتاد. پيش از مغرب، دو رکعت نماز بخوانيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم بر منبر بود كه شخصی پرسيد: نماز شب را چگونه بايد خواند؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «دو ركعت، دو ركعت خوانده شود. و اگر احتمال طلوع فجر می رود، يك ركعت ديگر بخواند تا نمازهايش را وتر بگرداند». وتر حق است؛ هرکس می خواهد هفت رکعت وتر بخواند و هرکس می خواهد پنج رکعت وتر بخواند و آنکه می خواهد سه رکعت وتر بخواند و کسی که می خواهد یک رکعت وتر بخواند. رسول الله صلی الله علیه وسلم در رمضان با ما هشت رکعت به همراه وتر خواند. شب بعد که در مسجد جمع شدیم و در انتظار خروج ایشان بودیم، تا صبح به مسجد نیامد. ای عبدالله، مانندِ فلانی نباش که نماز شب می خوانْد، ولی پس از مدتی آن را ترک کرد. ای اهل قرآن، نماز وتر بخوانید که الله وتر (فرد) است و (نماز) وتر را (که تعداد رکعات آن فرد است) دوست دارد. در یک شب دو نماز وتر نیست. هرکس از خواندن نماز وتر خواب ماند یا آن را فراموش کرد، هرگاه به یاد آورد، آن را بخواند. چه بسا رسول الله صلى الله عليه وسلم دوست داشت عملی را انجام دهد، ولی از ترس اينکه مردم نيز به آن عمل کنند و بر آنان فرض شود، آن را ترک می کرد. به همين دليل نماز چاشت را نمی خواند؛ ولی من همواره آن را می خوانم. نماز چاشت زمانی است که پای بچه شترها از شدت گرما بسوزد. این کار را نکنید، هرگاه یکی از شما در خانه اش نماز خواند، سپس امام را درحالی یافت که نماز نخوانده است، باید همراه او نماز بخواند که این نماز برای او نافله محسوب می شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم اسبی سوار شد و از آن به زمین افتاد و سمت راست بدنش زخمی شد. جلو بياييد و به من اقتدا کنيد و آنان که پشت سر شما هستند، به شما نزديک شوند و پس از شما بايستند. برخی همواره (در صف های) عقب می ايستند تا اينکه الله آنها را (از رحمتش يا از علاقه و رغبت به کارهای نيک) عقب می اندازد. آيا از بیماری رسول الله صلی الله علیه وسلم برایم نمی گویی؟ عايشه گفت: بله؛ بيان خواهم کرد؛ چون بيماری رسول الله صلی الله علیه وسلم شدّت گرفت، فرمود: «مردم نماز خواندند؟». گفتيم: خير؛ آنان منتظر شما هستند. شما مردم را از دين متنفر می كنيد. پس هركس امامت نماز را به عهده دارد، باید آن را كوتاه بخواند و طولانی نكند. زيرا در ميان نماز گزاران، افراد بيمار، ضعيف و كسانی وجود دارد كه كار فوری دارند. فلان نماز را در فلان وقت بخوانيد و فلان نماز را در فلان وقت بخوانيد. و هرگاه وقت نماز فرا رسيد، يكی از شما اذان بگويد و كسی كه بيشتر قرآن می داند، امامت دهد. کسی برای مردم امامت دهد که بیش از دیگران قرآن حفظ باشد. یا الله، در دلم، چشمانم، گوش هايم، سمت راستم، سمت چپم، بالای سرم، زير پايم، پيش رويم و پشت سرم، نوری قرار بده. من و یتیمی در خانه ی مان پشت سر رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز خواندیم و مادر ام سلیم پشت سر ما بود. الله بر حرص و اشتیاق تو بیفزاید، اما دوباره این کار را نکن. ام ورقه دختر عبدالله بن حارث انصاری قرآن را حفظ کرده بود و رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی دستور داد که برای اهل خانه اش امامت دهد. رسول الله صلى الله عليه وسلم ابن ام مکتوم را که فردی کور بود، جانشین خود قرار داد تا برای مردم امامت دهد. هرگاه يكی از شما قصد خواستگاری از زنی داشت، اگر می توانست به محاسن او نگاه كند، اين كار را بكند. برو و به او نگاه کن؛ این کار باعث الفت و نزدیک شدن شما به هم می شود. چون الله متعال در قلب مردی خواستگاری از زنی را القا کند، اشکالی ندارد به او نگاه کند. زن بيوه از ولی اش سزاوارتر به تصمیم گرفتن برای ازدواج خود می باشد؛ و از دختر باکره بايد در مورد ازدواجش اجازه گرفته شود؛ و سکوت وی به منزله ی اجازه ی او می باشد. دختر باکره ای نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد و با ایشان مطرح نمود که پدرش بدون رضایت او، وی را به ازدواج کسی درآورده است؛ بنابراین رسول الله صلى الله عليه وسلم او را مختار نمود. رسول الله صلی الله علیه وسلم در حالی با وی ازدواج کرده که حلال بوده است. لعنت الله بر کسی که محلل است و آنکه برای او حلاله می شود. مردی که زنا کرده و شلاق خورده است جز با زنی مثل خود ازدواج نمی کند. نه (نمی تواند با او ازدواج کند) تا اینکه شوهر دیگری همان شیرینی را از او بچشد که شوهر اول از او چشیده است. یهودیان می گفتند: اگر کسی با همسرش از پشت سر او (در محل تولد نوزاد) جماع داشته و همبستری کند، فرزندشان کور متولد می شود. لذا این آیه نازل شد: «نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ» [بقرة: 223] «زنان شما، [در حُکمِ] کشتزاری برای شما هستند؛ پس هرگونه که می خواهید به کشتزار [= رَحِمِ همسرِ] خود درآیید». تصمیم گرفتم از همبستری با زنان شيرده نهی کنم؛ اما متوجه شدم اهل روم و فارس بچه های شان را در دوران بارداری شير می دهند و اين کار به فرزندان شان هيچ ضرری نمی رساند. یهودیان جلوگیری طبیعی را زنده به گور کردن پنهان فرزند می دانند. بنابراین رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «یهود دروغ می گوید؛ اگر الله متعال اراده ی خلق نوزادی را داشته باشد، تو نمی توانی مانع آن شوی». ولیمه ای را که رسول الله صلى الله عليه وسلم برای عروسی يكی از همسرانش تدارک دید، دو مد جو بود. تو نزد خانواده ات بی مقدار نيستی؛ اگر می خواهی هفت روز نزد تو می مانم؛ و در اين صورت، نزد ساير همسرانم نيز هفت روز می مانم. رسول الله صلی الله علیه وسلم دو روز يعنی روز عايشه و سوده را نزد عايشه رضی الله عنها می مانْد. رسول الله صلى الله عليه وسلم عسل و هر چیز شيرين را دوست داشت؛ و هنگامی که از نماز عصر برمی گشت، نزد همسرانش می رفت و با آنان شوخی نموده و ملاعبه می کرد. روزی نزد حفصه دختر عمر رفت و بيش از حد معمول نزد او ماند. هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم قصد سفر داشت، بین همسرانش قرعه می انداخت و قرعه به نام هریک از آنها می افتاد با ایشان همسفر می شد. در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم همسر ثابت بن قیس با خلع از شوهرش جدا شد و رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی دستور داد به مدت یک حیض عده بگذراند. سه چیز است که جدی بودن آنها هم جدی است و شوخی بودن آنها هم جدی محسوب می شود: نکاح و طلاق و رجوع کردن. نذر انسان در آنچه مالکش نیست، درست نبوده و اعتباری ندارد و حق آزادی برده ای را که مالک نیست ندارد و مالک طلاق زنی نیست که در همسری او نمی باشد. به بريره دستور داده شد سه حيض عده سپری کند. يک يا دو بار مکيدن موجب حرمت شيرخوارگی نمی شود. یکی از آياتی که در قرآن نازل گرديد، اين آيه بود که: «عَشْرُ رَضَعَاتٍ مَعْلُومَاتٍ يُحَرِّمْنَ»: «ده بار شير خوردن مشخص، باعث حرمت می شود». سپس اين آيه با پنج بار شير خوردن مشخص منسوخ گرديد. و درحالی رسول الله صلی الله علیه وسلم فوت نمود (که هنوز برخی از مردم آن را) جزو قرآن می دانستند و تلاوت می کردند (چون از منسوخ شدن آن اطلاع نداشتند). محرمیت به سبب رضاعت و شیرخوارگی فقط زمانی حاصل می گردد که روده ها از شیر پستان مادر باز شود و قبل از دوران شیرخوارگی باشد. دست دهنده بالاست؛ و در انفاق از (خانواده ات و) کسانی که سرپرستی آنها را بر عهده داری شروع کن: از مادرت، پدرت، خواهرت، برادرت و سپس به ترتيب هرکس در خويشاوندی به تو نزديک تر است. همين گناه برای انسان کافی است که غذا (و هزينه های) کسی را که مخارجش با اوست، تأمين نکند. بهترين صدقه، صدقه ای است که از روی بی نيازی باشد؛ و دست بالا (دست صدقه دهنده) از دست پايين (گيرنده ی صدقه) بهتر است؛ و هریک از شما ابتدا به کسی صدقه دهد که تحت تکفل و سرپرستی اوست. هرکس عمدا مومنی را بکشد، تصمیم گیری در مورد قاتل به اولیای مقتول سپرده می شود؛ چه بخواهند او را بکشند و چه دیه بگیرند. و دیه ی مقتول سی شتر که وارد چهار سالگی شده اند و سی شتر که وارد پنج سالگی شده اند و چهل شتر باردار و آنچه در مورد آن صلح کنند، برای اولیای مقتول خواهد بود. با عذاب الله (آتش) عذاب نکنید. رسول الله صلى الله عليه وسلم (فرد مجردی را که مرتکب زنا شده بود) شلاق زد و تبعید نمود و ابوبکر همین کار را کرد و عمر نیز چنین عمل نمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم مردانی که خود را به شکل زنان درمی آورند و زنانی که خود را شبيه مردان می کنند، لعنت نموده و فرمود: «آنان را از خانه های تان بيرون كنيد». هرکس برده اش را متهم به زنا کند و برده اش از آنچه آقایش می گوید، پاک و بری باشد، روز قيامت شلاق زده خواهد شد مگر اينکه سخنش در مورد او درست باشد. لعنت الله بر دزدی که تخم مرغ می دزدد و دستش قطع می شود و ريسمان می دزدد و دستش بريده می شود. در مسجد خوابیده بودم و پارچه ای به بهای سی درهم بر روی من بود که مردی آمد و از غفلت من سوء استفاده کرد و آن را برداشت و رفت؛ چون این مرد دستگیر شد و نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آورده شد، به قطع دست وی امر شد. مردی که شراب خورده بود، نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آورده شد که او را با دو شاخه ی نخل چهل ضربه زد. ما در روز خیبر به مواد خوراکی دست پیدا کردیم و هریک از مجاهدان می آمد و به مقدار نیاز خود از آن بر می داشت و باز می گشت. مسلمانان در برابر غیر خود یکپارچه و منسجم هستند، جان و مال شان [در قصاص و دیه ها] با یکدیگر برابر است؛ و چون یکی از آنها به کافری امان دهد یا با او عهد و پیمانی ببندد، کسی حق نقض آن را ندارد و غنیمتی که در جنگ به دست می آید سهم دورترین آنها از جنگ هم می باشد. رسول الله صلی الله علیه وسلم خالد بن ولید رضی الله عنه را در پی أُكَيْدِرِ دُومَةَ فرستاد که او را دستگیر نموده و نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آورد؛ و ایشان خونش را محفوظ داشته و بر سر جزیه با او صلح نمود. معاذ بن جبل می گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم مرا به سوی یمن فرستاد و دستور داد از هر سى گاو يك گوساله ی نر يا ماده (كه يكسال تمام كرده باشد) بگيرم و از هر چهل گاو يك مُسنه (گوساله ای كه دو سال تمام كرده باشد) و از هر فرد بالغ (غير مسلمان) يك دينار يا معادل آن از پارچه هاى يمنی (معافری) بگيرم. از [خوردن گوشت] همهٔ درندگان نیش‌دار و پرندگان چنگال‌دار (گوشتخوار) منع فرمودند کفتار، شکاری مباح است؟ جابر گفت: بله. رسول الله صلى الله عليه وسلم از سوار شدن بر شترِ نجاست خوار و نوشیدن شیر آن نهی فرمود. ام حفيد خاله ی ابن عباس مقداری كشك، روغن و چند عدد ضب (نوعی سوسمار) به رسول الله صلى الله عليه وسلم هديه كرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم از كشك و روغن میل نمود، اما از ضب اظهار كراهيت کرد و آن را نخورد. اگر تیرت را پرتاب کردی و پس از آن شکار را گم کردی، وقتی آن را (مرده) یافتی، مادامی که بدبو و متعفن نشده از آن بخور. گروهی از مردم گفتند: ای رسول خدا، عده ای برای ما گوشت می آورند که نمی دانيم هنگام ذبح كردن بسم الله گفته اند يا خير؟ (تكليف ما چيست؟) رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «بر آن بسم الله بگوييد و بخوريد». زنی گوسفندی را با سنگی ذبح نمود؛ چون از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد خوردن آن سوال شد، دستور به خوردن آن داد. هرکس توانگر باشد و قربانی نکند، به عیدگاه ما نزدیک نگردد. ما به همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم در سال حدیبیه، یک شتر را از طرف هفت نفر و یک گاو را از طرف هفت نفر قربانی می کردیم. آيه ی «لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ» [بقره: 225] «الله شما را به خاطر سوگندهایی که بیهوده و بدون قصد یاد می کنید، مؤاخذه نمی کند» درباره ی شخصی نازل شد که - از روی عادت و بدون قصد سوگند می خورد - و می گفت: «بله، به خدا سوگند» و «خير، به خدا سوگند». کفاره ی نذر همان کفاره ی سوگند است. اگر حاکم (قاضی) اجتهاد کند و حکمِ درستی صادر نمايد، دو پاداش به او می رسد؛ اما اگر اجتهاد کند و در صدور حکم دچار اشتباه شود، يک پاداش به او می رسد. آیا به شما از بهترین گواهان خبر ندهم؛ کسی که قبل از تقاضای شهادت از وی، گواهی دهد. کسی در کنار منبر من سوگند دروغ نمی خورد هرچند درباره ی سواکی سبز باشد، مگر اینکه جایگاه خود را در آتش آماده کرده است. هركس برده ی مسلمانی را آزاد كند، خداوند متعال در برابر هر عضو آن برده، يك عضو او را از آتش دوزخ نجات خواهد داد. کسانی که از دو دین مختلف باشند از یکدیگر ارث نمی برند. بین هر دو اذان (یعنی اذان و اقامه) نمازی است، بین هر دو اذان نمازی است» سپس در بار سوم فرمود: «لِمَنْ شَاءَ»: «برای هرکه بخواهد در حجة الوداع مرا با رسول الله صلى الله عليه وسلم به حج بردند درحالی که پسربچه ای هفت ساله بودم. رسول الله صلى الله عليه وسلم سوار بر شتر حج گزارد و توشه ی سفرش نيز روی همان شتر بود. عُکاظ، مِجَنّه و ذوالمجاز، بازارهايی بود که در دوران جاهليت- در مکه- برپا می شد و مسلمانان گمان می کردند که اگر در موسم حج تجارت کنند، گنهکار می شوند تا اينکه اين آيه نازل شد: «لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ» [بقره: 198] «گناهی بر شما نيست که (در ايام حج تجارت کنيد و) از فضل (و روزی) پروردگارتان بجوييد». رسول الله صلى الله عليه و سلم اسب های ورزيده را از "الحيفاء" تا "ثنية الوداع" دوانيد. عمر بن الخطاب رضی الله عنه درباره ی زنی که در اثر ضربه، بچه اش را سقط کند با مردم مشورت نمود. دو زن از قبيله ی هُذيل با يکديگر درگير شدند که يکی از آنها سنگی بسوی ديگری پرتاب کرد و آن زن و جنينش را به قتل رساند. دختر بچه ای درحالی پيدا شد که سرش بين دو سنگ کوبيده شده بود. يهودیان نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمده و به ايشان گفتند: يک زن و مرد از آنها با هم زنا کرده اند. آيا مثل شتر نر برادر خود را گاز می گيری؟ ديه ای نداری. نزد قريش قضيه ی زن مخزومی که دزدی کرده بود بسيار مهم بود. در "مرالظهران" خرگوشی را دنبال كرديم. مردم به دنبال آن دويدند اما از گرفتن آن درمانده شدند. شخصی از انصار آزادی برده اش را به بعد از مرگش موکول کرد. از رسول الله صلی الله علیه وسلم درباره ی کنيزی پرسيده شد که قبل از ازدواج مرتکب زنا شود. ای رسول خدا، آيا سوسمار حرام است؟ فرمودند: «لا، وَلَكِنَّهُ لَمْ يَكُنْ بِأَرْضِ قَوْمِي، فَأَجِدُنِي أَعَافُهُ»: «نه؛ ولی در سرزمين قومم (مکه) نبود، به همين سبب از خوردنش بدم می آيد». خالد رضى الله عنه می گوید: ضب مذکور را به سوی خود کشيدم و شروع به خوردنش کردم درحالی که رسول الله صلى الله عليه وسلم نگاه می کرد. سليمان بن داود عليهما السلام فرمود: به الله قسم امشب با هفتاد زن همخوابی می کنم که هريک از آنان پسری به دنيا بياورد تا در راه الله جهاد کند. رسول الله صلى الله عليه وسلم برای اسب، دو سهم و برای صاحبش يك سهم از مال غنيمت تعيين فرمود. مقداری از مالت را نگه دار که برايت بهتر است. از عبدالله بن عمر رضی الله عنه روايت است که: رسول الله صلى الله عليه وسلم به بعضی از گروه های لشکر که برای ماموريت می فرستاد، از غنیمتی که به دست می آوردند، به جز سهم کل لشکر مقداری اضافه نيز می داد. الله متعال اموال بنی نضير را بدون اينكه مسلمانان اسب و شتری بدوانند (جهاد كنند) به رسول الله صلى الله عليه وسلم عنايت فرمود. هیچکس درحالی که عصبانی هست، بین دو نفر قضاوت و داوری نکند. اگر كسی از يك غلام مشترك، سهم خود را آزاد کند و به اندازه ی قيمت غلام، مال داشته باشد، غلام را عادلانه قيمت گذاری كنند و سهم ديگر شركای خود را بپردازد که در این صورت غلام آزاد می شود. و اگر به اندازه ی قيمت غلام مال نداشت، فقط همان سهم خودش آزاد می شود. هرکس سهميه ی خود از برده ای را آزاد کرد، بايد بقيه اش را نيز با پولش بخرد تا آن برده کاملا آزاد شود؛ اگر مالی نداشت آن برده با قيمتی عادلانه قيمت گذاری می شود سپس بدون سختگيری وادار به کار می شود تا بتواند بقيه ی خود را آزاد کند. همراه رسول الله صلی الله علیه و سلم در هفت غزوه شرکت داشتیم که غذای ما ملخ بود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از گردنه ی بالایی راه كداء كه در بطحاء است، وارد مكه شد و از گردنه پايينی بيرون رفت. رسول الله صلى الله عليه وسلم از راه «شجره» - مدينه را - به قصد مكه ترك می کرد و در بازگشت، از راه «معرَّس» وارد مدينه می شد. هنگام ورود به مکه از گردنه ی بالايی وارد می گشت و هنگام خروج، مکه را از گردنه ی پايينی ترک می کرد. نزدِ خانواده های تان باز گرديد و نزدِ آنها اقامت نماييد و آنها را تعليم دهيد و - به نماز و ساير احکام اسلام - امر کنيد و فلان نماز را در فلان وقت بخوانيد و فلان نماز را در فلان وقت؛ هنگامی که وقتِ نماز فرا می رسد، باید يکی از شما اذان بگويد و مسن ترين شما امامت دهد. آيه ی حج تمتع در قرآن نازل شد و رسول الله صلى الله عليه و سلم ما را به انجام آن دستور داد و پس از آن هيچ آيه ای در قرآن نازل نشد که تمتع را تحريم کند و تا رسول الله صلى الله عليه و سلم زنده بود ما را از انجام آن نهی نکرد. از ابن عباس رضى الله عنهما درباره ی حج تمتع پرسيدم؛ وی مرا به انجام آن امر نمود؛ و از او درباره ی هدی سوال کردم که در پاسخ گفت: شتر يا گاو يا گوسفند يا شراکت در قربانی کردن شتر و گاو؛ راوی می گوید: برخی انجام تمتع را نمی پسندیدند. خوردن محرم از شکاری که به خاطر او صید شده و خود در صید آن نقشی نداشته است. اين آيات و نشانه هايی که الله متعال می فرستد به سبب مرگ و زندگی کسی نيست، بلکه الله متعال آنها را از این جهت می فرستد تا بندگانش را بترساند؛ پس اگر اين آيات را ديديد به ذکر الله و دعا و طلب مغفرت و آمرزش پناه ببرید. مردی از مردی ديگر زمينی خريد. مرد خريدار در آن زمين، كوزه ای پر از طلا يافت. دو زن بودند که دو پسربچه ی خود را به همراه داشتند؛ گرگ آمد و پسرِ يکی از آنها را بُرد. پيش از ما، اموال غنيمت برای هيچکس حلال نبوده است؛ اما خداوند كه ضعف و ناتوانی ما را ديد، غنايم را برای ما حلال نمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم را ديدم كه هنگام ورود به مكه، در آغاز طواف حجر الاسود را می بوسيد و از هفت شوط، در سه شوط اول رمل می كرد. ای رسول خدا، من نماز عصر را نزديك غروب آفتاب خواندم. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «به خدا سوگند، من هنوز نماز عصر را نخوانده ام». بعد از آن به بُطحان رفته، وضو گرفتيم. و رسول الله صلى الله عليه وسلم پس از غروب آفتاب، نخست نماز عصر و سپس نماز مغرب را خواند. در آستانه ی جنگ احد، پدرم شب هنگام مرا صدا زد و به من گفت: درباره ی خود گمانی جز اين ندارم که از ميان اصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم جزو نخستين کشته شدگان خواهم بود. ای رسول خدا، چه شده که مردم از احرام عمره بيرون آمده اند ولی شما هنوز در احرام باقی مانده ايد؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «من (به نيت باقی ماندن مدتی طولانی در احرام) به موی خود صمغ کشيده ام و با خود قربانی آورده ام بنابراين تا زمانی که قربانی نکرده ام، از احرام بيرون نمی آيم». شبی نزد خاله ام ميمونه خوابيدم که رسول الله صلى الله عليه وسلم برای نماز شب برخاست؛ پس در سمت چپ ایشان ایستادم که سرم را گرفت و مرا در سمت راست خود قرار داد. الله خانه ها و قبرهای شان را پُر از آتش بگرداند که ما را از نماز عصر بازداشتند تا اینکه خورشید غروب کرد. سه نفر هستند که دو پاداش دارند: مردی از اهل کتاب که به پيامبر خود و سپس به محمد صلى الله عليه وسلم ايمان آورده باشد؛ برده ای که حقّ الله و حقّ سرورانش را ادا کند؛ و مردی که کنيزی داشته باشد و او را به خوبی تربيت نمايد، سپس آزادش نموده و با او ازدواج نمايد؛ او نيز دو پاداش دارد. وزن کن و کفه ی کالا را اندکی سنگین تر کن. حدیث داستان بریره و شوهرش به به، اين مال سودمندی است؛ اين مالِ سودمندی است و آنچه گفتی، شنيدم؛ نظرِ من اين است که آن را ميانِ خويشاوندانت تقسيم کنی. رسول الله صلی الله علیه وسلم در سال فتح مکه درحالی وارد مکه شد که کلاه خود بر سر داشت؛ وقتی آن را برداشت، مردی نزد ایشان آمده و گفت: ابن خَطَل خود را به پرده های کعبه آویزان کرده است؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «اقْتُلُوهُ»: «او را بکشید». ای عمر، آیا نمی دانی عموی هرکس به مانند پدرش می باشد. چگونه رسول الله صلی الله علیه وسلم در حال احرام سرش را می شست؟ ما که نيت حج کرده بوديم، همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم آمديم. رسول الله صلى الله عليه وسلم به ما دستور داد تا نيت حج مان را تبديل به عمره نماييم. شيطان همانند خون در بدن انسان جريان می يابد و من ترسيدم که شايد شيطان در دلهای تان گمانِ بدی انداخته باشد. درحالی مرا نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم بردند که شپش بر صورتم می ريخت. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «فکر نمی کردم اينگونه دچار مشکل شده ای. آيا می توانی گوسفندی پيدا کنی؟». گفتم: خير. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «سه روز روزه بگیر يا شش مسکين را غذا بده». حدیث ذوالیدین در مورد سجده ی سهو شهدا پنج گروه اند: طاعون زده (=کسی که در اثر وبا بميرد)، آن که به درد شکم بميرد، کسی که در آب غرق شود، کسی که زير آوار فوت نمايد و کسی که در راه الله - در ميدان جهاد - کشته شود. رسول الله صلى الله عليه وسلم گروهی ده نفره را برای تجسس - و جمع آوری اطلاعات از دشمن - فرستاد و عاصم بن زيد انصاری رضی الله عنه را امیر و فرمانده آنان قرار داد. کیفیت نماز خوف در غزوه ی ذات الرقاع «ای زن گرفتار و مصيبت زده، آیا طواف زيارت را انجام نداده است؟» گفته شد: بله انجام داده است. فرمود: «پس حرکت کن». اهالی کوفه از سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه - که والیِ آنها بود - به عمر بن خطاب رضی الله عنه شکايت کردند. و عمر او را برکنار کرد و عمار رضی الله عنه را بر آنان گماشت. رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد از نماز عید قربان در خطبه فرمود: «هركس مثل ما نماز بخواند و بعد از نماز، مثل ما قربانی كند، قربانی اش بجا و درست می باشد؛ و هركس قبل از نماز ذبح كند، قربانی اش درست نیست و از او پذيرفته نمی شود». زنی پارچه ی بافته شده ای نزد پيامبر صلى الله عليه وسلم آورد. شخصی در بيابانی راه می رفت که از ابری صدايی شنيد. عبدالله بن عمر همسرش را در دوران عادت ماهانه اش طلاق داد. پس عمر رضی الله عنه این مساله را با رسول الله صلى الله عليه وسلم در میان گذاشت که رسول الله صلی الله علیه وسلم با شنیدن آن ناراحت شد. رسول الله صلى الله عليه وسلم از بیع ولاء و از بخشیدن آن نهی فرمود. همسرم پسر بچه ای سياه پوست به دنيا آورده است. رسول الله صلی الله علیه وسلم به او فرمود: «آيا شتر داری؟» گفت: بله. فرمود: «چه رنگی دارند؟» گفت: قرمز هستند. فرمود: «آيا در ميان آنها شتر خاکستری هم وجود دارد؟» گفت: بله. فرمود: «اين شتر خاکستری از کجا آمده است؟» گفت: شايد به يکی از اجدادش شباهت پيدا کرده است. فرمود: «شايد اين فرزند هم به يکی از اجدادش شباهت پيدا کرده است». چگونه می خواهی با همسرت بمانی حال آنکه کنیز مذکور ادعا می کند هر دوی شما را شیر داده است؟! تو (در مکه) نمی مانی؛ بلکه زنده می مانی و اعمالی به قصد ديدار الله انجام می دهی که موجب افزایش درجات تو می گردد؛ تو زنده می مانی و گروهی از تو بهره می برند و گروهی ديگر (= مشركان و كافران با حضور تو) زيان می بينند. سهميه های معين شده ی ارث را به صاحبان آنها بدهيد. و باقيمانده ی آن را به نزديکترين خويشاوندِ مردِ ميت بدهيد. اعمالِ (مردم) در روز دوشنبه و پنجشنبه - به الله متعال - عرضه می شود. لذا دوست دارم درحالی اعمالم - به الله متعال- عرضه گردد که روزه هستم. آيا می دانی که مجزز کمی پيش به زيد بن حارثه و اسامة بن زيد نگاه کرد و گفت: اين پاها (از نظر قيافه شناسی) از يکديگرند. (برای خريد کالا) به استقبال کاروان نرويد. بر معامله برادر مسلمان تان معامله نكنيد، قيمت کالاها را بدون اين که قصد خريد داشته باشيد، بالا نبريد؛ و فرد شهرنشين (بعنوان دلال)، کالای فرد روستایی را نفروشد؛ و شير شتر و گوسفند را (بقصد فريب دادن مشتری) در پستان شان ذخيره نکنيد. رسول الله صلی الله علیه وسلم در روز خیبر از نکاح متعه و از (خوردن) گوشت الاغ اهلی نهی نمود. هنگام بلند كردن سرش از ركوعِ ركعت دوم نماز صبح، بعد از گفتن سمع الله لمن حمده، ربنا لك الحمد، می فرمود: «یا الله، فلانی و فلانی را لعنت كن». بنابراین الله متعال این آيه را نازل فرمود: «لَيْسَ لَكَ مِنْ الأَمْرِ شَيْءٌ»: «[ای پیامبر] هیچ چیزی از کار [بندگان] در دست تو نیست». نفقه ای بر عهده ی او نداری. رسول الله صلی الله علیه وسلم صفیه را آزاد کرد و آزادی او را مهریه اش قرار داد. رسول الله صلى الله عليه وسلم خيبر را در برابر نصف محصولات آن در اختيار كشاورزان قرار داد. در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم مردی همسرش را به زنا متهم کرد و فرزندی را که همسرش به دنیا آورد از خود نفی کرد؛ این بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم به این زن و شوهر دستور داد چنانکه الله متعال فرموده، ملاعنه کنند و پس از آن فرزند را به زن داد و آنها را از یکدیگر جدا نمود. «و تو (شوهر) هيچ حقی بر آن زن نداری». آن مرد گفت: ای رسول خدا، تكليف مالم (كه به عنوان مهريه پرداخت نموده ام) چه می شود؟ فرمود: «مالی به تو تعلق نمی گیرد؛ اگر در مورد او راست گفته ای، مالت در مقابل همبستری و بهره ی جنسی از او، از آنِ اوست. و اگر دروغ گفته ای، به طريق اولی چيزی به تو نمی رسد». در جاهلیت، زمانی که زنی شوهرش فوت می شد و او را از دست می داد، وارد خانه ی کوچکی می شد و بدترین لباسش را می پوشید و از خوشبویی و هر چیزی که سبب آراستگی شود خودداری می کرد تا اینکه یکسال بر او بگذرد. سپس حیوانی مانند الاغ یا پرنده یا گوسفند می آوردند و برای پاکیزگی، خود را به آن می کشید. قيمت سگ پليد است؛ پول زنا پليد است و کسب از راه حجامت پليد است. از رافع بن خديج درباره ی اجاره دادن زمين در برابر طلا و نقره پرسيدم. گفت: اشکالی ندارد. رسول الله صلی الله علیه وسلم به بیع عرایا در پنج وسق یا کمتر از آن اجازه داد. رسول الله صلی الله علیه وسلم به کسی که می خواهد به صورت عريه خرما بخرد اجازه ی چنين کاری را داده است، به این شرط که وقتی آن مقدار رطب خشک شود، در تخمين، برابر با خرمايی باشد که از مشتری می گيرد. حدیث سبیعه اسلمیه در مورد عده از رسول الله صلى الله عليه وسلم در مورد طلا و نقره ی گمشده ای که پيدا شده، سوال شد. ایشان فرمود: «برخی از مشخصات آن مانند ظرف و چيزی که دور آن بسته شده، شناسایی کن، سپس به مدت يکسال این مساله را با مردم در میان بگذار؛ اگر صاحبش را نشناختی، آنها را مصرف کن. و اينها حکم وديعه را دارند؛ اگر روزی صاحب شان پيدا شد، آنها را به او برگردان». صفت نماز خوف چنانکه جابر روایت کرده است. اگر او دختر همسرم نبود و تحت سرپرستی ام قرار نداشت، باز هم برايم حلال نبود چرا كه برادر زاده ی رضاعی ام می باشد. من و ابوسلمه را ثويبه شير داده است. پس دختران و خواهران تان را به من پيشنهاد نكنيد. رسول الله صلی الله علیه وسلم برای کسی که مال و اموالی به او بخشیده شده بود، به عُمْرَى قضاوت نمود. رسول الله صلی الله علیه وسلم در همه ی مواردی که تقسیم نشده بودند، بنا بر حق شفعه قضاوت نمود؛ اما زمانی که حدود مشخص شده و راه ها جدا می شد، شفعه دیگر مطرح نبود. آیا می خواهی نزد رفاعه بازگردی؟ نمی توانی چنین کنی تا اینکه تو شیرینی او را بچشی و او شیرینی تو را بچشد. حق ولاء تنها برای کسی است که برده را آزاد می کند. بچه متعلق به صاحبِ رختخواب است و به زناکار سنگ تعلق می گيرد. من و پدرم نزد ابوبرزه اسلمی رفتیم و پدرم به او گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم نمازهای فرض را در چه وقت می خواند؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم از اينکه مردها به بدن يا لباس خود زعفران بزنند - يا لباس زرد و زعفرانی رنگ بپوشند - نهی فرمود. پس از بلوغ، يتيمی نيست و سکوت کردن از صبح تا غروب روا نمی باشد. ابوبکر صديق رضی الله عنه نزد زنی به نامِ زينب از قبيله ی "احمس" رفت و متوجه شد که سخن نمی گويد. پاداشِ بازگشت از جهادِ (انجام شده)، همانند پاداشِ جهاد می باشد. برده ی درستکار دو پاداش دارد. داستان اسلام آوردن عمرو بن عبسه و اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی نماز و وضو را آموزش می دهد. پسرِ ابوطلحه رضی الله عنه بيمار بود؛ ابوطلحه بيرون رفت و در غيابش کودک فوت کرد. الله عزوجل مانع حمله ی فيل ها به مکه شد و رسول خود و مؤمنان را بر اهل مکه غالب گردانيد؛ بدانيد که مکه نه برای کسی قبل از من و نه برای کسی بعد از من، حلال نشده است؛ و فقط بخشی از روز برای من حلال شده است. و اکنون مکه حرام گشته است. سوگند به ذاتی كه جانم در دست اوست، ميان شما طبق كتاب خدا قضاوت می نمايم. گوسفندان و كنيزت به تو برگردانده می شوند و پسرت بايد صد ضربه شلاق زده شود و يک سال تبعيد گردد. ای انيس - مردی از اسلم - فردا صبح نزد همسر اين مرد برو و اگر اعتراف كرد (مرتكب زنا شده)، او را رجم كن. رسول الله صلی الله علیه وسلم در یکی از روزها به همراه ما نماز خوف خواند؛ به این ترتیب که عده ای همراه او به نماز ایستادند و عده ای در برابر دشمن قرار گرفتند؛ پس با کسانی که همراه ایشان بودند، یک رکعت نماز خواند، سپس آنها جای خود را به عده ی دیگر دادند و رسول الله صلی الله علیه وسلم رکعت دیگر را با آنها خواند؛ و هریک از این دو گروه رکعت باقی مانده را خواندند. مدت معين کتاب «عده» گذشت از او خواستگاری کن. یا الله، عیاش بن ابی ربیعه را نجات بده؛ یا الله، سلمه بن هشام را نجات بده؛ یا الله، ولید بن ولید را نجات بده؛ یا الله، مؤمنان ضعیف را نجات بده؛ یا الله، قهر و غضبت را بر قوم مُضَر نازل کن و آنان را دچار خشکسالی مانند خشکسالی دوران يوسف بگردان. رسول الله صلى الله عليه وسلم ذکر مردی از بنی اسرائيل نمود که از فرد ديگری از بنی اسرائيل درخواست نمود هزار دينار به او قرض بدهد. چند مرد قریشی از کنار رسول الله صلی الله علیه وسلم عبور کردند، درحالی که گوسفندی بر روی زمین می کشیدند و آن گوسفند مردار (در اثر آماسيدگی و ورم) بسان الاغ (بزرگ و ضخیم) شده بود. رسول الله صلی الله علیه وسلم به ایشان فرمود: «اگر پوست آن را می گرفتيد (خوب بود)». گفتند: اين مردار است، فرمود: «آب و برگ گياه سدر آن را پاک می کند». كاسه رسول الله صلى الله عليه وسلم شكست، پس شكاف آن را با سيمی از نقره بست. الله حق هرکس را به او داده است و وصیتی برای وارث نیست و بچه متعلق به صاحبِ رختخواب است و به زناکار سنگ تعلق می گيرد؛ و هرکس خود را به کسی جز پدرش نسبت دهد یا خود را به کسی جز آقایش نسبت دهد و از آنها روی بگرداند، لعنت الله بر او خواهد بود و الله متعال هیچ عمل نفل و فرضی را از او نمی پذیرد. بی گمان چشم ها دربند مقعد انسان می باشند، پس هرگاه چشم ها بخواب روند، بند مقعد باز و روان می شود. داستان عایشه رضی الله عنها با عبدالله بن زبیر رضی الله عنهما در قهر و نذر ایشان شخصی تصميم گرفت که صدقه ای بدهد؛ صدقه اش را برداشت و بيرون رفت و آن را (ندانسته) به دزدی داد. بامداد مردم می گفتند: ديشب به دزدی صدقه داده شده است. آيا درباره ی اين حيوان که الله به تو داده است، از الله نمی ترسی؟ اين حيوان نزد من شکايت می کند که او را گرسنه نگه می داری و خسته اش می کنی (و از او زياد کار می کشی). من يکی از هفت پسر مُقَرّن بودم؛ ما فقط يک خدمت کار داشتيم. به ياد دارم که کوچک ترين برادر به آن کنيز سيلی زد؛ لذا رسول الله صلى الله عليه وسلم به ما امر فرمود آن کنيز را آزاد کنيم. از امروز به بعد بر برادرم گريه نکنيد. عبدالله بن رواحه رضی الله عنه بيهوش شد؛ خواهرش شروع به گريه کرد و می گفت: ای دريغ بر برادرم که مثل کوه پشتيبان من بود؛ ای دريغ بر او که چنين و چنان بود! و چندين ويژگی را برايش برشمرد. هنگامی که عبدالله بن رواحه رضی الله عنه به هوش آمد، گفت: هرچه می گفتی، از من می پرسيدند که تو واقعاً اينگونه بودی؟ نباید قضای آن نمازها را به جا آورند؛ یکی از زنان خویشاوند رسول الله صلی الله علیه وسلم چهل شب در حالت نفاس بود اما رسول الله صلی الله علیه وسلم وی را به قضا کردن نمازهایی دستور نداد که در مدت نفاس نخوانده بود. این چیزی است که الله برای دختران آدم مقدر کرده است، همه ی اعمال یک حاجی را انجام بده غیر از طواف خانه ی کعبه؛ تا پاک شوی. (با فتوای غلط شان) او را کشتند، خدا آنها را بکشد. چرا وقتی نمی دانستند، سؤال نکردند؟ تنها شفای نادانی، پرسش است. کافی بود که تيمم کند و پارچه ای بر محل زخم خويش ببندد، سپس برآن مسح کند و سایر بدنش را بشويد. به سنت عمل کردی و نمازت صحيح است. خاک پاک وسيله ای است برای وضوی هر مسلمان، هرچند اين عمل تا ده سال ادامه يابد (و آبی نيابد)، اما اگر آب يافتى، پوستت را در تماس با آن قرار بده که این برایت بهتر است. يا رسول الله، اگر مردی با همسرش (در زمان همبستری) دچار عجله گردد و منی خارج نشود (انزالی صورت نگيرد) چه حکمی دارد؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «غسل، از منی واجب می شود». جبيل نازل گرديد و مرا امامت داد و من با او نماز خواندم و بار ديگر با او نماز خواندم و بار ديگر با او نماز خواندم و بار ديگر با او نماز خواندم و بار ديگر با او نماز خواندم. قسم به ذاتی که جانم در دست اوست، هرگز شيطان تو را در حال گذر از راهی نمی بيند مگر آنکه راهی غير از راه تو را در پيش می گيرد. امتم با قتل و طاعون از بين می رود. وقت نماز عشا اين است، اگر بر امتم دشوار نمی بود. نماز صبح را هنگام روشن شدن (طلوع فجر) بخوانيد؛ زيرا اين برای تان پاداش بيشتری دارد، یا پاداشش بیشتر است. بلال را دیدم که بسوی وادی ابطح خارج شد و اذان داد. وقتی به "حی علی الصلاة، حی علی الفلاح" رسید، گردنش را به راست و چپ چرخاند و بدنش را نچرخاند. حدیث جابر در رابطه با چگونگی حجة الوداع مؤذن در اذان و امام در اقامه صاحب اختيار است. اگر چادرت بزرگ بود، آن را روی شانه هايت بينداز؛ و اگر کوتاه بود، به کمرت ببند. هيچيک از سخنان مردم، شايسته ی اين نماز نيست؛ بلکه نماز، عبارت از تسبيح و تکبير و قرائت قرآن است. بلال قبل از طلوع فجر اذان داد. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم به او فرمان داد که بازگشته و بگوید: «ألا إن العبد قد نام، ألا إن العبد قد نام»: «بدانید که این بنده (مؤذن) خواب آلود بود». مواد خوشبوی بدنت را سه بار بشوی و جبه را از تن بيرون كن. سپس، آنچه را كه در حج انجام می دهی، در عمره نيز انجام بده. هرگاه یکی از شما به نماز می ایستد، با رحمت الهی مواجه می شود؛ بنابراین سنگریزه ها را جابجا نکند. رسول الله صلی الله علیه وسلم سوارانی را به سوی نجد فرستاد؛ آنان مردی از طايفه بنوحنيفه که ثُمامَه بن اُثال نام داشت و سید و بزرگ اهل یمامه بود، اسیر کردند و او را به يکی از ستون های مسجد بستند. حدود در مساجد اقامه نمی شوند و در مسجد قصاص گرفته نمی شود. سعد در جنگ خندق زخمی شد؛ مردی از قریش که به او حبان بن عَرِقَه گفته می شد، تیری به سوی سعد پرتاب کرد که به شاهرگ او برخورد نمود؛ بنابراین رسول الله صلی الله علیه وسلم برای او خیمه ای در مسجد برپا نمود تا او را از نزدیک عیادت کند. آن كنيزك هر بار که نزد من می آمد و با من سخن می گفت اين شعر را می خواند: وَيَوْمَ الْوِشَاحِ مِنْ أَعَاجِيبِ رَبِّنَا ... أَلا إِنَّهُ مِنْ بَلْدَةِ الْكُفْرِ أَنْجَانِي روز گم شدن آن زيور قرمز، از شگفتی های پروردگار ما بود. ولی شكر كه مرا از ديار كفر نجات داد. ای ابوحذیم چه تو را به اینجا آورده است؟ سخن یوسف بن عبدالله بن سلام رضی الله عنهما: رسول الله صلی الله علیه وسلم مرا یوسف نامید و در آغوش خود نشاند. عيسی بن مريم علیهما السلام مردی را ديد كه دزدی می كرد. به او گفت: دزدی كردی؟ گفت: سوگند به خدايی كه معبود بر حقی جز او وجود ندارد، هرگز دزدی نكرده ام. عيسی گفت: به الله ايمان دارم و چشمم را تكذيب می كنم. دو گروه از امتم هستند كه الله متعال آنها را از دوزخ محافظت كرده است: گروهی که با (کفار) هند می جنگد و گروهی که همراه عيسی بن مريم علیهما السلام می باشد. رسول الله صلى الله عليه وسلم يكی از نمازهای بعد از زوال (ظهر يا عصر) را دو ركعت خواند - محمد یکی از راویان حدیث می گوید: بیشتر فکر می کنم نماز عصر بود - و سلام گفت؛ سپس به سوی چوبی كه در جلوی مسجد بود، رفت و دستش را روی آن گذاشت. اگر حكم جديدی درباره ی نماز نازل می شد، به اطلاع شما می رساندم. ولی من هم بشری چون شما هستم و همچنان كه شما دچار فراموشی می شويد، من نيز دچار فراموشی می شوم. بنابراين هرگاه دچار فراموشی شدم، به يادم بیاورید. و اگر كسی از شما در نمازش شك نمود، درست و صواب را جستجو نموده و در پی آن باشد و نمازش را بر اساس آن كامل کند، سپس سلام گويد و دو سجده (ی سهو) به جای آورد. برای هر سهوی دو سجده بعد از سلام می باشد. سجده ای که در سوره ی «ص» وجود دارد از جمله سجده هایی نیست که به جا آوردن آن واجب و فرض باشد؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که در این سوره سجده می کرد. عمر بن خطاب رضی الله عنه در روز جمعه بر روی منبر سوره ی نحل را خواند؛ و چون آیه ی شامل سجده ی تلاوت را خواند، سجده کرد و مردم نیز سجده کردند. جبریل علیه السلام نزد من آمده و مرا بشارت داد و گفت: الله عزوجل فرموده است: هرکس به تو درود بفرستد، بر او درود می فرستم؛ و هرکس بر تو سلام کند، بر او سلام می کنم؛ لذا برای الله متعال سجده ی شکر به جا آوردم. رسول الله صلی الله علیه وسلم خالد بن ولید را به سوی اهل یمن فرستاد تا آنها را به سوی اسلام فرا بخواند؛ اما آنها دعوت او را نپذیرفتند؛ آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم علی بن ابی طالب را فرستاد. وقتی موذن از اذان دادن برای نماز صبح فارغ می شد و بعد از اینکه فجر نمایان می شد، رسول الله صلى الله عليه وسلم بر می خاست و قبل از نماز فرض صبح، دو رکعت نماز کوتاه می خواند، سپس به پهلوی راست دراز می کشید تا اینکه موذن اقامه بگوید. هرگاه یکی از شما دو رکعتِ قبل از نماز فرض صبح را خواند، باید بر پهلوی راستش دراز کشد. نماز وتر، حُکم نمازهای واجب را ندارد؛ بلکه رسول الله صلى الله عليه وسلم آن را سنُت قرار داده است. الله عزوجل نمازی (به طاعات و عبادات شما) افزوده است، آن را در بین نماز عشاء تا نماز صبح بخوانید. نماز مذکور وتر است وتر. هرکس صبح کند و وتر نخوانده باشد، وتری برای او نیست. رسول الله صلى الله عليه وسلم چهار رکعت نماز چاشت می خواند و هرچه خواستِ الله بود، بر آن می افزود. آیا رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز چاشت را می خواند؟ فرمود: خیر، مگر زمانی که از سفر بازمی گشت. هر برده ای که بدون اجازه ی آقایش ازدواج کند، زناکار است. رسول الله صلى الله عليه وسلم در حالت احرام با ميمونه ازدواج كرد و زمانی كه از احرام بيرون آمده بود (در سَرِف) با ایشان زفاف نمود. و سرانجام ميمونه در همان سَرِف فوت كرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم در سال اوطاس سه بار به نکاح متعه اجازه داد، سپس از آن نهی کرد. ای بنی بياضه، ابا هند را ازدواج دهید و از او زن بگیرید. آزاد کردن برده برای کسی است که صاحب نعمت آزاد کردن آن است. هریک از آنها را که می خواهی طلاق بده. غَيْلان بن سلمة ثقفی درحالی اسلام آورد که ده زن در جاهلیت داشت که همگی با او اسلام آوردند. رسول الله صلی الله علیه وسلم به او دستور داد تنها چهار نفر از آنها را در نکاح خود نگه دارد. رسول الله صلی الله علیه وسلم دخترش زینب را بعد از شش سال و با همان نکاح اول به ابی العاص بن ربیع بازگرداند و نکاح جدیدی بین آنها برقرار نکرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم با همه ی همسرانش همبستر می شد و تنها یک غسل می کرد. از عايشه رضی الله عنها همسر گرامی رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسيدم: مهريه ی همسران رسول الله صلی الله علیه وسلم چقدر بود؟ گفت: مهريه ی همسران ایشان دوازده اوقيه و يک نَشّ بود. علی رضی الله گفت: با فاطمه رضی الله عنها ازدواج کردم؛ گفتم: ای رسول خدا، به من اجازه ی ورود نزد فاطمه بدهید. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «چیزی [به عنوان مهریه] به او بده». گفتم: چیزی ندارم. فرمود: «زره حُطَمی ات کجاست؟». گفتم: آن را دارم. فرمود: «آن را به فاطمه بده». قضاوت در مورد مردی که با زنی ازدواج کرده بود و مهریه ای برای او معین نکرده بود و قبل از اینکه با او همبستر شود، فوت شده بود، نزد عبدالله بن مسعود آورده شد؛ عبدالله بن مسعود رضی الله عنه گفت: ببینید و بررسی کنید نقلی در این مورد از رسول الله صلی الله علیه وسلم و سایر صحابه می یابید؟ گفتند: ای ابوعبدالرحمن نقلی در این مورد نیافتیم؛ فرمود: من نظر خودم را می گویم اگر درست باشد از جانب الله است. بهترین ازدواج، آسان ترین ازدواج است. رسول الله صلى الله عليه وسلم سه شب ميان خيبر و مدينه توقف كرد و با صفيه ازدواج نمود. رسول الله صلی الله علیه وسلم در تقسیم شب ها و سپری کردن شب ها نزد ما همسرانش، عدالت را رعایت می کرد و یکی را بر دیگری ترجیح نمی داد؛ کمتر روزی بود که از همه ی ما سر نزند؛ و روزانه از همه ی ما سر می زد و با ما انس می گرفت و ملاعبت داشت، بدون اینکه با یکی از ما همبستر شود؛ تا اینکه نوبت همسری می رسید که روز او بود و شب را نزد او سپری می کرد. باغ را قبول كن و او را يك طلاق بده. در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و دو سال اول از خلافت عمر، هر سه طلاق (در یک مجلس)، یک طلاق محسوب می شد. ابورکانه عبد یزید ام رکانه را طلاق داد و با زنی از مُزَيْنَه ازدواج کرد؛ این زن نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: مرا (در امور زناشویی) بی نیاز نمی کند؛ و مویی از سرش جدا کرد و گفت: تنها به این اندازه نیاز مرا برآورده می کند. ابن عباس رضی الله عنهما می گفت: اگر کسی همسرش را بر خود حرام نماید، طلاق محسوب نمی شود. و این آیه را تلاوت نمود: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»: «بی تردید، در [رفتار و گفتار] رسول الله، سرمشق نیکویی برای تان است». همسرت را مطابق سنت طلاق ندادی و مطابق سنت به همسرت رجوع نکردی؛ برای طلاق دادن او و رجوع به وی گواه بگیر و این کار را دوباره نکن. چون چهار ماه بگذرد، شوهر خوانده می شود تا همسرش را طلاق دهد و تا طلاق ندهد، طلاق واقع نمی شود. بیش از ده نفر از اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم را درک نمودم که همگی فرد ایلاء کننده را پس از گذشت چهار ماه اختیار می دادند که از قول خود بازگردد یا اینکه همسرش را طلاق دهد. ایلاء اهل جاهلیت یکسال و دو سال بود؛ اما الله متعال برای ایلاء وقت تعیین نمود؛ بنابراین هرکس ایلای وی کمتر از چهارماه باشد، ایلاء محسوب نمی شود. مردی که همسرش را ظهار کرده بود و سپس با او همبستر شده بود، نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد. حدیث سلمة بن صخر رضی الله عنه در باب ظهار ببینید اگر اين زن فرزندی سفيد، دارای موهای نرم و فروهشته و چشمان قرمز به دنيا آورد، پس او فرزند هلال بن اميه است؛ و اگر فرزندی دارای چشمان سياه، موهای پيچان و مجعد و ساق های باريک به دنيا آورد، او فرزند شريک بن سحماء است. عويمر عجلانی نزد عاصم بن عدی انصاری آمد و به او گفت: ای عاصم، نظر شما در مورد مردی که زنش را با مردی ديگر ببيند، چيست؟ آيا آن مرد را بکشد؟ که در اين صورت، شما او را خواهيد کشت. پس چه کند؟ از رسول الله صلی الله علیه وسلم در اين مورد برايم بپرس. مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: همسرم از اینکه کسی با دستش او را لمس کند، پرهیز نمی کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «با طلاق از او دوری کن». وی گفت: می ترسم دلم به دنبال او باشد و دوری او را تحمل نکنم. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «از او بهره گیر». اگر مردی به اندازه ی یک چشم بر هم زدن، به فرزندش اعتراف کند، دیگر این حق را ندارد که او را از خود نفی کند. برو خرماهايت را بچين؛ چه بسا که صدقه کنی يا کار نيکی انجام دهی. «تا پايان مدت عده در خانه ات بمان». فُرَيْعَة می گوید: پس چهارماه و ده روز در خانه ام ماندم. سخن فاطمه دختر قيس: ای رسول خدا، شوهرم مرا سه طلاقه کرد و من می ترسم که مورد تعرض قرار گيرم. راوی می گويد: رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی دستور داد تا جابجا شود و محل سکونت خود را تغییر دهد. سنت پیامبرمان را برای ما پیچیده و مبهم نکنید، عده ی ام ولدی که آقایش فوت شود، چهار ماه و ده روز است. عایشه رضی الله عنها حفصه دختر عبدالرحمن بن ابوبکر صدیق را از محل سکونتش جابجا کرد؛ و این زمانی بود که حفصه وارد سومین عادت ماهانه اش می شد. طلاق زن آزاده از سوی برده دو طلاق است و عده ی این زن سه حیض می باشد؛ و طلاق کنیز از سوی مرد آزاد، دو طلاق بوده و عده ی کنیز دو حیض می باشد. هرگاه شوهر زنی مفقود شود و زن نداند شوهرش کجاست، چهار سال در انتظار او می ماند، سپس چهار ماه و ده روز عده می گذراند و پس از آن ازدواج کردن برای او حلال است. با زنی که باردار است تا وضع حملش و با زنی که حامله نیست تا سپری کردن یک حیض، همبستری نشود. او را شير بده تا بر او حرام شوی و نگرانی ابوحذيفه نيز برطرف می گردد. عمر بن خطاب رضی الله عنه به فرماندهان گردان های نظامی با این مضمون نامه نوشت: مردانی که زنان شان را ترک کردند یا باید نفقه ی آنها را بپردازند و یا اینکه طلاق شان بدهند؛ و اگر طلاق شان دادند، نفقه ی مدتی را که نپرداخته اند، باید بفرستند. مادامی که ازدواج نکرده ای، تو به او سزاوارتری. این پدرت هست و این مادرت؛ دست هریک را که می خواهی بگیر. حدیث رافع بن سنان در اختیار دادن به کودک برای انتخاب یکی از پدر و مادرش به هنگام جدایی آنها به سبب اسلام آوردن یکی از ایشان. پدر در برابر (کشتن) فرزندش کشته نمی شود. مومنان در خون های شان یکسان هستند و همگی علیه دشمن شان یکپارچه و متحد می باشند و رعایت امان کسی که از میان آنها کمترین مرتبه را دارد، بر همه ی آنها لازم است؛ بدانید و آگاه باشید که مومن در برابر کافر کشته نمی شود. و کافری که عهد و پیمانی با مسلمانان دارد مادامی که بر عهد و پیمانش پایبند باشد کشته نمی شود. و هرکس عملی را انجام دهد که موجب مجازات است، مجازات آن به خود او بازمی گردد؛ و هرکس بدعتی ایجاد کند یا بدعتگزاری را پناه دهد، لعنت الله و ملائکه و همه ی مردم به دنبال اوست. برده ای از مردم فقیر، گوش برده ای از مردم ثروتمند را برید؛ بنابراین اهل برده ای که از آنِ مردم فقیر بود، نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده و گفتند: ای رسول خدا، ما مردمی فقیر هستیم. و رسول الله صلی الله علیه وسلم برای آنها دیه ای مشخص نکرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم امر نمود که هرکس زخمی برداشت، قصاص نگیرد تا اینکه جراحتش خوب شود؛ وقتی جراحتی که برداشته بود خوب شد، قصاص بگیرد. از میان بندگان الله کسانی هستند که چون به الله سوگند یاد کنند، الله متعال سوگندشان را تحقق می بخشد. هرکس به صورتی نامشخص کشته شود یا با سنگ یا شلاقی کشته شود که دو گروه به سوی هم پرت می کنند، دیه ی آن دیه ی قتل خطا می باشد؛ و هرکس عمدا کسی را بکشد، قصاص می شود؛ و هرکس بین قاتل و قصاص قرار بگیرد، لعنت الله و ملائکه و همه ی مردم به دنبال اوست. سخن عمر رضی الله عنه: اگر اهل صنعاء در قتل او شرکت داشته باشند، همه ی آنها را می کشم. بدانید که هر اثر نیک و خون و مالی که از دوران جاهلیت باقیمانده، زیر پاهایم قرار دارد (باطل بوده و اعتباری ندارد) جز آب دادن به حجاج و خدمت و رسیدگی به خانه ی کعبه. «اين و اين با يکديگر برابرند». و منظورش اين بود كه انگشت کوچک و ابهام در مقدار دیه برابرند. هرکس درحالی ادعای طبابت کند که طبیب نباشد و علم و دانش طبابت را نداشته باشد، ضامن است. دیه ی کافری که با مسلمانان عهد و پیمان دارد، نصف دیه ی شخص آزاد است. دیه ی قتل شبه عمد مانند دیه ی قتل عمد، مغلظه بوده و فاعل آن کشته نمی شود؛ و سبب آن وسوسه ی شیطان در بین مردم می باشد که در نتیجه ی آن بدون کینه و دشمنی و حمل سلاح، خونهایی ریخته می شود که در آنها قاتل و نوع قتل مشخص نیست. همراه پدرم نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم رفتیم که ایشان به پدرم فرمود: «این پسرت هست؟». پدرم گفت: به پروردگار کعبه سوگند، بله. ما کارهای مان را به کسانی که خواهان آن باشند، نمی دهيم؛ ولی تو ای ابوموسی يا ای عبدالله بن قيس به يمن برو. امورتان را از من بگیرید، مسائل تان را از من بگیرید، الله متعال برای آنها راهی قرار داده است؛ چون پسر و دختر مجرد با هم مرتکب زنا شوند، صد شلاق می خورند و برای یکسال تبعید می شوند و اگر مرد و زن متاهل با هم مرتکب زنا شوند، علاوه بر صد شلاق، سنگسار می شوند. زمانی که ماعز بن مالک نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد، ایشان به وی فرمود: «شاید بوسیدی یا اشاره ای کردی و لمس نمودی یا نگاه کردی». ماعز گفت: نه ای رسول خدا (هیچیک از این موارد نبوده است). رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «أَنِكْتَهَا»: «آیا با وی آمیزش جنسی در محل آلت تناسلی داشتی؟». و ماعز به صراحت این مساله را تایید نمود و با کنایه پاسخ نداد. ابن عباس می گوید: در این هنگام بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم به سنگسار کردن وی دستور داد. الله محمد صلى الله عليه وسلم را به حق مبعوث نمود و قرآن را بر او نازل فرمود. يکی از مواردی که بر او نازل گرديد، آيه ی رجم (سنگسار) بود. اين آيه را تلاوت کرديم، حفظ نموديم و خوب فهميديم. بر اساس اين آيه رسول الله صلى الله عليه وسلم سنگسار نمود و ما هم بعد از ايشان سنگسار نموديم. سخن عایشه رضی الله عنها: زمانی که حکم پاکدامنی من نازل شد، رسول الله صلی الله علیه وسلم به منبر رفت و این مساله را بیان داشت و آیات نازل شده در این زمینه را تلاوت نمود؛ زمانی که از منبر پایین آمد دستور داد دو مرد و یک زن را حد بزنند. هِلال بن أُمَيَّه نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم همسرش را متهم نمود كه با شريك بن سحماء زنا كرده است. پس رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «گواه بياور یا حد قذف در پشتت جاری می شود». دست کسی که در امانت خیانت کند و کسی که دست به غارت و چپاول بزند و آنکه چیزی را با سرعت و در غفلت دیگری تصاحب کند، قطع نمی شود. دست دزد در برابر دزدیِ ثمره ی آویزان از درخت و مغز درخت نخل (جُمّار) قطع نمی شود. هر نیازمندی از آن بخورد به شرطی که چیزی از آن را در لباسش نریزد (و با خود نبرد)، چیزی بر او نیست و هرکس مقداری از آن را با خود ببرد، باید آنچه برده یا مثل آن را بازگرداند و مجازات می شود؛ و هرکس بعد از حفاظت خرما در جای خشک کردن آن (جرین)، مقداری خرما معادل بهای سپری بدزدد، دستش قطع می شود. برای رسول الله صلی الله علیه وسلم در ظرف آب کشمش می ریختند و ایشان همان روز و فردایش و پس فردایش از آن می نوشید و چون شب روز سوم می رسید، از آن می نوشید و به دیگری می نوشاند و اگر چیزی از آن باقی می ماند، دور می ریخت. از لغزش های افراد شرافتمند جز در باب حدود گذشت کنید. سخن علی رضی الله عنه: هرکس را كه حد بزنم و در اثر آن بميرد، ناراحت نمی شوم جز شراب خوار که اگر در اثر حد زدن بميرد، ديه اش را پرداخت می نمايم. زيرا رسول الله صلى الله عليه وسلم تعداد مشخصی را برايش معين نفرمود. کم پیش می آمد که رسول الله صلی الله علیه وسلم قصد غزوه ای را داشته باشد و توریه نکند تا اينكه غزوه ی تبوک فرا رسيد. برگرد که من از مشرک کمک نمی گيرم. رسول الله صلی الله علیه وسلم دو تن از مسلمانان را که اسیر کفار شده بودند با یک تن از مشرکان که اسیر مسلمانان بود، مبادله نمود. شاهد بودم که رسول الله صلی الله علیه وسلم یک چهارم غنایم را در ابتدا و یک سوم را به هنگام بازگشت تقسیم نمود. در غزواتی كه شركت می كرديم، عسل و انگور بدست می آورديم و آنها را می خورديم و جمع آوری نمی كرديم. هرکس به الله و روز قیامت ایمان دارد نباید بر چهارپایی سوار شود که از غنایم مسلمانان می باشد؛ چنانکه آن را ضعیف و ناتوان نموده و آنگاه آن را به غنایم باز گرداند. و هرکس به الله و روز قیامت ایمان دارد نباید لباسی را بپوشد که از غنایم مسلمانان است چنانکه آن را کهنه نموده و آنگاه به غنایم بازگرداند. ما همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم در غزوه ی خیبر بودیم که گوسفندانی را به غنیمت گرفتیم و رسول الله صلی الله علیه وسلم بخشی از آنها را بین ما تقسیم کرد و بقیه ی گوسفندان را در اموال غنیمت قرار داد. نامه ی عمر بن خطاب یکسال پیش از وفاتش با این مضمون به دست ما رسید که: مجوسی هايی را كه با محارم خود ازدواج كرده اند، از يكديگر جدا كنيد. رسول الله صلی الله علیه وسلم بین اسب ها مسابقه گذاشت و در نهایت اسب های جوان را برتری داد. از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد خوردن جنین حیوان سوال نمودیم که فرمود: «اگر خواستید از آن بخورید که ذبح آن، ذبح مادرش می باشد». شهادت دادن صحرانشین علیه شهرنشین جایز نیست. رسول الله صلی الله علیه وسلم با سوگند خوردن (مدعی) و يک شاهد، قضاوت نمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از گروهی خواست تا سوگند ياد كنند. هريك از آنان می خواست جلوتر از ديگران سوگند ياد كند. پس رسول الله صلى الله عليه وسلم برای اينكه چه كسی زودتر سوگند ياد كند، در بین آنها قرعه كشی كرد. هرکس مالک خويشاوند محرم خود گردد، وی آزاد است. سفینه رضی الله عنه می گوید: من برده ی ام سلمه رضی الله عنها بودم که به من گفت: تو را آزاد می کنم مشروط بر اينکه تا زنده ای در خدمت رسول الله صلی الله عليه وسلم باشی. برده ای که با قرار پرداخت هزینه ی آزادی خود به آقایش، آزادی می خواهد (مکاتب) تا زمانی که از مبلغ قراردادش یک درهم مانده باشد، هنوز برده است. «هرکس فرزندانی پس از خود به جای گذاشته است، من پناه و کفیل آنها هستم و اگر بدهی از خود به جای گذاشته است، پرداخت آن با من است. و هرکس مالی را از خود به جای گذاشته، برای ورثه ی او خواهد بود؛ و من وارث کسی هستم که وارثی ندارد و به جای او حقوقی را که به سبب جنایات عاقله بر او می باشد، پرداخت می کنم و وارث او هستم. و دایی، وارث کسی است که وارثی ندارد و حقوق متوجه میت را به جای او می پردازد و از او ارث می برد». اگر نوزاد (به هنگام تولد) بگرید ارث می برد. اگر کسی که از جلوی نمازگزار می گذرد، می دانست با اين کار چقدر گنه کار می شود، چنانچه چهل- روز يا ماه يا سال- توقف می کرد، برايش بهتر از آن بود که از جلوی نمازگزار عبور کند. هرگاه يكی از شما چيزی را بين خود و مردم ستره قرار داد و نماز خواند و شخصی خواست از جلويش بگذرد، او را دفع كند؛ اگر نپذيرفت، با وی بجنگد زيرا او شيطان است خورشيد و ماه دو آيه از آيه های خداوند هستند که با آنها بندگانش را می ترساند؛ و اين دو هرگز به سبب مرگ شخصی خسوف نمی کنند؛ پس هرگاه با چنین مواردی مواجه شدید نماز بخوانيد و دعا کنيد تا این وضعیت برطرف گردد. نماز هر فرد مسلمان به جماعت، بر نمازی که در خانه و بازار می خواند، بيست و چند درجه برتری دارد. به زودی سرزمين های فراوانی برای شما فتح می شود و الله متعال شما را - از شرّ دشمنان - آسوده می کند؛ اما هيچکس نبايد از بازی و تمرين کردن با تيرهايش کوتاهی کند. سياحت امت من، جهاد در راه الله - عز وجل - می باشد. به جای آن در روز قیامت هفتصد شترِ افساربسته به تو داده می شود. رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز را با تکبير و قرائت را با «الحمد لله رب العالمين» آغاز می نمود و هنگامی که رکوع می کرد نه سرش را بالا می گرفت و نه پايين، بلکه تعادل را رعايت می کرد. لعنت الله بر یهود و نصاری که قبور پیامبران شان را به مسجد تبدیل کردند. بار الها، ای پروردگار مردم، و ای از ميان برنده ی بيماری، - اين بنده را - شِفا ده که شِفادهنده تویی و شفادهنده ای جز تو وجود ندارد؛ چنان بهبودی و شفايی عنايت بفرما كه هيچ بيماری باقی نگذارد. هرکس اينچنين وضو بگيرد، گناهان گذشته اش آمرزيده می شود. هرکس نماز صبح را بخواند، در پناه و حمايتِ الله است. هيچیک از شما تنها در يک لباس که نتواند با آن شانه هایش را بپوشاند نماز نخواند. هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم تکبیر می گفت، دست هايش را تا مقابل گوش هايش بلند می کرد؛ و چون به رکوع می رفت دست هايش را تا مقابل گوش هايش بلند می کرد. سنت این است که چون مردی پس از ازدواج با زن بیوه ای، با دختر باکره ای ازدواج کرد، هفت شب نزد وی بماند و سپس نوبت را بین آنها تقسیم کند. و چون پس از ازدواج با دختری باکره، با زنی بیوه ازدواج کرد، سه شب نزد وی بماند سپس نوبت را بین آنها تقسیم کند. کسی که علیه ما سلاح بردارد از ما نیست