بروز رسانی: هريک از شما شب هنگام که می‌خوابد، شيطان سه گره بر پُشت سرِ او می‌زند و هنگامِ بستنِ هر گرهی [در گوش او می‌گويد] شبی دراز در پيش داری؛ پس بخواب

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«يَعْقِدُ الشَّيْطَانُ عَلَى قَافِيَةِ رَأْسِ أَحَدِكُمْ إِذَا هُوَ نَامَ ثَلاَثَ عُقَدٍ يَضْرِبُ كُلَّ عُقْدَةٍ عَلَيْكَ لَيْلٌ طَوِيلٌ، فَارْقُدْ، فَإِنِ اسْتَيْقَظَ فَذَكَرَ اللَّهَ، انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَإِنْ تَوَضَّأَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَإِنْ صَلَّى انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَأَصْبَحَ نَشِيطًا طَيِّبَ النَّفْسِ، وَإِلَّا أَصْبَحَ خَبِيثَ النَّفْسِ كَسْلاَنَ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1142]

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«يَعْقِدُ الشَّيْطَانُ عَلَى قَافِيَةِ رَأْسِ أَحَدِكُمْ إِذَا هُوَ نَامَ ثَلاَثَ عُقَدٍ يَضْرِبُ كُلَّ عُقْدَةٍ عَلَيْكَ لَيْلٌ طَوِيلٌ، فَارْقُدْ، فَإِنِ اسْتَيْقَظَ فَذَكَرَ اللَّهَ، انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَإِنْ تَوَضَّأَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَإِنْ صَلَّى انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَأَصْبَحَ نَشِيطًا طَيِّبَ النَّفْسِ، وَإِلَّا أَصْبَحَ خَبِيثَ النَّفْسِ كَسْلاَنَ»: «هريک از شما شب هنگام که می‌خوابد، شيطان سه گره بر پُشت سرِ او می‌زند و هنگامِ بستنِ هر گرهی [در گوش او می‌گويد] شبی دراز در پيش داری؛ پس بخواب. اگر شخص بيدار شود و ذکر و یاد الله کند، يک گره گشوده می‌شود و چون وضو بگيرد، گرهِ ديگری باز می‌شود و چنانچه نماز بخواند، همهٔ گره‌ها باز می‌شود و به این ترتیب صبح را با نشاط و سرِحال خواهد بود؛ وگرنه صبح را کسل و بی‌حال آغاز می‌کند».
[صحیح است] - [متفق علیه] - [صحيح البخاري - 1142]

شرح

پیامبر صلی الله علیه وسلم درباره شیطان و درگیری او با کسی سخن می‌گوید که قصد ادای نماز شب یا نماز صبح را دارد.
هرگاه مؤمن به بستر می‌رود، شیطان در پشت سرش سه گره می‌زند.
و چون مؤمن از خواب بیدار شود و ذکر و یاد الله کند و به وسوسهٔ شیطان عمل نکند، یک گره باز می‌شود.
و چون وضو بگیرد گره دیگر هم باز می‌شود. .
و چون برخیزد و نماز بخواند، گره سوم هم باز می‌شود و صبح را با نشاط و سرحال آغاز می‌کند؛ چون برای طاعتی که الله توفیقش را به او داده و بشارت وعدهٔ الهی مبنی بر ثواب و مغفرت و باز شدن گره‌های شیطان مسرور و شادمان است؛ وگرنه صبح را بی‌حال و غمگین و با تنبلی در کارهای خیر و نیک آغاز می‌نماید، زیرا گره شیطان هنوز همراه اوست و از نزدیکی به الله دور و محروم شده است.

از نکات این حدیث

1. شیطان همواره در همهٔ راه‌های انسان در حال تلاش است تا میان او و طاعت خداوند عزوجل ایجاد مانع کند؛ و بنده راه نجاتی از شیطان ندارد مگر با یاری جستن از الله عزوجل و برگرفتن اسبابی که او را از شیطان حفظ کند.
2. ذکر الله تعالی و عبادتش، باعث سرزندگی درونی و شرح صدر می‌شود و تنبلی و خمودگی را دور می‌کند و خشم و ناراحتی را از بین می‌برد، زیرا شیطان را دور می‌سازد و همهٔ اینها از وسوسهٔ شیطان است.
3. مؤمن به سبب توفیق طاعتی که الله تعالی به او عطا کرده، شاد می‌شود و به سبب کوتاهی در کسب درجات فضل و کمال غمگین می‌شود.
4. غفلت و سستی در انجام طاعات، از کارهای شیطان و فریب‌های آراسته‌ی اوست.
5. این امور سه‌گانه یعنی ذکر الله، وضو و نماز، شیطان را دور می‌کنند.
6. اینکه شیطان مشخصا پشت سر را گره می‌زند، از این جهت است که پشت سر مرکز نیروهای انسان و مجال تصرف اوست، پس چون آنجا را گره بزند، می‌تواند بر روح انسان تسلط یابد و خواب را بر او القا کند.
7. ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «اینکه در حدیث مذکور از شب یاد شده: "شبی طولانی خواهی داشت" به ظاهر نشان‌دهنده‌ی آن است که این امر مخصوص خواب شب است».
8. ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «در این باره ذکر خاصی نیست که ذکر دیگری جایش را نگیرد، بلکه هر چه بتوان آن را ذکر الله نامید، کفایت می‌کند. بنابراین تلاوت قرآن و خواندن حدیث نبوی و مشغول شدن به علم شرعی را هم شامل می‌شود. و بهترین ذکری که می‌تواند بگوید این سخن پیامبر صلی الله علیه وسلم است که: «هرکس شب از خواب برخیزد و بگوید: لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، الحَمْدُ لِلَّهِ، وَسُبْحَانَ اللَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَاللَّهُ أَكْبَرُ، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ، سپس بگوید: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي؛ یا دعا کند، مستجاب می‌شود و اگر وضو بگیرد، نمازش پذیرفته می‌شود» [به روایت بخاری].