‌أَلَا ‌أُنَبِّئُكُمْ بِأَكْبَرِ الْكَبَائِرِ؟ إِذَا أَحَبَّ الرَّجُلُ أَخَاهُ فَلْيُخْبِرْهُ أَنَّهُ يُحِبُّهُ»: «هرگاه شخصی برادر (مسلمان) خود را دوست داشت، باید به او خبر دهد که دوستش دارد الْكَبَائِرُ: الْإِشْرَاكُ بِاللهِ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ، وَقَتْلُ النَّفْسِ، وَالْيَمِينُ الْغَمُوسُ»: «گناهان كبيره عبارتند از: شرک ورزیدن به الله و بدرفتارى با والدين و قتل نفس و سوگند دروغ السَّاعِي عَلَى الأَرْمَلَةِ وَالمِسْكِينِ، كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أَوِ القَائِمِ اللَّيْلَ الصَّائِمِ النَّهَارَ»: «کسی که جهت تامین و رسیدگی به بیوه‌زن و بینوا تلاش می‌کند مانند مجاهد در راه الله یا کسی است که شب را به عبادت می‌ایستد و روز را روزه می‌گیرد اجْتَنِبُوا السَّبْعَ الْمُوبِقَاتِ من بی‌نیازترین شریکان از شرک هستم؛ هرکس عملی را انجام دهد که در آن دیگری را با من شریک سازد، او و شرکش را رها می‌کنم لَا تَجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قُبُورًا، وَلَا تَجْعَلُوا قَبْرِي عِيدًا، وَصَلُّوا عَلَيَّ؛ فَإِنَّ صَلَاتَكُمْ تَبْلُغُنِي حَيْثُ كُنْتُمْ»: «خانه‌های خود را قبرستان نسازید و قبر مرا عید (محل تجمع منظم جهت نماز و دعا و سایر عبادات) قرار ندهید و بر من صلوات بفرستید زیرا صلوات شما هرجا که باشید به من می‌رسد هر كسى گواهی دهد كه همانا الهى نيست غير از الله و او همتايى ندارد، و همانا محمد بنده و پيامبر اوست، و همانا عيسى بنده الله و پيامبر اوست، و کلمۀ اوست؛ که او را به مریم القا نمود، و روحی از جانب اوست، و بهشت حقّ است و آتش (دوزخ) حقّ است، الله متعال با هر عملی که داشته باشد، او را وارد بهشت می کند. مَنْ لَقِيَ اللهَ لَا يُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَمَنْ لَقِيَهُ يُشْرِكُ بِهِ دَخَلَ النَّارَ»: «هرکس درحالی به دیدار الله برود که چیزی را با او شریک نیاورده باشد، وارد بهشت می‌شود و کسی که به دیدار او برود درحالی‌که به او شرک آورده، وارد دوزخ می‌شود مَنْ يَضْمَنْ لِي مَا بَيْنَ لَحْيَيْهِ وَمَا بَيْنَ رِجْلَيْهِ أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ»: «هرکس برای من آنچه بین فک‌ها و پاهایش هست [یعنی دهان و شرمگاه] را تضمین کند [که با آن دو مرتکب گناه نمی‌شود] بهشت را برای او تضمین می‌کنم أَفْضَلُ الذِّكْرِ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَأَفْضَلُ الدُّعَاءِ: الْحَمْدُ لِلهِ»: «بهترین ذکر: لا اله الا الله و بهترین دعا: الحمدلله است الْجَنَّةُ أَقْرَبُ إِلَى أَحَدِكُمْ مِنْ شِرَاكِ نَعْلِهِ، وَالنَّارُ مِثْلُ ذَلِكَ»: «بهشت به هریک از شما از بند کفش او نزدیک‌تر است و دوزخ نیز مانند آن الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ، وَالْجُمُعَةُ إِلَى الْجُمُعَةِ، وَرَمَضَانُ إِلَى رَمَضَانَ، مُكَفِّرَاتٌ مَا بَيْنَهُنَّ إِذَا اجْتَنَبَ الْكَبَائِرَ»: «نمازهای پنجگانه و جمعه تا جمعه و رمضان تا رمضان، پاک کنندهٔ [گناهان] بین آنهاست، اگر از گناهان کبیره دوری شود هيچ رنج، بيماری، نگرانی، ناراحتی، آزار و غم و اندوهی به مسلمان نمی رسد و حتی خاری در پايش فرو نمی رود مگر اينکه الله متعال گناهانش را به سبب آن می بخشد. حُجِبَتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ، وَحُجِبَتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ»: «دوزخ با شهوت‌ها پوشانده شده و بهشت با سختی‌ها پوشانده شده است حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ خَمْسٌ: رَدُّ السَّلَامِ، وَعِيَادَةُ الْمَرِيضِ، وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ، وَإِجَابَةُ الدَّعْوَةِ، وَتَشْمِيتُ الْعَاطِسِ»: «حق مسلمان بر مسلمان پنج چیز است: پاسخ دادن سلام و عیادت بیمار، دنبال کردن جنازه‌ها و پذیرفتن دعوت و تشمیت کسی که عطسه زده است» (تشمیت: گفتن یَرحَمُكَ الله در پاسخ به الحمدلله گفتن کسی که عطسه زده است) رَحِمَ اللهُ رَجُلًا سَمْحًا إِذَا بَاعَ، وَإِذَا اشْتَرَى، وَإِذَا اقْتَضَى»: «الله رحمت کند مردی را که هنگام خرید و فروش و طلب بدهی‌اش، آسانگیر است كان رجلٌ يدايِنُ الناسَ، فكان يقولُ لفتَاهُ: إذا أتيتَ مُعْسِرًا فتجاوزْ عنه، لعلَّ اللهَ أنْ يتجاوَزَ عنَّا هر كسى براى آموختن دانش سفر كند، اين كار او در راه الله متعال مى باشد، تا زمانى كه برگردد. إِذَا الْتَقَى الْمُسْلِمَانِ بِسَيْفَيْهِمَا فَالْقَاتِلُ وَالْمَقْتُولُ فِي النَّارِ إِنَّ الْحَلَالَ بَيِّنٌ وَإِنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ إِنَّ اللهَ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ اللهَ لَا يَنْظُرُ إِلَى صُوَرِكُمْ وَأَمْوَالِكُمْ، وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ وَأَعْمَالِكُمْ»: «الله به صورت‌ها و اموال‌تان نمی‌نگرد بلکه به دل‌ها و اعمال‌تان می‌نگرد همانا اعمال به نیت‌ها وابسته است و برای هر شخص فقط همان چیزی است که نیت کرده است خشمگین نشو لَو أَنَّكُمْ تَتَوَكَّلُونَ عَلَى اللهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ، لَرَزَقَكُمْ كَمَا يَرْزُقُ الطَّيْرَ، تَغْدُو خِمَاصًا وَتَرُوحُ بِطَانًا»: «اگر شما چنانکه شایستهٔ توکل است به الله توکل می‌کردید، بی‌شک همانند پرنده روزی داده می‌شدید که با شکم خالی صبح [از خانه] بیرون می‌رود و با شکم پر بازمی‌گردد بنده‌ای گناهی کرد پس گفت: بارالها گناهم را برایم ببخش إِنَّ الْمُقْسِطِينَ عِنْدَ اللهِ عَلَى مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ، عَنْ يَمِينِ الرَّحْمَنِ عَزَّ وَجَلَّ، وَكِلْتَا يَدَيْهِ يَمِينٌ أَتَدْرُونَ مَا الْغِيبَةُ؟»: «آیا می‌دانید که غیبت چیست؟» گفتند: الله و رسولش آگاه‌ترند. فرمود: «ذِكْرُكَ أَخَاكَ بِمَا يَكْرَهُ إِنَّ رِجَالًا يَتَخَوَّضُونَ فِي مَالِ اللهِ بِغَيْرِ حَقٍّ، فَلَهُمُ النَّارُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»: «مردانى هستند كه به ناحق در مال الله دست مى‌برند، براى آنان در روز قيامت آتش [دوزخ] است از گمان بردن پرهيز كنيد، چونكه گمان بردن دورغ ترين سخن است. همه ى انسان ها خطاكار هستند، و بهترين خطاكاران توبه كنندگان مى باشند. كُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَةٌ»: «هر کار نیکی صدقه است لَا تَحْقِرَنَّ مِنَ الْمَعْرُوفِ شَيْئًا، وَلَوْ أَنْ تَلْقَى أَخَاكَ بِوَجْهٍ طَلْقٍ»: «هيچ نيكى‌ را کوچک نشمار، حتی اگر این باشد که با چهرهٔ گشاده به دیدار برادرت بروی لَيْسَ الشَّدِيدُ بِالصُّرَعَةِ، إِنَّمَا الشَّدِيدُ الَّذِي يَمْلِكُ نَفْسَهُ عِنْدَ الْغَضَبِ»: «توانمند و قوی آن نيست كه نيرومندان را بر زمين بيفكند؛ بلكه توانمند و قوی كسى است كه در هنگام خشم خود را كنترل كند کسی که به خیری راهنمایی کند مانند اجر انجام دهنده‌اش را دارد لَا تَسُبُّوا الْأَمْوَاتَ، فَإِنَّهُمْ قَدْ أَفْضَوْا إِلَى مَا قَدَّمُوا»: «به مردگان ناسزا نگوييد، زیرا آنها به نتيجهٔ اعمال خود رسيده‌اند لَا يَحِلُّ لِرَجُلٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثِ لَيَالٍ، يَلْتَقِيَانِ، فَيُعْرِضُ هَذَا وَيُعْرِضُ هَذَا، وَخَيْرُهُمَا الَّذِي يَبْدَأُ بِالسَّلَامِ»: «براى مسلمان جایز نيست كه بيش از سه شب با برادر مسلمانش قهر كند، [چنانكه وقتی] به همديگر می‌رسند، اين روى بر گرداند و او روى برگرداند؛ و بهترین آنان كسى است كه آغازگر سلام گفتن باشد لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ قَاطِعُ رَحِمٍ»: «قطع کنندهٔ پیوند خویشاوندی وارد بهشت نمی‌شود لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ قَتَّاتٌ»: «سخن‌چين وارد بهشت نمى‌شود مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُبْسَطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ، وَيُنْسَأَ لَهُ فِي أَثَرِهِ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ»: «هركه دوست دارد رزق وى افزايش يابد و اجل وى به تأخير بيفتد، باید صلهٔ رحم را به‌جاى بياورد أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ، فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ»: «نزديک‌ترين لحظهٔ نزديكى بنده به پروردگارش در حالت سجده است، پس در سجده بسیار دعا كنيد مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ مَنْ لَا يَرْحَمِ النَّاسَ لَا يَرْحَمْهُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ»: «هركس به مردم رحم نمی‌كند، الله عزوجل نيز به او رحم نمى‌كند إِنَّ أَبْغَضَ الرِّجَالِ إِلَى اللهِ الْأَلَدُّ الْخَصِمُ»: «منفورترین اشخاص نزد الله متعال، كينه‌توزترين خصومت‌گران (شخص ستيزه‌جو و لجوج) است أَحَبُّ الْكَلَامِ إِلَى اللهِ أَرْبَعٌ: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ لِلهِ، وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ، لَا يَضُرُّكَ بِأَيِّهِنَّ بَدَأْتَ»: «محبوب‌ترین سخن نزد الله چهار سخن است: «سبحان الله، والحمدلله، ولا اله الا الله، والله اکبر» اینکه با کدام شروع کنی، زیانی به تو نمی‌رساند از رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ دربارهٔ بیشترین چیزی که مردم را وارد بهشت می‌کند پرسیده شد؛ ایشان فرمودند: «تَقْوَى اللهِ وَحُسْنُ الْخُلُقِ حیا از ایمان است الدُّعَاءُ هُوَ الْعِبَادَةُ كَلِمَتَانِ خَفِيفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ، ثَقِيلَتَانِ فِي الْمِيزَانِ، حَبِيبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ لَيْسَ شَيْءٌ أَكْرَمَ عَلَى اللهِ تَعَالَى مِنَ الدُّعَاءِ»: «چیزی نزد الله تعالی گرامی‌تر از دعا نیست مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِيهِ رَدَّ اللهُ عَنْ وَجْهِهِ النَّارَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»: «هرکس از آبروی برادرش دفاع کند، الله متعال در روز قيامت، آتش دوزخ را از او دور می‌گرداند مَنْ قَالَ: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ، حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَإِنْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ»: «هرکس در روز صد بار «سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ» بگوید، گناهانش پاک می‌شود، اگرچه مانند كف دريا باشد مَنْ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، عَشْرَ مِرَارٍ مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ إِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ التَّقِيَّ الْغَنِيَّ الْخَفِيَّ»: «الله بندهٔ پرهيزگارِ بی‌نیازِ گمنام را دوست دارد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ عطر را رد نمی‌کرد أَكْمَلُ الْمُؤْمِنِينَ إِيمَانًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا، وَخَيْرُكُمْ خَيْرُكُمْ لِنِسَائِهِمْ»: «کامل‌ترین مؤمنان از نظر ایمان، خوش اخلاق‌ترین آنان هستند و بهترین شما، بهترینِ شما برای زنان‌شان هستند إِنَّ الرِّفْقَ لَا يَكُونُ فِي شَيْءٍ إِلَّا زَانَهُ، وَلَا يُنْزَعُ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا شَانَهُ»: «همانا نرمى و لطافت در هر چيزى كه باشد به زیبایی و ارزش آن مى‌افزاید و از هر چيزی گرفته شود آن را زشت و معیوب می‌سازد إِنَّ اللهَ لَيَرْضَى عَنِ الْعَبْدِ أَنْ يَأْكُلَ الْأَكْلَةَ فَيَحْمَدَهُ عَلَيْهَا، أَوْ يَشْرَبَ الشَّرْبَةَ فَيَحْمَدَهُ عَلَيْهَا»: «الله از بنده‌اى كه چیزی بخورد و به خاطر آن الحمدلله بگويد، يا نوشيدنى بنوشد، و به خاطر آن الحمدلله بگويد، خشنود مى‌شود إنَّ المُؤْمِنَ ليُدرِكُ بِحُسْنِ خُلُقِهِ دَرَجَةَ الصَّائِمِ القَائِمِ»: «مؤمن با اخلاق نيكويش به مقام و منزلت روزه‌دارِ شب زنده‌دار مى‌رسد پیامبر صلی الله علیه وسلم نه بددهان بود و نه دشنام‌گو و می‌فرمود: «إِنَّ مِنْ خِيَارِكُمْ أَحْسَنَكُمْ أَخْلَاقًا»: «از بهترینان شما کسانی هستند که اخلاق‌شان نیکوتر است إِنَّ اللهَ لَيُمْلِي لِلظَّالِمِ، حَتَّى إِذَا أَخَذَهُ لَمْ يُفْلِتْهُ مَا تَرَكْتُ بَعْدِي فِتْنَةً أَضَرَّ عَلَى الرِّجَالِ مِنَ النِّسَاءِ»: «پس از خود براى مردان فتنه‌اى زيانبارتر از فتنهٔ زنان به جاى نگذاشته‌ام يَسِّرُوا وَلَا تُعَسِّرُوا، وَبَشِّرُوا وَلَا تُنَفِّرُوا»: «آسان بگيريد و سختگير نباشيد و مژده دهيد و سبب تنفر نباشيد مَنْ نَزَلَ مَنْزِلًا ثُمَّ قَالَ: أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ، لَمْ يَضُرَّهُ شَيْءٌ حَتَّى يَرْتَحِلَ مِنْ مَنْزِلِهِ ذَلِكَ»: «هركس در مكانى اتراق نموده و بگوید: أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ (پناه می‌برم به کلمات کامل الله از شر آنچه آفریده است)، تا زمانى كه در آن مكان اتراق دارد، هيچ چيزى به او زيان نمى‌رساند لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ»: «کسی از شما ایمان نمی‌آورد تا آنکه من نزد او از پدرش و فرزندش و همهٔ مردم محبوب‌تر باشم لَأَنْ أَقُولَ: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ لِلهِ، وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ، أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ»: «اینکه بگویم «سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ لِلهِ، وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ» برایم از هرچه خورشید بر آن طلوع کرده محبوب‌تر است مَنْ قَرَأَ بِالْآيَتَيْنِ مِنْ آخِرِ سُورَةِ الْبَقَرَةِ فِي لَيْلَةٍ كَفَتَاهُ»: «هركس دو آيهٔ آخر سورهٔ بقره را در شب بخواند، برای او كافى هستند مَنْ قَرَأَ حَرْفًا مِنْ كِتَابِ اللهِ فَلَهُ بِهِ حَسَنَةٌ، وَالْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا هر كسى خود را به چيزى وابسته كند، به آن موكول مى شود. الرَّاحِمُونَ يَرْحَمُهمُ الرَّحمنُ، ارحَمُوا أهلَ الأرضِ يَرْحْمْكُم مَن في السّماء»: «كسانى كه مهربان هستند، الله مهربان به آنان رحم خواهد كرد؛ به اهل زمين رحم كنيد، آنكه در آسمان است به شما رحم خواهد کرد رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ از «قزع» نهی کردند نزد عمر بودیم که فرمود: «ما از تکلف نهی شده‌ایم پیامبر صلی الله علیه وسلم درحالی که معاذ پشت سر او بر مرکب نشسته بود فرمود: «ای معاذ بن جبل»؛ معاذ گفت: لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللهِ وَسَعْدَيْكَ. فرمود: «ای معاذ»؛ معاذ گفت: لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللهِ وَسَعْدَيْكَ؛ و این را سه بار تکرار کرد. آنگاه رسول خدا فرمود: «مَا مِنْ أَحَدٍ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ صِدْقًا مِنْ قَلْبِهِ إِلَّا حَرَّمَهُ اللهُ عَلَى النَّارِ من پسربچه‌ای در دامان پیامبر صلی الله علیه وسلم بودم و دستم در ظرف غذا به هر سو می‌رفت، پس رسول الله صلی الله علیه وسلم به من فرمود: «يَا غُلَامُ، سَمِّ اللهَ، وَكُلْ بِيَمِينِكَ، وَكُلْ مِمَّا يَلِيكَ چون کسی از شما غذا خورد باید با دست راستش بخورد و اگر نوشید باید با دست راستش بنوشد، زیرا شیطان با دست چپش می‌خورد و با دست چپش می‌نوشد الطُّهُورُ شَطْرُ الْإِيمَانِ، وَالْحَمْدُ لِلهِ تَمْلَأُ الْمِيزَانَ، وَسُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ تَمْلَآنِ -أَوْ تَمْلَأُ- مَا بَيْنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالصَّلَاةُ نُورٌ، وَالصَّدَقَةُ بُرْهَانٌ، وَالصَّبْرُ ضِيَاءٌ، وَالْقُرْآنُ حُجَّةٌ لَكَ أَوْ عَلَيْكَ، كُلُّ النَّاسِ يَغْدُو، فَبَايِعٌ نَفْسَهُ فَمُعْتِقُهَا أَوْ مُوبِقُهَا»: «پاکی [به وسیله‌ی وضو و غسل] نصف ایمان است و الحمدلله ترازو را پر می‌کند و سبحان الله والحمدلله ما بین آسمان‌ها و زمین را پر می‌کنند حق الله بر بندگان آن است که او را عبادت کنند و چیزی را با او شریک نیاورند و حق بندگان بر الله آن است که هرآنکه چیزی را با او شریک نیاورده، عذاب ندهد هرکه درحالی بمیرد که چیزی را با الله شریک نیاورده، وارد بهشت می‌شود؛ و هرکه درحالی بمیرد که چیزی را با الله شریک آورده، وارد دوزخ می‌شود إِنَّ اللهَ سَيُخَلِّصُ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِي عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ الْجَنَّةَ وَالنَّارَ أَرْسَلَ جِبْرِيلَ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا قَالَ الْمُؤَذِّنُ: اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ، فَقَالَ أَحَدُكُمُ: اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ قَالَ اللهُ تَعَالَى: قَسَمْتُ الصَّلَاةَ بَيْنِي وَبَيْنَ عَبْدِي نِصْفَيْنِ، وَلِعَبْدِي مَا سَأَلَ ابريشم و ديبا نپوشيد و در ظرف طلا و نقره چيزی ننوشيد و نخوريد که اينها در دنيا از آنِ کفار است و در آخرت مخصوص شما. لباس ابريشمی نپوشيد؛ زيرا هرکس در دنيا لباس ابريشمی بپوشد، در آخرت آن را نخواهد پوشيد. معاویه رضی الله عنه بر حلقه ای در مسجد وارد شد و گفت: چه باعث شده اینجا بنشینید؟ گفتند: نشستیم که ذکر و یاد الله کنیم. رسول الله صلی الله علیه وسلم از کنار دو قبر می گذشتند که فرمودند: «أَمَا إِنَّهُمَا لَيُعَذَّبَانِ، وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ، أَمَّا أَحَدُهُمَا: فَكَانَ لاَ يَسْتَتِرُ مِنْ البَوْل، وَأَمَّا الآخَرُ: فَكَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ»: «آن دو عذاب می شوند به خاطر گناهی كه آن را بزرگ نمی دانستند؛ یکی از آنها به دلیل عدم پرهیز از ادرار و دیگری به سبب سخن چینی عذاب می شود». در سفری همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم بودم. (هنگام وضو) خواستم موزه های رسول الله صلى الله عليه وسلم را بيرون بياورم که فرمود: «دَعْهُمَا فَإِنِّي أَدْخَلْتُهُمَا طَاهِرَتَيْنِ»: «آنها را بيرون نياور، چون آنها را پس از طهارت و وضو پوشيده ام». سپس رسول الله صلى الله عليه وسلم بر موزه هايش مسح نمود. یا رسول الله، آيا در حالت جنابت می توانيم بخوابيم؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «نَعَمْ إِذَا تَوَضَّأَ أَحَدُكُمْ فَلْيَرْقُدْ»: «بله، اگر وضو بگيريد می توانيد بخوابيد». هرگاه يكی از شما وضو می گيرد، باید آب در بينی کند و [جهت تمیز شدن بینی] آن را با فشار از بینی خارج کند. و هركس با سنگ استنجا می كند، عدد فرد را رعايت نمايد. و هرگاه کسی از شما از خواب بيدار شد باید قبل از داخل كردن دست ها در ظرف آب، سه بار آنها را بشويد. زيرا نمی داند به هنگام خواب دستش با چه چيز و كجا در تماس بوده است. وقتی شخصی وارد خانه اش می شود و هنگامِ ورود و نيز هنگام غذا خوردن، الله متعال را ياد می کند، شيطان به ياران خود می گويد: اينجا، جای خواب و غذای شب نداريد. و آنگاه که شخصی وارد خانه اش می شود و نامِ الله متعال را نمی بَرَد، شيطان می گويد: هم جای خواب پيدا کرديد و هم غذای شب. احترام محمد صلى الله عليه وسلم درباره ی اهل بيتش را پاس بداريد. دنيا شيرين و سبز (دل فريب) است؛ و الله شما را نسل به نسل در زمين قرار می دهد و نگاه می کند کردارتان چگونه است؛ بنابراین از فتنه ی دنيا و فتنه ی زنان بپرهيزيد که نخستين فتنه (و سرآغاز انحراف) بنی اسرائيل، در مورد زنان بود. حيا نتيجه ای جز خير و خوبی به دنبال ندارد. هیچیک از شما به هنگام ادرار، نه با دست راست آلت تناسلی خود را بگيرد و نه با آن استنجا کند. همچنين هنگام آب خوردن، در ظرف آب تنفس نکند. تو با کسی خواهی بود که دوستش داری. مثال همنشينِ نيک و همنشينِ بد، مانند دارنده ی مِشک (عطار) و دمنده ی کوره ی آهنگر است. ای دگرگون کننده ی دل ها، قلبم را بر دين خود استوار بگردان. کسی که صادقانه از الله متعال درخواست شهادت کند، الله او را به درجه يا جايگاه شهدا می رساند گرچه در رختخواب خود بميرد. زن و مرد مؤمن همواره در جان و مال و فرزند خويش مورد آزمايش قرار می گيرند تا آن که الله متعال را در حالی ملاقات می کنند که هيچ خطا و گناهی بر آنها نيست. الله متعال می فرمايد: هرگاه يکی از عزيزانِ بنده ی مؤمنم را در دنيا از او بگيرم و او به اميد اجر و ثواب صبر کند، نزد من پاداشی جز بهشت ندارد. بر ضدّ خود، فرزندان و اموال تان دعا نکنيد؛ مبادا بددعاييِ شما با لحظه ی اجابت دعا از سوی الله همزمان گردد و آنگاه دعای تان پذيرفته شود. دعای هريک از شما پذيرفته می شود مادامی که عجله نکند و نگويد: دعا کردم و دعايم پذيرفته نشد. کدامين دعا به اجابت نزديک تر است؟ فرمود: «جَوْفَ اللَّيْلِ الآخِرِ، وَدُبُرَ الصَّلَواتِ المَكْتُوباتِ»: «دعا در دلِ نيمه ی پايانيِ شب و دعا در پايان نمازهای فرض». پس نزد پدر و مادرت برگرد و رفتار نيک و پسنديده ای با آنان داشته باش. بهترين ديناری (مالی) که مسلمان انفاق می کند، ديناری است که خرجِ خانواده اش می کند؛ و ديناری است که برای مرکب خود در راه الله هزينه می نمايد و ديناری است که در راه الله برای يارانش صرف می نمايد. هرگاه يکی از شما خوابی ديد که از آن خوشَش می آيد، بداند که آن خواب از سوی الله است پس باید الله را سپاس گوید و آن را - برای ديگران - بازگو نماید. شگفتا از حال مؤمن که همه ی اوضاع و احوالش برای او خير است و کسی جز مؤمن، چنين وضعی ندارد: اگر با امر خوشايندی مواجه شود، شکر می کند و اگر دچار زيان و امر ناگواری شود، صبر می نمايد؛ و اين برای او خير است. هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم عطسه می زد، دست يا لباسش را روی دهانش می گذاشت و با آن از صدايش می کاست. آیا از چیزی به شما خبر ندهم که بیش از مسیح دجال در مورد آن بر شما می ترسم؟ گفتند: بله ای رسول خدا؛ فرمود: شرک پنهان؛ اینکه مردی برخاسته و به نماز می ایستد و چون متوجه نگاه دیگری می شود، نمازش را آراسته می کند. فلانی، چرا چنین وضعی داری؟ مگر تو امر به معروف و نهی از منکر نمی کردی؟! می گويد: بله، من به کارهای نيک و پسنديده امر می کردم، ولی خود آنها را انجام نمی دادم و از منکر و کارهای زشت بازمی داشتم، اما خود آنها را انجام می دادم. قبر مرا به محلی برای رفت و آمد در زمانی مخصوص به شیوه ای مخصوص تبدیل نکنید و خانه های تان را به قبرستان تبديل نكنيد و بر من درود بفرستيد؛ زيرا هر جا باشید، درودتان را به من می رسانند. هنگامی که لباس می پوشيد و هنگامی که وضو می گيريد، از سمتِ راست بدن تان آغاز کنيد. هرکس دو دختربچه را سرپرستی کند تا به سن بلوغ برسند، روز قيامت درحالی (به ميدان حشر) می آيد که من و او مانند اين دو خواهيم بود. سوگند به ذاتی که جانم در دستِ اوست، وارد بهشت نمی شويد تا اينکه ايمان داشته باشيد و ايمان نمی آورید مگر زمانی که يکديگر را دوست بداريد؛ آيا شما را به کاری راهنمايی نمايم که اگر انجامش دهيد يکديگر را دوست خواهيد داشت؟ سلام گفتن را در ميان خود رواج دهيد. از رسول الله صلى الله عليه وسلم پرسيدم: الله متعال کدامین عمل را بیشتر دوست دارد؟ فرمود: «نمازِ سرِ وقت». گفتم: سپس کدام عمل؟ فرمود: «نيکی به پدر و مادر». اين (صدای) سنگی بود که هفتاد سال قبل به دوزخ پرتاب شد و همچنان به قعر دوزخ پايين می رفت تا اينک به قعر دوزخ رسيد و شما صدای افتادن آن را شنيديد. شخصی نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم با دست چپش غذا خورد؛ رسول الله صلى الله عليه وسلم به او فرمود: «با دست راستِ خود بخور». آن مرد گفت: نمی توانم. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «هيچگاه نتوانی». چيزی جز کبر، آن مرد را از اطاعت بازنداشت؛ از آن پس نمی توانست دست راستش را به سوی دهانش بلند کند. فال گرفتن از مصاديق شرک است، فال گرفتن از مصاديق شرک است و هيچيک از ما نيست مگر اينکه به نحوی دستخوش فال می شود اما الله متعال با توکل کردن به او، آن را از بين می برد. نزد سعيد بن جبير بودم که گفت: چه کسی از شما ستاره ای را دید که ديشب سقوط کرد؟ گفتم: من. سپس گفتم: من مشغول نماز خواندن نبودم بلکه عقربی مرا نيش زده بود. نه سرایت بیماری و نه بدشگونی و نه هامه و نه صفر هیچیک در اسلام جایگاه و اصالتی ندارد. فردا پرچم را به دست مردی خواهم داد که الله و رسولش را دوست دارد و الله و رسولش او را دوست دارند، الله فتح و پيروزی را به دست او رقم خواهد زد. چه کسی به نام من سوگند ياد می کند که من فلانی را نمی بخشم؟ حال آنکه من او را بخشيدم و عمل تو را باطل و تباه گردانيدم. هر انسانی که به ناحق و مظلومانه کشته شود، نخستين فرزند آدم، در گناه قتلش شريک است؛ زيرا او نخستين کسی بود که قتل و خونريزی را بنا نهاد. آيا نمی دانی که اسلام گناهانِ پيش از خود را نابود می کند و هجرت گناهانِ قبل از خود را از ميان می برد و حج نيز گناهان گذشته را نابود می گرداند؟ بنده با بی فکری و بی توجه به اينکه سخنش درست است يا خير، سخنی بر زبان می آورد که به موجب آن از مسافتی بيش از فاصله ی ميان مشرق و مغرب در آتش دوزخ می افتد. هرکس هنگام بيرون آمدن از خانه اش بگويد: (بِسمِ اللهِ، تَوَکلْتُ عَلَى اللهِ، وَ لَا حَولَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِالله): «به نام الله، بر الله توکل کردم و هيچ قدرت و توانايی جز از طرف او نيست). به او گفته می شود: برای تو کافی است، هدايت و کفايت و محافظت شده ای و شيطان از او فاصله می گيرد. تقوای الله پيشه کنيد، نمازهای پنجگانه را بخوانيد، ماه رمضان را روزه بگيريد، زکات اموال تان را ادا نماييد و از اميران و کارداران خود اطاعت کنيد تا به بهشت پروردگارتان وارد شويد. هرگاه کسی از شما با برادرِ (مسلمانِ) خود ملاقات کرد، باید به او سلام کند؛ و اگر درختی يا ديواری يا سنگی در ميان شان حايل شد و باز او را ديد، - دوباره نيز- به او سلام بگويد. «آيا شما را به کاری راهنمايی کنم که الله به سبب آن گناهان را محو می کند و درجات شما را بالا می برد؟» گفتند: بله ای رسول خدا؛ فرمود: «وضوی کامل رفتن در سختی ها و گام های زياد به سوی مساجد و پس از هر نمازی به انتظار نماز بودن؛ مواظبت بر این موارد مانند پاسداری در راه الله است». آيا شما را از بهترين کارتان و پاک ترين آنها نزد فرمانروای تان - پروردگار متعال- آگاه نکنم؟ من کلمه ای می دانم که اگر آن را بگويد، خشمش فرو می نشيند. اگر بگويد: أَعْوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ، خشمش برطرف می شود. خواب خوب از سوی الله است و خوابِ بد (خواب پريشان) از سوی شيطان. زبانت را حفظ کن و خلوت و عبادت خانه ات را بر خود لازم بگير و بر گناهانت گريه کن. در بهشت صد درجه وجود دارد که الله متعال آن را برای مجاهدانِ راه خود مهیا کرده است و فاصله ی هر درجه با درجه ی ديگر، به اندازه ی فاصله ی بين زمين و آسمان می باشد. الله عز وجل می فرمايد: من با بنده ام مطابق گمانی که نسبت به من دارد، رفتار می کنم و هرجا مرا ياد کند، با او خواهم بود. هرکه دوست دارد به مردی از اهل بهشت بنگرد، به اين شخص نگاه کند. اگر دنيا نزد الله به اندازه ی بال پشه ای ارزش می داشت، به هيچ کافری يک جرعه آب هم در دنيا نمی داد. خوار و زبون باد، خوار و زبون باد، خوار و زبون باد کسی که پدر و مادرش، هر دو يا يکی از آنها به سن پيری برسند و او (با خدمت به آنها) وارد بهشت نشود. مُفَرِّدان گوی سبقت را ربودند. هريک از شما شب هنگام که می خوابد، شيطان سه گره بر پُشت سرِ او می زند و هنگامِ بستنِ هر گرهی - در گوش او - می گويد: شبی دراز در پيش داری؛ بخواب. آتش دوزخ دو چشم را لمس نمی کند: چشمی که از خوف و خشيت الله بگريد؛ و چشمی که برای نگهبانی در راه الله بيدار بماند. هر امتی فتنه و آزمونی دارد؛ آزمون امت من، مال و ثروت دنياست. همه ی افراد امتم بخشيده می شوند مگر کسانی که گناهان شان را آشکار می کنند. هیچ بنده ای (عيبِ) بنده ای را نمی پوشاند مگر اینکه الله متعال در قيامت (عيوب و گناهان) او را می پوشاند. هيچیک از شما نميرد، مگر اينکه به الله - عز وجل - گمان نيک داشته باشد. شبی که مرا به آسمان ها بردند، ابراهيم - عليه السلام - را ديدم که به من گفت: ای محمد، از طرف من به امتت سلام برسان و به آنها خبر بده که بهشت، خاکی پاکيزه و آبی گوارا دارد و زمينی هموار و حاصلخيز است که نهال ها و کاشته هايش سُبْحَانَ اللهِ، والحَمْدُ للهِ، وَلا إلهَ إِلا اللهُ، واللهُ أكْبَرُ می باشد. از نبوت چيزی جز بشارت ها باقی نمانده است. اگر به اندازه ی کوه احد طلا داشته باشم، این باعث خوشحالی من خواهد بود که سه شب بر من نگذرد مگر اینکه چيزی از آن نزدم باقی نماند جز آنچه برای پرداخت بدهی نگه می دارم. اگر همين گونه باشی که گفتی، گويا خاکستر داغ به آنان می خورانی و تا زمانی که به همين روش عمل کنی، همواره پشتيبانی و حمایت الله در برابر آنها را خواهی داشت. دنيا در برابر آخرت به مانند اين است که يکی از شما انگشتش را در آبِ دريا فروبَرَد و آنگاه بنگرد انگشتش با چه مقدار از آب دريا بازمی گردد. هر گروهی از مجلسی برخيزند که در آن الله متعال را ياد نکرده اند، گويا از لاشه ی الاغی مُرده برخاسته اند و اين مجلس برای آنان مايه ی حسرت و افسوس خواهد بود. دوست ندارم به اندازه ی کوه احد طلا داشته باشم و سه روز بر من بگذرد و ديناری از آن نزدِ من باقی بماند، جز مقداری که برای پرداخت بدهی نگه می دارم؛ مگر اينکه بگويم آن را در ميان بندگان الله، چنين و چنان و چنان تقسيم کنند. مثال کسی که پروردگارش را ذکر می کند و آن که او را ياد نمی کند، مانند زنده و مرده است. از جمله مواردی که در مورد آنها بر شما می ترسم، اين است که پس از من دروازه های زرق و برق دنيا بر شما گشوده شود. ای رسول خدا، چه کسی بيش از همه ی مردم به خوش رفتاری من سزاوارتر است؟ فرمود: «مادرت، سپس مادرت، سپس مادرت و آنگاه به پدرت نيکی کن و به همين ترتيب به هرکس که به تو نزديک تر است». هرکس يك جفت از يك چيز (مانند دو درهم يا دو اسب يا دو شتر و امثالِ آن) انفاق کند، از دروازه های بهشت ندا داده می شود: ای بنده ی الله، اين نتيجه ی کار خير است. هرکس اهل نماز باشد، از دروازه ی نماز و هرکس اهل صدقه باشد، از دروازه ی صدقه و هرکس اهل جهاد باشد، از دروازه ی جهاد فرا خوانده می شود. هرکس مرا در خواب ببيند، در بيداری نيز مرا خواهد ديد - يا گويا مرا در بيداری ديده است؛ - شيطان نمی تواند خودش را شبيهِ من کند. آسان ترين عذابِ دوزخيان در روز قيامت، عذابِ مردی است که دو اخگر در فرورفتگی کفِ پاهايش گذاشته می شود که بر اثر آن مغزِ سَرَش به جوش می آيد و با اينکه عذابش از همه سبک تر است، تصور نمی کند عذابِ کسی سخت تر از عذاب او باشد. سه چيز مُرده را همراهی می کند: خانواده، مال و عمل او. دو تا از آنها بازمی گردند و يکی با او می ماند: خانواده و مالش برمی گردند و عملش با او می ماند. سواره بر پياده و پياده بر نشسته و شمارِ کمتر بر گروهِ بيش تر سلام کنند. الله رحمت را به صد قسمت تقسيم کرده است؛ نود و نُه بخش آن را نزد خود نگه داشته و يک بخش را به زمين فرستاده است و به خاطر همين يک بخش است که مخلوقات با يکديگر مهربان هستند (به هم رحم می کنند)؛ به گونه ای که جانور، سُم خود را بالا می گيرد تا مبادا به بچه اش آسيبی برسد. هرجا که بودی تقوای الهی را داشته باش و پس از هر بدی، نيکی کن تا آن بدی را از ميان ببرد و با مردم با اخلاق نيکو رفتار کن. در دنيا زهد و پارسايی پيشه کن تا الله تو را دوست بدارد و به آنچه مردم دارند، چشم طمع نداشته باش، مردم تو را دوست خواهند داشت. نيکی يعنی خوش خُلقی؛ و بدی عبارت است از چيزی که در درون انسان ترديد ايجاد نمايد و دوست نداشته باشی مردم از آن اطلاع پيدا کنند. به راستی که شادمانی الله از توبه ی بنده اش، بيشتر از شادی يکی از شماست که شتر گمشده اش را در بيابان می يابد. الله عزوجل توبه ی بنده را تا زمانی که جانش به گلو نرسيده، می پذيرد. الله پاک است و فقط پاکيزه را می پذيرد. الله به مؤمنان همان دستوری را داده که به پيامبران داده است؛ چنانکه می فرمايد: «(دستور داديم:) ای پيامبران، از نعمت های پاکی که نصيب تان کرده ايم، بخوريد و کارهای شايسته انجام دهيد». الله متعال در شب دستش را می گشايد تا توبه ی گنهکارِ روز را قبول کند و در روز دستش را باز می کند تا توبه ی گنهکارِ شب را بپذيرد. مردی از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد روزه گرفتن در سفر سوال می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم پاسخ می دهد: «اگر خواستی روزه بگير و اگر نخواستی نگير». برای زنی كه به الله و روز قيامت ايمان دارد، جايز نيست مسير يك شبانه روز راه را بدون مَحرَم سفر کند. مگر الله زمينه ای برای شما فراهم نکرده که بتوانيد صدقه دهيد؟ هر سبحان الله گفتن، يک صدقه است؛ هر الله اکبر گفتن، يک صدقه است؛ هر الحمدلله گفتن، يک صدقه است؛ هر لااله الاالله گفتن، يک صدقه است. يکی از سخنانی که مردم از پيامبران گذشته دريافته اند، اين است که: اگر حيا نداری، هر عملی که می خواهی انجام بده. هرکس از نرم خویی محروم شود، از همه ی نيکی ها محروم می گردد. آيا به شما از کسی خبر بدهم که بر آتش دوزخ حرام است يا از کسی که آتش دوزخ بر او حرام می باشد؟ آتش دوزخ بر هر مسلمانِ خوش برخورد، باوقار، نرم خو و آسان گير حرام است. شلوار مسلمان تا نصفِ ساق است و مانع يا گناهی ندارد که بين ساق و قوزک باشد و پايين تر از قوزک - چنانچه با شلوار پوشيده شود - در آتش است و الله به کسی که شلوار (لُنگ) خود را از روی تکبر بر زمين بکشد، نگاه نمی کند. رسول الله صلى الله عليه وسلم هيچگاه از هيچ غذايی ايراد نگرفت؛ اگر موردِ علاقه اش بود، می خورد و اگر دوست نداشت، آن را ترک می کرد و نمی خورد. عبادت در هنگام هرج و مرج، مانند هجرت به سوی من است. هیچ مسلمانی بر روی زمين نیست که دعا کند و چيزی از الله بخواهد مگر اینکه الله خواسته اش را برآورده می سازد يا همانندِ آن، بدی را از او دور می کند؛ به شرطی که دعايش حاویِ گناه يا قطع رابطه ی خويشاوندی نباشد. دعای هنگام اندوه و پريشانی: «لا إلهَ إِلاَّ اللهُ العَظِيمُ الحَليمُ، لا إلهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ العَرْشِ العَظيمِ، لا إلهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَاواتِ، وَرَبُّ الأَرْضِ، وَرَبُّ العَرْشِ الكَرِيمِ». هرگاه يکی از شما خميازه کشيد، دستش را روی دهانش بگيرد. ظلم و ستم، تاريکی های فراوانی را در روز قيامت به دنبال خواهد داشت. دشنام دادن به مسلمان فسق و جنگیدن با او کفر است. حق مسلمان بر مسلمان شش چیز است: وقتی او را دیدی به وی سلام کنی، آنگاه که تو را دعوت نمود، دعوتش را اجابت کنی، زمانی که از تو نصیحت خواست او را نصیحت کنی، هرگاه عطسه زد و الحمدلله گفت، پاسخش را بدهی، هنگامی که بیمار شد به عیادتش بروی و چون فوت شد، در تشییع جنازه اش شرکت کنی. و هرکس با حاکمی بيعت کرد و با دست و دلِ خويش با او پيمان بست، بايد هرچه می تواند از او اطاعت کند و اگر کسی بر سرِ قدرت با حاکم نزاع کرد، گردنش را بزنيد. آغازگر سلام به يهود و نصارا نباشید و اگر در راهی با آنها روبرو شديد، آنان را ناگزير کنيد که به تنگ ترين قسمتِ راه بروند. هريک از شما هنگام پوشيدن کفش، از پایِ راست شروع کند و هنگامِ درآوردن کفش، از پای چپ آغاز نمايد؛ پای راست در پوشيدنِ کفش اول باشد و در بيرون آوردن آخِر. هيچيک از شما با يک لنگه ی کفش راه نرود؛ يا هر دو لنگه را بپوشد يا اينکه هر دو را درآورَد. الله متعال به کسی نگاه نمی کند که از روی تکبر لباسش را بر زمين بکشاند. مومن طعنه زن، لعنت كننده، بددهن و بدرفتار (و بی شرم) نيست. «يکی از گناهان کبيره اين است که شخصی به پدر و مادرش دشنام دهد». گفته شد: ای رسول خدا، آیا کسی به پدر و مادرش دشنام می دهد؟ فرمود: «بله؛ به پدر کسی دشنام می دهد و او نيز در مقابل به پدرش دشنام می دهد، به مادر کسی دشنام می دهد و او در مقابل به مادرش دشنام می دهد». هرکس به سخن ديگران گوش دهد و آنان راضی نباشند، روز قيامت در گوش هايش سُرب گداخته می ريزند. به ما بیاموز چگونه بر تو سلام و درود بفرستیم؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «بگویید: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد». آیا اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم با هم مصافحه می کردند (با هم دست می دادند)؟ وی گفت: بله. آیا به تو از محبوب ترین کلام نزد الله خبر ندهم؟ محبوب ترین کلام نزد الله " سبحان اللهِ وبحمدِهِ" می باشد. بخیل کسی است که نام من نزد او برده شود و بر من درود نفرستد. هرکس پس از غذا خوردن بگوید: "الحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَطْعَمَنِي هَذَا، وَرَزَقَنِيهِ مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنِّي وَلَا قُوَّةٍ" گناهانِ گذشته اش آمرزيده می شود. هرکس ترس و نگرانی داشته باشد، ابتدای شب حرکتش را آغاز می کند و کسی که ابتدای شب حرکت کند، به مقصد می رسد. آگاه باشيد که کالای الله، ارزنده و گران بهاست؛ آگاه باشيد که کالای الله بهشت است. هرکس با نيزه از مساجد يا بازارهای ما می گذرد، بايد نوک آن را با دستش بگيرد تا مبادا به يکی از مسلمانان برخورد کند و آسيبی به او برساند. آتش برخی از دوزخيان را تا دو قوزک پاهای شان فرا می گيرد و عده ای را تا زانوهای شان و گروهی را تا کمرهای شان و برخی را تا شانه های شان. بسياری از مردم درباره ی دو نعمت زيان می بينند (و آنگونه که بايد از آنها استفاده نمی کنند): تندرستی و فراغت. سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، اگر گناه نمی کرديد، الله شما را از ميان برمی داشت و کسانی را به جای شما می آورد که گناه کنند و از الله متعال آمرزش بخواهند و او نيز آنها را ببخشد. الله متعال می فرمايد: ای فرزند آدم، تا وقتی که مرا بخوانی و به من اميدوار باشی، همه ی گناهانی را که از تو صادر شده، می بخشم و (به گناهانت) اهميت نمی دهم. ای فرزند آدم، اگر گناهانت به اندازه ای بزرگ و زياد باشد که به ابرهای آسمان برسد و سپس از من آمرزش بخواهی، تو را می بخشم. روز قيامت درحالی دوزخ آورده می شود که هفتادهزار افسار دارد و با هر افساری، هفتادهزار مَلَک هستند که آن را می کِشند. یا الله، تمام گناهانم را ببخش و بیامرز: گناهان کوچک و بزرگ، اولین و آخرین گناه و گناهان نهان و آشکار. دعای بین اذان و اقامه رد نمی شود. بار الها، دينم را که نگه دارنده ی من از بدی هاست و دنيايم را که زندگانی ام در آن است و آخرتم را که بازگشتم به سوي آن می باشد، اصلاح بفرما و زندگی را برای من موجب افزايش کارهای نيک قرار بده و مرگ را برای من مايه ی راحتی و رهايی از همه ی بدی ها بگردان. بار الها اشتباهات و ندانم کاری هايم و زياده روی ام در کارها و آنچه را تو بهتر از من می دانی، بيامرز. بار الها، عافيت و تندرستی در دین و دنیا و خانواده و مالم را از تو می خواهم؛ بار الها، عيب هایم را بپوشان و هراس هايم را به امنيت و آرامش خاطر تبديل کن و مرا از جلو و پشت سر و از راست و چپ و از بالا حفاظت نما؛ به عظمت تو پناه می برم که از زير پايم ربوده (و دچار لغزش) شوم. بار الها، همه ی خیر و خوبی های حال و آینده را از تو می خواهم؛ خیر و خوبی هایی را که می دانم و مواردی را که نمی دانم؛ و از همه ی شر و بدی های حال و آینده به تو پناه می جویم، شر و بدی هایی را که می دانم و مواردی را که نمی دانم. بار الها، از زوال نعمتی که عطا کرده ای و از دگرگونی عافيتی که- به ما- بخشيده ای و از خشم و عذاب ناگهانی تو و از همه ی خشم و غضبت به تو پناه می برم. بار الها، از بدهی سنگین و از چيرگی دشمن و خوشحال شدن دشمنان به تو پناه می آورم. رسول الله صلی الله علیه وسلم چون صبح می کرد این دعا را می خواند: «اللَّهُمَّ بِك أَصْبَحْنَا وَبِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِك نَحْيَا، وَبِك نَمُوتُ، وَإِلَيْك النُّشُورُ»: «بار الها، به امر تو صبح کرديم و شام نموديم و به امر تو زندگی کرده و می میریم و بازگشت همه بسوی توست». و چون شب فرا می رسید، مانند این کلمات را تکرار می کرد جز اینکه در پایان می فرمود: «وَإِلَيْك الْمَصِيرُ». نزد الله متعال مؤمنِ توانمند و قوی از مؤمن ضعيف، بهتر و محبوب تر است و در هر دو، خير و نيکی است؛ مشتاق چيزی باش که به نفع توست و از الله کمک بخواه و عاجز و درمانده نشو. کسانی که کارشان لعن و نفرین است، نه در روز قیامت از شفاعت کنندگان هستند و نه از گواهان. قطعاً پروردگار شما بسيار با حيا و بخشنده است، وقتی بنده دست هايش را به سوی او بلند کند، شرم می کند که آنها را خالی برگرداند. «حال که چنين است، پس حقّ راه را رعايت کنيد». پرسيدند: حقّ راه چيست؟ فرمود: «حفاظت چشم ها، اجتناب از اذيت و آزار ره گذران، دادن جواب سلام و امر به معروف و نهی از منکر». بیشترین دعایی که رسول الله صلی الله علیه وسلم می کرد، این دعا بود: «رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً، وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ»: «پروردگارا، در دنيا به ما نيکی عطا فرما و در آخرت نيز نيکی بده و ما را از عذاب آتش محفوظ بدار». متن دعای سید الاستغفار صداقت و راستگویی را پیشه ی خود کنید چراکه صداقت و راستی به سوی نیکی هدایت می کند و نیکی به سوی بهشت. هیچ قومی نیست که در جایی گردهم بنشینند و ذکر و یادی از الله متعال در میان آنها نباشد و بر پیامبر صلی الله علیه وسلم درود نفرستند مگر اینکه همین مجلس باعث حسرت آنها در روز قیامت خواهد بود. وای به حال کسی که در سخن گفتن دروغ می گوید تا دیگران را بخنداند؛ وای به حال او، وای به حال او. ای مردم، سلام گفتن را رواج دهيد و پيوند خويشاوندی را به جای آوريد و غذا بدهيد؛ و شب هنگام، درحالی که مردم خوابيده اند، نماز بخوانيد تا به سلامتی (بدون هیچ رنجی) وارد بهشت شويد. الله متعال می فرماید: تا بنده ام ذکر و یاد مرا بر زبان دارد و لب هایش به این منظور تکان می خورد، من با او هستم. به هرکس ريحانی هديه شد، آن را رد نکند؛ زيرا ريحان، سبک و خوش بوست. ای رسول خدا، برترین مردم کیست؟ از ظلم و ستم بپرهيزيد؛ زيرا ظلم و ستم، تاريکی های فراوانی در روز قيامت در پی خواهد داشت. و از بُخل و آز دوری کنيد؛ زيرا امت های پيش از شما را به هلاکت و نابودی رساند و آنان را وادار نمود که خونِ يکديگر را بريزند و حرمتِ ناموس و اموال و آبروی يکديگر را بشکنند. من برای کسی که خصومت و قيل و قال را ترک نمايد، خانه ای در کناره های بهشت ضمانت می کنم؛ هرچند حق با او باشد. شخصی از رسول الله صلى الله عليه وسلم سؤال کرد: بهترين ويژگی اهل اسلام چيست؟ فرمود: «اينکه به ديگران خوراک بدهی و به هر مسلمانی که می شناسی و نمی شناسی سلام کنی». از رسول الله صلى الله عليه وسلم سؤال شد: چه چيزی بيش از همه مردم را واردِ بهشت می کند؟ فرمود: «تقوای الهی و خوش خلقی». و پرسيده شد: چه چيزی بيش از همه مردم را وارد دوزخ می گرداند؟ فرمود: «دهان و شرمگاه». هركس به اندازه ی يک خرما از کسب حلال و پاک صدقه دهد - و الله جز مال حلال و پاک را نمی پذيرد - الله متعال آن را به دست راست خود می گيرد و آن چنان برای صدقه دهنده پرورش می دهد که مثل کوه بزرگ می شود؛ همان طور که شما کره اسب خود را پرورش می دهيد. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم به رختخواب می رفت، در دستانش می دميد و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» را می خواند و دستان مبارکش را بر بدن خويش می کشيد. حمد و ستايش ويژه ی الله است که ما را خوراک و آب داد و کفايت کرد و پناه مان داد؛ چه بسيار کسانی که نه کفايت کننده ای دارند و نه پناه دهنده ای. رسول الله صلى الله عليه وسلم دعاهای جامع را دوست داشت و جز آن را ترک می کرد. بی گمان سه دعای مستجاب وجود دارد که در پذيرفته شدن آنها شکی نيست: دعای مظلوم. سه نفر هستند که الله روز قيامت با آنها سخن نمی گويد، آنها را پاکيزه نمی گرداند و به آنها نظر رحمت نمی کند. بگو: پروردگارا، مرا هدايت فرما و محکم و ثابت قدم گردان. بدترين اسم ها نزد الله متعال، نام کسی است که خود را شاهنشاه ناميده باشد، درحالی که هيچ مالکی بجز الله وجود ندارد. سوگند، وسيله ای برای بازارگرمی و فروش کالاست؛ اما برکتش را از ميان می برد آيا به شما خبر دهم که "عَضْه" (=دروغ و بهتان) چيست؟ همان سخن چينی و ایجاد خصومت و دشمنی از این طریق در بین مردم است. بنده ی دينار و درهم و خمیصه و خمیله (پارچه های نفيس) نابود باد. زيرا اگر به او عطا شود، خرسند می گردد و اگر عطا نشود، خشمگين و ناراحت می شود. (چنين شخصی) هلاك و سرنگون باد (تا جايی كه) اگر خاری به پايش خلد، كسی پيدا نشود آن را در آورد. سه گروه وارد بهشت نمی شوند: شرابخوار و کسی که پیوند خويشاوندی را قطع می کند و تصديق کننده ی سحر. هرگاه سه نفر رهسپار سفر می شوند، بايد يکی از خودشان را امير قرار دهند. به باد دشنام ندهيد و هرگاه بادی را ديدید که نمی پسنديد، بگوييد: يا الله، خيرِ اين باد و نيز خيرِ آنچه در آن می باشد و خير و منفعتی را که به آن مأمور شده، از تو درخواست می کنم و از شرّ اين باد و شرّ آنچه در آن است و نيز از شرّی که به آن مأمور شده، به تو پناه می برم. هيچيک از شما نگويد: يا الله، اگر خواستی مرا بيامرز؛ بلکه با يقين و قاطعيت بخواهد؛ زيرا هيچکس نمی تواند الله را - به کاری - مجبور سازد. رسول الله صلى الله عليه وسلم به عيادتِ باديه نشينی رفت و چون به عيادت کسی می رفت، می فرمود: «مشکلی نيست؛ ان شاءالله که اين بيماری پاک کننده (ی گناهان) است». خوار و زبون باد کسی که نام من نزدش برده شود و بر من درود نفرستد. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمود: «یا الله، من از پیسی و جنون و جذام و بیماری های بد و ناگوار به تو پناه می آورم». هنگامی که به رختخواب می رويد - يا می خواهيد بخوابيد - سی و سه بار الله اکبر، سی و سه بار سبحان الله و سی و سه بار الحمدلله بگوييد. هر صبح و شام "قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ" و معوَّذتين [سوره های "فلق" و "ناس"] را سه بار بخوان که تو را از همه چيز کفايت می کند. هیچ بنده ای نیست که روزانه، صبح و شام سه بار بگويد: "بِسْمِ اللهِ الَّذِي لا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ في الأرْضِ وَلا في السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ العَلِيمُ" مگر اینکه هيچ ضرر و زیانی متوجه او نمی شود. مردی گفت: ای رسول خدا، شخصی از ما با برادر يا دوستش ديدار می کند؛ آيا می تواند برای او خم شود؟ فرمود: «خير». پرسيد: آيا می تواند او را به آغوش بگيرد و ببوسد؟ فرمود: «خير». گفت: آيا می تواند دستش را بگيرد و با او مصافحه کند؟ فرمود: «بله». بگو: لا إلهَ إِلا اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، اللهُ أكْبَرُ كَبِيراً. گفتم: ای رسول خدا، دعايی به من بیاموزید؛ فرمود: «بگو: يا الله، من از شرّ گوش، چشم، زبان و قلب خويش و نيز از شرّ شرمگاهم به تو پناه می برم». هرکس به اندازه ی ذره ای کبر در قلب داشته باشد، وارد بهشت نمی شود. الله آن گونه که به صدای خوش و آشکارِ پيامبری خوش صدا گوش داده، به چيزِ ديگری گوش نداده است. هیچ دو مسلمانی نیستند که یکدیگر را ملاقات کنند و با هم دست بدهند، مگر اینکه قبل از جدا شدن مورد آمرزش قرار می گیرند. پس از هر نمازِ واجبی اذکاری است که گوينده - يا انجام دهنده ی - آن ناکام و محروم نمی شود. هرکس از او درباره ی دانشی پرسيده شود و او - دانسته، پاسخِ - آن را پنهان کند، روز قيامت با افساری آتشين به لگام کشيده می شود. هرکس قرآن را با صدای خوش نخوانَد، از ما نيست. دل های همه ی فرزندان آدم همانند يک قلب در ميان دو انگشت از انگشتان پروردگار رحمان است که هرگونه بخواهد، آن را دگرگون می گرداند. هرکس به لات و عزی - و به نام غيرالله و معبودان باطل - سوگند ياد کند، بايد لااله الاالله بگويد؛ و هرکس به دوستش بگويد: بيا تا قماربازی کنيم، بايد صدقه دهد. آيا می دانيد مفلس کيست؟ الله متعال اخلاق کسی را که چيزی از ما بشنود و آن را همان گونه که شنيده - به ديگران - برساند، خوب و نیک بگرداند. بزودی بهترين ثروت و دارايیِ مسلمان، گوسفندانش خواهند بود که به دنبالِ آنها به قله ی کوه ها می رود. هرکس حديثی از من بازگو کند که می داند دروغ است، او خود يکی از دروغ گويان می باشد. وقتی بنده چيزی - يا کسی - را لعنت می کند، نفرينش به آسمان بالا می رود و دروازه های آسمان بر آن بسته می شود؛ آنگاه به زمين می آيد و درهای زمين هم بر آن بسته می گردد؛ سپس به چپ و راست می رود و چون راهی نمی يابد، به کسی که لعنت شده بازمی گردد، اگر سزاوارش باشد؛ وگرنه لعنت به گوينده اش برمی گردد. احادیثی در فضیلت مجالس ذکر (روز قیامت) در وسط جهنم پلی را نصب می کنند که بر آن خارهایی چون خارهای سعدان است، سپس به مردم دستور می دهند تا از آن عبور کنند، برخی به سلامتی عبور می کنند و نجات می یابند؛ برخی زخمی می شوند اما در نهایت نجات می یابند، برخی نیز گرفتار شده و در جهنم واژگون می شوند. رسول الله صلی الله علیه وسلم هنگام ورود به مسجد، می فرمود: «أَعُوذُ بِاللَّهِ اِلْعَظِيمِ، وَبِوَجْهِهِ الكَرِيْمِ وَسُلطَانِهِ القَدِيمِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ»: «پناه می برم به الله بزرگ و ذات بخشنده و سخاوتمند و قدرت ازلی و ابدی اش از شر شيطان رانده شده». الله می فرمايد: هرگاه بنده ام نيت انجام کار بدی نمود تا زمانی که مرتكب آن نشده است، برايش ننويسيد. و اگر مرتكب آن شد، فقط يک بدی برايش بنويسيد. و اگر آن را بخاطر من ترک کرد، برايش يک نيکی ثبت کنيد. آنگاه که بهشتيان وارد بهشت می شوند، ندا دهنده ای ندا می دهد: حقّ شماست که هميشه زنده باشيد و هرگز نميريد؛ حقّ شماست که هميشه تندرست باشيد و هرگز بيمار نشويد؛ و حقّ شماست که هميشه جوان باشيد و هرگز پير نشويد و حقّ شماست که هميشه در نعمت و آسايش باشيد و هرگز مستمند و درمانده نشويد. ای پروردگار ما، چرا راضی نباشيم؟ تو به ما نعمت هایی ارزانی داشته ای که به هيچيک از مخلوقاتت عنايت نکرده ای. الله می فرمايد: آیا بهتر از این را به شما عطا نکنم؟ آنان می گويند: چه چيزی بهتر از اين است؟ می فرمايد: رضايت و خشنودی ام را شامل حال شما می گردانم و بعد از آن، هرگز از شما ناخشنود نمی شوم. آنگاه که بهشتيان وارد بهشت می شوند، الله تبارک وتعالی می فرمايد: آيا چيزی افزون بر اين می خواهيد که به شما بدهم؟ می گويند: مگر ما را روسفيد نکرده ای؟ مگر ما را وارد بهشت نگردانده ای؟ مگر ما را از آتش دوزخ نجات نداده ای؟ آنگاه حجاب را کنار می زند و بدين ترتيب محبوب ترين چيزی که به بهشتيان داده می شود، نگريستن به پروردگارشان می باشد. مومن در بهشت خيمه ای از يک مروايد ميان تهی دارد که طولش در آسمان، شصت ميل است و مومن در آن، همسرانی دارد که نزد همه ی آنها می رود و - به سبب بزرگی محلی که در اختيار مومن می باشد - آن زنان يکديگر را نمی بينند. بهشتيان صاحبان غرفه هایی را که بالاتر از آنان قرار دارند، مانند ستاره ای درخشان می بينند که در دوردست، در کرانه ای از شرق يا غرب آسمان سوسو می زند و اين به خاطر تفاضلی است که در ميان آنها وجود دارد. جایی به اندازه يک كمان در بهشت، از آنچه خورشيد بر آن طلوع و غروب می كند بهتر است. شخص نخست را ستوديد؛ پس بهشت بر او واجب شد و از شخص دوم به بدی ياد کرديد؛ پس آتش دوزخ بر او واجب گشت. شما گواهانِ الله در زمين هستيد. اگر در پیِ آشکار کردن عيوب و مسايل پنهان مسلمانان برآيی، آنان را فاسد می کنی يا نزديک است که ايشان را به فساد بکشانی. هرکس همسرِ کسی يا برده ی او را فريب دهد، از ما نيست. هرکس يکسال با برادر مسلمانش قهر کند، مانند ريختن خون اوست. شيطان از اينکه نمازگزاران شبه جزيره ی عرب او را عبادت کنند، نا اميد شده است؛ ولی برای ایجاد فتنه و فساد و آشوب در ميان آنها می کوشد. نصيب آدمی زاد از زنا نوشته شده است که ناگزير به آن دچار می شود: زنای چشم، نگاه کردن و زنای گوش، گوش دادن و زنای زبان، سخن گفتن و زنای دست، گرفتن و زنای پا، گام برداشتن می باشد؛ و قلب - به سوی حرام - ميل و آزرو می کند و اين شرمگاه است که آن را تصديق يا تکذيب می نمايد. دو گروه از دوزخيان هستند که آنها را نديده ام: گروهی که تازيانه هايی چون دُم گاو با خود دارند و با آن مردم را می زنند. و (گروه دوم:) زنانِ نيمه برهنه ای که لباس دارند، اما در حقيقت برهنه اند و از راه درست - و از مسير اطاعت پروردگار - منحرف هستند و ديگران را نيز به انحراف و فتنه می کشانند؛ سرهای شان را مانند کوهان شتر برآمده می سازند؛ اينها وارد بهشت نمی شوند. هیچ مردی نبايد به عورتِ مرد ديگری نگاه کند و زن نيز نبايد به عورت زنی ديگر بنگرد؛ دو مرد نبايد زيرِ يک پارچه - يا در يک بستر - قرار گيرند و دو زن نيز نبايد زير يک پارچه قرار گيرند (يا در يک بستر بخوابند و بدن شان با هم در تماس قرار بگیرد). هنگامی که می خوابيد، آتش را در خانه های تان روشن نگذاريد. زنگ، از آوازهای شيطان است. يا الله، خيرِ اين باد و نيز خيرِ آنچه در آن است و خير و منفعتی را که به خاطر آن فرستاده شده، از تو می خواهم و از شرّ اين باد و شرّ آنچه در آن است و نيز از شرّی که به خاطر آن فرستاده شده، به تو پناه می برم. باد از رحمتِ الله - نسبت به بندگانش - می باشد که گاهی با خود رحمت به همراه دارد و گاهی هم عذاب. وقتی آن را ديديد، به آن بد و بیراه نگوييد؛ بلکه از الله خير و منفعتش را درخواست نماييد و از شرّ آن به الله پناه ببريد. به منافق سرور و آقا نگوييد؛ زيرا اگر او را سرور و آقا قلمداد کنيد، پروردگارتان را - که صاحب عزت و جلال است - خشمگين کرده ايد. «ای گروه زنان، صدقه دهيد، زيرا شما را بيشترين اهل دوزخ ديدم». پرسيدند: چرا ای رسول خدا؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «بخاطر اينكه زیاد نفرين می كنيد و از شوهران تان نافرمانی نموده و ناسپاسی می كنيد و هيچ ناقص عقل و دينی نمی تواند مانند شما، مردان عاقل را فريب بدهد. مسلمان كسی است كه ساير مسلمانان از دست و زبان او در امان باشند. و مهاجر كسی است كه از آنچه الله منع كرده، دوری نمايد. کسی که ماهرانه قرآن بخواند، با ملائکه بزرگوار و نيکوکار خواهد بود و کسی که قرآن را با وقفه و به سختی بخواند و تلاوت قرآن برايش دشوار باشد، دو پاداش دارد. من آخرين فرد دوزخی را که از دوزخ بيرون می آيد و آخرين فرد بهشتی را که وارد بهشت می شود، می شناسم؛ مردی است که بر روی زمين می خزد و از دوزخ بيرون می آيد. الله - عز وجل - به او می فرمايد: برو و واردِ بهشت شو. او به سوی بهشت می رود و تصور می کند که بهشت پُر است. پس باز می گردد و می گويد: پروردگارا، بهشت را پُر يافتم. «آيا برای ديدن خورشيد نیم روز، در يک روز آفتابی دچار مشکل می شوید؟» گفتند: خیر. فرمود: «آيا برای ديدن ماه شب چهارده در یک شب صاف و بدون ابر دچار مشکل می شوید؟». الله نود و نه نام دارد، صد منهای یک، هیچکس آنها را حفظ نمی کند مگر اینکه وارد بهشت می شود؛ و الله متعال فرد است و عدد فرد را دوست دارد. اين توالت ها، محل حضور شياطين است. بنابراين هرگاه يکی از شما می خواست برای قضای حاجت به توالت برود، بايد اين دعا را بخواند: «اعوذ بالله من الخُبُثِ والخبائث»: «پروردگارا، از شيطان های خبيث و پليد نر و ماده به تو پناه می برم. درباره قرآن وارد جدل (باطل) نشوید؛ زيرا جدال در قرآن، انسان را به کفر می کشاند. کسی نزد آنها از رسول الله صلی الله علیه وسلم محبوب تر نبوده است با این همه، هرگاه او را می دیدند بر نمی خاستند چون می دانستند این کار را ناپسند می داند. کسی که در جنگ بدر و حدیبیه شرکت داشته، وارد آتش دوزخ نمی شود. این دو (ابوبکر و عمر) سید و سرور اولین و آخرین بهشتیان سی سال سن به بالا جز پیامبران هستند. آنها راست گفته اند، اهل قبور در قبر عذابی می شوند که همه ی چهارپایان صدای آن را می شنوند. من تكيه داده غذا نمی خورم. رسول الله صلى الله عليه وسلم از نفس کشيدن يا فوت کردن در ظرف منع نمود. گفتم: ای رسول خدا، به چه کسی نیکی کنم؟ فرمود: «مادرت، سپس مادرت، سپس مادرت، آنگاه پدرت و پس از آنها افراد نزدیک تر و نزدیک تر». اگر کسی از شما برادرش را زد، باید از ضربه زدن به صورت او خودداری کند. نزد آنان بازگرد و از آنها اجازه بگیر؛ اگر به تو اجازه دادند جهاد کن، در غیر این صورت به آنان نیکی کن. شما برای رسيدن به فرمانروايی و رياست تلاش می كنيد ولی روز قيامت باعث پشيمانی شما خواهد شد. رياست، شير دهنده ی خوبی است (لذات زيادی دارد) اما جدا شدن بدی دارد. یا رسول الله، هیچ چیز کوچک و بزرگی نیست مگر آنکه انجامش داده‌ام. فرمود: «أَلَيْسَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ؟»: «مگر چنین نیست که گواهی می‌دهی معبود بر حقی جز الله نیست و محمد فرستادهٔ الله است؟ يَأْتِي الشَّيْطَانُ أَحَدَكُمْ فَيَقُولُ: مَنْ خَلَقَ كَذَا؟ مَنْ خَلَقَ كَذَا؟ حَتَّى يَقُولَ: مَنْ خَلَقَ رَبَّكَ؟ فَإِذَا بَلَغَهُ فَلْيَسْتَعِذْ بِاللهِ وَلْيَنْتَهِ»: «شیطان نزد یکی از شما می‌آید و می‌گوید: چه کسی این را آفرید؟ چه کسی آن را آفرید؟ تا به آنجا می‌رسد که می‌گوید: چه کسی پروردگار تو را آفرید؟ پس چون به اینجا رسید به الله پناه ببرد و [از ادامه دادن آن] دست بکشد الْأَعْمَالُ سِتَّةٌ، وَالنَّاسُ أَرْبَعَةٌ، فَمُوجِبَتَانِ، وَمِثْلٌ بِمِثْلٍ، وَحَسَنَةٌ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا، وَحَسَنَةٌ بِسَبْعِ مِائَةٍ إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ يُرْفَعَ العِلْمُ، وَيَكْثُرَ الجَهْلُ، وَيَكْثُرَ الزِّنَا، وَيَكْثُرَ شُرْبُ الخَمْرِ، وَيَقِلَّ الرِّجَالُ، وَيَكْثُرَ النِّسَاءُ حَتَّى يَكُونَ لِخَمْسِينَ امْرَأَةً القَيِّمُ الوَاحِدُ»: «یکی از نشانه‌های قیامت آن است که علم برداشته شود و جهل زیاد شود، زنا بسیار گردد و نوشیدن خمر زیاد شود؛ مردان کم شوند و زنان زیاد گردند تا جایی که هر پنجاه زن، یک سرپرست داشته باشند يُؤْتَى بِالْمَوْتِ كَهَيْئَةِ كَبْشٍ أَمْلَحَ نَارُكُمْ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِينَ جُزْءًا مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ {ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ} إِذَا سَمِعْتُمُ الْمُؤَذِّنَ فَقُولُوا مِثْلَ مَا يَقُولُ، ثُمَّ صَلُّوا عَلَيَّ إِذَا دَخَلَ أَحَدُكُمُ الْمَسْجِدَ فَلْيَقُلِ: اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ، وَإِذَا خَرَجَ فَلْيَقُلِ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ»: «هرگاه کسی از شما وارد مسجد شد بگوید: اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ (پروردگارا درهای رحمت خود را بر من بگشای) و چون خارج شد بگوید: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ (بارالها از فضل تو خواهانم) ذَاكَ شَيْطَانٌ يُقَالُ لَهُ خِنْزَِبٌ، فَإِذَا أَحْسَسْتَهُ فَتَعَوَّذْ بِاللهِ مِنْهُ، وَاتْفُلْ عَلَى يَسَارِكَ ثَلَاثًا ای عباس، ای عموی رسول خدا، از الله عافيت در دنيا و آخرت را بخواهيد. هرگاه يکی از شما غذايی خورد، تا زمانی که خود، انگشتانش را نليسيده يا - به ديگری- نليسانده است، آنها را پاک نکند. وقتی الله عزوجل (در روز قيامت) همه ی بندگان را جمع می کند، برای هر خيانتکاری پرچمی بر افراشته می شود و گفته می شود: اين خيانت فلانی پسر فلانی است. رسول الله صلى الله عليه وسلم ما را به انجام هفت كار امر فرمود و از انجام هفت كار ديگر منع كرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم انگشتری از طلا ساخت. هر شرابی كه باعث مستی شود، حرام است. حرام بودن مشروب نازل شده است و مشروب از پنج چيز گرفته می شود: از انگور، خرما، عسل، گندم و جو. يک روز نگهبانی در راه الله، از دنيا و هر آنچه در آن است، بهتر است. بنده ام بر من پيشی گرفت، پس بهشت را بر او حرام نمودم. اگر کسی بدون اجازه ات سرک کشید و به داخل خانه ات نگاه کرد و تو سنگ ریزه ای به سوی او پرتاب کردی و سبب کور شدن چشمش شدی، گناهی بر تو نیست. رسول الله صلی الله علیه وسلم از پوشیدن ابریشم مگر به اندازه ی دو یا سه یا چهار انگشت نهی کرده است. آیا به شما در مورد آن سه نفر خبر ندهم: یکی از آنها به الله پناه برد و الله متعال به او پناه داد؛ دومی شرم كرد، پس خداوند را نيز از از آن بنده، شرم آمد (او را بخشيد). سومی رو گردانی كرد، پس خداوند متعال از او روی گرداند. گفت بگو: بار الها ای آفریدگار آسمان ها و زمین، آگاه به آشکار و نهان؛ پروردگار و مالک همه چیز؛ گواهی می دهم که معبود بر حقی جز تو نیست؛ به تو پناه می آورم از شر نفسم و شر شیطان و شرک او. چون شب وارد می شد، رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمود: «أَمْسَيْنَا وَأَمْسَى الْمُلْكُ لِلَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ»: «ما و تمام جهانيان، روز را براى الله به شب رسانديم؛ و حمد و ستایش از آنِ الله است؛ هيچ معبود بر حقى جز الله که يکتاست و شريکى ندارد، وجود ندارد». زمانی فرا می رسد که شخص می خوابد و امانت داری از قلب او برداشته می شود؛ به گونه ای که تنها اثر اندکی از امانت داری در قلبش می ماند و چون دوباره می خوابد، امانت داری به کلی از قلب او برداشته می شود و اثر آن تنها همانند يک تاول باقی می ماند. من تو را به خاطر الله دوست دارم. وی پاسخ داد: ذاتی که مرا به خاطر او دوست داری، تو را دوست بدارد. وقتی پيامبر صلى الله عليه وسلم به محل قضای حاجت می رفت، من و پسر بچه ای همانند من، ظرف (کوچک) آب و چوب دستی برای پيامبر می برديم و ايشان با آب استنجاء می کرد. احترام و گرامی داشتِ پيرمرد مسلمان و حافظ و عالِم قرآن که در آن زياده روی يا کوتاهی نکند و نيز احترام حاکم و صاحب قدرتِ عادل، بخشی از بزرگ داشت و تعظيم الله متعال است. تو را درحالی دیدم که به سویی جز قبله نماز می خواندی؟ وی در پاسخ گفت: اگر رسول الله صلی الله علیه وسلم را نمی دیدم که چنین می کند، این کار را نمی کردم. هرکس به الله و روز قيامت ايمان دارد، باید مهمانش را گرامی بدارد و جايزه اش را بدهد. عرض کردند: ای رسول خدا، جايزه اش چيست؟ فرمود: «(پذيرايی به بهترين شکل و در حد توان در) يک شبانه روز؛ و مهمانی، سه شبانه روز است و بيش از آن، صدقه و احسانِ ميزبان نسبت به مهمانِ اوست». من انصار را ديدم که برای خدمت به پيامبر صلى الله عليه وسلم چه می کردند؛ لذا با خود سوگند ياد کردم که با هريک از آنها که همراه شوم، به او خدمت کنم. بار الها، تسليم تو شدم، به تو ايمان آوردم، بر تو توکل کردم، به سوی تو روی آوردم و به کمک تو، با دشمنان مقابله نمودم. بار الها، هيچ معبود به حقی جز تو نيست، به عزت تو پناه می برم که مبادا مرا گمراه کنی؛ تو هميشه زنده ای هستی که هرگز نمی ميری و جن ها و انسان ها می ميرند. دين، امانت و فرجامِ کارهايت را به الله می سپارم. هر شخصی با کسی خواهد بود که او را دوست دارد. کسی که بر کودکان ما رحم نکند و حق و احترام بزرگان ما را نشناسد، از ما نيست. انباردار مسلمان و امينی که مأموريت خود را به درستی انجام می دهد و صدقه را با رضايت خاطر و به طور کامل، به کسی می رساند که فرمان يافته است، خود يکی از صدقه دهندگان به شمار می رود. دو برادر در دوران پيامبر صلى الله عليه وسلم بودند که يکی از آنها نزد پيامبر صلى الله عليه وسلم می آمد و ديگری کار می کرد. دومی نزد پيامبر صلى الله عليه وسلم آمد و از برادرش شکايت کرد که کار نمی کند. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «لَعلَّكَ تُرْزَقُ بِهِ»: «چه بسا تو نيز به برکت او روزی می يابی». پيامبر صلى الله عليه و سلم سوار بر شترش به هر سمتی که بود، نماز نافله می خواند و با سرش [جهت رکوع و سجده] اشاره می کرد. و ابن عمر این کار را انجام می داد. در دوران پيامبر صلى الله عليه وسلم، پسری نوجوان (کم سن و سال) بودم و فرموده های ايشان را حفظ می کردم؛ تنها چيزی که مرا از سخن گفتن باز می داشت، حضورِ مردانِ مسن تر در مجلس بود. الله متعال با کاری که اين زن انجام داد، بهشت را بر او واجب کرد يا با اين عملش، او را از آتش دوزخ نجات داد. من فرستاده ی الله به سوی تو هستم تا به تو خبر دهم که الله تو را دوست دارد؛ همان گونه که تو آن شخص را به خاطر الله دوست داری. همه ی زنان پيامبر صلى الله عليه وسلم نزدش بودند؛ در اين ميان فاطمه رضی الله عنها آمد که راه رفتنش با راه رفتنِ پيامبر صلى الله عليه وسلم هيچ تفاوتی نداشت. رشکی که بر خديجه بردم، بر هيچيک از همسران پيامبر صلى الله عليه وسلم نبردم؛ گرچه هرگز او را نديده بودم اما پيامبر صلى الله عليه وسلم از او خيلی ياد می کرد. مسکين (بينوا)، کسی نيست که يک يا دو دانه ی خرما و يک يا دو لقمه او را (از درب خانه ها) برمی گرداند؛ در حقيقت مسکين کسی است که مناعت دارد (و گدايی نمی کند). هیچ بنده ای نیست که هنگام شيوع طاعون، با شكيبايی و نيت ثواب در شهر خود بماند و بداند که هيچ زيانی بدون تقدير الله به او نمی رسد، مگر اینکه اجری همانند اجر شهيد برای او خواهد بود. مفلس در امت من کسی است که روز قيامت با انبوهی از (اعمال نيک، مانند) نماز و روزه و زکات حاضر می شود، ولی فلانی را دشنام داده و به آن يکی تهمت زده و مالِ اين را خورده و خونِ آن يکی را ريخته و فلانی را زده است. لذا از نيکی هايش به هريک از اينها داده می شود. يَا ذا الجَلاَلِ والإكْرامِ را زیاد بگوييد. هرگاه کسی از شما واردِ مجلسی می شود، بايد سلام کند و چون می خواست [به قصد ترک مجلس] برخيزد، بايد سلام نمايد؛ زيرا سلامِ نخست، بهتر و شايسته تر از سلامِ پايانی نيست. به بهشت سر زدم و ديدم که بيشتر بهشتيان فقرا هستند؛ و به دوزخ سر زدم، ديدم که بيشتر دوزخيان را زنان تشکیل می دهند. دعای شخص مسلمان برای برادرش در غيابِ او پذيرفته می شود؛ بالای سرش فرشته ای گماشته شده که هرگاه برای برادرش دعای خير می کند، آن فرشته می گويد: آمين؛ و همانندِ آن نصيب تو باد. هيچ دريغ نمی کنم در اينکه چنان برای شما نماز بخوانم که رسول الله صلى الله عليه وسلم برای ما نماز می خواند. هريک از ما هنگامی که وارد مجلس پيامبر صلى الله عليه وسلم می شد، در انتهای مجلس می نشست. بهشت و دوزخ با هم بگومگو کردند؛ دوزخ گفت: ستمگران و مستکبران در من جای دارند. و بهشت گفت: مردم مستضعف و مستمند در من جای دارند. هرگاه بنده ی مسلمان يا مؤمنی وضو می گيرد و صورتش را می شويد، هر گناهی که با نگاهِ چشمانش مرتکب شده، با آب يا با آخرين قطره ی آن از چهره اش می ريزد. هرکس خشمش را فرو ببرد، درحالی که می تواند آن را عملی سازد (يا انتقام بگيرد)، الله متعال در روز قيامت او را در انظار عمومی صدا می زند و به او اجازه می دهد هرچه از زنان زيبای بهشتی که می خواهد، برای خود برگزيند. شما مرتکب اعمالی می شويد که در نظرتان باريک تر از مو می باشد. - يعنی در نظر شما ناچيز و بی اهميت است؛ - حال آنکه ما در زمان رسول الله صلى الله عليه وسلم آنها را جزو گناهان نابودکننده می شمرديم. پس از من تبعيض و حق کُشی خواهيد ديد؛ پس صبر كنيد تا مرا در كنار حوض ملاقات نماييد. هرگاه الله متعال برای بنده اش اراده ی خير کند، عقوبت يا نتيجه ی اعمال بدش را در دنيا به تعجيل می اندازد و اگر نسبت به بنده اش اراده ی بد نمايد، او را در گناهش رها می کند تا در روز قيامت به حسابش برسد. هرکس با (سرپرستی) چنين دخترانی مورد آزمايش قرار گیرد و به ايشان نیکی کند، برای او حجاب و مانعی از آتش خواهند بود. مگر غير از اين است كه شما بخاطر ضعیفان و مساكين تان، ياری می شويد و روزی می خوريد. روز قيامت الله متعال می فرمايد: کسانی که به خاطر عظمت من (و در جهت اطاعت از من) با يکديگر دوستی و محبت داشته اند، کجا هستند؟ امروز که سايه ای جز سايه ی من وجود ندارد، آنان را در سايه ی خود جای می دهم. هرکس بيماری را عيادت کند يا به خاطر الله به ديدن برادرِ دينی اش برود، منادی او را ندا می دهد: خير ببينی و رفتنت مبارک باد و برای خود خانه ای در بهشت فراهم کردی. هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم سخنی می گفت، آن را سه بار تکرار می کرد تا سخنش فهميده شود و هنگامی که نزد گروهی می رفت و به آنها سلام می گفت، سلامش را - حدّاکثر - سه بار تکرار می نمود. دو نفر از اصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم که در شبی تاريک نزد ایشان بودند، رسول الله صلی الله علیه وسلم را درحالی ترک نمودند که پيشاپيش آنان دو نورِ چراغ مانند قرار داشت. جز با مؤمن دوستی و همنشينی مکن و غذايت را جز پرهيزگار نخورَد. مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده و گفت: ای رسول خدا، قصد سفر دارم؛ توشه ای به من ببخشيد. فرمود: «الله، تقوا را توشه ی تو بگرداند». مادر انس به او گفت: رازِ رسول الله صلى الله عليه وسلم را به هيچکس نگو. انس رضی الله عنه فرمود: ای ثابت، به الله سوگند اگر اين راز را برای کسی بازگو می کردم، حتماً آن را به تو می گفتم. شيطان بر خوردنِ غذايی دست می يابد که نام الله متعال بر آن برده نشود؛ شيطان اين دختربچه را بر سرِ اين غذا آورد تا به وسيله ی او بر آن دست يابد. لذا من دستِ دختربچه را گرفتم. سپس اين صحرانشين را آورد تا به وسيله ی او به اين غذا برسد؛ از اين رو من دستِ صحرانشين را گرفتم؛ سوگند به ذاتی که جانم در دستِ اوست، دستِ شيطان با دستِ اين دو نفر در دست من است (و توانايی شريک شدن در غذا را ندارد). الله عز وجل می فرمايد: کسانی که به خاطر عظمت من (در راستای اطاعت و بندگی) با يکديگر دوستی و محبت می کنند، منبرهايی از نور دارند که پيامبران و شهيدان به آنان غبطه می خورند. زمانی که الله متعال آدم - صلى الله عليه وسلم - را آفريد، به او فرمود: برو و به آنها - گروهی از ملائکه که نشسته بودند - سلام کن و گوش بده چه جوابی به تو می دهند؛ زيرا اين (روشِ) سلامِ تو و فرزندان توست. ای رسول خدا، به من بگوييد: اگر کسی می خواست مال مرا - به زور - بگيرد، چه کنم؟ فرمود: «مال خود را به او نده». چهل خصلت نيکو وجود دارد که برترين آنها، به عاريت دادنِ بُزِ شيرده می باشد تا از شيرش استفاده کنند. هرکس به اميد ثواب و با ايمان به پاداشی که وعده داده شده، يکی از اين خصلت های نيک را انجام دهد، الله متعال به پاسِ آن، او را وارد بهشت می گرداند. (برای رفع نيازش) سفارش کنيد تا پاداش بيابيد. و الله آنچه دوست داشته باشد - و به روايتی: آنچه بخواهد - بر زبان پيامبرش جاری می کند. نزديک قيامت، کمتر اتفاق می افتد که خواب مؤمن دروغ از آب درآيد؛ خواب مؤمن بخشی از چهل و شش بخش نبوت است. عمل اندکی انجام داد و پاداش فراوانی يافت. هر روز صبح اندام انسان به زبان او خواهش و التماس می کنند و می گويند: درباره ی ما از الله پروا کن که پاداش و کيفر ما به تو بستگی دارد؛ اگر تو راست باشی، ما نيز راست هستيم و اگر تو کجی کنی، ما هم دچار کجی می شويم. دنيا، زندان مؤمن و بهشتِ کافر است. مردی نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد و گفت: «السَّلامُ عَلَيكُم». رسول الله صلى الله عليه وسلم جوابِ سلامِ او را داد و آنگاه آن مرد نشست. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «عَشْرٌ»: «ده (نيکی برای او ثبت شد)». سپس مردی ديگر آمد و گفت: «السَّلامُ عَلَيكُم وَرَحْمَةُ الله». رسول الله صلى الله عليه وسلم جوابِ سلام او را هم داد و آن مرد نشست. سپس فرمود: «عِشْرون»: «بيست (نيکی برای او ثبت گرديد)». بنده سخنی در جهت رضايت الله متعال می گويد که توجه چندانی بدان ندارد اما به موجبِ آن الله متعال بر درجاتش می افزايد. و بنده سخنی بر زبان می آورد که موجب خشم الله متعال است حال آنکه اهمیت چندانی به آن نمی دهد، اما به سبب آن در دوزخ سقوط می کند. نزديک ترين مردم به الله، کسی است که آغازگرِ سلام به مردم باشد. در شب لحظه ای است که اگر بنده ی مسلمانی آن را دريابد و در آن، امرِ نيکی از امور دنيا و آخرت را از الله متعال درخواست کند، الله خواسته اش را برآورده می سازد؛ و اين لحظه در همه ی شب ها وجود دارد. از بزرگ ترين دروغ ها، اين است که شخصی خودش را به غيرِ پدرش نسبت دهد يا مدّعیِ ديدن خوابی شود که نديده است يا سخنی را به رسول الله صلى الله عليه وسلم نسبت دهد که ایشان نگفته است. زهد و پارسایی اهل صفه و عموم صحابه در دنیا مردی زنی را بوسيد و سپس نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد و ماجرا را گفت (و اظهار ندامت کرد). پس الله متعال اين آيه را نازل فرمود: «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ»: «و در دو طرف روز [= آغاز و پایان روز] و ساعاتی از شب، نماز بگزار. بی تردید، نیکی ها بدی ها را از بین می برد». مردی نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد و گفت: ای رسول خدا، گناهی انجام داده و سزاوار حد (مجازات شرعی) شده ام؛ آن را بر من اجرا کن. مردی از رسول الله صلى الله عليه وسلم اجازه ی ورود خواست؛ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «به او اجازه دهيد که بد آدمی در قبيله ی خود می باشد. از دنيا به شکل گسترده ای برخوردار شديم؛ لذا از اين می ترسيم که مبادا پاداش نيکی های خود را زودتر (در دنيا) دريافت کرده باشيم. ای حکيم، اين مالِ دنيا دلچسب و شيرين است. هرکس آن را سخاوتمندانه - و بدون طمع - دريافت کند، برايش بابرکت خواهد بود؛ و هرکس از روی حرص و طمع آن را به دست بياورد، برايش برکتی نخواهد داشت. - چنين شخصی - مانندِ کسی خواهد بود که می خورد، اما سير نمی شود. و دستِ بالا (بخشنده) از دستِ پايين (گيرنده) بهتر است. سخنی گفتی که اگر با آب دريا آميخته شود، آن را تلخ و نامطبوع می گرداند. از ميان دوستان، کسی نزد الله متعال بهتر است که برای دوستش بهتر باشد و بهترين همسايه نزد الله متعال کسی است که برای همسايه اش بهتر است. بهترين مردم کسی است که عمرش طولانی و کردارش نيکو باشد. چه بسا شخصِ ژوليده موی و غبارآلودی که از هر دری رانده شده است، به الله سوگند ياد می کند و الله سوگندش را تحقق می بخشد. کسی که به نام الله سوگند می خورد که کارِ نيک انجام ندهد، کجاست؟ بر دروازه ی بهشت ايستادم؛ بيشترِ کسانی که واردِ بهشت می شدند، فقيران و مستمندان بودند و ثروتمندانِ بهشتی را نگه داشته و هنوز اجازه ی ورود نداده بودند. ما سهمِ شيرِ رسول الله صلى الله عليه وسلم را برايش برمی داشتيم؛ رسول الله صلى الله عليه وسلم در اثنای شب می آمد و به گونه ای سلام می کرد که خفته را بيدار نمی کرد و صدايش به (افرادِ) بيدار می رسيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم شبی طبق معمول آمد و مانندِ گذشته سلام کرد. «آيا هیچیک از شما نمی تواند هر روز هزار نيکی به دست آورد؟» يکی از همنشينانش پرسيد: چگونه هزار نيکی کسب کند؟! فرمود: «صد مرتبه سبحان الله بگويد، هزار نيکی برايش نوشته می شود يا هزار گناه از او پاک می گردد». گمان می کنم شنيده ايد ابوعبيده چيزی از بحرين آورده است. يا الله، زندگی (حقیقی) جز زندگی آخرت نیست. بدانید که دنيا و آنچه در آن است، نفرين شده است؛ جز ذکر الله متعال و آنچه مانند آن است - يعنی هر عمل نيکی که مانند ذکر خداست - و عالم و کسی که به کسب علم و دانش، مشغول است (دانش آموز). بیان حقیقت ثروتمندی و تشویق به رضایت داشتن از آنچه الله متعال تقسیم کرده است. کسی که برای ايجاد صلح و آشتی در ميان مردم، سخن مصلحت آميزی را به آنها می رساند يا سخن خوبی بر زبان می راند، دروغ گو شمرده نمی شود. اگر تمام زمين آکنده از مردانی مانند آن باشد، اين مرد از همه ی آنان بهتر است. هرگز از رسول الله صلى الله عليه وسلم چيزی خواسته نشد که ايشان «نَه» بگويد. اگر مؤمن از مجازاتی آگاه بود که نزد الله است، هيچکس در بهشت طمع نمی کرد و اگر کافر از رحمتی آگاه بود که نزد الله است، هيچکس از بهشت پروردگار نااميد نمی شد. به الله سوگند، دنيا نزد الله از اين مردار نزد شما، بی ارزش تر و پست تر است. هرکس چيزی را در راه الله انفاق کند - پاداشِ آن - هفتصد برابر برای او ثبت می شود. چه کسی برای من ضمانت می کند از مردم چيزی نخواهد و من در مقابل، بهشت را برای او ضمانت کنم؟ هرکس به الله به عنوان پروردگار و به اسلام به عنوان دين و به محمد به عنوان پيامبر راضی باشد، بهشت بر او واجب است. هرکس بگويد: سُبْحان الله وبِحمدِهِ، برای او درخت خرمایی در بهشت کاشته می شود. در حال تعمير کَپَر خود بوديم که رسول الله صلى الله عليه وسلم از کنارِ ما گذشت. اگر بسم الله می گفت، برای همه ی شما کافی بود. با هم غذا بخوريد و بسم الله بگوييد تا غذای شما با برکت شود. دوتا دوتا نخوريد؛ زيرا رسول الله صلى الله عليه وسلم از دوتا دوتا خوردن منع کرده است. سپس ابن عمر می فرمود: مگر اينکه کسی از برادرش اجازه بگيرد. وقتی به معراج رفتم از كنار گروهی گذشتم كه ناخن های مسی داشتند كه چهره ها و سينه های شان را با آن می خراشيدند؛ گفتم: ای جبريل، اينها چه كسانی هستند؟ گفت: اينان كسانی هستند كه گوشت مردم را می خورند و دست روی عزت و آبروی مردم می گذارند. مثال هدايت و دانشی كه الله مرا با آن مبعوث گردانيده، مانند بارانی است كه بر زمين می بارد؛ زمينی كه حاصلخيز باشد، آب باران را در خود جذب می كند و در نتيجه در آن علف و گياهان فراوانی می رويد. و زمينی كه سخت است، آب را بر روی خود نگه می دارد و الله مردم را از اين آب بهره مند می سازد و از اين آب می نوشند و با آن کشاورزی و آبياری می کنند. آتش دشمن شماست؛ وقتی خواستيد بخوابيد، آن را خاموش کنيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم را ديدم که تمام روز را درحالی سپری می کرد که از گرسنگی به خود می پيچيد و حتی خرمای نامرغوبی هم نمی يافت که با آن شکمش را سير کند. ترغیب و تشویق به نعمت های بهشت و ترهیب و ترساندن از عذاب دردناک دوزخ اين مرد با ما آمده است؛ اگر می خواهی به او اجازه بده؛ و اگر می خواهی باز گردد. رسول الله صلی الله علیه وسلم را درحالی دیدم که با سه انگشت می خورد و چون غذا خوردنش به پایان می رسید آنها را می لیسید. ساقیِ گروه، پس از همه ی آنها می نوشد. از آب زمزم به رسول الله صلى الله عليه وسلم دادم و ايشان ايستاده نوشيد. ای گروه انصار، آیا شما را گمراه نیافتم و الله متعال به وسیله ی من شما را هدایت نکرد؟ آیا پراکنده و متفرق نبودید که الله متعال به وسیله ی من شما را گرد هم جمع نموده و متحد و یکپارچه نمود؟ آیا فقیر نبودید که الله متعال به وسیله ی من شما را ثروتمند نمود؟ بدانید که مردانی در مدينه هستند که شما هيچ مسيری را نپيموديد و هيچ گردنه و راهی را پشت سر نگذاشتيد، مگر آنکه با شما بودند؛ بيماری آنان را از همراهی با شما بازداشت. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم سفره اش را جمع می کرد، می فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ حَمدًا كَثِيرًا طَيِّبًا مُبَارَكًا فِيهِ غَيْرَ مَكْفِيٍّ وَلا مُوَدَّعٍ وَلا مُسْتَغْنًى عَنْهُ رَبَّنَا»: «حمد و ستايشِ بسيار، خالص و پاک از آنِ الله پروردگارِ ماست كه نیازمند هیچیک از مخلوقاتش نیست و هرگز [از سوی بندگان] ترک نمی شود و انسان از او بی نياز نيست». جبريل نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد و پرسيد: اهل بدر را در ميان خود چگونه ارزيابی می كنيد؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «آنان را از بهترين مسلمانان می دانيم». تنه ی درختی بود که رسول الله صلى الله عليه وسلم - هنگام سخنرانی - بر آن تکيه می زد؛ پس از اينكه برای رسول الله صلى الله عليه وسلم منبری ساختند، از آن تنه ی درخت - كه ديگر مورد استفاده قرار نمی گرفت - صدایی مانند آه و ناله ی شتران آبستن شنيديم؛ تا اينكه رسول الله صلى الله عليه وسلم از منبر پايين آمد و دست خود را روی تنه ی درخت گذاشت و تنه آرام گرفت. انسان مؤمن از یک سوراخ دو مرتبه گزیده نمی شود. الله - عز وجل - از کسانی که به زنجير بسته می شوند و وارد بهشت می گردند، تعجب می کند. با رسول الله صلى الله عليه وسلم قدم می زدم و ايشان ردائی نجرانی دارای حاشيه ای ضخيم به تن داشت؛ که مردی باديه نشين به ایشان رسيد و ردایش را به سختی كشيد. ما در زمان رسول الله صلى الله عليه وسلم درحالی که راه می رفتيم، می خورديم و درحالی که ايستاده بوديم، آب می نوشيديم. نگو: عليک السلام؛ چون عليک السلام درود و سلامِ مردگان است. بگو: السلام عليک. اگر انسان يک دره ی پر از طلا داشته باشد، دوست دارد که صاحب دو دره ی طلا باشد و فقط خاک است که دهان انسان را پُر می كند؛ و هرکس توبه نمايد، الله توبه اش را می پذيرد. يا الله، مددکار و ياری گر من تويی؛ به ياری و کمک تو جولان می دهم و به کمک تو حمله می کنم و به کمک تو می جنگم. دو دعا رد نمی شود، يا خيلی کم پیش می آید که پذیرفته نشوند: دعا در هنگامِ اذان و دعا در هنگامِ جنگ که لشکريان در هم می ريزند (و تنور جنگ داغ می گردد). در امت های پيش از شما مردمانی بودند که به آنها الهام می شد و اگر در امت من يک نفر اين چنين باشد، او عمر است. چارپايی برای علی بن ابی طالب رضی الله عنه آوردند تا بر آن سوار شود؛ هنگامی که پايش را در رکاب گذاشت، گفت: «بِسْمِ اللهِ». یا الله، اخلاق زشت و ناپسند و گناه و معصیت و شهوات و خواهشات و بیماری ها را از من دور بگردان. هرگاه سه نفر با هم بوديد، نبايد دو نفر بدون مشارکت شخص سوم با يکديگر درِگوشی صحبت کنند تا اينکه در جمع مردم قرار بگيريد؛ زيرا اين کار، شخص سوم را نگران و ناراحت می کند. به کسانی بنگرید که از نگاه امکانات دنیوی در مرتبه ی پایین تری از شما قرار دارند و متوجه کسانی نباشید که از امکانات بیشتری نسبت به شما برخوردارند؛ زيرا اين کار باعث می شود نعمت هايی را که الله متعال در اختیار شما قرار داده، حقير و ناچيز نشماريد. هيچيک از شما ايستاده آب ننوشد. هيچكس، ديگری را از جايش بلند نكند که خود در آنجا بنشيند، ولی برای ديگران جا باز كنيد. كوچك تر به بزرگ تر، عابر به نشسته و جمعيت كمتر به جمعيت بیشتر سلام کند. چون گروهی از جایی بگذرند، اگر یک نفر از آنها سلام کند، از طرف همه ی آنها کفایت می کند و اینکه یک نفر از آنان جواب سلام دهد، از طرف همه ی آنها کفایت می کند. رضای خداوند در رضايت پدر و مادر است و خشم خداوند در خشم پدر و مادر. سفر پاره ای از عذاب است. هرکس با وجودِ توانايی، از روی تواضع و فروتنی برای الله، از پوشيدن لباس خوب خودداری کند، الله متعال روز قيامت او را در انظار مردم فرا می خوانَد و به او اين اختيار را می دهد که از لباس های گرانبها و زيبای اهل ايمان، هر لباسی که می خواهد بپوشد. کسی که رحم نکند، مورد رحمت قرار نمی گيرد. هيچيک از شما ايستاده آب ننوشد؛ و اگر کسی فراموش کرد و ايستاده آب نوشيد، باید بالا بیاورد (استفراغ کند). رسول الله صلى الله عليه وسلم از نوشيدنِ آب از دهانه ی ظرف آب و مشک منع فرمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از نوشيدن آب از دهانه ی مشک منع فرمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از دميدن در آب منع نمود. باری از کنار رسول الله صلى الله عليه وسلم گذشتم و شلوارم مقداری پايين افتاده بود؛ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «ای عبدالله، شلوارت را بالا بکش». آن را بالا کشيدم. فرمود: «بيشتر بالا بکش». همچنان شلوارم را بالا می کشيدم تا اینکه شخصی پرسيد: تا کجا؟ فرمود: «تا نيمه ی دو ساق». بار الها، ما تو را در برابرِ آنان قرار می دهيم و از شرارت های شان به تو پناه می آوريم. کارهایِ نیک پایدار عبارتند از: لا اله الا الله و سبحان الله و الله اکبر و الحمدلله و لا حول ولاقوة الا بالله. براستی با توسل به اسم اعظم الله از او درخواست نمود؛ اسم اعظمی که هرگاه به وسیله ی آن از او خواسته شود، عطا می کند و چون با آن دعا شود، اجابت می نماید. بار الها چنانکه مرا زیبا و نیکو آفریدی، اخلاقم را زیبا و نیکو بگردان. مومن آیینه ی برادر مومنش می باشد. همانا الله به من وحی نمود که نسبت به يکديگر فروتن باشيد تا هيچکس به ديگری فخر نفروشد و ستم و گردنکشی روا ندارد. شما نمی توانید مردم را با اموال و دارایی که در اختیار دارید، جلب خود کنید؛ بلکه با گشاده رویی و اخلاق نیکوست که می توانید همنشینی و مصاحبت با آنها را به دست آورید. پس از تو، چهار کلمه گفته ام که اگر با آنچه تو در طول امروز گفته ای وزن شود، از آنها سنگين تر خواهد بود: سُبْحَانَ الله وَبِحَمْدِهِ عَدَدَ خَلْقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَةَ عَرْشِهِ، وَمِدَادَ كَلِمَاتِهِ. هیچ عملی را بنده انجام نمی دهد که بیش از ذکر و یاد الله نجات دهنده ی او از عذاب الهی باشد. هرکس خود را بزرگ پندارد و در راه رفتنش تکبر به خرج دهد، درحالی الله متعال را ملاقات می کند که بر وی خشمگین است. بار الها، ای پروردگار مردم، بیماری را بر طرف کن، شفا بده که شفادهنده تویی. هنگامی که مسلمان از برادرِ مسلمانش عيادت می کند، تا زمانی که باز می گردد، در "خُرفه ی بهشت" است. برای رسول الله صلى الله عليه وسلم نوشيدنی آورده شد؛ ایشان درحالی از آن نوشيد که سمت راستش پسربچه ای بود. هرگز کسی از شما آرزوی آرزوی مرگ نکند؛ اگر نيکوکار است، چه بسا بر نيکی هايش بيفزايد و اگر گنه کار است، شايد توفيق توبه بيابد. هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم غذايی می خورد، سه انگشت خود را می ليسيد. درحالی نزدِ رسول الله صلى الله عليه وسلم رفتم که ايشان در حالِ سخنرانی بود. همانا مثال حافظ قرآن، مانند صاحب شترِ بسته است. هرگاه انس رضی الله عنه از کنارِ تعدادی کودک می گذشت به آنها سلام می کرد و می گفت: رسول الله صلى الله عليه وسلم چنين می کرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم شنيد که شخصی از مرد ديگری تعريف می کند و در مدحِ او مبالغه می نمايد؛ پس فرمود: «أهْلَكْتُمْ- أوْ قَطَعْتُمْ- ظَهْرَ الرَّجُلِ»: «او را نابود کرديد- يا - پُشت او را شکستيد». وای بر تو، گردن دوستت را شکستی. رسول الله صلی الله علیه وسلم از مسافرت به سرزمين دشمن با قرآن منع فرمود. روپوش مرا به من بدهيد؛ اگر به اندازه ی اين خارها، دام و شتر می داشتم، آن را ميان شما تقسيم می کردم و آنگاه می دانستيد که من بخيل، دروغگو و ترسو نيستم. توجه کنيد، گوش دهيد، همانا ساده پوشی و دوری از خوش گذرانی، از ايمان است؛ ساده پوشی و دوری از تن پروری، از ايمان است. الله مهربان و آسان گير است و نرمی و ملايمت در همه ی کارها را دوست دارد. در تو دو خصلت وجود دارد که الله متعال آنان را دوست دارد: بردباری و درنگ در کارها (سنجيده عمل کردن). خوش اخلاق ترین شما، از محبوب ترين افراد نزد من و کسانی هستند که در قیامت به من نزديک تر می باشند؛ و مبغوض ترين شما نزد من و دورترين شما از من در قيامت، افرادِ پُرحرف (ورّاج) و لاف زنی هستند که با دهانِ پُر و ژستِ افراد سخنور سخن می گويند و نيز مُتَفَيهقان. «از گوسفند چه باقی مانده است؟» عايشه رضی الله عنها پاسخ داد: فقط دستِ آن مانده است - و بقيه را صدقه دادم -. این بود که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «همه اش مانده است، جز دستِ آن». کسی که اسلام آورده و روزی اش کفافِ زندگی اش را می کند و الله متعال او را به آنچه به وی بخشيده، قانع کرده است، رستگار می باشد. زنان زيادی نزد خانواده ی محمد آمده اند و از شوهران خود شکايت دارند؛ چنين مردانی بهترين های شما نيستند. قطعا روز قيامت هر حقی به حق دار می رسد؛ حتی برای گوسفندِ بی شاخ، از گوسفند شاخ دار قصاص می گيرند. ثروت هيچکس به خاطر صدقه دادن کم نمی شود. به هر بنده ای ستم شود و او بر آن صبر نمايد، الله بر عزتش می افزايد. و هيچ بنده ای دربِ گدايی را نمی گشايد مگر اينکه الله دروازه ی فقر را به رويش باز می کند. مثال بخيل و بخشنده، مانند دو مرد است که تن پوش آهنی بر تن داشته باشند و اين تن پوش، از سينه تا گلوی آنان را دربرگرفته باشد. هریک از شما که از امنيت روانی (جانی) و سلامتِ جسمی برخوردار است و خوراک روزانه اش نزد او يافت می شود، گويا از تمام دنيا برخوردار است. يا الله، از ناتوانی، تنبلی، بُخل، پيری و عذاب قبر به تو پناه می برم. يا الله، من از گرسنگی که همخواب بدی است و از خيانت که ويژگی درونیِ بدی است، به تو پناه می برم. آيا کلماتی به تو آموزش دهم که رسول الله صلى الله عليه وسلم آنها را به من آموخت؟ و اگر به اندازه ی يک کوه بدهی داشته باشی- با گفتن اين کلمات - الله متعال موجبات پرداخت بدهی ات را فراهم می سازد. بگو: «اللَّهُمَّ اكْفِنِي بِحَلاَلِكَ عَنْ حَرَامِكَ، وَأغْنِنِي بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِواكَ»: «يا الله، مرا با حلال خود از آنچه حرام کرده ای، کفايت بفرما و به فضل خويش مرا از غير خود بی نياز بگردان». حرام بودن کبر و خودپسندی و خودبزرگ بینی و بیان عاقبت و فرجام بد آن در سفری با رسول الله صلى الله عليه وسلم همراه بوديم که مردی سوار بر شترش آمد. ای ابوالحسن، حالِ رسول الله صلى الله عليه وسلم چگونه است؟ علی رضی الله عنه پاسخ داد: الحمدلله خوب شده است. پروردگارا، از ناتوانی و تنبلی و بزدلی و پيری و بخل و عذاب قبر و فتنه ی مرگ و زندگی به تو پناه می جويم. وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم به سفر می رفت، از سختی های سفر و از پيش آمدها و تغييرات غم انگيز و از کاستی (و خواری) پس از فزونی (و ارجمندی)، و نيز از دعای ستم ديده و از ديدن مناظر غم انگيز (و پيش آمدهای ناگوار) در مال و خانواده - به الله - پناه می بُرد. يک سواره (يا کسی که به تنهایی سفر می کند)، يک شيطان می باشد و دو سواره، دو شيطان هستند و سه سواره، يک کاروان به شمار می آيند. سه گروه هستند که الله متعال با آنها سخن نمی گوید و پاک شان نمی کند و عذاب دردناکی برای آنان خواهد بود: پير زناکار، تهی دست متکبر و مردی که سوگند خوردن به الله کالای او می باشد: چيزی خرید و فروش نمی کند، مگر اينکه قسم می خورد. هرگاه در مسيری سرسبز سفر کرديد، بهره ی شتر از زمين را به او بدهيد (و بگذاريد تا حيوان در حال حرکت بچرد) و چون در مسيری خشک و بی علف سفر کرديد، او را تند برانيد تا پيش از اين که مغز استخوان حيوان، يعنی توان و نيرويش از بابت خستگی و رنج راه از ميان برود، به مقصد برسيد. در شب حرکت کنيد؛ زيرا زمين در شب در هم پيچيده و کوتاه می شود. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم در سفر بود، اگر در شب توقف می کرد، بر پهلوی راست خود می خوابيد؛ اما اگر کمی پيش از صبح توقف می نمود، دست خود را از قسمت آرنج بالا می گرفت و سرش را بر روی کف دستش می گذاشت. رسول الله صلى الله عليه وسلم در مسيرِ (سفر يا جهاد) گاه به عمد عقب می ماند و - افرادِ - ناتوان را به پيش می راند و (آنها را برای حرکت، کمک و تشويق می فرمود و کسی را که سواری نداشت) پشت سر خود سوار می کرد و برايش دعا می نمود. هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم رهسپار سفری بود و بر پشت شترش قرار می گرفت، سه بار تکبير می گفت و سپس اين دعا را می خواند: «سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ وَإِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ». ای گروه مهاجران و انصار، برخی از برادران شما، مال و خويشاوندی ندارند؛ پس هريک از شما بايد دو يا سه نفر از آنها را با خود همراه و شريک بگرداند. هرگاه یکی از شما به رختخواب می رود، بسترش را از سمت داخل که روی او قرار می گيرد، بتکاند؛ زيرا نمی داند پس از او چه چيزی در بستر جای گرفته است. از گرفتاریِ طاقت فرسا و سختیِ بلا و از نگون بختی، سرنوشت بد (يا قضاوت نادرست) و شادکامی دشمنان، به الله پناه ببريد. خوراکِ دو نفر برای سه نفر کافی است و خوراک سه نفر برای چهار نفر. يا الله، من از فتنه ی قبر و عذاب دوزخ و از شرّ ثروت و فقر به تو پناه می برم. به رعايت تقوای الهی و گفتن "الله اکبر" بر هر بلندی پایبند باش. به عیادت بیمار بروید و گرسنه را غذا دهید و اسیر را آزاد کنید. برتریِ عالِم بر عابد، همانند برتریِ من نسبت به کمترين شماست. وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم قصد خوابیدن داشت، دست راستش را زير گونه اش قرار می داد و می فرمود: «يا الله، در آن روز که بندگانت را برمی انگيزی، مرا از عذاب خويش محافظت بفرما». وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم هلال ماه را می ديد، می فرمود: يا الله، اين ماه را با امنيت و ايمان و اسلام و سلامتی بر ما نو بفرما. رسول الله صلى الله عليه وسلم پس از گذشتِ يک سوم شب برمی خاست و می فرمود: «ای مردم، الله را ياد کنيد». ابوبکر صديق رضی الله عنه غلامی داشت که کار می کرد و بخشی از درآمدِ روزانه اش را برای ابوبکر می آورد و ابوبکر از آن می خورد. هيچ شتری نمی توانست از شترِ رسول الله صلى الله عليه وسلم که عضباء نام داشت، سبقت بگيرد. هرگاه از سربلندی بالا می رفتيم، «الله اکبر» می گفتيم و چون از سراشيبی پايين می رفتيم، «سبحان الله» می گفتيم. ای مردم، بر خود رحم کنيد (و صدای تان را پايين بياوريد)؛ زيرا شخصِ ناشنوا و غايبی را نمی خوانيد؛ بلکه الله با شما بوده و شنوایِ نزديک است. هیچ مسلمانی نیست که مسلمانی را به وقت صبح عيادت کند، مگر اینکه هفتادهزار فرشته تا شب برای او دعا نموده و طلب مغفرت می کنند. هرکس علمی را بیاموزد که تنها برای رضایت الله عز وجل فرا گرفته می شود. هرکس راهی برای جستجوی علم بپيمايد، الله راهی برای او به سوی بهشت هموار می سازد. هرکس بگويد: لا إلهَ إِلا اللهُ وَاللهُ أكْبَرُ، پروردگارش او را تصديق می کند و می فرمايد: معبود بر حقی جز من نيست و من بزرگ ترينم. هرگاه الله متعال بخواهد بر قومی عذاب نازل کند، عذاب همه ی آنها را دربرمی گیرد، سپس هریک بر اساس اعمالش حشر می شود. هرگاه يکی از ما قصد خوابیدن داشت، ابوصالح به ما دستور می داد به پهلوی راستش بخوابد. اين رحمتی است که الله متعال در دل بندگانش نهاده است و الله به بندگانی رحم می کند که رحم و شفقت داشته باشند. اگر بنده يک وجب به من نزديک شود، من يک ذراع (فاصله ی ساعد تا آرنج) به او نزديک می شوم و اگر يک ذراع به من نزديک گردد، من به اندازه ی يک باع (فاصله ی باز کردن دو دست) به او نزديک می شوم؛ اگر قدم زنان به سوی من بيايد، من دوان دوان به سويش می آیم. مردی از کنار شاخه ی درختی در وسط راه گذشت؛ پس با خود گفت: به الله سوگند که اين درخت را از سر راه مسلمانان برمي دارم تا باعث اذيت آنان نشود؛ در نتيجه وارد بهشت شد. بر حذر داشتن از مشغول شدن به دنیا و غافل شدن از امور آخرت اين انسان است و اين اجلِ اوست؛ در اين ميان که انسان به زندگی و آرزوهایش سرگرم است، ناگهان خطّ نزديک تر - يعنی مرگش - فرا می رسد. يکی از بزرگ ترين دروغ ها اين است که انسان چيزی را که خواب نديده، وانمود کند در خواب ديده است. هرکس به دروغ وانمود کند از نعمتی برخوردار شده، مانند کسی است که پيراهن و شلواری دروغين به تن کرده (که اندازه اش نيست). شايسته ی هيچ صدّيقی نيست که لعنت کننده باشد. يکديگر را به دوری از رحمتِ الله و خشمِ او و به آتش دوزخ، لعن و نفرين نکنيد. بارِ شتر را برداريد و رهايش کنيد که لعنت شده است. شتری که لعنت شده، نبايد با ما باشد. سيحون و جيحون و فرات و نيل همه از جوی های بهشت است. شیطان گفت: پروردگارا، قسم به عزتت مادامی که بندگانت روح در بدن دارند، همواره آنان را به گمراهی می کشانم. پروردگار فرمود: به عزت و جلالم سوگند، مادامی که (بندگانم) از من طلب آمرزش نمایند، آنها را می آمرزم. از دعای مظلوم بترسيد که همچون جرقه ی آتش به آسمان می رود. بهشت و دوزخ با يکديگر مجادله کردند؛ پس دوزخ گفت: من به جباران و متکبران اختصاص داده شده ام. و بهشت گفت: مرا چه شده که فقط افراد ضعيف و حقير و ساده، وارد من می شوند؟ دو باغ وجود دارد كه ظروف و هر چه در آنهاست، از جنس نقره هستند. و دو باغ ديگر وجود دارد كه ظروف و هر چه در آنهاست، از جنس طلا می باشند؛ و در بهشت عدن بين مردم و نگاه کردن آنها به پروردگارشان چیزی جز ردای كبريايی بر صورتش وجود ندارد. کمترين جايگاه يکی از شما در بهشت، چنان است که - پروردگار - به او می فرمايد: آرزو کن و او آرزوها می کند؛ می فرمايد: آيا آرزو کردی؟ و او پاسخ می دهد: بله. - پروردگار - به او می فرمايد: هرچه تمنا کردی و همانندِ آن، به تو داده می شود. در بهشت، درختی است که يک سوارکار، سوار بر اسبی نجيب، پرورش يافته و تندرو، صد سال در زير آن می تازد؛ اما نمی تواند اين مسافت را به پايان برساند. در بهشت، بازار - يا محلی برای گردهمایی بهشتيان - است که هر جمعه در آن جمع می شوند. رسول الله صلى الله عليه وسلم به احد رفت و پس از گذشتِ هشت سال از جریان احد، برای کُشته های اُحُد دعا کرد؛ مانند کسی که از زنده ها و مرده ها خداحافظی می کند. هرکه مارمولک سمی را در نخستين ضربه بکُشد، صد نيکی برايش ثبت می گردد؛ و در دومين ضربه نيکی کم تری برايش منظور می شود و در سومين ضربه، کمتر از اين برای او ثبت می شود. هیچ زنی از شما سه فرزندش را از دست نمی دهد، مگر اینکه آنها برای مادرشان مانعی در برابر آتش دوزخ خواهند بود. از هيچ مسلمانی سه فرزند نمی ميرد مگر اينکه آتش او را لمس نمی کند مگر به اندازه ی تحقق سوگند الله متعال. هیچ مسلمانی نیست که سه فرزندِ نابالغش بميرند، مگر اینکه الله متعال به لطف رحمت خويش بر فرزندانِ آن شخص، او را وارد بهشت می گرداند. هرگاه کسی بگويد: مردم هلاک شدند، خود بيش از همه در هلاکت و نابودی است. دو نفر که به يکديگر دشنام می دهند، گناهش بر آغازگر است تا آنکه ستم ديده [يعنی نفر دوم] از حد بگذرد. مردی را نزد ابن مسعود آوردند و گفتند: اين فلانی است که ريشِ او آغشته به قطرات شراب است. ابن مسعود رضی الله عنه فرمود: «ما از تجسس و کنکاش در کار ديگران منع شده ايم؛ ولی اگر چيزی برای مان نمايان شد، به موجب آن - به مجازات شرعی يا تعزير - عمل می کنيم». برای هيچ مسلمانی جايز نيست كه بيش از سه شبانه روز با برادر مسلمانش قهر باشد؛ و هرکس بيش از سه روز قهر کند و در همین حالت بميرد، وارد دوزخ می شود. الله کسانی را که در دنيا مردم را شکنجه می کنند، عذاب می دهد. هرکس غلامی را به جُرم نکرده، حد يا سيلی بزند، کفاره اش اين است که او را آزاد کند. چرا بر سرِ راه ها می نشينيد؟ از اینکه بر سر راه ها بنشینید دوری کنید. نخستين کسی که روز قيامت درباره ی او قضاوت می شود، مردی است که شهيد شده است؛ او را می آورند و الله متعال نعمت هايش را به او يادآوری می کند و او هم آنها را می شناسد (و به آنها اعتراف می کند. الله) می فرمايد: در برابر اين همه نعمت چه کردی؟ می گويد: در راه تو جنگيدم تا اينکه شهيد شدم. درباره ی مردی که کارِ نيکی انجام می دهد و مردم او را به خاطر آن می ستايند، چه می فرمايی؟ فرمود: «اين مژده ی زودهنگام مومن است». حرمت زنان مجاهدان بر مردان خانه نشين، مانند حرمت مادران شان است. از رسول الله صلى الله عليه وسلم درباره ی نگاه ناگهانی و ناخواسته پرسيدم؛ فرمود: «چشمَت را برگردان». ظرف ها را بپوشانيد و دهانه ی ظرف آب و نيز درها را ببنديد و چراغ ها را خاموش کنيد؛ شيطان، درب ظرفِ آب را نمی گشايد و درِ بسته را باز نمی کند و پوششِ ظرف ها را برنمی دارد. ای مردم، هرکس چيزی می داند، آن را بگويد و اگر چيزی نمی داند، بگويد: الله داناتر است؛ زيرا بخشی از علم اين است که انسان درباره ی چيزی که نمی داند، بگويد: الله داناتر است. رسول الله صلى الله عليه وسلم از اينکه مردی ايستاده کفش بپوشد، نهی فرمود. به تب بد نگو؛ زيرا تب چنان گناهان فرزندان آدم را از بین می برد که دمه ی آهنگر، زنگ و ناخالصیِ آهن را می زدايد. رسول الله صلی الله علیه وسلم به ليسيدن انگشتان و کاسه امر نموده و فرمودند: «شما نمی دانيد که برکت در کدام قسمت غذای تان است». روزه داران نزد شما افطار کنند، نيکان غذای تان را بخورند و ملائکه بر شما درود بفرستند. الله متعال علم را به یکباره از سينه ی انسان ها محو نمی کند؛ بلکه با وفات علما آن را از بين می برد. الله متعال می فرمايد: برای بندگان نيکم، نعمت هایی (در بهشت) فراهم کرده ام که هيچ چشمی نديده، هيچ گوشی نشنيده و به قلب هيچ انسانی خطور نکرده است؛ اگر می خواهيد، اين آيه را بخوانيد: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» [سجده:17] «هيچکس نمی داند چه پاداش های ارزشمندی که روشنی بخش چشم ها (و مايه ی شادمانی) است، برای آنان به پاس کردارشان نهفته شده است». آيا از كسی شرم نكنم كه ملائکه از او شرم می كنند؟! هرکس بگويد: "أسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِي لا إلَهَ إلاّ هُوَ الحَيُّ القَيُومُ وَأتُوبُ إلَيهِ" گناهانش آمرزيده می شود؛ اگرچه از ميدان نبرد فرار کرده باشد. قرآن بخوانيد؛ چون روز قيامت درحالی می آید که برای صاحبانش شفاعت می کند. بیشترین چیزی که از آن در مورد شما می ترسم، مردی است كه قرآن را می خواند و تازگی و درخشندگی قرآن بر او مشاهده می شود و رنگ و بوی دفاع از اسلام را بخود گرفته است، آنگاه قرآن را چنانکه خدا می داند تغییر می دهد و آن را ترک گفته و پشت سر می اندازد، بر همسايه اش شمشير می كشد و او را متهم به شرک می كند. الله متعال از میان فرزندان اسماعیل کنانه را برگزید و از میان کنانه قریش را برگزید و از میان قریش بنی هاشم را برگزید و از میان بنی هاشم مرا برگزید و من سرور فرزندان آدم هستم و فخر فروشی و تکبر نمی کنم. و من اولین کسی هستم که زمین برای او شکافته می شود و اولین شفیع هستم و اولین کسی هستم که شفاعتش قبول می شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم یک ماه بعد از رکوع قنوت خواند و در آن علیه قبایلی از بنی سلیم دعا می کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم نه بد دهان بود و سخن زشتی می گفت و نه دشنام دهنده و ياوه گو؛ و نه در کوچه و بازار اهل هياهو؛ و بدی را با بدی جواب نمی داد، بلکه می بخشید و گذشت می کرد. فاطمه بخشی از وجود من است، هرکس او را ناراحت کند، مرا ناراحت کرده است. هر امتی امینی دارد و ای امت اسلام، امین امت من ابوعبیده بن جراح می باشد. هر پيامبری یاری کننده ای دارد و یار و ناصر من زبير است. زبیر پسر عمه ی من و یار و ناصر من در میان امتم می باشد. قبر اولین منزل از منازل آخرت می باشد، اگر کسی از آن نجات یابد، نجات یافتن از منزل بعدی آسان تر است و هرکس از آن نجات نیابد، نجات یافتنش از منزل بعدی دشوارتر از آن است. فلان نماز را در فلان وقت بخوانيد و فلان نماز را در فلان وقت بخوانيد. و هرگاه وقت نماز فرا رسيد، يكی از شما اذان بگويد و كسی كه بيشتر قرآن می داند، امامت دهد. یا الله، در دلم، چشمانم، گوش هايم، سمت راستم، سمت چپم، بالای سرم، زير پايم، پيش رويم و پشت سرم، نوری قرار بده. هرگاه یکی از شما برای غذای عروسی دعوت شد، باید آن را اجابت کند. بدترين غذا، غذای وليمه است؛ ثروتمندان برای آن دعوت می شوند و فقرا و مساکين ترک می شوند. و کسی که دعوت [وليمه] را اجابت نکند، نافرمانی الله و رسولش کرده است. هرگاه يکی از شما دعوت شد، بايد اجابت کند؛ اگر روزه داشت - برای ميزبان - دعا نمايد و اگر روزه نداشت، غذا بخورد. برکت در وسط غذا نازل می شود؛ پس از دو طرفِ آن بخوريد و از وسطِ آن نخوريد. رسول الله صلی الله علیه وسلم دو روز يعنی روز عايشه و سوده را نزد عايشه رضی الله عنها می مانْد. رسول الله صلی الله علیه وسلم در بیماری وفات سوال می کرد و می گفت: «فردا کجا خواهم بود، فردا کجا خواهم بود». و منظورش این بود که نوبت عایشه چه وقت است؛ این بود که همه ی همسران به ایشان اجازه دادند هر جا که می خواهد باشد. هرگاه خدمتکارِ يکی از شما برايش غذا آورد، اگر او را با خود - سرِ سفره - ننشاند، لااقل يکی دو لقمه به او بدهد؛ زيرا او زحمت تهيه ی غذا را کشيده است. زنی به خاطر گربه ای که آن را زندانی کرده بود تا اینکه (گربه) مرد، عذاب داده شد و به اين سبب وارد دوزخ گرديد. (چون وقتی گربه را زندانی کرد) نه به او آب داد و نه غذا و نه آزادش کرد که از جانوران زمين - شکار کند و - بخورد. سرکش ترین مردم در برابر الله سه دسته هستند: آنکه کسی را در حرم الهی بکشد، آنکه کسی را به جای قاتل بکشد و آنکه کسی را به سبب دشمنی دوران جاهلیت بکشد. از عمل زشت و پلید زنا دوری کنید که الله متعال از آن نهی کرده است؛ و هرکس مرتکب آن شد، باید آن را چنان بپوشاند که الله متعال پوشانده است و به سوی الله توبه کند که اگر گناه کسی برای ما (حکام) آشکار گشت، (حکم) کتاب الله را بر او اقامه می کنیم. لعنت الله بر دزدی که تخم مرغ می دزدد و دستش قطع می شود و ريسمان می دزدد و دستش بريده می شود. مقداری از مالت را نگه دار که برايت بهتر است. به دلیل ندانستن اين مساله گریه نمی کنم که آنچه نزد الله متعال وجود دارد برای پيامبرش بهتر است، بلکه دلیل گریه ام قطع شدن وحی از آسمان است. [راوی می گويد:] اين سخن ام ايمن، ابو بکر و عمر را نيز به گريه انداخت و هر دو همراه او گريستند. امروز دربان رسول الله صلى الله عليه وسلم خواهم شد. در اين ميان ابوبكر رضی الله عنه آمد و در را فشار داد. گفتم: كيست؟ گفت: ابوبكر. گفتم: صبر كن. آنگاه نزدِ رسول الله صلى الله عليه وسلم رفتم و گفتم: ای رسول خدا، ابوبکر آمده و اجازه ی ورود می خواهد. فرمود: «ائْذَنْ لَهُ وَبَشِّرْهُ بِالجَنَّةِ»: «به او اجازه ی ورود و بشارت بهشت بده». اين آيات و نشانه هايی که الله متعال می فرستد به سبب مرگ و زندگی کسی نيست، بلکه الله متعال آنها را از این جهت می فرستد تا بندگانش را بترساند؛ پس اگر اين آيات را ديديد به ذکر الله و دعا و طلب مغفرت و آمرزش پناه ببرید. مردی از مردی ديگر زمينی خريد. مرد خريدار در آن زمين، كوزه ای پر از طلا يافت. بهترين مجالس، وسيع ترينِ آن هاست. الله متعال می فرماید: محبت من برای کسانی که به خاطر من با يکديگر دوستی و همنشينی می کنند و به خاطر من به ملاقات هم می روند و به خاطر من، به يکديگر بذل و بخشش می نمايند، واجب شده است. هرگاه عده ای از نيروهای پشتيبانی يمن نزد عمر بن خطاب رضی الله عنه می آمدند، عمر رضی الله عنه از آنها می پرسيد: آيا اويس بن عامر با شماست؟ هيچگاه از عمر رضی الله عنه نشنيدم که درباره ی چيزی بگويد: «گمانم در اين مورد چنين است»، مگر اينکه مطابق گمانش رخ می داد. بهترين نيکی اين است که شخص با دوستان پدرش ارتباط داشته باشد (و حقّ دوستی آنها با پدرش را ادا کند). ای ابابَطن ما تنها به خاطر سلام کردن - به بازار - می رويم و به هر کسی که برخورد می کنيم، سلام می گوييم. مردمانی نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمدند و گفتند: مردانی را با ما بفرست تا به ما قرآن و سنت بیاموزند. رسول الله صلى الله عليه وسلم هفتاد مرد از انصار را نزدشان فرستاد که به آنان «قُرّاء» (قاريان) گفته می شد و دايی ام حرام نيز با آنان بود. الله - عز وجل - به من دستور داده که اين سوره را برای تو بخوانم: [لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا]. اگر برده خيرخواه آقايش باشد و عبادت الله متعال را به نيکی انجام دهد، پاداشِ او دو برابر است. اما بعد؛ به الله سوگند، من از اين اموال به برخی از مردم می دهم و به برخی هم نمی دهم؛ اما نزد من کسانی که سهمی به آنها نداده ام، از کسانی که سهمی به آنها داده ام، محبوب ترند. هيچ فرزندی نمی تواند حق پدرش را ادا کند، مگر اينکه پدرش را برده ی کسی ببيند و او را خريداری و آزاد کند. ای سعد بن معاذ، به پروردگار کعبه سوگند، اين بهشت است که بوی آن را از سوی احد می شنوم. به به، اين مال سودمندی است؛ اين مالِ سودمندی است و آنچه گفتی، شنيدم؛ نظرِ من اين است که آن را ميانِ خويشاوندانت تقسيم کنی. در ميان امت های پيش از شما شخصی بود که نود و نُه نفر را کشته بود؛ آنگاه به جستجوی داناترين فرد آن سرزمين پرداخت؛ راهبی را به او نشان دادند. نزد وی رفت و گفت: نود و نه نفر را کشته است. آيا راهی برای توبه دارد؟ راهب پاسخ داد: «خير». پس او را هم کشت. شيطان همانند خون در بدن انسان جريان می يابد و من ترسيدم که شايد شيطان در دلهای تان گمانِ بدی انداخته باشد. در هيچ غزوه ای جز غزوه ی تبوک، از همراهی با رسول الله صلى الله عليه وسلم تخلف نکردم؛ البته در غزوه ی بدر نيز شرکت نداشتم. و هيچيک از کسانی که در بدر حضور نداشتند، سرزنش نشدند. اهالی کوفه از سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه - که والیِ آنها بود - به عمر بن خطاب رضی الله عنه شکايت کردند. و عمر او را برکنار کرد و عمار رضی الله عنه را بر آنان گماشت. يا الله، سعد را شِفا بده؛ يا الله، سعد را شِفا بده. عمر بن خطاب رضی الله عنه برای مهاجرانِ پيش گام چهار هزار مقرّر نمود. هرگاه مداحان را ديديد، بر صورت شان خاک بپاشيد. شخصی در بيابانی راه می رفت که از ابری صدايی شنيد. آنها (در مورد این مال) دو گزينه پيشِ روی من گذاشتند که: با رفتار و گفتار بد آن را از من بگیرند يا مرا بخيل بخوانند؛ درحالی که من بخيل نيستم. سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، اگر هميشه همان وضعی را داشته باشيد که نزد من داريد و همواره در ذکر و ياد الله باشيد، ملائکه در خانه ها و در راه ها با شما دست می دهند؛ اما ای حنظله، ساعتی (برای عبادت الله) و ساعتی (برای استراحت و رسيدگی به کارهای دنيا). داستان وفات زبیر بن عوام رضی الله عنه و پرداخت بدهی اش مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده و گفت: من بسيار خسته و نيازمندم. پراکنده شدن شما در اين کوه ها و دره ها، نتيجه ی وسوسه و فريبِ شيطان است. تأخير نمودن ثروتمند برای ادای بدهی اش، ظلم است؛ و چون يکی از شما برای دريافت طلبش به شخص توانگری حواله داده شد، بپذيرد و به او مراجعه کند. هنگامی که يمنی ها - به مدينه - آمدند، رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «اهل يمن نزد شما آمده اند». مردم مانند معادن طلا و نقره هستند؛ آنان كه در جاهليت بهترين مردم بودند، در اسلام نيز بهترين مردم هستند، البته به شرطی که شناخت و دانش دينی داشته باشند. و ارواح مانند سپاهيان و دسته های گوناگون يک سپاه هستند؛ آنها که يکديگر را بشناسند (و ويژگی های يکسانی داشته باشند)، با هم الفت می گيرند و آنها که يکديگر را نشناسند، از هم دور می شوند و با هم اُنس نمی گيرند. با انس بن مالک رضی الله عنه نزد چند نفر مجوسی بوديم؛ در ظرفی از جنس نقره، فالوده آوردند که انس بن مالک از آن نخورد. با کودکان برای استقبال از رسول الله صلى الله عليه وسلم به ثنية الوداع رفتيم. ملائکه پيوسته با بال های شان او را در سايه ی خود می گيرند. گویا هنوز عادت های جاهليت در تو وجود دارد؛ اينها برادران و خدمتکاران شما هستند که الله متعال ايشان را زيردستِ شما قرار داده است؛ پس هرکس برادرش زيردستِ اوست، بايد از همان غذايی که خود می خورَد، به او نيز بخوراند و از همان لباسی که خود می پوشد، به او نيز بپوشاند. آنها را به کاری که در توان شان نيست، مکلّف نسازيد و اگر آنان را به کاری مکلّف ساختيد، به آنها کمک کنيد. وقتی روز قيامت فرا می رسد، الله متعال به هر مسلمانی يک يهودی يا نصرانی می دهد و می فرمايد: اين عوض و بلاگردان تو از آتش دوزخ است. «آيا کسی از شما خوابی ديده است؟» و کسی که الله می خواست، خوابش را تعريف می کرد. يک روز صبح به ما فرمود: «امشب دو ملک (درخواب) نزدم آمدند و به من گفتند: با ما بيا و من با آن دو رفتم». یا الله، عیاش بن ابی ربیعه را نجات بده؛ یا الله، سلمه بن هشام را نجات بده؛ یا الله، ولید بن ولید را نجات بده؛ یا الله، مؤمنان ضعیف را نجات بده؛ یا الله، قهر و غضبت را بر قوم مُضَر نازل کن و آنان را دچار خشکسالی مانند خشکسالی دوران يوسف بگردان. رسول الله صلى الله عليه وسلم ذکر مردی از بنی اسرائيل نمود که از فرد ديگری از بنی اسرائيل درخواست نمود هزار دينار به او قرض بدهد. رسول الله صلی الله علیه وسلم به ما خبر داد که در گذشته چه بوده و در آينده چه خواهد بود؛ داناترين ما کسی بود که نکات بيشتری را به خاطر سپرد. «ای ابومسعود، بدان که قدرت و توان الله بر تو بیش از قدرت و توان تو بر این غلام است». گفتم: پس از اين هرگز هيچ غلامی را نمی زنم. به خروس دشنام ندهيد؛ زيرا برای نماز بيدار می کند. هر مالی که به يکی از بندگانم عنايت کرده ام، حلال است. همانا من همه ی بندگانم را مسلمان و بر راه راست آفريدم؛ اما شيطان ها نزد آنها آمده و آنان را از دين شان منحرف می کنند. پرودگارا، مرا ياری ده و بر عليه من ياری مده، مرا نصرت ده و بر عليه من نصرت مده، برای من چاره انديشی كن و بر عليه من چاره ميانديش؛ و مرا هدايت كن و هدايت مرا برايم آسان گردان و مرا بر كسانی كه عليه من سركشی و ستم نموده اند، ياری گردان. سه نفر از منزل خارج شده و راه مى رفتند که باران شروع به باریدن گرفت؛ بنابراین به غارى در كوهى پناه بردند که سنگ بزرگى غلطيد و در غار را بر آنان بست. بخشی را درست گفتی و بخشی را اشتباه. من بر امتم از دو چیز می ترسم: قرآن و شیر؛ اما در رابطه با شیر (مردم) به چراگاه ها رفته و به دنبال لذت های خود می افتند و نمازها را ترک می گویند؛ و اما در رابطه با قرآن، منافقان آن را فرا گرفته تا به وسیله ی آن با مؤمنان مجادله نمایند. بیشتر منافقین امت مرا قاریان آن تشکیل می دهند. رسول الله صلی الله علیه وسلم درحالی به عیادتم آمد که سوار بر قاطر و اسبی نبود. الله حق را بر زبان عمر و قلب او قرار داده است. جبریل با تصویری از عایشه رضی الله عنها در پارچه ی ابریشمی سبزی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و فرمود: این همسر تو در دنیا و آخرت می باشد. ابراهيم پسرم بود که در دوران شيرخوارگی فوت نمود. او در بهشت دو دايه خواهد داشت که دوران شيرخوارگی اش را کامل می کنند. در روز جنگ اُحُد، دو زره بر تن رسول الله صلی الله علیه وسلم بود؛ چون خواست بالای صخره برود، نتوانست؛ پس طلحه را نشاند و او را پله کرد و از صخره بالا رفت. زبير می گويد: از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنيدم که فرمود: «طلحه با اين کارش بهشت را بر خود واجب کرد». ذکر نعمت و عذاب قبر در حدیث براء بن عازب رضی الله عنهما از میان بندگان الله کسانی هستند که چون به الله سوگند یاد کنند، الله متعال سوگندشان را تحقق می بخشد. برای رسول الله صلی الله علیه وسلم در ظرف آب کشمش می ریختند و ایشان همان روز و فردایش و پس فردایش از آن می نوشید و چون شب روز سوم می رسید، از آن می نوشید و به دیگری می نوشاند و اگر چیزی از آن باقی می ماند، دور می ریخت. هرگاه يکی از شما عطسه زد، بايد بگويد: «الْحَمْدُلِله» و برادر يا دوستش به او بگويد: «يَرْحَمُكَ الله» و چون (برادر يا دوستش) به او «يَرْحَمُكَ الله» گفت، عطسه زننده باید بگويد: «يَهْدِيكُمُ اللّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ». [يعنی: الله شما را هدايت کند و احوال تان را اصلاح بگرداند.] هرکس الله متعال او را از شرّ پاره گوشت ميان دو فکش و همچنین از شرّ پاره گوشت ميان دو پايش حفاظت کند، وارد بهشت می شود. عبادت در هنگام هرج و مرج مانند هجرت به سوی من است. يا الله، هدايت و تقوا و عفت و پاکی از حرام و بی نيازی را از تو درخواست می کنم. يا الله، تسليم تو شدم، به تو ايمان آوردم، بر تو توکل کردم، به سوی تو روی آوردم و به کمک تو، با دشمنان مقابله نمودم. يا الله، هيچ معبود راستينی جز تو نيست، به عزت تو پناه می برم که مبادا مرا گمراه کنی؛ تو، هميشه زنده ای هستی که هرگز نمی ميری و جن ها و انسان ها می ميرند. نگو: عليک السلام؛ زيرا عليک السلام درود و سلامِ مردگان است. چگونه می توانم شادمان و راحت باشم درحالی که صاحبِ صور، آن را بر دهانش گذاشته و منتظرِ فرمان دميدن است تا در آن بدَمَد؟ قرآن بخوانيد که روز قیامت درحالی می آید که برای خوانندگانش شفاعت می کند. بار الها آنچه در گذشته مرتکب شده ام و آنچه در آينده از من سر می زند و گناهان نهان و آشکارم را ببخشای. بار الها، ای پروردگار مردم، و ای از ميان برنده ی بيماری، - اين بنده را - شِفا ده که شِفادهنده تویی و شفادهنده ای جز تو وجود ندارد؛ چنان بهبودی و شفايی عنايت بفرما كه هيچ بيماری باقی نگذارد. بهشت و دوزخ با هم گفتگو کرده و هریک دلایل خود را ارائه داد؛ بهشت گفت: ضعیفان و فقیران وارد من می شوند؛ و دوزخ گفت: ستمگران و مستکبران وارد من می شوند. آنگاه الله متعال به دوزخ فرمود: تو عذاب من هستی که به وسیله ی تو از هر که بخواهم انتقام می گیرم؛ و به بهشت فرمود: تو رحمت من هستی که به وسیله ی تو به هرکس بخواهم رحم می کند. سوگند به ذاتی که جان محمد در دست اوست، من اميدوارم که شما نصف بهشتيان باشيد؛ زيرا کسی جز مسلمان وارد بهشت نمی شود. شما نسبت به مشرکان، مانند موی سفيدی در پوست گاوی سياه هستيد؛ يا مانندِ مويی سياه در پوست گاوی سرخ موی. بهشتيان، غرفه های - ساير بهشتيان - را در بهشت، آن گونه می بينند که شما ستارگان را در آسمان مشاهده می کنيد.