آیا تاسو له تر ټولو غټو ګناهونو خبر نه کړم؟ که یو سړی د خپل ورور سره مینه ولري، نو هغه دې خبر کړي چې مینه ورسره لري. لوى ګناهونه(کبیره ګناهونه): له الله سره شرک كول، د مور او پلار نافرماني كول، د نفس وژل، او په دروغو قسم خوړل. په کونډه او مسکین باندې پاملرنه کوونکی (په اجر او ثواب کې) لکه د الله په لار کې جهاد کوونکی دی. له اوو هلاکوونکو ګناهونو څخه ځان وساتئ، دوی وويل: يا رسول الله هغه کوم دي؟ هغه وفرمايل: له الله سره شرک كول، جادوګري، د هغه نفس وژل چې له حق پرته یې الله وژل حرام كړي دي، سود خوړل، د يتيم مال خوړل، - په جهاد کې - د جنګ له میدان څخه شاتګ، او پر پاکو، بې خبره او مؤمنو بیبیانو د زنا تور پورې کول. زه د شریکانو له شراکت څخه تر ټولو زیات مستغني یم، نو چا چې یو کار وکړ او په هغه کې یې زما سره بل څوک شریک کړ، زه به هغه کس د هغه شرک ته پریږدم. خپل کورونه مو قبرونه (مقبرې) مه جوړوئ(۱) او زما قبر د میلو ځای مه ګرځوئ، او پر ما درود ووایئ، ځکه تاسو چې هر چیرته یاست درود مو ماته رارسیږي. چا چې - پدې خبره - ګواهي ورکړه چې نشته دی په حقه سره معبود مګر یوازې الله دی، شریک نه لري او محمد د الله بنده او رسول دی، او عیسی د الله بنده او رسول دی، او د هغه - کلمه - (په کلمه د کن سره پیدا شو)، او د هغه له روح ( د الله تعالی د طرفه) څخه دی، او دا چې جنت حق او اور(دوزخ) حق دی، الله به یې جنت ته ننباسي که هر عمل یې کړی وي. څوک چې له الله سره مخ شو پداسې حال کې چې د الله سره یې هیڅ شی نه وي شریک کړی؛ جنت ته داخل شو او څوک چې ورسره مخ شو پداسې حال کې چې یو څه یې ورسره شریک کړي وي اور ته داخل شو. څوك چې ماته د هغه څه ضمانت وكړي چې د ژامو په منځ كې دی (ژبه) او د هغه څه چې د پښو په منځ كې یې دي (شرمګاه ) زه ورته د جنت ضمانت كوم. تر ټولو غوره ذکر: لا إله إلا الله دی جنت ستاسو یو ته د هغه د څپلیو له تسمې څخه ډیر نږدې دی، او دوزخ د هغه په ​​څیر دی پنځه ګوني لمونځونه، یوه جمعه تر بلې او یو رمضان تر بل پورې هغه ګناهونه بخښي چې د دوی تر منځه شوي وي پدې شرط چې له کبیره ګناهونو ځان وساتل شي. مسلمان ته هيڅ ډول لوږه، ناروغي، اندیښنه، خفګان، تکليف او غم حتی يوه اغزی چې خوږ يې کړي نه رسیږي مګر دا چې الله تعالی یې د هغه د ګناهونو کفاره ګرځوي. د جهنم اور په خواهشونو پوښلی شوی او جنت په سختیو پوښلی شوی دی مسلمان پر مسلمان پنځه حقونه لري: د سلام ځوابول، د ناروغ پوښتنه کول، د جنازې پسې تلل، د بلنې منل، او پرنجی کوونکي ته ځواب ویل. الله تعالی دې په هغه سړي رحم وکړي چې رویه یې نیکه وي کله چې څه خرڅوي، یا یې اخلی او یا څه غواړي. یو سړی و چې خلکو ته به یې قرض ورکاوه، او خپل سړي ته به یې وییل: کله چې د قرض دار پسې ورغلې او څه یې نه درلودل نو ورته ترې تېر شه، کیدای شي الله تعالی مونږ ته - زمونږ له ګناهونو - راتېر شي، نو - دا سړی - چې کله د الله تعالی سره مخ شو، الله تعالی ورته - له ګناهونو څخه تېر شو (بخښنه یې ورته وکړه). څوک چې د علم په لټه کې ووځي تر هغه پورې چې بیرته راګرځیدلی نه وي د الله - تعالی - په لار کې دی. کله چې دوه مسلمانان - د جګړې په نیت - سره مخ شي او یو پر بل توري راوباسي، نو قاتل او مقتول دواړه په اور کې دي. حلال ښکاره دی او حرام ښکاره دی او د دوی په منځ کې مشکوکې چارې دي چې ډېری خلک پرې نه پوهېږي، څوک چې له شکمنو شیانو څخه ځان ساتي، د خپل دین او عزت ساتنه کوي، او څوک چې په شکمنو چارو کې اخته شو، هغه په ​​حرامو کې ولوید. الله تعالی ستاسو بدنونو او شکلونو ته نه ګوري، بلکې ستاسو زړونو او عملونو ته ګوري. عملونه په نیت سره دي، او هر سړي ته هغه څه دي چې د هغه نیت یې کړی وي. یو سړي رسول الله ﷺ ته وویل: ماته نصیحت وکړه، هغه وویل: مه غوسه کیږه، څو څو ځلې یې تکرار کړه، ویې ویل: مه غوسه کیږه. که تاسو په الله داسې توکل وکړئ لکه څرنګه یې چې حق دی، نو داسې روزي به درکړې لکه څرنګه یې چې یو مرغه(الوتونکي) ته ورکوي، چې سهار مهال خالي نس - له ځالې - وځي او ماښام مهال بیرته په ډک نس سره - خپلې ځالې ته - راګرځي. یو بنده یوه ګناه وکړه او ویې ویل: اللهم اغْفِرْ لي ذَنْبِي، ای الله ماته زما ګناه وبخشه، نو الله تبارک و تعالی ورته وفرمایل: أَذْنَبَ عَبْدِي ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ له رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، ويَأْخُذُ بالذَّنْبِ، زما بنده ګناه وکړه او پدې پوه شو چې هغه یو رب لري چې ګناهونه بخښي او د ګناهونو سزا ورکوي. عدل کوونکي به د الله په وړاندې د رڼا په منبرونو وي: هغوی چې په قضاوت کې یې عدل وي، او په خپلو کورنیو کې او په هغوی کې چې دوی پرې ولایت لري آيا پوهيږئ غيبت څه دی؟ ويې ويل: الله او رسول يې ښه پوهيږي، ويې فرمايل: په هغه څه سره دې د ورور يادول چې هغه يې خوښ نه ګڼي. ځینې خلک د الله په مال کې په ناحقه ناوړه لګښت کوي، نو د قیامت په ورځ د دوی لپاره اور (دوزخ) دی. له ګمان څخه ځان وساتئ، ځکه ګمان تر ټولو دروغجنه وینا ده. د آدم ټول اولادونه خطا کوي او تر ټولو غوره خطا کوونکي هغه دي چې توبه وباسي هره نیکي صدقه ده له نیکیو څخه هیڅ سپک مه ګڼه، که څه هم له خپل ورور سره په ورین مخ؛ مخامخ شې. تکړه سړی په غیږه نیولو کې چپه کوونکی نه دی، بلکې تکړه سړی هغه دی چې د غصې پر مهال خپل ځان کنټرول کړي. څوک چي د نيكې لارې لارښوونه وكړي، نو هغه ته د عمل کوونکي په څېر اجر ورکول کیږي. مړو ته ښکنځل مه کوئ؛ ځکه هغوی هغه څه ته وروسېدل چې وړاندې یې لیږلې و. د مسلمان لپاره روا نه دي چې خپل ورور له دریو شپو څخه زیات پریږدي، کله چې دوی سره مخ کیږي: نو دا ترې مخ اړوي، او هغه هم ترې مخ اړوي، او په دې دواړو کې غوره هغه څوک دی چې په سلام پیل وکړي. جنت ته رحم (خپلوي) پرې کوونکی نه داخلیږي. چغلګر انسان جنت ته نه داخلیږي که څوک خوښوي چې روزي یې پراخه شي او په عمر کې یې زیاتوالی راشي، نو رحم (خپلوي) دې وپالي. بنده د سجدې پر مهال خپل رب ته تر ټولو نږدې وي، نو ډیرې دعاګانې وکړئ. څوک چې په الله او د آخرت په ورځ ایمان ولري، هغه دې ښې خبرې وکړي او یا دې چوپ پاتې شي، او څوک چې په الله او د آخرت په ورځ ایمان ولري، هغه دې د ګاونډي عزت وکړي، او څوک چې په الله او د آخرت په ورځ ایمان ولري هغه دې د میلمه عزت وکړي. څوګ چې په خلکو رحم نه کوي الله به پرې رحم ونه کړي. د الله تعالی په وړاندې تر ټولو مبغوض انسان هغه دی چې تل د خلکو سره سختې جګړي کوي. څلور ویناوې الله تعالی ته خوښې دي، تاوان درته نه لري چې په کومې وینا دې پیل وکړ: سُبْحَانَ اللَّهِ(پاکي ده الله لره) وَالْحَمْدُ لِلَّهِ (ثنا او صفت دی الله لره) وَلَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ،( او په حقه معبود نشته پرته له الله څخه) وَاَللَّهُ أَكْبَرُ ( او الله تر ټولو لوی - ذات - دی). تر ټولو زیات هغه څه چې - انسان - جنت ته ننباسي، د الله تعالی ویره او غوره اخلاق دي. حیاء له ایمان څخه ده یقینا دعاء عبادت دی. دوه کلمې دي چې په ژبه سپکې (آسانه) دي، په تله کې درنې دي، رحمان ذات ته ګرانې دي؛ سبحان الله وبحمده، سبحان الله العظیم. د الله په نزد له دعا پرته بل شی ډیر عزتمن نشته. چا چې د خپل مسلمان ورور څخه -د هغه په نه شتون کې- دفاع وکړه، الله به یې د قیامت په ورځ له مخ څخه اور وګرځوي. چا چې په ورځ کې سل ځلې : سبحان الله وبحمده وویل؛ نو ګناه یې پاک کړل شي اګر که د دریاب د زګ په اندازه هم وي. چا چې لس ځلې : (لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) وویل - دا به داسې وه لکه د اسمعیل - علیه السلام - له اولادې څخه یې چې څلور نفسونه (مریان) آزاد کړي وي. چاته چې الله د خیر اراده وکړي نو په دین کې پوهه ور په برخه کوي. الله تعالی پرهیزګاره، بډایه، او پټ بنده خوښوي نبي - صلی الله علیه وسلم - به خوشبویي نه ردوله. تر ټولو د بشپړ ایمان لرونکي مؤمنان هغه دي چې تر ټولو غوره اخلاق ولري، او غوره ستاسو هغه څوک دي چې خپلو مېرمنو ته یې غوره وي. مهربانی په هیڅ شی کی نه وي مګر دا چی هغه ښکلی کوی او له هیڅ شی څخه نه لیرې کیږي مګر دا چی هغه سپکوي. الله تعالی له بنده راضي کیږي چې یوه مړۍ وخوري یا یو غړپ اوبه وڅښکي او د هغه شکر پرې ادا کړي. مؤمن په خپلو نېکو اخلاقو سره د روژه دار او لمونځ کوونکي درجه او ثواب لاندې کوي. بیشکه تاسو کې غوره هغه څوک دی چې ښه أخلاق ولري. الله تعالی ظالم ته مهلت ورکوي، کله یې چې راونیسي بیا یې نه پریږدي. ما له خپل ځان څخه وروسته د ښځو په څېر بله داسې فتنه نه ده پریښي چې هغه دې نارینه و ته ډیره زیانمنه وي. اساني وکړئ او سختي مه کوئ، زیری ورکړی او د - خلکو زړونه - مه توروئ. څوک چې په یو ځای کې میشت شو او ویې ویل: أعوذ بكلمات الله التَّامَّات من شرِّ ما خلَق، لم يَضُرَّه شيءٌ حتى يَرْحَلَ مِن مَنْزِله ذلك) زه د الله په بشپړو کلمو د هغه څه له شر څخه پناه غواړم چې هغه پیدا کړي دي، هیڅ شی به ورته ضرر ونه رسوي تر څو چې له هغه ځای څخه کډه نه شي. له تاسو څخه هیڅوک تر هغه وخته پوره مؤمن کیدلای نشي تر څو چې زه ورته د هغه له زوی، پلار او ټولو خلکو څخه ګران نه شم. دا چې : سبحان الله والحمد لله ولا إله إلا الله والله أكبر ووایم چا چې په شپه کې د البقرې سورت دوه وروستي آیتونه ولوستل ورته بسنه کوي. چا چې د الله له کتاب څخه یو حرف (توری) ولوست نو په هغې سره نیکي ورکول کیږي او یوه نیکي په لس چنده ده. څوک چې یو شي په ځان راوځړوي نو همغه ته وروسپارل کیږي. په رحم کوونکو - انسانانو - رحم کوونکی - ذات - رحم کوي، تاسو دځمکې په خلکو رحم وکړئ، نو په اسمان کې - ذات - به پر تاسو رحم وکړي. رسول الله - صلی الله علیه وسلم - له قزع څخه منع فرمایلي دي. مونږ له تکلف څخه منع شوي یو. هیڅ یو بنده د زړه په تصدیق سره د دې - خبرې - ګواهي نه ورکوي چې: له الله پرته په حقه بل مستحق د عبادت نشته، او دا چې محمد-صلی الله علیه و سلم- د الله بنده او رسول دی، مګر دا چې الله به یې پر اور حرام کړي. ای هلکه! بسم الله ووایه، او په ښي لاس خوره، او له خپلې مخې دې خوراک کوه. کله چي ستاسو څخه یو څوک خوراک کوي نو په ښي لاس دې خوراک وکړي او که څښاک کوي په ښي لاس دې وڅښي، ځکه شیطان په چپ لاس خوراک کوي او په چپ لاس څښي. پاکوالی نیم ایمان دی