بروز رسانی: مسلمان کسی است که مسلمانان از زبان و دست او در امان باشند؛ و مهاجر کسی است که آنچه را الله از آن نهی کرده، ترک گوید

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«المُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ المُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ، وَالمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ مَا نَهَى اللَّهُ عَنْهُ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 10]

از عبدالله بن عَمرو ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند:
«المُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ المُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ، وَالمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ مَا نَهَى اللَّهُ عَنْهُ»: «مسلمان کسی است که مسلمانان از زبان و دست او در امان باشند؛ و مهاجر کسی است که آنچه را الله از آن نهی کرده، ترک گوید».
[صحیح است] - [متفق علیه] - [صحيح البخاري - 10]

شرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر داده‌اند که: مسلمانی که اسلامش کامل است، کسی است که مسلمانان از زبان او در امان باشند یعنی به آنان ناسزا نمی‌گوید و نفرین‌ و غیبت‌شان نمی‌کند و با زبانش به آنان هیچ آزاری از هیچ نوعی نمی‌رساند؛ و از دستش در امان هستند یعنی به حق‌شان دست‌درازی نمی‌کند و اموال‌شان را به ناحق نمی‌گیرد و چنین رفتارهایی ندارد. و مهاجر کسی است که آنچه را الله حرامش کرده، ترک می‌کند.

از نکات این حدیث

1. اسلام شخص کامل نمی‌شود مگر با آزار نرساندن مادی یا معنوی به دیگران.
2. اینجا مشخصا زبان و دست ذکر شده زیرا اشتباهات دست و زبان و زیان آنها بیشتر است و بیشتر بدی‌ها از این دو سر می‌زند.
3. تشویق و ترغیب به ترک گناهان و پای‌بندی به امر الله تعالی.
4. بهترین مسلمانان کسی است که حقوق الله و حقوق مسلمانان را ادا کند.
5. اعتدا و تجاوز ممکن است زبانی یا عملی باشد.
6. هجرت کامل، ترک آن چیزهایی است که الله تعالی حرام کرده است.