بروز رسانی: آیا می‌دانید مُفلِس کیست؟

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«أَتَدْرُونَ مَا الْمُفْلِسُ؟» قَالُوا: الْمُفْلِسُ فِينَا مَنْ لَا دِرْهَمَ لَهُ وَلَا مَتَاعَ، فَقَالَ: «إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِي يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِصَلَاةٍ وَصِيَامٍ وَزَكَاةٍ، وَيَأْتِي قَدْ شَتَمَ هَذَا، وَقَذَفَ هَذَا، وَأَكَلَ مَالَ هَذَا، وَسَفَكَ دَمَ هَذَا، وَضَرَبَ هَذَا، فَيُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ، ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2581]

از ابوهریره ـ رضی الله عنه ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند:
«أَتَدْرُونَ مَا الْمُفْلِسُ؟»: «آیا می‌دانید مُفلِس کیست؟» گفتند: مفلس و ورشکسته در میان ما کسی است که درهم و کالایی ندارد. فرمود: «إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِي يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِصَلَاةٍ وَصِيَامٍ وَزَكَاةٍ، وَيَأْتِي قَدْ شَتَمَ هَذَا، وَقَذَفَ هَذَا، وَأَكَلَ مَالَ هَذَا، وَسَفَكَ دَمَ هَذَا، وَضَرَبَ هَذَا، فَيُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ، ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ»: «مفلس در امت من کسی است که درحالی روز قیامت با نماز و روزه و زکات می‌آید که به کسی دشنام داده و به کسی تهمت زده و مال کسی را خورده و خون کسی را ریخته و کسی را زده است؛ پس به این یکی، از نیکی‌های او داده می‌شود و به دیگری نیز از نیکی‌های او داده می‌شود؛ و چون نیکی‌های او پیش از اتمام پرداخت بدهی‌های او به دیگران تمام شود، از گناهان آنان برداشته شده و بر دوش او گذاشته می‌شود، سپس در آتش دوزخ انداخته می‌شود».
[صحیح است] - [به روایت مسلم] - [صحيح مسلم - 2581]

شرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ از یارانش می‌پرسد که: آیا می‌دانید ورشکسته کیست؟ و آنان گفتند: ورشکسته نزد ما کسی است که مال و متاعی ندارد. ایشان فرمودند: «مفلس و ورشکستهٔ امت من کسی است که درحالی روز قیامت با اعمال نیکی چون نماز و روزه و زکات می‌آید که به این ناسزا گفته و به آن فحش داده و دیگری را در مورد عرض و آبروی او متهم نموده و مال آن یکی را خورده و انکارش کرده و خون این یکی را ریخته و به او ظلم روا داشته و دیگری را زده و مورد اهانت قرار داده است؛ پس از نیکی‌هایش به مظلوم داده می‌شود و چون نیکی‌هایش پیش از تسویهٔ حقوق و مظالم به پایان رسید، از گناهان مظلوم برداشته می‌شود و در کارنامه‌ی اعمال ظالم نهاده می‌شود و پس از آن چون حسنه‌ای برایش باقی نمانده، او را در آتش دوزخ می‌اندازند.

از نکات این حدیث

1. هشدار نسبت به ارتکاب حرام به ویژه در مواردی که مربوط به حقوق مادی و معنوی بندگان است.
2. حقوقی که بندگان بین یکدیگر دارند مبنی بر حق‌ستانی (منازعه) است و حقوق خالق - به جز شرک - مبنی بر آسانگیری و بخشش است.
3. استفاده از روش گفتگویی که باعث شوق شنونده و جلب نظر او و برانگیختن توجه و همت او می‌شود، به ویژه در امر تربیت و راهنمایی.
4. بیان معنای مفلس واقعی، یعنی کسی که طلبکارانش، اعمال نیک او را در روز قیامت برمی‌دارند.
5. ممکن است قصاص در آخرت همهٔ اعمال نیک انسان را شامل شده و از بین ببرد، تا جایی که چیزی از آنها باقی نماند.
6. تعامل الله متعال با بندگانش بر اساس عدالت و حق است.