حديث: أَتَدْرُون من الْمُفْلِس؟

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«أَتَدْرُونَ مَا الْمُفْلِسُ؟» قَالُوا: الْمُفْلِسُ فِينَا مَنْ لَا دِرْهَمَ لَهُ وَلَا مَتَاعَ، فَقَالَ: «إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِي يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِصَلَاةٍ وَصِيَامٍ وَزَكَاةٍ، وَيَأْتِي قَدْ شَتَمَ هَذَا، وَقَذَفَ هَذَا، وَأَكَلَ مَالَ هَذَا، وَسَفَكَ دَمَ هَذَا، وَضَرَبَ هَذَا، فَيُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ، ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2581]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است: که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«أَتَدْرُون من الْمُفْلِس؟»: «آيا می دانيد مفلس کيست؟». گفتند: از نظرِ ما مفلس کسی است که درهم و متاعی (ثروتِ نقدی و غيرنقدی) ندارد. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِي مَنْ يَأْتِي يَوْمَ الْقيامةِ بِصَلاةٍ وَصِيَامٍ وزَكَاةٍ، ويأْتِي وقَدْ شَتَمَ هذا، وقذَف هذَا وَأَكَلَ مالَ هَذَا، وسفَكَ دَم هذَا، وَضَرَبَ هذا، فيُعْطَى هذَا مِنْ حسَنَاتِه، وهَذا مِن حسَنَاتِه، فَإِنْ فَنِيَتْ حسناتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضِيَ مَا عَلَيْه، أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ علَيْه، ثُمَّ طُرِح في النَّارِ»: «مفلس در امت من کسی است که روز قيامت با انبوهی از (اعمال نيک، مانند) نماز و روزه و زکات حاضر می شود؛ ولی فلانی را دشنام داده و به آن يکی تهمت زده و مالِ اين را خورده و خونِ آن يکی را ريختانده و فلانی را زده است. لذا از نيکی هايش به هريک از اينها داده می شود و اگر نيکی هايش پيش از ادای قرض هایش تمام شد، از بدی های آنان کسر می گردد و به حسابِ او اضافه می شود و سپس او را در آتشِ دوزخ می اندازند».
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 2581]

توضیح

رسول الله صلی الله علیه وسلم از صحابه رضی الله عنهم می پرسند: «آيا می دانيد مفلس کيست؟». و آنها در پاسخ گفتند: از نظرِ ما مفلس کسی است که درهم و متاعی (ثروتِ نقدی و غيرنقدی) ندارد، پس وی صلی الله علیه وسلم فرمودند: مفلس در این امت کسی است که در روز قیامت با نیکی های زیاد و اعمال نیک و صالح فراوانی چون نماز و روزه و زکات درحالی حاضر می شود که فلانی را دشنام داده و فلانی را زده و مال یکی را گرفته و به آن یکی تهمت زده و خون دیگری را ریختانده است؛ و برای مظلوم از نیکی های او داده می شود؛ در این میان اگر نیکی های وی تمام شود، از گناهان طلبکاران برداشته شده و بر دوش او گذاشته می شود، سپس به آتش انداخته می شود، طوری که هیچ نیکی برایش باقی نمی ماند.

از فوائد حدیث

1. هشدار از وقوع در محرمات، به ویژه در مورد حقوق مادی و معنوی بنده گان.
2. حقوق مخلوق در میان شان مبنی بر بغض و عداوت است، و حقوق خالق جز شرک مبنی بر عفو و بخشش است.
3. استفاده از روش از گفت و گو که شنونده را برانگیخته و توجه و علاقۀ او را جلب می نماید، به ویژه در زمینۀ آموزش و راهنمایی.
4. بیان نمودن معنای مفلس واقعی، کسی که در روز قیامت طلبکاران کارهای نیک او را می گیرند.
5. ممکن است قصاص در آخرت دربرگیرندۀ همه اعمال نیک باشد، تا این که هیچ یک از آنها باقی نماند.
6. تعامل الله متعال با مخلوق مبتنی بر عدالت و حق است.