بروز رسانی: آنچه كه حلال مى باشد واضح است، و آنچه كه حرام مى باشد واضح است، و در بين آنها مواردى قابل اشتباه وجود دارد كه بسيارى از مردم از آنها بى خبرند، پس هر كسى از آن موارد قابل اشتباه دورى جست، خود را از گناه در دين و ناموس خود محفوظ كرده است، و هر كسى مرتكب اين موارد قابل اشتباه شد، مرتكب حرام شده است.

عن النعمان بن بشير رضي الله عنه قال: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: «إن الحلال بيِّن وإن الحرام بين، وبينهما أمور مُشْتَبِهَاتٌ لا يعلمهن كثير من الناس، فمن اتقى الشُّبُهات فقد اسْتَبْرَأ لدينه وعرضه، ومن وقع في الشبهات وقع في الحرام، كالراعي يرعى حول الحِمى يوشك أن يَرْتَع فيه، ألا وإن لكل مَلِك حِمى، ألا وإن حِمى الله محارمه، ألا وإن في الجسد مُضغة إذا صلحت صلح الجسد كله وإذا فسدت فسد الجسد كله ألا وهي القلب».
[صحيح] - [متفق عليه]

نُعمان بن بشير - رضى الله عنه - گفته اند كه شنيدم رسول الله - صلى الله عليه و سلم - مى فرمايند: "آنچه كه حلال مى باشد واضح است، و آنچه كه حرام مى باشد واضح است، و در بين آنها مواردى قابل اشتباه وجود دارد كه بسيارى از مردم از آنها بى خبرند، پس هر كسى از آن موارد قابل اشتباه دورى جست خود را از گناه در دين و ناموس خود محفوظ كرده است، و هر كسى مرتكب اين موارد قابل اشتباه شد، مرتكب حرام شده است، مانند: چوپانى كه در محدوده علف زارى (حيوانات) خود را مى چراند، و هر لحظه امكان دارد در داخل آن علف زار بچرند، بدانيد هر پادشاهى محدوده ى حمايت شده اى دارد، و محدوده ى حمايت شده ی الهى محرمات او هستند، بدانيد در بدن تكه گوشتى وجود دارد كه اگر اصلاح گرديد، كليه ى بدن اصلاح شده است، و اگر فاسد گرديد كليه بدن فاسد شده است، بدانيد كه آن قلب است".
[صحیح است] - [متفق علیه]

شرح

قاعده كلى: آنچه كه الله و رسولش آن را حلال كرده اند، و آنچه كه الله و رسولش آن را حرام كرده اند، هر كدام از آنها واضح هستند، لكن ترس بر مسلمان در موارد قابل اشتباه است، پس هر كسى اين موارد قابل اشتباه را ترک كرد، خود را از ناحيه ى دين از افتادن در حرام دور كرده است، و همچنين از ناحيه سخن مردم درباره ی آبرو و ناموس خود كه مرتكب اين موارد قابل اشتباه شده، از عيب و عار آنان در امان خواهد بود. و هر كسى از اين موارد قابل اشتباه دوری نكند، خود را در معرض افتادن در حرام، يا غيبت كردن مردم از او، و آبرو بردنش قرار داده است. و رسول الله - صلى الله عليه و سلم - مثال كسى را كه مرتكب شبهات مى شود مانند چوپانى زده است كه شتر يا گوسفندان خود را در نزديكى زمينى مى چراند كه صاحبش آن را مرز بندى و حمايت كرده است، در اين صورت احتمال دارد كه حيوانات اين چوپان به خاطر نزديكى در آن محدوده بچرند، پس هر كسى به شبهات عمل كند همانگونه است، چونكه با اين كار به حرام واضح نزديک مى شود، و احتمال زيادى وجود دارد که در آن بيفتد. و پيامبر - صلى الله عليه و سلم - به اين اشاره كرده كه اعمال ظاهرى بر اعمال باطنى از ناحيه ى اصلاح و فساد دلالت دارند، بهمين خاطرایشان بيان كرده اند كه در بدن تكه گوشتى (و آن قلب است) وجود دارد، و بدن با اصلاح آن اصلاح مى شود، و با فساد آن فاسد مى شود.