حديث: حلال آشكار و حرام آشكار است

عن النُّعمان بن بَشير رضي الله عنه قال: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ -وَأَهْوَى النُّعْمَانُ بِإِصْبَعَيْهِ إِلَى أُذُنَيْهِ-:
«إِنَّ الْحَلَالَ بَيِّنٌ وَإِنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ، وَبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ لَا يَعْلَمُهُنَّ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِي الْحَرَامِ، كَالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِكُ أَنْ يَرْتَعَ فِيهِ، أَلَا وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، أَلَا وَإِنَّ حِمَى اللهِ مَحَارِمُهُ، أَلَا وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً، إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، أَلَا وَهِيَ الْقَلْبُ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 1599]

از نعمان بن بشیر -رضی الله عنه- روایت است گفت: شنیدم که رسول الله - صلی الله علیه و آله وسلم - می فرمود – و نعمان هر دو انگشتان خود را به گوشهایش برد:
حلال آشكار و حرام آشكار است، و ميان آن دو چيزهای مشتبهات (مشكوك) وجود دارد كه افراد زيادی از آن آگاه نيستند، پس هر كسى از آن موارد مشتبه دورى جست دين و ناموس خود محفوظ كرد، و هر كسى مرتكب اين موارد قابل اشتباه شد مرتكب حرام شده است، مانند: چوپانى كه در محدوده علف زارى (حيوانات) خود را مى چراند، و هر لحظه امكان دارد در داخل آن علف زار بچرند، بدانيد هر پادشاهى محدوده ى حمايت شده اى دارد، و محدوده ى حمايت شده ی الهى محرمات او هستند، بدانيد در بدن تكه گوشت وجود دارد كه اگر اصلاح گرديد همه بدن اصلاح شده است، و اگر فاسد گرديد همه بدن فاسد شده است، بدانيد كه آن قلب است".
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح مسلم - 1599]

توضیح

پیامبر - صلی الله علیه و آله و سلم - یک قاعده کلی را در مورد اشیاء بیان کرد، و آن اینکه در شریعت اشیاء به سه دسته تقسیم می شود: حلال آشکار، حرام آشکار، وچيزهاى مشکوک که حکم آنها از نظر حلال بودن و یا حرام بودن روشن نیست، و حکم آن برای بسیاری از مردم معلوم نیست.
پس هر کس آن چیزهای مشکوک را ترک کند، دینش را با دوری از افتادن در حرام نگه داشت، و آبروی او از گفتار مردم؛ كه مرتكب اين موارد قابل اشتباه شده، از عيب و عار آنان در امان خواهد بود. و هر كسى از اين موارد قابل اشتباه دوری نكند، خود را در معرض افتادن در حرام، يا غيبت كردن مردم از او، و آبرو بردنش قرار داده است. رسول الله - صلى الله عليه و سلم - مثال كسى را كه مرتكب شبهات مى شود مانند چوپانى بیان کرده است كه گوسفندان خود را در نزديكى کشت زار مى چراند كه صاحبش آن را مرز بندى كرده است، در اين صورت احتمال دارد كه گوسفندان اين چوپان به خاطر نزديكى در آن چراهگاه بچرند، پس کسی که کارهای مشکوک انجام می دهد نیز همینطور است، چونكه با اين كار به حرام نزديک مى شود، و احتمال زيادى وجود دارد که در آن بيفتد. سپس پیامبر - صلی الله علیه وسلم - خبر داد که در بدن تكه گوشتى (و آن قلب است) وجود دارد، که بدن با اصلاح آن اصلاح و با فساد آن فاسد مى شود.