ھەدىس: ھەقىقەتەن ھالالمۇ ۋە ھاراممۇ ئوچۇق- ئاشكارا، بۇنىڭ ئارىسىدا شەكلىك ئىشلار بولۇپ بۇنى كۆپچىلىك كىشىلەر بىلمەيدۇ، كىمىكى شەكلىك ئىشلاردىن ساقلانسا ئۆزىنىڭ دىنىنى ۋە يۈز ئابرۇيىنى ساقلاپ قالىدۇ، شەكلىك ئىشتىن ساقلانمىسا ھارام ئىشلارغا چۈشۈپ قالىدۇ

عن النعمان بن بشير رضي الله عنه قال: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: «إن الحلال بيِّن وإن الحرام بين، وبينهما أمور مُشْتَبِهَاتٌ لا يعلمهن كثير من الناس، فمن اتقى الشُّبُهات فقد اسْتَبْرَأ لدينه وعرضه، ومن وقع في الشبهات وقع في الحرام، كالراعي يرعى حول الحِمى يوشك أن يَرْتَع فيه، ألا وإن لكل مَلِك حِمى، ألا وإن حِمى الله محارمه، ألا وإن في الجسد مُضغة إذا صلحت صلح الجسد كله وإذا فسدت فسد الجسد كله ألا وهي القلب».
[صحيح] - [متفق عليه]

نۇئمان ئىبنى بەشىر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دېگەن: مەن رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ مۇنداق دېگەنلىكىنى ئاڭلىغان: ھالال ئىشلارمۇ ئېنىق، ھارام ئىشلارمۇ ئېنىق، ئۇلارنىڭ ئارىسىدا قالغان شۈبھىلىك ئىشلار بار،ئۇ ئىشلارنىڭ ھۆكمىنى نۇرغۇن ئادەملەر بىلمەيدۇ، شۈبھىلىك ئىشلاردىن ھەزەر قىلغان ئادەم دىنىنى ۋە ئابرۇيىنى پاك تۇتقان بولىدۇ، شۈبھىلىك ئىشلارنى قىلغان ئادەم ھارام ئىشلارغا چۈشۈپ قالىدۇ، چېگرا چۆرىسىدە پادا باقىدىغان چوپانغا ئوخشاش، پادا چېگراغا كىرىپ قىلىشى مۇمكىن، ھەر پادىشاھنىڭ بىر چېگراسى بولغاندەك، ئاللاھنىڭ چېگراسى ئاللاھنىڭ ھارام قىلغان ئىشلىرىدۇر، قۇلاق سېلىڭلار! ئىنساننىڭ بەدىنىدە بىر چىشلەم گۆش بولىدۇ، بۇ گۆش تۈزەلسە، پۈتۈن بەدەن تۈزىلىدۇ، ئۇ بۇزۇلسا پۈتۈن بەدەن بۇزۇلىدۇ، ئۇ بولسىمۇ يۈرەكتۇر
سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ) - ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان

شەرھىسى

ئومۇمى قائىدە: ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ پەيغەمبىرى ھالال قىلغان ئىشلار ئېنىق، ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ پەيغەمبىرى ھارام قىلغان ئىشلارمۇ ئېنىق، بىراق مۇسۇلماننىڭ بۇلار ئارسىدىكى شۈبھىلىك ئىشلارغا چۈشۈپ قىلىشىدىن ئەندىشە قىلىنىدۇ. كىمىكى شۈبھىلىك ئىشلارنى تاشلىسا دىندا ھارامغا چۈشۈپ قىلىشتىن يىراق بولىدۇ، شۇ ۋاقىتتا ھەم كىشىلەرنىڭ ھارام ئىشلارنى قىلىپتۇ دېگەن گەپلىرىدىن ئابرۇيىنى ساقلاپ قالىدۇ، كىمىكى بۇ شۈبھىلىك ئىشلاردىن يىراق بولمىسا ھارامغا چۈشۈپ قىلىشى ياكى كىشىلەر بۇ كىشىنىڭ ئىززەت ئابرۇيىغا تىگىشتىن ساقلىناممايدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ كىشىنى چىگرا بويىدا پادا باققان، پادىلار چىگرا ئىچىگە كىرىپ چەكلەنگەن يايلاقتا پادىلىرى ئوتلىغان كىشىگە ئوخشاتتى. شۇنىڭدەك شۈبھىلىك ئىشلارنى قىلغان كىشى ئېنىق ھارام ئىشلارغا يېقىنلىشىدۇ-دە ئۇنىڭغا چۈشۈپ قالىدۇ. رەسۇلۇللاھ يەنە ئىنساننىڭ سىرىتقى ئەمەللىرى يامان بولسا يامانچە، ياخشى بولسا ياخشىچە ئىچكى ئەمەللەرنى كۆرسىتىپ بىرىدىغانلىقنى بايان قىلىپ: ئىنساننىڭ بەدىنىدە بىر چىشلەم گۆش بار، بۇ گۆش تۈزەلسە، پۈتۈن بەدەن تۈزىلىدۇ، ئۇ بۇزۇلسا پۈتۈن بەدەن بۇزۇلىدۇ، ئۇ بولسىمۇ يۈرەكتۇر دېگەن