بروز رسانی: ای مردم، همانا الله پاک است و جز پاکیزه نمی‌پذیرد و الله مؤمنان را به آنچه امر نموده که پیامبران را امر کرد

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّ اللهَ طَيِّبٌ لَا يَقْبَلُ إِلَّا طَيِّبًا، وَإِنَّ اللهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِينَ، فَقَالَ: {يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا، إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ} [المؤمنون: 51] وَقَالَ: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ} [البقرة: 172] ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ، يَمُدُّ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ: يَا رَبِّ، يَا رَبِّ، وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ، وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ، وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ، وَغُذِيَ بِالْحَرَامِ، فَأَنَّى يُسْتَجَابُ لِذَلِكَ؟».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1015]

از ابوهُرَیره رضی الله عنه روایت است که می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّ اللهَ طَيِّبٌ لَا يَقْبَلُ إِلَّا طَيِّبًا، وَإِنَّ اللهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِينَ، فَقَالَ: {يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا، إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ} [المؤمنون: 51] وَقَالَ: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ} [البقرة: 172] ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ، يَمُدُّ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ: يَا رَبِّ، يَا رَبِّ، وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ، وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ، وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ، وَغُذِيَ بِالْحَرَامِ، فَأَنَّى يُسْتَجَابُ لِذَلِكَ؟»: «ای مردم، همانا الله پاک است و جز پاکیزه نمی‌پذیرد و الله مؤمنان را به آنچه امر نموده که پیامبران را امر کرد و فرمود: {يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا، إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ} [مؤمنون: ۵۱] (ای پیامبران، از پاکی‌ها بخورید و کار نیک انجام دهید؛ من به آنچه می‌کنید آگاهم) سپس شخصی را ذکر نمود که سفر طولانی کرده و ژولیده مو و غبارآلود است و دستانش را به آسمان بلند کرده و می‌گوید: پروردگارا! پروردگارا! حال آنکه غذایش حرام است و نوشیدنی‌اش حرام است و لباسش حرام است و با حرام تغذیه شده است، پس چگونه دعای چنین کسی اجابت می‌شود؟».
[صحیح است] - [به روایت مسلم] - [صحيح مسلم - 1015]

شرح

پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر می‌دهد که الله تعالی پاک و قدوس و منزه از هر عیب و نقص و موصوف به کمالات است؛ و از اقوال و اعمال و اعتقادات تنها مواردی را می‌پذیرد که پاک باشند و خالصانه برای الله و موافقِ راه و روش پیامبر صلی الله علیه وسلم باشد. و نباید به الله متعال تقرب و نزدیکی جست مگر به همین ترتیب؛ و از بزرگ‌ترین عوامل پاک شدن اعمال مؤمن آن است که غذایش پاک و از راه حلال باشد، اینگونه عمل او نیز پاک می‌شود. از این‌رو الله تعالی مؤمنان را به همان امر نموده که پیامبران را امر کرده است: حلال‌خوری و عمل صالح؛ چنانکه فرموده است: {يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا، إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ} (ای پیامبران، از پاکی‌ها بخورید و کار نیک انجام دهید؛ من به آنچه می‌کنید آگاهم) و همچنین فرموده است: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ} (ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از پاکی‌هایی که روزی شما کرده‌ایم بخورید).
سپس پیامبر صلی الله علیه وسلم نسبت به حرام‌خوری هشدار می‌دهد که باعث فاسد شدن عمل می‌شود و از پذیرش آن جلوگیری می‌کند، هرچقدر هم اسباب پذیرش آن عمل قوی و آشکار باشد، از جمله:
نخست: طولانی بودن سفر در طاعاتی مانند حج و جهاد و صلهٔ رحم و سایر موارد.
دوم: پراکنده بودن موها به دلیل شانه نزدن آنها و تغییر یافتن رنگ او و لباسش به دلیل گرد و خاک. این یعنی او مضطر و ناچار است [و دعای مضطر به اجابت نزدیک است].
سوم: بلند کردن دست‌ها برای دعا.
چهارم: توسل به الله با نام‌های او و پافشاری در دعا با گفتن: پروردگارا! پروردگارا!
با وجود این اسباب اجابت، باز هم دعای او شنیده نمی‌شود؛ زیرا غذا و نوشیدنی و لباس او حرام است و با حرام تغذیه شده است؛ لذا استجابت دعای کسی که چنین وصفی دارد، بعید است؛ و چگونه باید دعا و خواسته‌ی او اجابت شود؟!

از نکات این حدیث

1. کمال الله عزوجل در ذات و صفات و افعال و احکام او.
2. امر به خالص‌سازی عمل برای الله عزوجل و پیروی از پیامبر صلی الله علیه وسلم.
3. استفاده از کلماتی که به عمل تشویق کنند، چنانکه پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «الله مؤمنان را به همان امر نموده که پیامبران را امر کرده است». و به این ترتیب وقتی مؤمن بداند که این امر متوجه پیامبران هم بوده است، برای انجام آن امر تقویت و تشویق می‌شود.
4. یکی از موانع استجابت دعا، خوردن حرام است.
5. از جمله اسباب اجابت دعا پنچ چیز است: نخست: طولانی بودن سفر که باعث شکستگی و خاکساری می‌شود، از بزرگ‌ترین اسباب اجابت است. دوم: حالت درماندگی (اضطرار). سوم: بلند کردن دست‌ها به آسمان. چهارم: پافشاری در دعا به درگاه الله با تکرار ذکر ربوبیت او که از بزرگ‌ترین عوامل درخواست اجابت است. پنجم: پاک بودن خوراکی و نوشیدنی.
6. حلال‌خوری و پاک‌خوری از اسباب تقویت‌کننده‌ی عمل صالح است.
7. قاضی عیاض می‌گوید: «طیب (پاک) ضد خبیث (ناپاک) است. هرگاه الله تعالی با آن توصیف شود، به این معناست که از نقایص و آفات پاک و منزه است؛ و چون بنده‌ای مطلقا چنین وصف شد، منظور آن است که از رذایل اخلاقی و اعمال زشت تهی است و موصوف به ضد آن است؛ و اگر مالی با آن وصف گردد، یعنی حلال و از بهترین اموال است.