بروز رسانی: هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم رهسپار سفری بود و بر پشت شترش قرار می گرفت، سه بار تکبير می گفت و سپس اين دعا را می خواند: «سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ وَإِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ».

عن عبد الله بن عمر رضي الله عنهما أن رسول الله صلى الله عليه وسلم كان إذا استَوَى على بَعِيره خارجًا إلى سَفَر، كَبَّرَ ثلاثا، ثم قال: «سبحان الذي سخَّر لنا هذا وما كُنَّا له مُقْرِنِينَ وإنَّا إلى ربِّنا لـمُنْقَلِبُون، اللهم إنَّا نَسْأَلُك في سفرنا هذا البِرَّ والتَّقْوَى، ومن العمل ما تَرْضَى، اللهم هَوِّنْ علينا سفرنا هذا واطْوِ عنا بُعْدَه، اللهم أنت الصاحب في السفر، والخليفة في الأهل، اللهم إني أعوذ بك مِن وَعْثَاء السفر، وكآبة الـمَنْظر، وسوء الـمُنْقَلَب في المال والأهل والولد». وإذا رجع قالهن. وزاد فيهن «آيبون تائبون عابدون لِربنا حامدون». وفي رواية: كان النبي صلى الله عليه وسلم إذا قَفَل من الحج أو العمرة، كلما أَوْفَى على ثَنِيَّة أو فَدْفَدٍ كَبَّرَ ثلاثا، ثم قال: «لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد، وهو على كل شيء قدير، آيِبون، تائبون، عابدون، ساجدون، لربنا حامدون، صدَق الله وَعْدَه، ونصَر عَبْدَه، وهزَم الأحزابَ وحده». وفي لفظ: إذا قَفَل من الجيوش أو السَّرايا أو الحج أو العمرة.
[صحيح] - [الرواية الأولى رواها مسلم، والرواية الثانية متفق عليها، والرواية الثالثة رواها مسلم]

از عبدالله بن عمر رضی الله عنهما روایت است که می گويد: هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم رهسپار سفری بود و بر پشت شترش قرار می گرفت، سه بار تکبير می گفت و سپس اين دعا را می خواند: «سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ وَإِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ؛ اللّهُمَّ إنّا نسألُكَ في سفرِنَا هذا البرَّ والتَّقوى، وَمِنَ العملِ ما تَرْضَى، اللَّهُمَّ هَوِّن عَلَيْنَا سَفَرَنَا هَذَا، وَاطْوِ عَنَّا بُعْدَهُ؛ اللَّهُمَّ أنْتَ الصَّاحِبُ في السَّفَرِ، والخَلِيفَةُ في الأهْلِ؛ اللَّهُمَّ إنِّي أعُوذُ بِكَ مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ، وَكَآبَةِ المَنْظَرِ، وَسُوءِ المُنْقَلَبِ في المالِ وَالأَهْلِ والولد»: «پاک و منزه است کسی كه این [وسیله] را در خدمت ما گماشت و[گرنه] ما خود توان این کار را نداشتیم؛ و ما به پیشگاهِ پروردگارمان بازمی گردیم. يا الله، ما در اين سفر از تو نيکی و پرهيزگاری و عملی که می پسندی درخواست می کنيم. يا الله، اين سفر را بر ما آسان بگردان و دوریِ راه را برای ما کوتاه بفرما. يا الله، تو همراه و ياورم در سفر و جانشينم در خانواده ام هستی. يا الله، از سختی های سفر و ديدن مناظر غم انگيز و پيش آمدهای ناگوار در مال و خانواده و فرزند به تو پناه می آورم». و هنگام بازگشت نيز همين دعا را می خواند و می افزود: «آيِبُونَ، تَائِبُونَ، عَابِدُونَ، لِرَبِّنَا حَامِدُونَ»: «ما درحالی باز می گرديم که توبه کنندگان، عبادت گزاران و ستايش گران پروردگارمان هستيم». و در روایتی آمده است: هنگامی که رسول الله صلى الله عليه وسلم از حج يا عُمره باز می گشت، هر بار که از گردنه يا زمين سخت و بلندی بالا می رفت، سه بار تکبیر می گفت و می فرمود: «لا إلهَ إِلا اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ. آيِبُونَ، تَائِبُونَ، عَابِدُونَ، سَاجِدُونَ، لِرَبِّنَا حَامِدُونَ، صَدَقَ اللهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ الأحْزَابَ وَحْدَهُ»: «هيچ معبود برحقی جز الله نیست، يکتاست و شريکی ندارد؛ فرمان روايی و حمد و ستايش ويژه ی اوست و بر هر چيزی تواناست. ما باز می گرديم و توبه کنندگان، عبادت گزاران و ستايش گران پروردگارمان هستيم. الله به وعده اش وفا کرد و به بنده اش ياری رساند و به تنهايی همه ی گروه ها(ی کفر) را شکست داد». و در روايتی آمده است: وقتی از ميان لشکرها و دسته های نظامی - يعنی از جهاد - يا از حج و عمره باز می گشت.
[صحیح است] - [به روایت مسلم]

شرح

در این حدیث ابن عمر رضی الله عنهما بیان می کند که وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم قصد سفر داشت و بر شترش سوار می شد، سه بار الله اکبر می گفت و پس از آن این دعای بزرگ را می خواند. دعایی که معانی زیاد و بزرگی به همراه دارد از جمله: پاک و منزه دانستن الله متعال از هر نقص و نیاز؛ جلب توجه بنده به نعمت هایی که الله متعال در اختیار او قرار داده است؛ برائت جستن انسان از اینکه قدرت و توانی داشته باشد که این نعمت ها را برای او میسر نماید؛ اعترافِ بازگشت به سوی الله؛ درخواست خیر و خوبی و فضل و تقوا و توفیق عملی از او که دوست دارد و آن را قبول می کند؛ توکل به الله متعال و سپردن امور به او؛ در این دعا از الله متعال می خواهد که خود و خانواده اش را حفظ کند و مشقت سفر را بر آنها آسان گرداند؛ و از بدی ها و ضرر و زیان هایی که در آن وجود دارد به الله پناه می برد. از اینکه از سفر باز گردد و خانواده یا مال و فرزندش را در مشکل و مصیبت ببیند. ابن عمر در روایت دیگری ذکر می کند که وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم از سفر بازمی گشت، همین دعا را می خواند و این جملات را بر آن می افزود: «آيِبُونَ» یعنی ما دوستان و همراهان در سفر بازمی گردیم. «تَائِبُونَ» درحالی که از گناهان توبه کاریم «عَابِدُونَ» و عبادت گذاریم «لِرَبِّنَا حَامِدُونَ» و پروردگارمان را به خاطر سلامتی و بازگشت سپاسگذاریم. و بیان می کند که هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم به مکان بلندی می رفت، الله اکبر می گفت؛ و به این ترتیب در برابر کبریا و بزرگی الله متعال تواضع و فروتنی می کرد سپس می فرمود: «لا إلهَ إِلا اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ» و اقرار می کرد که الله متعال در الوهیت و ربوبیت و اسماء و صفاتش یکتاست و یار و یاور دوستان و سربازانش می باشد.