بروز رسانی: الله متعال علم را به یکباره از سينه ی انسان ها محو نمی کند؛ بلکه با وفات علما آن را از بين می برد.

عن عبد الله بن عمرو بن العاص رضي الله عنهما ، قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: «إنَّ اللهَ لاَ يَقْبِضُ العِلْمَ انْتِزَاعاً يَنْتَزعهُ مِنَ النَّاسِ، وَلكِنْ يَقْبِضُ العِلْمَ بِقَبْضِ العُلَمَاءِ، حَتَّى إِذَا لَمْ يُبْقِ عَالِماً، اتَّخَذَ النَّاسُ رُؤُوساً جُهَّالاً، فَسُئِلُوا فَأفْتوا بِغَيْرِ عِلْمٍ، فَضَلُّوا وَأضَلُّوا».
[صحيح] - [متفق عليه]

از عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روایت است که می گوید: از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ لاَ يَقْبِضُ الْعِلْمَ انْتِزَاعًا يَنْتَزِعُهُ مِنَ النَّاسِ، وَلَكِنْ يَقْبِضُ الْعِلْمَ بِقَبْضِ الْعُلَمَاءِ، حَتَّى إِذَا لَمْ يُبْقِ عَالِماً، اتَّخَذَ النَّاسُ رُءُوسًا جُهَّالاً، فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَيْرِ عِلْمٍ، فَضَلُّوا وَأَضَلُّوا»: «الله متعال علم را به یکباره از سينه ی انسان ها محو نمی کند؛ بلکه با وفات علما آن را از بين می برد. تا جایی که (الله) عالِمی را باقی نمی گذارد و مردم جاهلان را رهبر خود قرار می دهند و مسائل خود را از آنها می پرسند و رهبران شان بدون علم فتوا می دهند که هم خود گمراه می شوند وهم ديگران را به گمراهی می کشند».
[صحیح است] - [متفق علیه]

شرح

از عبدالله بن عمرو رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إنَّ اللهَ لاَ يَقْبِضُ العِلْمَ»؛ منظور از آن علمِ کتاب و سنت و موارد مربوط به این دو می باشد. «انْتِزَاعاً يَنْتَزعهُ مِنَ النَّاسِ»؛ یعنی: علم را از میان مردم بر نمی دارد، به این صورت که آن را از میان مردم بردارد و به آسمان ببرد. بلکه با موت علما و عروج ارواح ایشان است که علم را از میان مردم بر می دارد. و چون الله متعال دیگر هیچ عالمی را باقی نگذاشت و همه را قبض روح نمود، مردم رهبران، یعنی خلیفه، قاضی، مفتی، امام و شیوخی را بر می گزینند که علم ندارند و جاهل هستند. با این همه سوال می شوند و پاسخ می دهند و حکم صادر می کنند، بدون اینکه علمی در این زمینه داشته باشند. در نتیجه هم خودشان گمراه می شوند و هم دیگران را گمراه می کنند. و به این ترتیب جهان را جهل فرا خواهد گرفت. این حدیث اشاره دارد به اینکه علم برداشته خواهد شد و در دنیا هیچ عالمی باقی نخواهد ماند که مردم را بسوی دین الله راهنمایی کند و امت پس از آن عقب مانده و گمراه خواهد شد.