بروز رسانی: بهترین صف مردان اولین آنان است و بدترینش آخرین آنها؛ و بهترین صف زنان آخرین آنهاست و بدترینش اولین آنها

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا، وَشَرُّهَا آخِرُهَا، وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا، وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 440]

از ابوهُرَیره ـ رضی الله عنه ـ روایت است که گفت: رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند:
«خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا، وَشَرُّهَا آخِرُهَا، وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا، وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا»: «بهترین صف مردان اولین آنان است و بدترینش آخرین آنها؛ و بهترین صف زنان آخرین آنهاست و بدترینش اولین آنها».
[صحیح است] - [به روایت مسلم] - [صحيح مسلم - 440]

شرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر داده‌اند که بهترین صف‌های مردان در نماز که بیشترین پاداش و فضیلت را دارد، صف اول آنان است؛ زیرا در صف اول به امام نزدیک‌تر هستند و قرائت او را می‌شنوند و از زنان دورترند. و بدترین صف مردان که کمترین پاداش و فضیلت را دارد و از مطلوب شرع به دور است، صف آخر آنان است. و بهترین صف زنان آخرین صف آنان است، زیرا این برای پوشیده ماندن آنان بهتر است و از مردان و دیدن آنان و قرار گرفتن در معرض فتنه دورتر هستند؛ و بدترین صف زنان صف اول است؛ زیرا به مردان نزدیک‌ترند و در معرض فتنه قرار دارند.

از نکات این حدیث

1. تشویق مردان به شتاب در امر طاعات و صفوف اول در نماز.
2. جایز بودن نماز خواندن زنان در مسجد به همراه مردان در صف‌های مستقل، اما توام با پوشش و حشمت و عفاف.
3. اگر زنان در مسجد جمع شوند صف‌هایی همانند صف مردان خواهند داشت و جدا و پراکنده از هم نماز نمی‌خوانند، بلکه باید در صف‌هایی راست بایستند و جاهای خالی را پر کنند، همانند صفوف مردان.
4. بیان اهمیت زیاد شرع به تشویقِ دوری زنان از مردان حتی در محل عبادت.
5. برتری مردم بر یکدیگر بر حسب اعمال آنان است.
6. نووی می‌گوید: «صف مردان همان روال عادی خود را دارد که همواره بهترینش صف اول است و بدترینش صف آخر؛ اما منظور از صف زنان در این حدیث، صف آن زنانی است که همراه با مردان نماز می‌خوانند، اما اگر جدا نماز می‌خوانند نه همراه با مردان، در این صورت بهترین صف‌های‌شان صف اول است و بدترینش صف آخر».
7. نووی می‌گوید: «صف اولی که ستوده شده و فضیلت آن در احادیث آمده و به آن تشویق شده، همان صف اولی است که پس از امام قرار دارد؛ فرقی نمی‌کند که شخص زود بیاید یا دیر؛ و تفاوتی ندارد که در این صف جای خالی کوچک یا بزرگی باشد.