حديث: خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا وَشَرُّهَا آخِرُهَا وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا». «بهترين صف مردان، صف اول است و بدترين صفِ آنها، صفِ آخِر؛ و بهترين صفِ زنان، صف آخر [آنان] می باشد و بدترين صفِ آنها، صف اول [آنان] است

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا، وَشَرُّهَا آخِرُهَا، وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا، وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 440]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوهُرَیره رضی الله عنه روایت است که گفت: شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا وَشَرُّهَا آخِرُهَا وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا». «بهترين صف مردان، صف اول است و بدترين صفِ آنها، صفِ آخِر؛ و بهترين صفِ زنان، صف آخر [آنان] می باشد و بدترين صفِ آنها، صف اول [آنان] است».
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 440]

توضیح

رسول الله صلی الله علیه وسلم خبر می دهند که بهترین صف برای مردان که اجر و پاداش بیشتری برای آنان دارد، صف اول می باشد؛ چون به امام نزدیک تر و قرأتش را می شنوند و از زنان دورتر هستند، شر و کمترین اجر و پاداش و فضیلت را صف آخر مردان دارد، چون از مطلوب شرع دورتر می باشد، و بهترین صفوف برای زنان صف آخر از صف زنان می باشد؛ زیرا از مخالطه با مردان دورتر است، و سبب منع دیدن آنان شده و از وقوع در فتنۀ آنان در امان می باشند، و بدترین صف زنان صف اول آنان می باشد؛ چون به مردان نزدیکتر است و در معرض فتنه قرار دارند.

از فوائد حدیث

1. تشویق مردان برای مسارعه در طاعات و صف های اول در نمازها.
2. جواز ادای نماز زنان در مسجد با مردان در صف های جداگانه، اما با پرده و حیاء.
3. اگر زنان در مسجد جمع شدند، مانند صف مردان باید صف بکشند، و از هم جدا و پراکنده نباشند، بلکه باید مانند صف مردان، در صف قرار گیرند و جای خالی را پُر کنند.
4. بیان نهایت اهتمام شرع به دور قرار داشتن زنان از مردان حتی در اماکن عبادت.
5. برتریت مردم بر اساس اعمال آنان.
6. نووی می گوید: اما صف های مردان بشکل عام، بهترین آنها اول آنهاست، و بدترین آنها آخرین آنها است، اما مراد حدیث در صف های زنان: صف های زنانی است که با مردان یکجا نماز می خوانند، اما اگر جدا گانه نماز بخوانند و با مردان یکجا نباشد، در این صورت مانند مردان هستند؛ بهترین صف های آنان اولین آنهاست و بدترین آنها آخرین آنهاست.
7. نووی می‌گوید: صف اول که فضیلت آن در احادیث ذکر شده و بر آن تشویق شده است، همانا صف اول است که در پُشت امام قرار دارد، خواه صاحب آن زود بیاید یا دیر، ویا دیوار و یا چیزی دیگر بگونۀ حائل قرار گیرد و یا نگیرد.