بروز رسانی: سهم‌های ارث را به صاحبانشان بدهید، و آنچه باقی ماند برای نزدیک‌ترین مرد است

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«أَلْحِقُوا الفَرَائِضَ بِأَهْلِهَا، فَمَا بَقِيَ فَلِأَوْلَى رَجُلٍ ذَكَرٍ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 6737]

از ابن عباس رضی الله عنهما از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت است که فرمود:
«سهم‌های ارث را به صاحبانشان بدهید، و آنچه باقی ماند برای نزدیک‌ترین مرد است».
[صحیح است] - [متفق علیه] - [صحيح البخاري - 6737]

شرح

پیامبر صلی الله علیه وسلم به کسانی که مسئول تقسیم تَرَکه هستند امر می‌کند که آن را با تقسیم عادلانه و شرعی، همان‌گونه که خداوند متعال خواسته است، میان مستحقان توزیع کنند؛ پس به صاحبان سهم‌های معین، سهم‌هایشان را که در کتاب خدا مشخص شده - یعنی دو‌سوم، یک‌سوم، یک‌ششم، نصف، یک‌چهارم و یک‌هشتم - بدهند، و آنچه پس از آن باقی ماند، به نزدیک‌ترین مرد به میت داده می‌شود که به آنها «عصبه» می‌گویند.

از نکات این حدیث

1. این حدیث، یک قاعده در تقسیم تَرَکه است.
2. اینکه تقسیم سهم‌های ارث با شروع از صاحبان سهم‌های معین (اهل فرائض) صورت می‌گیرد.
3. اینکه آنچه پس از سهم‌های معین باقی ماند، برای عصبه (خویشاوندان پدری) است.
4. مقدم داشتن نزدیک‌تر و سپس نزدیک‌تر؛ پس خویشاوند پدری دورتر، مانند عمو، با وجود خویشاوند پدری نزدیک‌تر مانند پدر، ارث نمی‌برد.
5. اینکه اگر سهم‌های معین، تمام تَرَکه را در بر گیرد، یعنی چیزی از آن باقی نماند، چیزی به عاصب (خویشاوندان پدری) نمی‌رسد.