حديث: سهم‌های مقرّر ارث را به مستحقّانشان برسانید و آنچه باقی ماند، سزاوارترین مرد [از خویشاوندان] راست

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«أَلْحِقُوا الفَرَائِضَ بِأَهْلِهَا، فَمَا بَقِيَ فَلِأَوْلَى رَجُلٍ ذَكَرٍ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 6737]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

به روایت ابن عباس رضی الله عنهما که پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«سهم‌های مقرّر ارث را به مستحقّانشان برسانید و آنچه باقی ماند، سزاوارترین مرد [از خویشاوندان] راست».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 6737]

توضیح

پیامبر اکرم ﷺ به متولّیان تقسیم میراث فرمان می‌دهند که اموال بازمانده را بر پایهٔ عدالت شرعی ـ چنانکه الله متعال مقرّر فرموده ـ میان مستحقّان تقسیم نمایند، بدین ترتیب که بهره‌های مقدّر و معیّن (سهام فرضیه) که در کتاب الله بیان شده، یعنی دو سوم و یک سوم و یک ششم و نیم و ربع و یک هشتم، به دارندگان آن داده شود و آنچه پس از این سهام باقی ماند، به نزدیکترین خویشاوند مرد متوفی (که عَصَبه خوانده می‌شوند) رسانده شود.

از فوائد حدیث

1. این حدیث، قاعده‌ای استوار در تقسیم میراث است.
2. این که تقسیم میراث، با آغاز کردن به اهل میراث (صاحبان سهام معین) انجام می‌پذیرد.
3. آنچه پس از سهام مقرر باقی ماند، سهم عاصبان (خویشاوندان پدری) است.
4. ترتیب اولویت، بر پایه نزدیک‌تر بودن است؛ پس خویشاوند دور (همچون عمو/ کاکا) با بودن خویشاوند نزدیک (همچون پدر) ارث نمی‌برد.
5. اگر سهام مقرر، همه دارایی را فراگیرد و چیزی برجای نگذارد، برای عاصب (خویشاوند پدری) بهره‌ای نخواهد بود.