بروز رسانی: روزی رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز صبح را با ما ادا کرد، سپس فرمود: «أشاهِد فُلان؟»: «آیا فلانی حاضر است؟» گفتند: خیر؛ فرمود: «أشاهِدٌ فُلان؟»: «آیا فلانی حاضر است؟» گفتند: خیر. فرمود: «إنَّ هاتيَنِ الصَّلاتين أثقَلُ الصَّلَواتِ على المُنافقين، ولو تعلمون ما فيهما لأتيتُمُوهما ولو حَبْوًا على الرُّكب، وإن الصفَّ الأوّلَ على مِثلِ صَفِّ الملائكة، ولو عَلِمتُم ما فضيلتُه لابتَدَرتُموهُ، وإنّ صلاةَ الرجل مع الرجل أزكى من صلاتِه وحدَه، وصلاتَه مع الرجلَين أزكى من صلاتِه مع الرجل، وما كَثُرَ فهو أحبُّ إلى الله تعالى»: «این دو نماز، سنگین‌ترین نمازها برای منافقان هستند و اگر می‌دانستید که در آن دو [چه فضیلت و اجری] است حتی خزیده بر زانوهای‌تان در آن حاضر می‌شدید

عن أُبيِّ بن كعبٍ رضي الله عنه قال:
صلَّى بنا رسولُ الله صلى الله عليه وسلم يومًا الصُّبحَ فقال: «أشاهِد فُلان؟» قالوا: لا، قال: «أشاهِدٌ فُلان؟» قالوا: لا، قال: «إنَّ هاتيَنِ الصَّلاتين أثقَلُ الصَّلَواتِ على المُنافقين، ولو تعلمون ما فيهما لأتيتُمُوهما ولو حَبْوًا على الرُّكب، وإن الصفَّ الأوّلَ على مِثلِ صَفِّ الملائكة، ولو عَلِمتُم ما فضيلتُه لابتَدَرتُموهُ، وإنّ صلاةَ الرجل مع الرجل أزكى من صلاتِه وحدَه، وصلاتَه مع الرجلَين أزكى من صلاتِه مع الرجل، وما كَثُرَ فهو أحبُّ إلى الله تعالى».
[صحيح] - [رواه أبو داود والنسائي وأحمد] - [سنن أبي داود: 554]

از اُبَیّ بن کعب ـ رضی الله عنه ـ روایت است که گفت:
روزی رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز صبح را با ما ادا کرد، سپس فرمود: «أشاهِد فُلان؟»: «آیا فلانی حاضر است؟» گفتند: خیر؛ فرمود: «أشاهِدٌ فُلان؟»: «آیا فلانی حاضر است؟» گفتند: خیر. فرمود: «إنَّ هاتيَنِ الصَّلاتين أثقَلُ الصَّلَواتِ على المُنافقين، ولو تعلمون ما فيهما لأتيتُمُوهما ولو حَبْوًا على الرُّكب، وإن الصفَّ الأوّلَ على مِثلِ صَفِّ الملائكة، ولو عَلِمتُم ما فضيلتُه لابتَدَرتُموهُ، وإنّ صلاةَ الرجل مع الرجل أزكى من صلاتِه وحدَه، وصلاتَه مع الرجلَين أزكى من صلاتِه مع الرجل، وما كَثُرَ فهو أحبُّ إلى الله تعالى»: «این دو نماز، سنگین‌ترین نمازها برای منافقان هستند و اگر می‌دانستید که در آن دو [چه فضیلت و اجری] است حتی خزیده بر زانوهای‌تان در آن حاضر می‌شدید و صف اول همچون صف ملائکه است و اگر فضیلت آن را می‌دانستید برای آن از یکدیگر سبقت می‌گرفتید؛ و نماز مرد با مردی دیگر، بهتر از نماز وی به تنهایی است و نماز او با دو مرد بهتر از نماز وی با یک مرد است و هر چه [تعداد کسانی که با هم نماز جماعت می‌خوانند] بیشتر باشد، نزد الله تعالی محبوب‌تر است».
[صحیح است] - - [سنن أبي داود - 554]

شرح

روزی پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ نماز صبح را به امامت می‌خواند، سپس می‌پرسد: آیا فلانی در این نمازمان حاضر بود؟ صحابه گفتند: خیر. سپس دربارهٔ شخصی دیگر می‌پرسد: آیا فلانی حاضر است؟ گفتند: خیر. آنگاه ایشان ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: نماز صبح و عشا سنگین‌ترین نمازها برای منافقان هستند زیرا در این هنگام تنبلی و خستگی بر انسان غالب است و همچنین امکان ریا و خودنمایی کم است زیرا در تاریکی دیده نمی‌شوند.
و ای مؤمنان، اگر می‌دانستید که در نمازهای صبح و عشا چه اجر و پاداش اضافه‌ای است - زیرا پاداش به اندازهٔ مشقت است - در این دو نماز حاضر می‌شدید حتی اگر خزیده و چهار و دست و پا بود.
و صف اول در نزدیکی به امام مانند صف ملائکه در نزدیکی به الله تعالی است؛ و اگر مؤمنان می‌دانستند که صف اول چه فضیلتی دارد برای رسیدن به آن از هم سبقت می‌جستند. و ثواب و اثر نماز یک مرد همراه با مردی دیگر بیشتر از نماز او به تنهایی است؛ و نمازش به همراه دو مرد بهتر از نمازش به همراه یک مرد است. و نمازی که نمازگزارانش بسیار باشند، نزد الله محبوب‌تر و بهتر است.

از نکات این حدیث

1. مشروعیت پی‌گیری احوال نمازگزاران توسط امام مسجد و جویا شدن کسانی از آنان که در نماز شرکت نداشتند.
2. پایبندی به نماز جماعت، اللخصوص نماز عشا و صبح که از نشانه‌های ایمان است.
3. بزرگی اجر و پاداش نماز عشا و صبح؛ زیرا حاضر شدن در این نمازها با مجاهدهٔ نفس و شکیبایی بر طاعت همراه است، بنابراین اجر این دو نماز بیشتر از سایر نمازهاست.
4. نماز جماعت با مشارکت دو نفر و بیشتر منعقد می‌شود.
5. بیان فضیلت صف اول و تشویق به شتافتن برای شرکت در آن.
6. فضیلت بیشتر بودن افراد در جماعت،‌ زیرا هر چه جمع شرکت کنندگان در نماز بیشتر باشد، اجر و ثواب آن نیز بیشتر است.
7. فضیلت اعمال نیک بر اساس میزان برتری تعیین شده توسط شرع و تفاوت احوال، متفاوت هستند.