Hadith: ** ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਾਡੀ ਨਾਲ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। (ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਫਲਾਂ ਆਇਆ ਸੀ?" ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਫਿਰ ਫਰਮਾਇਆ: "ਕੀ ਫਲਾਂ ਆਇਆ ਸੀ?" ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਤਦ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@« **"ਇਹ ਦੋ ਨਮਾਜਾਂ (ਇਸ਼ਾ ਅਤੇ ਫਜਰ) ਮੁਨਾਫਿਕਾਂ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੇ ਘੁਟਣਿਆਂ ਰੇੰਗਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਆਉਂਦੇ।ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਦੌੜ ਪੈਂਦੇ।ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੂਜੇ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ, ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਦੋ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਇਕ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਜਮਾਅਤ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਉਤਨੀ ਹੀ ਵਧ ਕਰ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।"**

عن أُبيِّ بن كعبٍ رضي الله عنه قال:
صلَّى بنا رسولُ الله صلى الله عليه وسلم يومًا الصُّبحَ فقال: «أشاهِد فُلان؟» قالوا: لا، قال: «أشاهِدٌ فُلان؟» قالوا: لا، قال: «إنَّ هاتيَنِ الصَّلاتين أثقَلُ الصَّلَواتِ على المُنافقين، ولو تعلمون ما فيهما لأتيتُمُوهما ولو حَبْوًا على الرُّكب، وإن الصفَّ الأوّلَ على مِثلِ صَفِّ الملائكة، ولو عَلِمتُم ما فضيلتُه لابتَدَرتُموهُ، وإنّ صلاةَ الرجل مع الرجل أزكى من صلاتِه وحدَه، وصلاتَه مع الرجلَين أزكى من صلاتِه مع الرجل، وما كَثُرَ فهو أحبُّ إلى الله تعالى».
[صحيح] - [رواه أبو داود والنسائي وأحمد] - [سنن أبي داود: 554]

Translation Needs More Review.

ਹਜ਼ਰਤ ਉਬੱਈ ਬਿਨ ਕਅਬ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ:
ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਾਡੀ ਨਾਲ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। (ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਫਲਾਂ ਆਇਆ ਸੀ?" ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਫਿਰ ਫਰਮਾਇਆ: "ਕੀ ਫਲਾਂ ਆਇਆ ਸੀ?" ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਤਦ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:« "ਇਹ ਦੋ ਨਮਾਜਾਂ (ਇਸ਼ਾ ਅਤੇ ਫਜਰ) ਮੁਨਾਫਿਕਾਂ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੇ ਘੁਟਣਿਆਂ ਰੇੰਗਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਆਉਂਦੇ।ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਦੌੜ ਪੈਂਦੇ।ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੂਜੇ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ, ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਦੋ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਇਕ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਜਮਾਅਤ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਉਤਨੀ ਹੀ ਵਧ ਕਰ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।"
[صحيح] - [رواه أبو داود والنسائي وأحمد] - [سنن أبي داود - 554]

Explanation

"ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ: 'ਕੀ ਫਲਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਡੀ ਇਹ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ?'" **ਸਹਾਬਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।"** ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ (ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ) ਫਲਾਂ (ਦੂਜੇ) ਸ਼ਖ਼ਸ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਉਹ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ؟" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਆਪ (ਸ.)ਨੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ : **"ਫਜਰ ਅਤੇ ਇਸ਼ਾ ਦੀ ਨਮਾਜ ਮੁਨਾਫਿਕਾਂ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਲਸ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਆ (ਦਿਖਾਵਾ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।"**
**"ਫਜਰ ਅਤੇ ਇਸ਼ਾ ਦੀ ਨਮਾਜ ਮੁਨਾਫਿਕਾਂ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਲਸ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਆ (ਦਿਖਾਵਾ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।"**
"ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਇਮਾਮ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਮੋਮਿਨ ਇਸ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੌੜ ਪੈਂਦੇ।" "ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨਮਾਜ਼, ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਸਵਾਬ ਅਤੇ ਅਸਰ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।" "ਅਤੇ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਮਾਜ਼ੀ ਵੱਧ ਹੋਣ, ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਪਸੰਦ ਅਤੇ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।"

Benefits from the Hadith

1. "ਇਮਾਮ ਵੱਲੋਂ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨਮਾਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜੋ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕਰਨੀ — ਇਹ ਸ਼ਰਅਨ ਜਾਇਜ਼ ਅਤੇ ਮੁਸਤਹਬ ਹੈ।"
2. "ਜਮਾਤ ਨਾਲ ਨਮਾਜ਼ ਪਾਬੰਦੀਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹਿਣਾ — ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਇਸ਼ਾ ਅਤੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ — ਇਹ ਇਮਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ।"
3. "ਇਸ਼ਾ ਅਤੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਸਵਾਬ ਵਧੇਰੇ ਹੋਣਾ — ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਮਾਜਾਂ ਲਈ ਆਉਣਾ ਨਫ਼ਸ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਬਾਦਤ 'ਤੇ ਡਟੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ — ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਜਰ ਦੂਜੀਆਂ ਨਮਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ।"
4. "ਜਮਾਤ ਨਾਲ ਨਮਾਜ਼ ਦੋ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਅਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।"
5. "ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਬਿਆਨ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵੱਲ ਪਹਿਲ ਕਰਕੇ ਆਉਣ ਦੀ ਤਰਗੀਬ ਦੇਣੀ।"
6. "ਵੱਡੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ — ਜਿਵੇਂ ਜਮਾਤ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਿਵੇਂ ਅਜਰ ਵੀ ਵਧਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।"
7. "ਨੇਕ ਅਮਲ ਆਪਣੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਵਿੱਚ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਸ਼ਰੀਅਤ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਵਧੇਰੇ ਜਾਂ ਘੱਟ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।"