بروز رسانی: بدانید که اين امت در قبرهای شان امتحان و آزمایش می شوند؛ اگر بيم آن نمی رفت که مردگان تان را دفن نکنيد، از الله می خواستم تا بخشی از عذاب قبری که می شنوم به شما نيز بشنواند.

عن أبي سعيد رضي الله عنه قال: ولم أشهده من النبي صلى الله عليه وسلم ، ولكن حدَّثنيه زيد بن ثابت، قال: بينما النبي صلى الله عليه وسلم في حائط لبني النَّجَّار، على بَغْلة له ونحن معه، إذ حادَت به فكادت تُلْقيه، وإذا أقبُر ستة أو خمسة أو أربعة -قال: كذا كان يقول الجريري- فقال: «مَن يعرف أصحاب هذه الأقبُر؟» فقال رجل: أنا، قال: فمتى مات هؤلاء؟ قال: ماتوا في الإشراك، فقال: «إن هذه الأمة تُبْتَلى في قبورها، فلولا أن لا تَدَافنوا لدعوتُ اللهَ أنْ يُسْمِعَكم من عذاب القبر الذي أسمع منه» ثم أقبل علينا بوجهه، فقال: «تعوَّذوا بالله من عذاب النار» قالوا: نعوذ بالله من عذاب النار، فقال: «تعوَّذوا بالله من عذاب القبر» قالوا: نعوذ بالله من عذاب القبر، قال: «تعوَّذوا بالله من الفتن، ما ظهر منها وما بَطَن» قالوا: نعوذ بالله من الفتن ما ظهر منها وما بَطَن، قال: «تعوَّذوا بالله من فتنة الدَّجَّال» قالوا: نعوذ بالله من فتنة الدَّجَّال.
[صحيح] - [رواه مسلم]

از ابوسعید رضی الله عنه روایت است که می گوید: من خود شاهد این حدیث از رسول الله صلی الله علیه وسلم نبودم، بلکه زید بن ثابت آن را برای من روایت کرده و گفته است: باری رسول الله صلی الله علیه وسلم سوار بر قاطرش در باغی از بنی نجار بود و ما نیز همراه ایشان بودیم. ناگهان قاطر رم کرد و نزديک بود رسول الله صلی الله علیه وسلم را بيندازد. در آنجا شش يا پنج يا چهار قبر وجود داشت. - چنانکه جریری می گوید.- رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «مَنْ يَعْرِفُ أَصْحَابَ هَذِهِ الأَقْبُرِ»: «چه کسی صاحبان اين قبرها را می شناسد؟» مردی گفت: من. فرمود: «فَمَتَى مَاتَ هَؤُلاَءِ»: «چه وقت فوت کرده اند؟». آن مرد گفت: در دوران شرک. فرمود: «إِنَّ هَذِهِ الأُمَّةَ تُبْتَلَى فِي قُبُورِهَا، فَلَوْلاَ أَنْ لاَ تَدَافَنُوا لَدَعَوْتُ اللَّهَ أَنْ يُسْمِعَكُمْ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ الَّذِي أَسْمَعُ مِنْهُ»: «بدانید که اين امت در قبرهای شان امتحان و آزمایش می شوند؛ اگر بيم آن نمی رفت که مردگان تان را دفن نکنيد، از الله می خواستم تا بخشی از عذاب قبری که می شنوم به شما نيز بشنواند». سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم چهره اش را به سوی ما برگرداند و فرمود: «تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ النَّارِ»: «از عذاب جهنم به الله پناه ببريد». صحابه گفتند: از عذاب جهنم به الله پناه می بريم. پس از آن فرمود: «تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ»: «از عذاب قبر به الله پناه ببريد». صحابه گفتند: از عذاب قبر به الله پناه می بريم. آنگاه فرمود: «تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ الْفِتَنِ، مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ»: «از فتنه های پنهان و آشکار به الله پناه ببريد». صحابه گفتند: از فتنه های پنهان و آشکار به الله پناه می بريم. سرانجام فرمود: «تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجَّالِ»: «از فتنه ی دجال به الله پناه ببريد». صحابه گفتند: از فتنه ی دجال به الله پناه می بريم.
[صحیح است] - [به روایت مسلم]

شرح

زید بن ثابت حکایت می کند که به همراه عده ای از صحابه و رسول الله صلی الله علیه وسلم در باغ یکی از قبیله های انصار به نام بنی نجار بوده است؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم بر قاطرش سوار بوده که ناگهان قاطرش از راه منحرف شده و رم می کند؛ و نزدیک است که رسول الله صلی الله علیه وسلم را بیندازد؛ در همین مکان چهار یا پنج یا شش قبر وجود دارد که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «چه کسی صاحبان این قبرها را می شناسد؟» مردی می گوید: من آنها را می شناسم؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «اگر آنها را می شناسی، چه وقت فوت کرده اند؟» وی می گوید: در دوران شرک مرده اند؛ آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «این امت در قبرهای شان امتحان و آزمایش می شوند و پس از آن در نعمت یا عذاب خواهند بود؛ اگر ترس آن نبود که دیگر مرده های تان را دفن نکنید، از الله می خواستم عذاب قبری را که می شنوم، به گوش شما برساند و شما هم بشنوید؛ اما اگر آن را بشنوید، از ترس اینکه فریاد مردگان قلب های تان را از جا بکند، یا از ترس رسوا شدن در بین نزدیکان و خویشاوندان، از دفن آنها خودداری می کردید تا کسی از وضعیت آنها آگاه نشود؛ سپس رو به اصحابش نموده و می فرماید: «از الله بخواهید که عذاب دوزخ را از شما دور بگرداند». و صحابه می گویند: از عذاب دوزخ به الله پناه می بریم. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «از الله بخواهید عذاب قبر را از شما دور بگرداند». صحابه می گویند: از اینکه گرفتار عذاب قبر شویم به الله پناه می بریم. سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «از الله بخواهید فتنه های آشکار و نهان را از شما دور بگرداند». صحابه می گویند: از فتنه های آشکار و نهان به الله پناه می بریم. آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «از الله بخواهید فتنه ی مسیح دجال را از شما دور بگرداند». که بزرگترین فتنه ها می باشد و به کفر می انجامد که عاقبتی جز عذاب همیشگی در دوزخ ندارد؛ صحابه می گویند: به الله پناه می بریم از فتنه ی دجال.