بروز رسانی: آنان قومى هستند هرگاه بندهٔ صالحى يا مرد نیکوکاری در ميان آنان وفات كند، بر روى قبر وى مسجدى بنا ‌می‌کنند

عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المؤمنين رضي الله عنها:
أَنَّ أُمَّ سَلَمَةَ ذَكَرَتْ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَنِيسَةً رَأَتْهَا بِأَرْضِ الْحَبَشَةِ، يُقَالُ لَهَا مَارِيَةُ، فَذَكَرَتْ لَهُ مَا رَأَتْ فِيهَا مِنَ الصُّوَرِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أُولَئِكَ قَوْمٌ إِذَا مَاتَ فِيهِمُ الْعَبْدُ الصَّالِحُ، أَوِ الرَّجُلُ الصَّالِحُ، بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا، وَصَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّوَرَ، أُولَئِكَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللهِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 434]

از مادر مؤمنان عایشه ـ رضی الله عنها ـ روایت است که:
اُمّ سلمه به رسول خدا ـ صلى الله عليه وسلم ـ درباره کلیسایی که در سرزمین حبشه دیده بود و به آن «ماریا» گفته می‌شد، یاد کرد. او آنچه را که در آن کلیسا از تصاویر دیده بود، براى ايشان يادآور شد. پس رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ فرمودند: «أُولَئِكَ قَوْمٌ إِذَا مَاتَ فِيهِمُ الْعَبْدُ الصَّالِحُ، أَوِ الرَّجُلُ الصَّالِحُ، بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا، وَصَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّوَرَ، أُولَئِكَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللهِ»: «آنان قومى هستند هرگاه بندهٔ صالحى يا مرد نیکوکاری در ميان آنان وفات كند، بر روى قبر وى مسجدى بنا ‌می‌کنند و در آن اين تصويرها را ایجاد می‌کنند، آنان بدترين مردمان نزد الله هستند».
[صحیح است] - [متفق علیه] - [صحيح البخاري - 434]

شرح

ام المؤمنین ام سَلَمه ـ رضی الله عنها ـ برای پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بازگو می‌کند که وقتی در سرزمین حبشه بوده است، کلیسایی را دیده که به آن ماریه می‌گفتند و در آن تصاویر و نقش و نگارها و تمثال‌هایی بوده است؛ و از روی تعجب و شگفت‌زدگی این مساله را بازگو می‌کند. پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ به بیان اسباب ایجاد این تصاویر می‌پردازد و می‌فرماید: کسانی که ذکر نمودی، چنین بودند که اگر شخص صالحی در میان‌شان می‌مرد، بر قبر او مسجدی (عبادتگاهی) می‌ساختند و در آن نماز می‌گزاردند و آن تصاویر را ایجاد می‌کردند. و بیان داشتند که انجام دهندهٔ چنین کاری بدترین مردم نزد الله تعالی است؛ زیرا کارش به شرک می‌انجامد.

از نکات این حدیث

1. تحریم مسجد ساختن بر قبور یا نماز خواندن به سوی قبر یا دفن مردگان در مساجد، تا مانعی در مسیر ارتکاب شرک باشد.
2. ساختن مساجد بر روی قبور و نصب تصاویر در آن، از کارهای یهودیان و نصرانیان است و کسی که چنین کند، خود را شبیه آنان ساخته است.
3. تحریم قرار دادن تصاویر موجودات ذی روح.
4. کسی که بر قبر مسجدی بسازد و در آن تصاویری قرار دهد، از بدترین خلقِ الله تعالی است.
5. حمایت کامل شریعت از توحید با جلوگیری از همهٔ وسائلی که ممکن است به شرک منجر شود.
6. نهی از غلو در صالحان؛ زیرا سبب گرفتار شدن به شرک است.