–{ਸੁੰਮਾ ਲਤੁਸਅਲੁੰਨਾ ਯੌਮਇਜ਼ਿਨ ਅਨਿਨਾਈਮ}{ਫਿਰ ਉਸ ਦਿਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿਅਮਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇਗਾ} ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਉਣਗੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀਆਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪੂਰਖ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣੇ, ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਲਿਖੋ! ਉਸ ਜ਼ਾਤ ਦੀ ਕਸਮ ਜਿਸ ਦੇ ਹਾਥ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਸਿਰਫ ਸੱਚ ਹੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਆਇਆ, ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿਦਰ (ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਪੱਤੇ) ਨਾਲ ਗਰੁਤਸਲ (ਪੂਰਾ ਧੋਣ) ਕਰਾਂ। ਲੋਕੋ! ਮੈਂ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਪੀਰਵੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਨਮਾਜ ਸਿੱਖੋ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਅਜ਼ਾਨ ਸੁਣੋ, ਤਾਂ ਮੁਅੱਜ਼ਿਨ ਦੇ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦੁਹਰਾਓ। ਲੋਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੇ ਉਹ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਿਯਾਮਤ ਆਵੇਗੀ ਜਦ ਉਹ ਜਿੰਦਾ ਹੋਣਗੇ, ਅਤੇ ਉਹ ਜੋ ਕਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਂਦੇ ਹਨ। —ਤਾਂ ਅੱਲ੍ਹਾ ਉਸ ਨੂੰ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰੇਗਾ, ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੇ ਅਮਲ ਜਿਹੇ ਵੀ ਹੋਣ। ਅੱਲਾਹ ਅਜ਼ਜ਼ ਵ ਜੱਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਕਸਮ ਖਾਣ ਤੋਂ ਮਨਾਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਆਮਤ ਦਾ ਦਿਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ ਜਦ ਤੱਕ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੂਜੇ ਆਦਮੀ ਦੀ ਕਬਰ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਨਾ ਲੰਘੇ ਅਤੇ ਆਖੇ ਕ਼ਿਆਮਤ ਉਸ ਸਮਾਂ ਤਕ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਦ ਤਕ਼ ਸਮਾਂ ਨੇੜਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਜੇ ਕੋਈ ਮਨ ਬਨਾਕੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਝੂਠ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਸਥਾਨ ਜ਼ਰੂਰ ਅੱਗ ਦੇ ਕੋਠੇ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ। ।ਅਸੀਂ ਅਰਜ਼ ਕੀਤਾ: "ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਸਰਦਾਰ ਹੋ",ਉਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਸਰਦਾਰ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਅੱਲਾਹ ਹੈ"।ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ: "ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਫਜ਼ੀਲਤ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਜ਼ਮਤ ਵਾਲੇ ਹੋ", ਉਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਰਹਿਣ ਦੋ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਹੀ ਕਹੋ, ਸ਼ੈਤਾਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੱਦ ਤੋਂ ਨਾ ਲੰਘਾ ਦੇ। ਹੈ ਚਾਚਾ, ਕਹਿ ਦੇ 'ਲਾ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲੱਲਾਹ' ਇਹ ਕਲਮਾ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਕੋਲ ਦਲੀਲ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਅਨਸਾਰ ਬਾਰੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ ਅਤੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਵਾਂਗ ਵਜ਼ੂ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ। ਮੈਂ ਅਤੇ ਨਬੀ ﷺ ਇੱਕ ਹੀ ਬਰਤਨ ਤੋਂ ਗੁਸਲ ਕਰਦੇ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੋਹਾਂ ਉੱਤੇ ਜਨਾਬਤ ਹੋਵੇ,ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਮੈਂ ਚਾਦਰ ਬੰਨ੍ਹ ਲਵਾਂ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਹਾਈਜਾ (ਮਹਾਵਾਰੀ) ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨਾਲ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ: “ਮੈਂ ਗਵਾਹੀ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ਹਨ,ਨਮਾਜ ਕਾਇਮ ਰੱਖਾਂਗਾ, ਜਕਾਤ ਅਦਾ ਕਰਾਂਗਾ, ਹਾਕਮ ਦੀ ਸੁਣਾਂਗਾ ਅਤੇ ਪਾਲਣਾ ਕਰਾਂਗਾ,ਅਤੇ ਹਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲਈ ਖ਼ੈਰਖਾਹੀ ਕਰਾਂਗਾ।” “ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਡਰੋ,ਆਪਣੀਆਂ ਪੰਜ ਵਕਤ ਦੀਆਂ ਨਮਾਜਾਂ ਅਦਾ ਕਰੋ,ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰਖੋ,ਆਪਣੇ ਮਾਲ ਦੀ ਜਕਾਤ ਦਿਓ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹਾਕਮ ਦੀ ਆਤਾਤ ਕਰੋ —ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਦੀ ਜੰਨਤ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਿਲ ਹੋ ਜਾਓਗੇ।” “ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕੰਮ ਦੱਸੋ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੈਂ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਵਾਂ।”ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿਕ ਨਾ ਕਰੇ,ਪੰਜ ਵਕਤ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਕਾਇਮ ਕਰ,ਫਰਜ਼ ਦੀ ਜਕਾਤ ਅਦਾ ਕਰ, ਅਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਬੇਅਤ ਕਰਾਂ?" ਨਬੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: "ਇਹ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰੋ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਸਾਥ ਨਾ ਦਿਓ (ਸ਼ਿਰਕ ਨਾ ਕਰੋ), ਪੰਜ ਵਾਰੀ ਨਮਾਜ਼ ਕਾਇਮ ਕਰੋ, ਅਗਿਆਕਾਰ ਬਣੋ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕਦੇ ਮਦਦ ਨਾ ਮੰਗੋ। ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਅਦਾਅ ਕਰਨਾ, ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਅਕੇਲੇ ਪੜ੍ਹੀ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਈੱਕੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਰਜਿਆਂ ਤੱਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੁਮਿਨ ਦੇ ਤਰਾਜੂ ਵਿਚ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਚੀਜ਼ ਚੰਗਾ ਅਖਲਾਕ ਹੋਏਗਾ, ਅਤੇ ਬੇਸ਼ਕ ਅੱਲਾਹ ਬਦਜ਼ਬਾਨ ਤੇ ਬੇਸ਼ਰਮ (ਬਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ) ਨਾਲ ਨਫਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਰਥ: ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ (ਅਲੈਹਿਸ ਸਲਾਮ) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਬੇਸ਼ਕ ਤੂੰ ਬੜੀ ਤਾਰੀਫ਼ਾਂ ਵਾਲਾ, ؟ । ਤੇ ਜਿਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਉਹੀ ਰਵਾਇਤ ਫਾਲੋ ਕਰੋਂਗੇ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਕਿਸੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮਾਸ਼ਾ ਅੱਲਾਹ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ।" ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਿਰ ਕਿਹਾ:"ਕੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸਾਥੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਕਹੋ: 'ਮਾਸ਼ਾ ਅੱਲਾਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੈ।' ਕਹੋ: ਲਾ ਇਲਾ ਕੱਲਾ ਇੱਲੱਲਾਹੁ ਵਹਦਹੁ ਲਾ ਸ਼ਰੀਕ ਲਹੁ, ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰੁ ਕਬੀਰਾਂ, ਵਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਕਸੀਰਾਂ, ਸੂਭਾਨੱਲਾਹਿ ਰੱਬਿੱਲਾ'ਲਾਮੀਨ, ਲਾ ਹੌਲਾ ਵਲਾ ਕੁਵੱਤਾ ਇੱਲਾ ਬਿੱਲਾਹਿੱਲਜ਼ੀਜ਼ਿੱਲਹਕੀਮ। ਮੁਮਿਨ ਜੋ ਕੁਰਆਨ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਉਤਰਜ (ਇਕ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਫਲ) ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵੀ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਵੀ ਚੰਗਾ। ਮੁਮਿਨ ਜੋ ਕੁਰਆਨ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ, ਉਹ ਖਜੂਰ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਪਰ ਸਵਾਦ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਫਰਜ਼ ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਦ, ਉਹ ਤਿੰਨ ਤਿੰਨੱਤੀ ਤਸਬੀਹਾਂ, ਤਿੰਨ ਤਿੰਨੱਤੀ ਤਹਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਤਿੰਨੱਤੀ ਤਕਬੀਰਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਦੇ ਨਾਿਚਹੋਂਦੇ ਨਹੀਂ। ਬੇਅਦਬੀ ਨਾਲ ਬੰਦਾ ਮੈਨੂੰ ਝੂਠਾ ਠਹਿਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਉਹਦਾ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਗਾਲੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਉਹਦਾ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ। ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਅੱਗ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ: ਇੱਕ ਗਰੁੱਪ ਜਿਸ ਕੋਲ ਸੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਗਾਂ ਦੀ ਪੂੰਝ ਵਾਂਗ ਲੰਬੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਜੋ ਕਪੜੇ ਪਹਿਨੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਨੰਗੀਆਂ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਤਹਾਰਤ (ਪਾਕੀ) ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਕੁਦਰਤੀਂ ਰੰਗਤ ਜਾਂ ਪੀਲਾਪਣ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੇਠ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਸੀ (ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੈਜ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਸਨ)। ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਤੇਰੀ ਹੈਜ਼ ਰੁਕਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰੁਕਿ ਰਹਿਣਾ, ਫਿਰ ਗੁਸਲ ਕਰ ਲੈ। ਜੁਮੇ ਦੇ ਦਿਨ ਗੁਸਲ ਕਰਨਾ ਹਰ ਉਸ ਮੁਹਤਲਿਮ (ਜੋ ਨਿੱਜਲ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ) ਤੇ ਫਰਜ਼ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੂੰਹ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਜੇ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ਬੂ ਛੂਹਣਾ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ।"ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:"ਜਦੋਂ ਰਮਜ਼ਾਨ ਆਵੇ ਤਾਂ ਉਮਰਾਹ ਕਰ। ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਮਰਾਹ ਹੱਜ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜਿਹਾਦ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਮਲ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਵੀ ਜਿਹਾਦ ਨਾ ਕਰੀਏ?" ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨਹੀਂ, ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਜਿਹਾਦ — ਮਕਬੂਲ ਹੱਜ (ਹੱਜ ਮਬਰੂਰ) ਹੈ।" (ਬੁਖਾਰੀ, ਮੁਸਲਿਮ) ਜੋ ਕੋਈ ਇਸ ਲਈ ਲੜੇ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਕਲਿਮਾ ਬੁਲੰਦ ਹੋਵੇ, ਉਹੀ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾ ਕੇ ਕਸਮ ਨਹੀਂ ਚੁਕਾਈ,ਪਰ ਜਬਰਾਈਲ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਪਣੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਧਾਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਤਾਰ ਨੂੰ ਸਧਾਰਨਾ ਨਮਾਜ ਦੀ ਕਮਾਲੀਅਤ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ਕੋਈ ਮੋਮਿਨ ਮੋਮਿਨਾ ਨੂੰ ਤਿਆਗਦਾ ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੂ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨਾਲ ਸੀ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਕੌਮ ਦੇ ਸੂਬਾਤੇ 'ਤੇ ਰੁਕੇ, ਉਹ ਖੜੇ ਹੋਏ, ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਜਾਲ ਬਾਰੇ ਉਹ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨਬੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੱਸੀ? ਦੱਜਾਲ ਇਕ ਅੰਦਾ ਹੈ (ਇੱਕ ਅੱਖ ਵਾਲਾ ਹੈ), ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੰਨਤ ਅਤੇ ਨਰਕ ਦੇ ਜਲਵੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਜੋ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜੰਨਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਨਰਕ ਹੈ।، ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਬਨ ਮਾਲਿਕ ਇਬਨ ਬੁਹੈਨਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦਿਨਾਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਘਰਦਾਰਾਂ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਸਵਾਰੀ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਨਾਬਤ (ਜਿਸਮਾਨੀ ਨਾਪਾਕੀ) ਤੋਂ ਗੁਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ: ਤੁਸੀਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਰਸਮੋ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕਰੋਗੇ, ਹੱਥ ਕਰੀ ਹੱਥ, ਬਾਹ ਕਰੀ ਬਾਹ, ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ (ਰੋਗ) ਨਹੀਂ ਫੈਲਦੀ, ਨਾ ਕੋਈ ਅਣਚਾਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਕੋਈ ਜਿਨ-ਟੋਨਾ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ, ਅਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਅਜੀਬ-ਗੁਲਾਬੀ ਸੁਰ (ਸੁਪਰਣੀ ਤਰੰਗ), ਅਤੇ ਕਟਾਚੀ ਤੋਂ ਭੱਜੋ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਭੱਜਦੇ ਹੋ। ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਜ਼ਾਲਿਮ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਨੂੰ (ਜ਼ੁਲਮ ਤੋਂ) ਨਹੀਂ ਰੋਕਦੇ, ਤਾਂ ਕ਼ਰੀਬ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਅਜ਼ਾਬ ਨਾਲ ਘੇਰ ਲਵੇ। ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ। ਜ਼ਲੀਲ ਹੋਇਆ, ਫਿਰ ਜ਼ਲੀਲ ਹੋਇਆ, ਫਿਰ ਜ਼ਲੀਲ ਹੋਇਆ»। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: ਕੌਣ, ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ؟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੁੱਢੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ»। ਅੱਗੇ ਨਿਕਲ ਗਏ ਹਨ ਮੁਫ਼ਰਿਦੂਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਦੋਂ ਕਬਰ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਗਜ਼ਵਾ (ਜੰਗ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਮਰੀ ਹੋਈ ਮਿਲੀ, ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺਨੇ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਤਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ (ਮਤਲਬ ਇਹ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਗਲਤ ਸਮਝਦੇ ਸਨ)। ਨੇ ਨਜ਼ਰ (ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਵਚਨ ਵਜੋਂ ਜਪਣਾ) ਤੋਂ ਮਨਾਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਮਾਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਪਹਿਨਿਆ, ਉਹ ਆਖਿਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਹਿਨੇਗਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਜਿਹਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਾਲਮ ਹਾਕਿਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਨਸਾਫ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵ ਸੱਲਮ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ: (ਕਿਯਾਮਤ) ਕਦੋਂ ਆਵੇਗੀ?" ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵ ਸੱਲਮ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਲਾਹ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲੱਲਾਹ" ਵੈਲੁਨ ਲਿਲਅਰਬਿ ਮਿਨ ਸ਼ਰ੍ਰਿਨ ਕਦਿ ਅਕ਼ਤ਼ਰਬ — ਅਰਬਾਂ ਲਈ ਹਲਾਕਤ ਹੈ ਉਸ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਜੋ ਨੇੜੇ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਯਾਜੂਜ ਮਾਜੂਜ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਵਿਚੋਂ ਇਨਾ ਜਿਹਾ (ਸੁਰਾਖ਼) ਖੁਲ ਗਿਆ ਹੈ ਨਬੀﷺ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸ਼ਰਮਿੱਲੇ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਈ ਕੁੜੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਕੁਝ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਵੇਖ ਲੈਂਦੇ। ਜੋ ਇਨਸਾਨ ਦਿਲੋਂ ਸਚਾਈ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਸ਼ਹਾਦਤ (ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦੀ ਮੌਤ) ਦੀ ਦੁਆ ਮੰਗੇ, ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਦਰਜਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਛੌਣੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਮਰੇ। ਇਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕ਼ਯਾਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਲਿਆ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਦੀ ਜੇਬਾਂ ਢਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਵੇਂ ਗਧਾ ਪਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਇਹ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਹੈ ਜੋ ਸੱਤਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਹੁਣ ਇਹ ਅੱਗ ਦੇ ਤਹਿਤਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵੱਲ ਡਿਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੋ ਕੋਈ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਜਿਹਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਜਾਹਿਦ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੇ ਆਪ ਜਿਹਾਦ ਕੀਤਾ। ਅਤੇ ਜੋ ਕੋਈ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲੇ ਮੁਜਾਹਿਦ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਸਦੇ ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨਾਲ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੇ ਵੀ ਜਿਹਾਦ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਰਮੀ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਉਹ ਭਲਾਈ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਨੇ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਜੁਮਾ (ਦੀ ਨਮਾਜ਼) ਵਾਸਤੇ ਆਇਆ, ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਜੁਮੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਜੁਮੇ ਤੱਕ ਦੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ — ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮੁਆਫੀ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਜਿਸ ਨੇ (ਖੁਤਬੇ ਦੌਰਾਨ) ਕঙ্কਰ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਇਆ, ਉਸ ਨੇ ਬੇਮਤਲਬ ਗੱਲ ਕੀਤੀ (ਯਾਨੀ ਖੁਤਬਾ ਸੁਣਣ ਦੀ ਆਹਮੀਅਤ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ)। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਕਰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਜਿਬਰੀਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਸਮ ਖਾ ਕੇ ਕਿਹਾ: «ਵੱਲਾਤਿ ਤੇ ਅਲ-ਉੱਜ਼ਾ», ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ: «ਲਾਹਿ ਇਲਾ:ਹਾ ਇੱਲੱਲਾਹ». ਅਤੇ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: «ਆਵੋ, ਸੱਟਾ ਖੇਡੀਏ», ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦਾਨ ਕਰੇ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਦਿਵਾਲੀਆ ਕੌਣ ਹੈ?"؟ ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦੱਸਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੰਗ ਰਹੇ ਹੋ? ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਬਿਸਤਰਾ ਲੈਕੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਲੈਟੋ, ਤਾਂ ਤਿਰਤਾਲੀ (33) ਵਾਰੀ ਤਸਬੀਹ (ਸੁਭਾਨੱਲਾਹ), ਤਿਰਤਾਲੀ ਵਾਰੀ ਤਹਿਮੀਦ (ਅਲਹਮਦੁੱਲਿੱਲਾਹ) ਅਤੇ ਚੌਂਤੀ (34) ਵਾਰੀ ਤਕਬੀਰ (ਅੱਲਾ ਹੁਅ ਅਕਬਰ) ਕਹੋ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਐਸਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਿ ਖੁਦਾ ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰੇ, ਜਿਸ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜੋ ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਹਦੀਸ ਬਿਆਨ ਕਰੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਝੂਠ ਸਮਝਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਦੋ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਦੁਆ ਪੜ੍ਹਦੇ ਅਲਲਾਹ ਤਆਲਾ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੋਜ਼ਖ਼ੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਹਲਕਾ ਅਜ਼ਾਬ ਪਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨੂੰ ਫਰਮਾਏਗਾ ਅਲਲਾਹ ਤਆਲਾ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਮুসਲਮਾਨ ਜੋ ਵੁਜ਼ੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਵੁਜ਼ੂ ਚੰਗਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਖੜਾ ਹੋ ਕੇ ਦੋ ਰਕਅਤ ਨਮਾਜ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਕੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਫਰਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਬਗਾਵਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬਾਪਾਂ ਦੀਆਂ ਕਸਮਾਂ ਨਾ ਖਾਓ। **"ਮਰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਤਾਰਾਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋਣ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੀਆਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹੋਣ। ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਤਾਰਾਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਆਖ਼ਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੀਆਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋਣ।"** ** ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਾਡੀ ਨਾਲ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। (ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਫਲਾਂ ਆਇਆ ਸੀ?" ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਫਿਰ ਫਰਮਾਇਆ: "ਕੀ ਫਲਾਂ ਆਇਆ ਸੀ?" ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ।" ਤਦ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@« **"ਇਹ ਦੋ ਨਮਾਜਾਂ (ਇਸ਼ਾ ਅਤੇ ਫਜਰ) ਮੁਨਾਫਿਕਾਂ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੇ ਘੁਟਣਿਆਂ ਰੇੰਗਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਆਉਂਦੇ।ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਜਾਣ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਦੌੜ ਪੈਂਦੇ।ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੂਜੇ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ, ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਦੋ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਇਕ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਜਮਾਅਤ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਉਤਨੀ ਹੀ ਵਧ ਕਰ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।"** ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ! ਸਾਡ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਦਕਾ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?ਉਹ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਪਾਣੀ»।ਸਾਡ ਨੇ ਇਕ ਕੂਆਂ ਖੋਦਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: ਇਹ ਸਦਕਾ ਸਾਡੀ ਮਾਤਾ ਲਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ: "ਹੇ ਅੱਬਾਸ, ਹੇ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਮਾਮਾ, ਦੁਨੀਆ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਅਫੀਅਤ ਮੰਗ। ਇਹ ਦੋਵਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮੇਰੀ ਉੱਮਤ ਦੇ ਮਰਦਾਂ 'ਤੇ ਹਰਾਮ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਹਰ ਉਸ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਜੋ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ (ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੇਰ, ਬਘੀਰਾ ਆਦਿ) ਅਤੇ ਹਰ ਉਸ ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਜੋ पंजੇ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ (ਜਿਵੇਂ ਬਾਜ਼, ਗਿੱਧ ਆਦਿ) ਖਾਣ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ। ਅਲਲਾਹ ਨੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਹਨੇ ਵੀ ਨਬੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਉੱਮਤ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ, ਉਸ ਨਬੀ ਦੇ ਉੱਮਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਨਤ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਪੰਜ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਇਕ ਆਦਮੀ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗਾ: “ਆਪ ਦਾ ਕੀ ਖ਼ਿਆਲ ਹੈ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਜੋ ਜਿਹਾਦ ‘ਚ ਸਿਰਫ਼ ਅਜਰ (ਸਵਾਬ) ਅਤੇ ਸ਼ੋਹਰਤ (ਨਾਂ) ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਕਲੇ, ਉਸ ਲਈ ਕੀ ਹੈ?”ਤਾਂ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **“ਉਸ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ।”** ਉਸ ਨੇ ਇਹੀ ਗੱਲ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੋਹਰਾਈ, ਅਤੇ ਹਰ ਵਾਰੀ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **“ਉਸ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ।”** ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@ **“ਨਿਸ਼ਚਤ ਹੀ ਅੱਲਾਹ ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਅਮਲ ਕਬੂਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖ਼ਾਲਿਸ ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਲਈ ਹੋ ਅਤੇ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦਾ ਚਿਹਰਾ (ਰਜ਼ਾਮੰਦੀ) ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਨੀyyat ਹੋ।”** ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰੇ। ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਰੱਖਤ, ਕੰਧ ਜਾਂ ਪੱਥਰ ਆਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਿਲੇ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸੋਵੇ ਤਾਂ ਸ਼ੈਤਾਨ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤਿੰਨ ਗੰਢ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਗੰਢ ਦੇ ਮਾਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਰਾਤ ਲੰਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਤ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। \ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖੋ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਇਫ਼ਤਾਰ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਬੱਦਲੀ ਛਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਓ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਨਾ ਕਰ, ਜੇ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਤੇਰੇ ਵਰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਉਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਜੋ ਉਹ ਸੀ ਉਸ ਕਲਮੇ ਨੂੰ ਆਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ। ਮੈਂ ਇਹ ਝੰਡਾ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੇਵਾਂਗਾ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਰਸੂਲ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅੱਲਾਹ ਫਤਿਹ ਕਰੇਗਾ। ਸੁਣੋ ਅਤੇ ਅਜ੍ਹੋ!ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਉਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਉਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢਣਾ ਫਾਸਿਕੀ (ਬਦਚਲਣੀ) ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕਰਨਾ ਕੁਫ਼ਰ ਹੈ। **ਤੁਸੀਂ ਯਹੂਦੀਆਂ ਜਾਂ ਇਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਮਿਲੋ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੰਗ ਹਿੱਸੇ ਵੱਲ ਮਜਬੂਰ ਕਰੋ।** ਜੋ ਆਪਣੇ ਗੱਲਿਆਂ ਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰੇ, ਆਪਣੀਆਂ ਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਫਾੜੇ, ਅਤੇ ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਵਾਲੀਆਂ ਬੇਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਾਡਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਵੀ ਜੁਮ੍ਹੇ (ਦੀ ਨਮਾਜ਼) ਵਾਸਤੇ ਆਵੇ, ਉਹ ਗੁਸਲ ਕਰ ਲਵੇ। ਕਰਕਸ਼ (ਕਿਰਾਏਲੂ) ਉਹ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੇਰਾ ਜਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਪਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ। ਜੋ ਕੋਈ ਸਵੇਰੇ ਜਾਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਠਾਂਵ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਰ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਜਾਂ ਸ਼ਾਮ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। **"ਹੇ ਮੇਰੇ ਰੱਬ! ਮੇਰੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ, ਜਿਹਲਤਾਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਤੀ ਨੂੰ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇ, ਜੋ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਬਿਹਤਰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ।ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੇਰੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ, ਜਾਣ-ਬੂਝ ਕੇ ਕੀਤੀਆਂ ਚੁਕਾਂ, ਜਿਹਲਤਾਂ ਅਤੇ ਹਲਕੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੈ।ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਰਾਂਗਾ, ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਰਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਖੁੱਲ ਕੇ ਕੀਤਾ, ਸਭ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇ।ਤੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਾ ਹੈਂ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਲਾ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਹਰ ਚੀਜ਼ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।"** ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਪਨਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ —ਤੇਰੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਹੋਈ ਨੇਮਤ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ,ਤੇਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਆਫ਼ੀਅਤ (ਸਿਹਤ, ਸੁਖ-ਸਮਾਧਾਨ) ਦੇ ਬਦਲ ਜਾਣ ਤੋਂ, ਅਚਾਨਕ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਤੇਰੀ ਸਜ਼ਾ ਤੋਂ,ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਤੋਂ। ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ,ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ,ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ (ਮੇਰੇ ਦੁੱਖ ਤੇ ਹੱਸਣ) ਤੋਂ ਤੇਰੀ ਪਨਾਹ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਕੋਈ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼) ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਅਸਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼) ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਦੇ ਭੀ ਦੋਜ਼ਖ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਜ਼ਰਤ ਅਲੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਫਰਮਾਇਆ: "ਕਹੋ: 'ਅਲਲਾ੍ਹੁਮਮ ਅਿਹਦਿਨੀ ਵ ਸੱਦਦਨੀ' (ਅਰਥਾਤ: ਏ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ ਦੇ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਠੀਕ ਰਸਤੇ ਤੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖ)। ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ 'ਹਿਦਾਇਤ' ਨਾਲ ਮੁਰਾਦ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ 'ਸਦਾਦ' ਨਾਲ ਮੁਰਾਦ ਤੀਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਧਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ। ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਜਿਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਰਦ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਰੱਖ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਕਹਿ: ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ।ਫਿਰ ਸੱਤ ਵਾਰੀ ਕਹਿ:ਅਊਜ਼ੁ ਬਿੱਲਾਹੀ ਵਕੁਦਰਤਿਹੀ ਮਿਨ ਸ਼ੱਰਿ ਮਾ ਅਜਿਦੁ ਵਅੁਹਾਯਿਰੁ(ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕੂਦਰਤ ਦੀ ਪਨਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਉਸ ਬੁਰੇ ਤੋਂ ਜੋ ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਿਸ ਤੋਂ ਮੈਂ ਡਰਦਾ ਹਾਂ) ਜੋ ਕੋਈ ਮੈਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਵਾਪਸ ਲੌਟਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਸਲਾਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇ ਸਕਾਂ। ਇੱਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰੇਗਾ: ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਮਿਲੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹੋਗੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਬੀਮਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਮਿਲੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹੋਗੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਰੋਗੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਮਿਲੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਰਹੋਗੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਬੁੱਢੇ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਮਿਲੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਨੰਦ ਮਾਣੋਗੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਦੁੱਖੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ» — ਇਹੀ ਅਲਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦਾ ਫ਼ਰਮਾਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੁਦੂ ਕਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੁੱਤਿਆਂ (ਖੁਫ਼ਾਂ) ਨੂੰ ਪਾ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ਨਾਜ਼ਤ (ਮਸਹ) ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਉਤਾਰੇ, ਜੇਕਰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਸਿਵਾਏ ਜਨਾਬਤ (ਹੈਠਲੀ ਗੰਦੀ) ਤੋਂ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਸਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਹਵਾਤਾਂ (ਹਲਕ ਦੀ ਹੱਡੀ) ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ, ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। “ਜੋ ਕੋਈ ਦੋ ਨੌਕਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ ਤਾਂ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਹ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇੱਕਠੇ ਆਵਾਂਗੇ,” ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਗੁਠੇ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ। **ਜਦੋਂ ਜੰਨਤੀਆਂ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ**, ਅਲੱਲਾਹ ਤਬਾਰਕ ਵਤਾ'ਆਲਾ ਪੁੱਛੇਗਾ:؟* **"ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਕੁਝ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਜੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਦੇਵਾਂ?"**ਉਹ ਕਹਿਣਗੇ:**"ਕੀ ਤੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਸੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ?ਕੀ ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ?ਕੀ ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਦੋਜ਼ਖ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਨਹੀਂ?"**ਤਦ ਅਲੱਲਾਹ ਪਰਦੇ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇਵੇਗਾ,ਅਤੇ ਜੰਨਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ **ਅਲੱਲਾਹ ਦੀ ਜਮਾਲ ਵਾਲੀ ਜਾਤ ਦੀ ਦੀਦਾਰ ਮਿਲੇਗੀ।**ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇਮਤ ਨੂੰ ਇਤਨਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ ਜਿੰਨਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਨੂੰ।** ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇ, ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਅਦਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਸ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਦੱਸੇ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕੋਈ ਐਸਾ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਉਹ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰ ਤੋਂ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪਨਾਹ ਮੰਗੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾ ਦੱਸੇ, ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਹਰ ਸਵੇਰੇ ਦੋ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਊਤਰਦੇ ਹਨ, ਇਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: ‘ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਖਰਚ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਬਦਲ (ਰਿਜ਼ਕ) ਦੇ’, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: ‘ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਜੋ ਬੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ।’ ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂ? ਉਹ ਸਾਰੇ ਨਿਮਰ ਤੇ ਮਜ਼ਲੂਮ ਹਨ, ਜੇ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਕਸਮ ਖਾਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੱਕੀ ਨਿਭਾਵਣਗੇ। ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋਜ਼ਖ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂ? ਉਹ ਸਾਰੇ ਜਬਰਦਸਤ, ਗੁੱਸੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਅਹੰਕਾਰ ਵਾਲੇ ਹਨ»। ਮੈਂ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਗੱਲ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਇਹ ਬੰਦਾ ਉਹ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜੋ ਗੁੱਸਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਜੇ ਉਹ ਕਹੇ: ਅਉਜ਼ੁ ਬਿੱਲਾਹਿ ਮਿਨਸ਼ ਸ਼ੈਤਾਨਿ “ਚੰਗਾ ਸੁਪਨਾ ਅੱਲਾਹ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਰਾਉਣਾ ਸੁਪਨਾ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਐਸਾ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖੇ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਡਰ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਥੁੱਕੇ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪਨਾਹ ਮੰਗੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰ ਤੋਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੁਪਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ।” ਮੈਂ ਅਰਜ਼ ਕੀਤਾ: "ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਨਜਾਤ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੇਗੀ?" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ‘ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਗੁਮਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। **ਮੈਂ ਆਈਸ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਸੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਨਬੀ ﷺ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਸਿਵਾਕ ਨਾਲ।"** ਜੋ ਕੋਈ بندਾ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਓਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ (ਉਸ ਦੀ ਲੁਕਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ), ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਸ ਦੀ ਓਟ ਲਏਗਾ। **"ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਨਾ ਰੱਖੇ।"** ‘ਜੇ ਤੂੰ ਐਸਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਰਹੀਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਹਾਇਕ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤੱਕ ਤੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।’ ਜੋ ਬੰਦਾ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਕਾਰਨ ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਰ ਧੂੜ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਛੂ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗੀ। ਕੋਈ ਭੀ ਕੌਮ (ਜਮਾਤ/ਟੋਲੀ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਮਜਲਸ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਠਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਓਥੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਐਸੇ ਉਠਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਗਧੇ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਉੱਠੇ ਹੋਣ, ਅਤੇ ਉਹ ਮਜਲਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਖ਼ਿਰਤ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦਾ ਸਬਬ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਜਿੰਦੜੀ ਅਤੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਦਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਰਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਰੌਣਕ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਖੁਲਣਾ ਹੈ।» ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਜੋ ਕੋਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋਏ ਮਜ਼ਰੂਰ ਦਾ ਬੋਝ ਹਟਾਏ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇ। ਅੱਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹਲਕੇ ਅਜ਼ਾਬ ਵਾਲਾ ਉਹ ਬੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਗ ਦੇ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਅਤੇ ਚਪਲੇ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਰਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਜਿਵੇਂ ਉਬਾਲਦੇ ਬਰਤਨ ਵਾਂਗ ਫੁਟਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਾ ਅਜ਼ਾਬ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਉਸਦਾ ਅਜ਼ਾਬ ਸਭ ਤੋਂ ਹਲਕਾ ਹੈ। ਇਮਾਨਦਾਰ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ (ਅਤਿ ਸ਼ਾਨ ਵਾਲੇ) ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਲਿਆਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੇ ਹਾਰ ਮੰਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਰਬ ਦੇ ਟਾਪੂ ‘ਤੇ ਨਮਾਜ਼ੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਜਣਗੇ, ਪਰ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫੈਰ-ਫਸਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਕਪੜਾ ਪਾ ਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਨਾ ਪੜ੍ਹੇ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦਾ ਦੋਹਾਂ ਕਾਂਧਾਂ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਸੱਜਦਾ ਕਰੇ, ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਰੱਖ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਹਨੀਆਂ ਉੱਥਾ ਕਰ»। ਮੈਂ ਨਬੀ ﷺ ਨਾਲ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹੀ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਸੀ: «ਅੱਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ ਵ ਰਾਹਮਤੁੱਲਾਹਿ ਵ ਬਰਕਾਤੁਹੁ»، ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਸੀ: «ਅੱਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ ਵ ਰਾਹਮਤੁੱਲਾਹਿ»। ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੂ ਅਲੈਹਿ ਵੱਸੱਲਮ ਨੇ ਅਬੂ ਬਕਰ ਅਤੇ ਉਮਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: "ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਹਨ, ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਸਿਵਾਏ ਨਬੀਆਂ ਅਤੇ ਰਸੂਲਾਂ ਦੇ। (ਹਸਨ ਅਤੇ ਹੁਸੈਨ ਜੰਨਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਿਰਮੌਰੇ ਹਨ۔) ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਜੁਹਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਰ ਰਕਅਤਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਰਕਅਤਾਂ ਪਾਬੰਦੀ ਨਾਲ ਅਦਾ ਕਰੇ, ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋਜ਼ਖ ਦੀ ਅੱਗ 'ਤੇ ਹਰਾਮ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਆਦਮੀ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦਾ ਜੋ ਕਿਸੇ ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਦੇ ਰਾਹ ਸਬੰਧ ਬਣਾਏ। ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦੋ ਬੀਵੀਆਂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉਹ ਇਕ ਵੱਲ ਝੁਕਾਵ ਰੱਖੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਆਏਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਅੱਧਾ ਸਰੀਰ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਏਗਾ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਲਾਈ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਅਫਤਾਰ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਜਲਦੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਅਸੀਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਫ਼ਿਤਰੇ ਦੀ ਜ਼ਕਾਤ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਸੀ ਜਦੋਂ ਹਜ਼ਰਤ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਡੇ ਦਰਮਿਆਨ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਹਰ ਛੋਟੇ ਵੱਡੇ, ਆਜ਼ਾਦ ਜਾਂ ਗੁਲਾਮ ਦੀ ਓਰੋਂ ਇਕ ਸਾ’ (ਪੈਮਾਨਾ) ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੁਰਾਕ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਸੁੱਕੀ ਦਹੀਂ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਜੌ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਖਜੂਰ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਮੀਵਾ (ਮੁੰਬੱਲਾ ਅੰਗੂਰ) ਅਸੀਂ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਰੀ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਉਹ ਨਮਾਜ ਲਈ ਖੜੇ ਹੋਏ। ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: ਅਜ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸਹਰੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਸੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਪੰਜਾਹ ਆਇਤਾਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਾਂ। ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮਾ ਔਰਤ ਜੋ ਇੱਕ ਰਾਤ ਦੀ ਸੈਰ ਤੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਇਹ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਵਾਲੇ ਮਰਦ ਦੇ ਸਾਥ ਜਾਂਦੀ ਹੋਵੇ। ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਟਰ (ਜਿਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਵੇ) ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਲਤੁਲ-ਕਦਰ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। "ਮੈਂ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸੱਤ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜੋ ਕੋਈ ਇਸ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰੇ, ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਸੱਤ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ। ਐ ਲੋਕੋ! ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਵਲ ਤੌਬਾ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਸ ਵਲ ਸੌ ਵਾਰੀ ਤੌਬਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਅਬੂ ਮੂਸਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਿਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕਿਹਾ: **"ਮੈਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬੇਗਾਨਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਤੋਂ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਬੇਗਾਨਾ ਹਨ। ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਲਕਾ, ਹਾਲਿਕਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਿਕਾ ਤੋਂ ਬੇਗਾਨੇ ਹਨ।"**@ *(ਸਾਲਕਾ, ਹਾਲਿਕਾ, ਸ਼ਾਕਿਕਾ — ਇਹ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੋਗ ਹਨ।)* ਬਨੂ ਇਸਰਾਈਲ ਦੀ ਰਹਨੁਮਾਈ ਨਬੀਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਨਬੀ ਵਿਅਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ, ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਦੂਜਾ ਨਬੀ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਨਬੀ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ।ਹਾਂ, ਖਲੀਫਾ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੋਣਗੇ। ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਬਾਦਤ ਮੇਰੇ ਵਲ ਹਿਜ਼ਰਤ (ਮੁਹਾਜਿਰਤ) ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਨਬੀ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵੇਲੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: «ਲਾ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾੱਲਾਹੁਲ ਅਜ਼ੀਮੁਲ ਹਲੀਮੁ، ਲਾਹਿ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾੱਲਾਹੁ ਰੱਬੁਲ ਅਰਸ਼ਿਲ ਅਜ਼ੀਮਿ, ਲਾਹਿ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾੱਲਾਹੁ ਰੱਬੁੱਸਮਾਵਾਤਿ ਵ ਰੱਬੁਲ ਅਰਦੀ ਵ ਰੱਬੁਲ ਅਰਸ਼ਿਲ ਕਰੀਮਿ»। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਆਯਤ ਨازل ਹੋਈ: {ਇਜ਼ਾ ਜਾ ਆ ਨਸਰੁੱਲਾਹਿ ਵਲ ਫਤਹੁ} \[ਸੂਰਹ ਨਸਰ: 1], ਪਰ ਹਰ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋਹਰਾਉਂਦੇ ਸਨ: «ਸੁਭਾਨਕਾ ਰੱਬਨਾ ਵ ਬਿਹਮਦਿਕਾ ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ ਘਫਿਰ ਲਈ»। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਜਮਾਈ ਲਓ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖੋ; ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ੈਤਾਨ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ۔ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦਾ ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਪੜੇ ਨੂੰ ਰੁਖਸਤੀ ਨਾਲ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਹੱਕ ਝੂਠੀ ਕ਼ਸਮ ਖਾ ਕੇ ਹੜਪ ਕਰ ਲੈ, ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਦੋਜ਼ਖ਼ ਵਾਜ਼ਿਬ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਨਤ ਉਸ 'ਤੇ ਹਰਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ»।ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ! ਚਾਹੇ ਉਹ ਹੱਕ ਕੋਈ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੀ ਹੋਵੇ?ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਚਾਹੇ ਅਰਾਕ ਦੀ ਇਕ ਟਹਿਣੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ»। ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤੇ ਛੇ ਹੱਕ ਹਨ»। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ؟ ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੋ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੁਲਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੁਲਾਹਟ ਕਬੂਲ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਸੀਂੋਂ ਨਸੀਹਤ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੀਂਕ ਮਾਰ ਕੇ ‘ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ’ ਕਹੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਯਰਹਮੁਕੱਲਾਹ’ ਕਹੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਆਇਦਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਫਾਤ ਪਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਜਨਾਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਓ»। ਹਜ਼ਰਤ ਰਸੂਲੁੱਲ੍ਹਾ (ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵ ਸੱਲਮ) ਆਪਣੇ ਸਜਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੁਆ ਕੀਤਾ ਕਰਦੇ ਸਨ: "ਅੱਲਾਹੁੱਮਮਾਗਫਿਰਲੀ ਜ਼ੰਬੀ ਕੁੱਲਲਾਹੁ, ਦਿੱਕਹੁ, ਵ ਜਿੱਲਲਾਹੁ, ਵ ਅੱਵਵਲਹੁ ਵ ਆਖ਼ਿਰਹੁ, ਵ ਅਲਾਨੀਯਤਹੁ ਵ ਸਿਰ੍ਰਹੁ। **"ਜੋ ਲੋਕ ਲਾਣਤਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਿਯਾਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਨਾ ਤਾਂ ਗਵਾਹ ਬਣ ਸਕਣਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ੀ।"** ਤੁਹਾਡੇ ਰੱਬ ਤਬਾਰਕ ਵਾ ਤਆਲਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮੀਲੇ ਅਤੇ ਕਰੀਮ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਉਠਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਕਾਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਅਲਲਾਹ ਦਾ ਜਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀ ﷺ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਨਹੀਂ ਭੇਜਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਬੈਠਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹਸਰਤ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵਾਲੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਅਲਲਾਹ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਬ ਦੇਵੇ ਜਾਂ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਰਸੂਲﷺ ਦੋਹਰਾਏ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਦੁਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਲੰਬੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਦੇ ਸਨ। ਹਵਾ ਨੂੰ ਗਾਲਾਂ ਨਾ ਕੱਢੋ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਦੇਖੋ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਖੋ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਹ ਨਾ ਆਖੇ: “ਅੱਲਾਹੁਮਮ੍ਹਾ ਮੈਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ, ਮੈਨੂੰ ਰਹਿਮ ਕਰ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ, ਮੈਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਦੇ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ।”ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਰੱਖੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਲਾਹ ਜੋ ਚਾਹੇ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਰੋਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਹੈ।ਮੈਂ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ "ਇਹ ਕਿਹੜਾ ਲੋਕ ਹੈ ਜੋ ਅਜਿਹੇ-ਅਜਿਹੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ? ਪਰ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਫ਼ਤਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਸੁੰਨਤ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਦੋ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜੇਹੜੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਫੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਮੇਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਆਇਆ ਪਰ ਰਮਜ਼ਾਨ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਫੀ ਨਾ ਹੋਈ। ਅਤੇ ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਕਰਕੇ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਗਿਆ। ਜੇ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਕਿਸੇ ਬੀਮਾਰ ਦੀ ਢਾਢਸ ਬੰਧਾਉਣ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਅਜੇ ਉਸ ਦਾ ਅੰਤ ਸਮਾਂ ਨਾ ਆਇਆ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਉਹ ਉਸ ਕੋਲ ਸੱਤ ਵਾਰ ਇਹ ਦੋਆ ਪੜ੍ਹੇ — 'ਮੈਂ ਅੱਤ ਮਹਾਨ ਅੱਲਾਹ, ਅਰਸ਼ ਅਜ਼ੀਮ ਦੇ ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਿਫਾ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ' — ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਚੰਗਾ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਰਹਿਮਾਨ (ਅੱਲਾਹ) ਦੀ ਦੋ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਇਕ ਹੀ ਦਿਲ ਵਾਂਗ ਹਨ; ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਧਰ ਚਾਹੇ ਮੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੁਣਾਉਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੌਖੀ ਤੇ ਆਸਾਨ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਚੁਣਦੇ ਸਨ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਗਲਤ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਗਲਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਅੱਲਾਹ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਇਕੱਤਰ ਕਰੇਗਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਰਨ ਵਾਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਾਏਗਾ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵੇਖਣਗੀਆਂ। ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਮੋਮਿਨ ਲਈ ਇੱਕ ਖੀਮਾ ਹੋਏਗਾ ਜੋ ਇਕੋ ਲੌਲੋ (ਮੋਤੀ) ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਏਗਾ, ਜੋ ਅੰਦਰੋਂ ਖਾਲੀ ਹੋਏਗਾ। ਉਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਸਾਠ ਮੀਲ ਹੋਏਗੀ। ਮੋਮਿਨ ਦੇ ਉਸ ਖੀਮੇ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ (ਅਹਲ) ਹੋਣਗੇ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਲਗਾਏਗਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖੇਗਾ। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵੱਸੱਲਮ ਨੇ ਉਸ ਆਦਮੀ ਉੱਤੇ ਲਾਨਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਕਪੜਾ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਔਰਤ ਜੋ ਮਰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਕਪੜਾ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ। **"ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇ, ਤੇ ਜਦੋਂ ਜ਼ਿੱਲ-ਹਿਜ਼ਾ ਦਾ ਚੰਦ ਨਜ਼ਰ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਜਾਂ ਨਖ਼ੂਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਕੱਟੇ, ਜਦ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨਾ ਕਰ ਲਏ।”** “ਸੋਨਾ ਸੋਨੇ ਨਾਲ, ਚਾਂਦੀ ਚਾਂਦੀ ਨਾਲ, ਗੇਹੂੰ ਗੇਹੂੰ ਨਾਲ, ਜੌ ਜੌ ਨਾਲ, ਖਜੂਰ ਖਜੂਰ ਨਾਲ, ਨਮਕ ਨਮਕ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ, ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤੋਲ ਨਾਲ, ਹੱਥੋਂ ਹੱਥ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਕਿਸਮਾਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਜਿਵੇਂ ਚਾਹੋ ਖਰੀਦੋ-ਫਰੋਖ਼ਤ ਕਰੋ, ਬਸ ਹੱਥੋਂ ਹੱਥ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।” ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਨੂੰ ਕਹੇ: "ਹੇ ਕਾਫ਼ਿਰ!" ਤਾਂ ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਓੜਨਾ (ਇਜ਼ਾਰ) ਐੜਿਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਜਹੰਨਮ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਹੱਥ ਕੱਟਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ¼ ਦਿਨਾਰ ਜਾਂ ਵੱਧ ਦੀ ਚੋਰੀ ਕਰੇ। **"ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਹ ਬੇਸਬਰ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਛੁਰੀ ਲਈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਕੱਟ ਲਿਆ, ਖੂਨ ਰੁਕਿਆ ਨਹੀਂ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ। ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੇਰੇ ਬੰਦੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਜਲਦੀ ਕਰ ਲਈ, ਮੈਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਜੰਨਤ ਹਰਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।"** **"ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦਸ ਸੱਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ, ਸਿਵਾਏ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਹਦਾਂ (ਹਦਾਇਤਾਂ) ਦੇ ਤਹਿਤ ਦਿੱਤੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇ।"** **"ਜੋ ਕੋਈ ਕੁੱਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਸਿਵਾਏ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕੁੱਤੇ ਜਾਂ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ, ਹਰ ਦਿਨ ਉਸਦੇ ਅਮਲ ਤੋਂ ਦੋ ਕਿਰਾਤਾਂ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।"** ਸਲੇਮ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਅਤੇ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: **"ਜਾਂ ਖੇਤੀ ਵਾਲਾ ਕੁੱਤਾ,"** ਅਤੇ ਉਹ ਖੇਤੀ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰ (ਹਜਰੁਲ ਅਸਵਦ) ਕੋਲ ਆਏ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ:@**"ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਹੋ, ਨਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਨਾ ਫਾਇਦਾ। ਜੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਮੈਂ ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚੁੰਮਦੇ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਚੁੰਮਦਾ।"** **"ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਲਈ ਇਸਲਾਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਤੇਰੇ ਤੇ ਇਮਾਨ ਲਿਆ, ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕੀਤਾ, ਤੇਰੇ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਝਗੜਿਆ। ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਪناਹ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ, ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ, ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਭਟਕਾ ਦੇਵੇ। ਤੂੰ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮਰਦਾ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਜਿੰਨ ਅਤੇ ਇਨਸ ਮਰਦੇ ਹਨ।"** ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ - ਜਾਂ ਮੂੰਮਿਨ - ਵੁਡੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਧੋਵਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਸਾਰੀ ਗਲਤੀ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖੀ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਨਾਲ (ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਬੂੰਦ ਨਾਲ) ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਨੂੰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਸੂਰਤ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ “ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਮਤਮ ਵਿੱਚ ਲਾਸ਼ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਦਮੀ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਿਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੇ ਉਹ ਸਲਾਹੀਅਤ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ: ‘ਮੇਨੂ ਅੱਗੇ ਲੈ ਚਲੋ।’ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: “ਅਸਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ।” ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੈਠ ਗਏ, ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਦਸ।” “ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਐਸਾ ਬੋਲਿਆ ਜੋ ਜੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੜਵਾ ਕਰ ਦੇਵੇ।” ਹੇ ਅਬੂ ਸਈਦ! ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਰੱਬ ਮੰਨੇ, ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਧਰਮ ਮੰਨੇ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਨੂੰ ਨਬੀ ਮੰਨੇ, ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਸੂਬਹਾਨ ਅੱਲਾਹਿ ਅਲਅਜ਼ੀਮਿ ਵਬਿਹਮਦਿਹੀ, ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਜੂਰ ਦਾ ਦਰਖ਼ਤ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ»। ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਲਿਆਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੀਲ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ। ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖੋ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਨਾ ਵੇਖੋ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੀ ਨਿਯਾਮਤ ਦਾ ਘਾਟਾ ਨਾ ਲੱਗੇ। «ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਬਾਅਦ ਚਾਰ ਸ਼ਬਦ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਕਹੇ ਹਨ; ਜੇ ਉਹ ਤੂੰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਹਿੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਅਝਹਿਬਿ ਅਲ-ਬਾਸ, ਰੱਬਬ ਅਲ-ਨਾਸ, ਵਾਸ਼ਫਿ ਅੰਤਾ ਸ਼ਾਫੀ, ਲਾ ਸ਼ਿਫਾਅ ਇਲਲਾ ਸ਼ਿਫਾਅਕ, ਸ਼ਿਫਾਅਨ ਲਾ ਯੁਘਾਦਿਰੁ ਸਾਕਮਾਂ «ਮਰੀਜ਼ੀ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੱਬ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਹੀ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈਂ। ਤੇਰੀ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ। ਐਸੀ ਠੀਕ ਹੋਵੇ ਜੋ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾ ਛੱਡੇ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ, ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਮੇਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਉਹ ਹੋਣਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਖਲਾਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੋਣਗੇ। ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਗੁਲਾਮ (ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ) ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਮਿਸਕੀਨ ਨੂੰ ਸਦਕਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ — ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਜਰ ਵਾਲਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ ਜੋ ਇਸਲਾਮ ਲਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਪਰਯਾਪਤ ਰਿਜ਼ਕ ਮਿਲਿਆ, ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਨਾਲ ਸੰਤੋਸ਼ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ। ਜੋ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਸਵੇਰੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ, ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਤਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਹੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਤਦ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਸਾਕਸ਼ੀ ਨਾ ਬਣਾਓ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਦੀ ਸਾਕਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਜਦ ਕਿ ਮੈਂ ਆਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਰ ਇੱਕ ਦਾ ਅਮੀਨ ਹਾਂ? ਸਵੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਆਸਮਾਨ ਤੋਂ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੀ ਇੱਛਾ ਮਿਲੇਗੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਵਰਗਾ ਹੋਰ ਵੀ ਮਿਲੇਗਾ। ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨੇਕ ਬੰਦਿਆਂ ਲਈ ਉਹ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।