Hadith: ਜੋ ਕੋਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋਏ ਮਜ਼ਰੂਰ ਦਾ ਬੋਝ ਹਟਾਏ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇ।
عَنْ أَبَي قَتَادَةَ رضي الله عنه أنَّهُ طَلَبَ غَرِيمًا لَهُ، فَتَوَارَى عَنْهُ ثُمَّ وَجَدَهُ، فَقَالَ: إِنِّي مُعْسِرٌ، فَقَالَ: آللَّهِ؟ قَالَ: آللَّهِ؟ قَالَ: فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:
«مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُنْجِيَهُ اللهُ مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلْيُنَفِّسْ عَنْ مُعْسِرٍ أَوْ يَضَعْ عَنْهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1563]
المزيــد ...
ਅਬੂ ਕਤਾਦਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਇਕ ਕਰਜ਼ਾ ਵਸੂਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਉਸ ਤੋਂ ਛੁਪ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਲੱਭ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਕੰਗਾਲ ਹਾਂ।" ਉਸਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਇਹ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ?" ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: "ਹਾਂ, ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ।"ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: "ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਨੇ ਸੁਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:"
«ਜੋ ਕੋਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋਏ ਮਜ਼ਰੂਰ ਦਾ ਬੋਝ ਹਟਾਏ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇ।»
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم - 1563]
ਅਬੂ ਕਤਾਦਾ ਅਨਸਾਰੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਆਪਣਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਲੱਭ ਲਏ। ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਮਾਫ਼ ਕਰੋ, ਮੈਂ ਕੰਗਾਲ ਹਾਂ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਦੌਲਤ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੇਰਾ ਕਰਜ਼ਾ ਵਾਪਸ ਕਰ ਸਕਾਂ।"
ਅਬੂ ਕਤਾਦਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਕਸਮਾ ਖਵਾਇਆ ਕਿ ਕੀ ਵਾਕਈ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਦੌਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ?
ਉਸਨੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਕਸਮਾ ਖਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾ ਹੈ।
ਫਿਰ ਅਬੂ ਕਤਾਦਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣਿਆ:
ਜੋ ਕੋਈ ਖੁਸ਼ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀ ਤੰਗੀ, ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਡਰਾਵਣੇ ਮੌਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋਏ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇ—ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵਕਤ ਲਗਾਏ, ਮੰਗੀ ਗਈ ਰਕਮ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਧਾਏ, ਜਾਂ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਜਾਂ ਪੂਰਾ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਵੇ।
Benefits from the Hadith
- ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਏ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਨੂੰ ਵਕਤ ਦੇਣ ਜਾਂ ਉਸਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਪੂਰਾ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
- ਜੋ ਕੋਈ ਮੁਮਿਨ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਏਗਾ। ਇਨਾਮ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।
- ਕਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਫਰਾਇਜ਼ (ਜਿਹੜੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖ਼ਿੱਦਮਤਾਂ ਹਨ) ਨਫਲਾਂ (ਜਿਹੜੀਆਂ ਵਾਧੂ ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਅਮਲ ਹਨ) ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਕੁਝ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਫਲ ਫਰਾਇਜ਼ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ (ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣਾ) ਇੱਕ ਨਫਲਾ ਅਮਲ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਉਸਦੇ ਸਬਰ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਨਾ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਫਰਾਇਜ਼ ਹੈ।ਇੱਥੇ ਨਫਲਾ (ਦੋਸਤਾਨਾ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ) ਫਰਾਇਜ਼ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬੜੀ ਰਹਿਮਦਿਲੀ ਅਤੇ ਦਿਲਦਾਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਹਦੀਸ ਉਸ ਬਾਰੇ ਹੈ ਜੋ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਮਾਫ਼ੀ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ। ਪਰ ਜੋ ਸ਼ਖ਼ਸ ਦੇਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਹੈ:**"ਧਨਵਾਨ ਦੀ ਮੰਜ਼ੂਰੀ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਨੀ ਜ਼ੁਲਮ ਹੈ।"**