ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਗੁਲਾਮ (ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ) ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਮਿਸਕੀਨ ਨੂੰ ਸਦਕਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ — ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਜਰ ਵਾਲਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੀ ਇੱਛਾ ਮਿਲੇਗੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਵਰਗਾ ਹੋਰ ਵੀ ਮਿਲੇਗਾ। ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨੇਕ ਬੰਦਿਆਂ ਲਈ ਉਹ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਉਹ ਨੰਗਾ-ਧੋਖਾ ਵਾਲਾ, ਗੰਦਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ, ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਬੁਰਾਈ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਸੀ; ਬਲਕਿ ਉਹ ਮਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਦਰਗਜ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਬਰ ਆਖ਼ਿਰਤ ਦੇ ਮਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਮਕਾਨ ਹੈ; ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਉਸ ਲਈ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਨਾ ਬਚਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਖ਼ਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਹ ਚੰਨਣੀ ਰਾਤ ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ; ਫਿਰ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਮਕਦਾਰ ਤਾਰੇ ਵਾਂਗ ਹੋਣਗੇ। ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਆਯਾਤ ਨਾਜ਼ਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਤੁਲਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ—ਇਹ ਦੋ ਮੁਆਵਜ਼ਤੈਨ ਆਯਾਤ ਹਨ। ਜੇ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਅਜ਼ਾਨ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਫ਼ ਵਿੱਚ ਕੀ ਫਜ਼ਿਲਤ ਹੈ, ਫਿਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਯਕੀਨਨ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ। ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਤਹਜੀਰ (ਰਾਤ ਦੇ ਅੰਤ ਦੀ ਨਮਾਜ਼) ਵਿੱਚ ਕੀ ਫਜ਼ਿਲਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਦੌੜਦੇ। ਜੋ ਕਹੇ: ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਵਜੋਂ, ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ﷺਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰਸੂਲ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ, ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੇ ਲੋਕੋ! ਸ਼ਰਾਬ ਹਲਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹੀ»। ਜੇ ਕੋਈ ਕੋਈ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖਤਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਜਹੰਨਮ ਦੀ ਆਗ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਲਈ ਰਹੇਗਾ, “ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੈਅਤ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅੱਲਾਹ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਭਾਗੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਗੇ, ਚੋਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰੋਗੇ, ਜ਼ਿਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰੋਗੇ, ਤੁਸੀਂ ਛੋਟੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਅਚਛੇ ਖ਼ੁਲੂਕਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਸੱਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਆਪਣੇ ਛਾਂਵੇਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ ਉਸ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦੀ ਛਾਂ ਹੋਵੇਗੀ ਤੁਸੀਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਵੱਲ ਹਥਿਆਰ ਨਹੀਂ ਉਠਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਸ਼ਾਇਦ ਸ਼ੈਤਾਨ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰ ਖਿੱਚ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਅੱਗ ਦੇ ਖੱਡੇ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਏ। ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਉਹ ਮੋਮਿਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਉਹ ਮੋਮਿਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਉਹ ਮੋਮਿਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।» ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: "ਕੌਣ, ਏ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ?" ਫਿਰ ਉਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜੋ ਆਪਣੇ ਪੜੋਸੀ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਾ ਰੱਖੇ। ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਆਦਮ ਦਾ ਬੇਟਾ ਮੈਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਬੁਰਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਸਮਾਂ ਹਾਂ; ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੁਕਮ ਹੈ, ਮੈਂ ਰਾਤ ਅਤੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਬਦਲਦਾ ਹਾਂ। ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੇਰਾ ਦੌਰ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣਗੇ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣਗੇ»। ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਇਹ ਫਿਟਨਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੌਰ ਆਉਣਗੇ। ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ, ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਉਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਵੱਲ ਦੌੜਦਾ ਹੈ। ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ ਇੰਨੀ ਅਸਅਲੁਕਲ ਹੁਦਾਨ ਵੱਤੁਕਾ, ਵਲ-'ਅਫ਼ਾਫਾ ਵੱਲ-ਗ਼ਿਨਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਅਨਵਾਦ :ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ, ਪਰਹੇਜ਼ਗਾਰੀ, ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਅਤੇ ਖੁਦ-ਮੁਖਤੀ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਅੱਲਾਹ ਯਹੂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਨਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਪਤ ਕਰੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਇਆ “ਇਹ ਮੇਰੇ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਲੈ ਜਾ, ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੂੰ ਇਸ ਬਾਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਿਲੇ, ਜੇ ਉਹ ਇਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਕਿ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਇਸ ਉੱਤੇ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇ।” “ਜੋ ਕੁਰਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੈ, ਉਹ ਕਰਾਮਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਸਫ਼ਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਤੇ ਜੋ ਕੁਰਾਨ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਦੋ ਇਨਾਮ ਹਨ।” ਉਕਬਾ ਬਨ ਆਮਿਰ ਅਲ-ਜੁਹਨੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਤਿੰਨ ਵਾਰਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਨੂੰ ਪੁਰੇ ਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਨਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ “ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਆਸਮਾਨ ਵੱਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ?” ਉਸਦਾ ਬਿਆਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤੀਬਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਤੱਕ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਛੀਣ ਲਈਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।” “ਬਦਰ ਅਤੇ ਹੁਦੈਬੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਜਹੰਨਮ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ।” “ਸੱਚਮੁੱਚ, ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਮਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਵੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। “ਸਭ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਇਕੱਲੇ ਪੜ੍ਹੀ ਨਮਾਜ਼ ਨਾਲੋਂ 25 ਗੁਣਾ ਬੇਹਤਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਦੇ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਦਿਨ ਦੇ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਸ਼ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਖੁਦ ਵਾਸ਼ (ਸਿੰਗਾਰੀ/ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਾਸਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਜਾਂ ਰੰਗ) ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲਗਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਟੈਟੂ ਬਣਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਬਣਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੇ ‘ਅਬਦੁੱਲਾਹ’ ਅਤੇ ‘ਅਬਦੁਰ ਰਹਮਾਨ’ ਹਨ। “ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਨਸ਼ਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਹਰਾਮ ਹੈ।” ਸਾਨੂੰ ਮੂੰਛਾਂ ਛਾਂਟਣ, ਨੱਖ ਕੱਟਣ, ਬਗਲਾਂ ਦੇ ਵਾਲ ਉਖਾੜਣ ਅਤੇ ਜੰਘ ਦੇ ਵਾਲ ਮੁੰਡਣ ਲਈ ਇਹ ਮਿਆਦ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਚਾਲੀ ਰਾਤਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਛੱਡੀ ਜਾਣ। ਮੈਂ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਂਦਾ, ਮੇਰਾ ਬੋਲਣਾ ਸੌ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਔਰਤ ਲਈ ਮੇਰੇ ਬੋਲਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲਾਹੀ ਅਮੀਰ ਬਣਣਗੇ ਜੋ ਝੂਠ ਬੋਲਣਗੇ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨਗੇ। ਜੋ ਕੋਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਝੂਠ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣੇ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਵੱਡੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਦਿਲ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜਵਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ: ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਆਸ ਵਿੱਚ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ" – ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਮੌਤ ਹੈ। ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ 'ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਓ, ਸਿਵਾਏ ਇਸਦੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਰੋ ਰਹੇ ਹੋ; “ਫ਼ਿਤਨੇ ਦਿਲਾਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਚਟਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਇੱਕ ਤੀਲਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅੱਲਾਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਪਹਿਲਿਆਂ ਅਤੇ ਆਖਰੀਆਂ ਸਭ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਹਰ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇਗਾ: ਇਹ ਫ਼ੁਲਾਨ ਬਿਨ ਫ਼ੁਲਾਨ ਦੀ ਧੋਖਾ ਗਾਰੀ ਹੈ। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸੱਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸੱਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮਨਾਅ ਕੀਤਾ ਤੁਸੀਂ ਉਸਦੇ ਪੈਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਰਬਾਤ (ਰਖਿਆ/ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ) ਇੱਕ ਦਿਨ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਭ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬੇਹਤਰ ਹੈ। ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਯਕੀਨ/ਕਸਮ ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬਦਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਿਮ ਦੀ ਦੌਲਤ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਝੂਠ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸ 'ਤੇ ਅਲੋਚਨਾ ਹੋਵੇਗੀ। “ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਂਗ ਭੱਜ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਿਹੜਾ ਤੁਹਾਡੇ ਕਾਬੂ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਜਾਏ, ਉਸ ਨਾਲ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰੋ।” ਜਲਦੀ ਕਰਕੇ ਜਨਾਜ਼ਾ ਕਰੋ, ਜੇ ਉਹ ਸਹੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਚੰਗੀ ਖੇਦ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਅਤੇ ਜੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਬੁਰਾਈ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਗਲਾਂ ਤੋਂ ਹਟਾਉਂਦੇ ਹੋ ਨੁਵਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਕਾਰ ਅਤੇ ਬੁਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਛੱਡ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕਮਜ਼ੋਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਿੱਤੋਂਗੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪਾਓਗੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਬੇਵੱਸ, ਬਿਖਰੇ ਹੋਏ ਆਦਮੀ ਨੂੰ, ਜੋ ਦਰਵਾਜਿਆਂ ਵੱਲ ਧੱਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਅੱਲਾਹ 'ਤੇ ਕਸਮ ਖਾਏ ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਦੀ ਕਸਮ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੰਨ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਸੁਣੋ! ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਲਾਣਤ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਇਸ ਵਿਚ ਹੈ ਉਹ ਵੀ ਲਾਣਤ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਸਿਵਾਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਦੇ, ਜਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ, ਅਤੇ (ਸਿਵਾਏ) ਆਲਿਮ ਜਾਂ ਸਿਖਣ ਵਾਲੇ ਦੇ। ਜਨਤ ਅਤੇ ਦੋਜ਼ਖ ਮੈਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਗਈਆਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਅੱਜ ਵਰਗਾ ਨੇਕੀ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉਹ ਜਾਣ ਲਓ ਜੋ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਘੱਟ ਹੱਸੋਗੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਰੋਂਗੇ। “ਹੇ ਅਬੂ ਜ਼ਰ! ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਸੂਪ ਬਣਾਵੇਂ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਵਧਾ ਕੇ ਰੱਖ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਭਲਾਈ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਈ ਰੱਖ।” “ਕੁਰਆਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਮਿਸਾਲ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਵਰਗਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਉਟ ਹਨ: ਜੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਉਹ ਭੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।” “ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਇਹ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਕੁਝ ਵਸੀਅਤ ਕਰੇ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਉਸਦੀ ਵਸੀਅਤ ਲਿਖੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।” “ਫਰਮਾ: ਅੱਲਾਹ! ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਲਾਲ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਹਰਾਮ ਤੋਂ ਬਚਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਰਕਤ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਦੇ।” “ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਕੰਟਿਆਂ ਵਾਲੀ ਟਾਹਣੀ ਵੇਖੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।” “ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਮੀਲਾਂ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੀ ਨਾ ਬਣਾਓ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਵੱਲ ਮੋੜੇ ਜਾਵੋ।” “ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਰਖ਼ਤ ਹੈ ਜੋ ਉੱਚ ਗਤੀ ਨਾਲ ਦੌੜ ਰਹੇ ਘੋੜੇ ਰਾਹੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸੌ ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕੇ।” “ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਜ਼ਾਰ ਹੈ, ਉਹ ਹਰ ਜੁਮ੍ਹੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। “ਅਜ਼ਾਨੀ ਦਿਨ ਕ਼ਿਆਮਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਗਰਦਨ ਵਾਲੇ ਹੋਣਗੇ।” “ਜਿਸ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਹੈ, ਇਹ ਕੁਰਆਨ ਦੇ ਤੀਜੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।” “ਜੇ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੁਰਾਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਰਾਦਾ ਹੀ ਕਰੇ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਅਦਨ ਅਬਯਨ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਦਰਦਨਾਕ ਅਜ਼ਾਬ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਚਖਾਵੇਗਾ।” “ਆਪਣੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੱਪੜੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ (ਚਿੱਟਿਆਂ ਕੱਪੜਿਆਂ) ਵਿੱਚ ਕਫ਼ਨ ਦਿਉ।” “ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਜੁਮ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਛੱਡ ਦੇਣਗੇ, ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਮੋਹਰ ਲਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਫਿਰ ਉਹ ਬੇਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੋਣਗੇ।” “ਜੋ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਜੁਮ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਹਲਕਾ ਸਮਝ ਕੇ ਛੱਡੇ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ‘ਤੇ ਮੋਹਰ ਲਾ ਦੇਵੇਗਾ।” “ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਮੁਸੀਬਤ ਆਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਕਹੇ: ‘ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ “ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਆਯਤ ਨਜ਼ਿਲ ਹੋਈ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹੈ।” “ਮੇਰਾ ਦੁਨਿਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਤਾਅੱਲੁਕ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਵਾਰ ਵਾਂਗ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਰਖ਼ਤ ਹੇਠਾਂ ਛਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।” ਅਖੀਰਲੇ ਵੇਲੇ ਇਕ ਗੋਰ੍ਹਾ ਸਮੂਹ ਆਏਗਾ — ਨਵੇਂ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ (ਜਵਾਨ) ਤੇ ਖ਼ਵਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ, ਉਹ ਲੋਕ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਬੋਲ ਕਹਿਣਗੇ; ਪਰ ਉਹ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਹ ਚੁੱਕ ਜਾਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਤੀਰ ਤੀਰੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਮੋਮਿਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਵਿੱਚ ਰਹੇਗਾ, ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਕਿਸੇ ਉਕਲ ਜਾਂ ਉਰੈਨਾ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਮਦੀਨਾ ਆਏ। ਜਿਸ ਨੇ ਕੋਈ ਹੱਦ ਵਾਲਾ ਗੁਨਾਹ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਉਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਮਿਲ ਗਈ, ਤਾਂ ਅੱਲ੍ਹਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਨਸਾਫ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ — ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰਤ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ। ਅੱਲ੍ਹਾ ਤਆਲਾ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਤਿੰਨ ਗੱਲਾਂ 'ਚ ਰਜ਼ਾ ਮੰਦ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਨਾਖ਼ੁਸ਼ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਕੋਲ ਅਮਾਨਤਦਾਰੀ ਨਹੀਂ, ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਇਮਾਨ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਜਿਸਦੇ ਕੋਲ ਵਾਅਦਾ ਨਹੀਂ, ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਧਰਮ ਨਹੀਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਨਾ ਰੁਕੇ, ਜੇ ਉਹ ਸੱਚ ਨੂੰ ਵੇਖੇ ਜਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ। ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਵਹੀ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਲੰਬੇ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਲਾਲ ਪੋਸ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਤੋਂ ਵਧ ਸੁੰਦਰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ। ਜਦੋਂ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਪਾਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਇੱਕ ਲੜਕਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਸ਼ਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਲਾਠੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਂ, ਫਿਰ ਉਹ ﷺ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਸਤਿੰਜਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ! ਮੂਮਿਨ ਗੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। "ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਇਸ ਕਰਮ ਨਾਲ ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਰਕ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: 'ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈਂ, ਤੂੰ ਸਬਰ ਕਰੀਂਗੇ ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਲਈ ਜੰਨਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈਂ, ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਦੁਆ ਕਰਾਂ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰ ਦੇਵੇ।' ਜਿਸ ਮੂਮਿਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਲਈ ਗੁਪਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੁਆ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਤੁਸੀਂ ਜਾਣੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਇੱਕ ਜਾਦੂਗਰ ਸੀ। "ਜੋ ਵੀ ਇਸਨਾਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਲਾ ਕਰੇ, ਉਸ ਲਈ ਅੱਗ ਤੋਂ ਓਹਲੇ (ਸੁਰੱਖਿਆ) ਦਾ ਵੱਸਤੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਬੀ ﷺ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਫਲ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਅਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸਿਵਾਏ ਫਜਰ ਦੀ ਦੋ ਰਕਾਤਾਂ ਦੇ। "ਹੇ ਅਬੂ ਬਕਰ! ਤੈਨੂੰ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਤੀਸਰਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਈਸ਼ਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ: "ਮਾਹਵਾਰੀ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਰੋਜ਼ਾ ਕਿਉਂ ਕ਼ਜ਼ਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਨਮਾਜ਼ ਨਹੀਂ؟ “ਸ਼ੈਤਾਨ ਇਸ ਖਾਣੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ, ਜੇ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਮੇਰਾ ਧਨ ਲੈਣਾ ਚਾਹੇ? ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਘਰ ਮਸੀਜਦ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ ਸੀ। ਦੁਨੀਆ ਮੋਮਿਨ ਲਈ ਕੈਦਖਾਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਫ਼ਰ ਲਈ ਜੰਨਤ ਹੈ। “ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ ਹੇਠਲੀ ਹੱਥ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।” ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮੰਗਿਆ, ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਮੰਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ।ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਫਰਮਾਇਆ:@**"ਏ ਹਕੀਮ! ਇਹ ਮਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਹਣਾ ਤੇ ਮਿੱਠਾ ਹੈ।* ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਖੁਸ਼ਦਿਲੀ ਨਾਲ (ਹਲਾਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ) ਲੈਂਦਾ ਹੈ,ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਲਈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਲਾਲਚ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਰਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ;ਉਹ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਦੇ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।**ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ (ਦੇਣ ਵਾਲੀ) ਹੇਠਾਂਲੀ ਹੱਥ (ਮੰਗਣ ਵਾਲੀ) ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੀ ਹੈ।"**ਹਕੀਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:ਮੈਂ ਕਿਹਾ, "ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਉਸ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੱਕ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਵਾਂਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਮੈਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਚਲਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।"ਫਿਰ ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੂ ਬਕਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜੀਨਾਮੇ ਵਿਚੋਂ ਹਿੱਸਾ ਦੇਣ,ਪਰ ਹਕੀਮ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਹਜ਼ਰਤ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ,ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਵੀ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ:"ਏ ਮੁਸਲਮਾਨੋ! ਮੈਂ ਹਕੀਮ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਹੱਕ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਮਾਲ-ਏ-ਫ਼ੈਅ ਵਿੱਚ ਮੁਕੱਰਰ ਕੀਤਾ ਹੈ,ਪਰ ਇਹ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।"ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਵਿਛੋੜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਦੇਹਾਂਤ ਕਰ ਗਏ — ਅੱਲਾਹ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿਮ ਕਰੇ। ਹੈ "ਅੱਲਾਹ ! ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਿਰਫ਼ ਆਖ਼ਿਰਤ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਨਸਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੁਹਾਜ਼ਿਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ। ਇਹ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਰੱਸ਼ਾ ਲਏ, ਫਿਰ ਲੱਕੜ ਦੀ ਇੱਕ ਗੱਠੀ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਕੇ ਵੇਚੇ, ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸਦੇ ਰੂਪ ‘ਤੇ ਇਨਾਮ ਕ਼ਬੂਲ ਕਰੇਗਾ — ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਜੇ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਮੰਗੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂ ਰੋਕਿਆ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਖੁਣ ਤਾਮਾ ਤੋਂ ਬਣੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਖੁਰਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਜੋ ਕੁਝ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ, ਉਸ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਵਰਗੀ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪਈ। ਅਸੀਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਸਾਂ, ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@ **"ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਅਸਮਰਥ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਜ਼ਾਰ ਸਵਾਬ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕੇ?"**ਇਸ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ:"ਅਸੀਂ ਹਜ਼ਾਰ ਸਵਾਬ ਕਿਵੇਂ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ*?"ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:**"ਜੇ ਕੋਈ ਸੌ ਤਸਬੀਹ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਵਾਬ ਲਿਖ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਹਜ਼ਾਰ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।"** “ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਜ਼ਾਲਿਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਜ਼ਲੂਮ।” ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਖਾਣਾ ਤੇ ਪੀਣਾ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਪੀਂਦੇ ਜਿਹੜਾ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ? ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਜੂਰਾਂ ਦੇ ਥੱਲੇ ਦਰਜੇ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਨੂੰ ਭਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਸਨ। “ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਸਭ ਤੋਂ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਉਹ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਸਜਿਦ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਫ਼ਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਉਹ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਜ਼ਾਰ ਹਨ।” “ਜੇ ਆਦਮ ਦੇ ਬੇਟੇ ਕੋਲ ਦੋ ਵਾਦੀ ਧਨ ਹੁੰਦਿਆਂ ਤਾਂ ਉਹ ਤੀਜੀ ਵਾਦੀ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ। ਅੱਲਾਹੂਮਮਾ ਇੰਨੀ ਆਉਜ਼ੁ ਬਿਕਾ ਮਿਨ ਮੁਨਕਾਰਾਤਿਲ-ਅਖਲਾਕਿਲ-ਅਮਲੀ ਵਲ-ਅਹਵਾਈ» ਹੇ “ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਰਨ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਬੁਰੇ ਅਖਲਾਕ, ਬੁਰੇ ਅਮਲ ਅਤੇ ਮਾੜੀਆਂ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ।” ਜਿਸਦੇ ਭਰਾ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਸ ਤੇ ਅਣਨਿਆਂ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਅੱਜ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਦਿਨਾਰ ਜਾਂ ਦਿਰਹਮ ਹੋਵੇ। ਲੋਕ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਨੰਗੇ, ਨੰਗੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੇਟੇ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਚਤ ਹੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਨਿਮਰ ਰਹੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਤੇ ਘਮੰਡ ਨਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ 'ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨਾ ਕਰੇ। ਬਿਸਮਿੱਲਾਹਿ ਅਰਕੀਕਾ, ਹਰ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਜੋ ਤੇਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਆਤਮਾ ਦੇ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਜਾਂ ਈਰਖ ਵਾਲੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ। ਅੱਲਾਹ ਤੈਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰੇ, ਬਿਸਮਿੱਲਾਹਿ ਅਰਕੀਕਾ ਨਾਲ। ‘ਦੋ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾ ਜੋ ਤੈਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਨਬੀ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ: ਫਾਤਿਹਾ-ਉਲ-ਕਿਤਾਬ ਅਤੇ ਬਕਰਾ ਸੂਰਾਹ ਦੇ ਖ਼ਵਾਤਿਮ। ਤੂੰ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੁਰਫ਼ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਤੈਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ।’ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ, ਹੈ ਆਇਸ਼ਾ, ਅੱਲਾਹ ਨਰਮਦਿਲ ਹੈ, ਉਹ ਨਰਮਦਿਲੀ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਰਮਦਿਲੀ 'ਤੇ ਉਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੋਰਜਬਰੀ ਨਾਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ। “ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਖ਼ੁਬੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹਨ: ਧੀਰਜ (ਹਿਲਮ) ਅਤੇ ਧੀਮੀ ਚਾਲ (ਅਨਾਹ)।” “ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਔਰਤਾਂ ਆਈਆਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਤੀਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਚੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।” ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ, ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਦਰਦਨਾਕ ਸਜ਼ਾ ਹੈ **"ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ ਇੰਨੀ ਆਉਜ਼ੁ ਬਿਕਾ ਮਿਨਲ-ਅਜਜ਼ੀ ਵਲ-ਕਸਲੀ ਵਲ-ਜੁਬਨੀ ਵਲ-ਬੁਖਲੀ ਵਲ-ਹਰਮੀ ਵਾ 'ਅਜ਼ਾਬਿਲ-ਕਬਰ। ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ ਆਤੀ ਨਫ਼ਸੀ ਤਕਵਾਹਾ, ਵਾ ਜ਼ੱਕਿਹਾ, ਅੰਤਾ ਖੈਰੁ ਮੰ ਜ਼ੱਕਹਾ, ਅੰਤਾ ਵਲਿਆਹੁ ਵ ਮੌਲਾ੍ਹਾ। ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ ਇੰਨੀ ਆਉਜ਼ੁ ਬਿਕਾ ਮਿਨ 'ਇਲਮਿਨ ਲਾ ਯਾਨਫਾ', ਵ ਮਿਨ ਕਲਬਿਨ ਲਾ ਯਖਸ਼ਾ', ਵ ਮਿਨ ਨਫ਼ਸਿਨ ਲਾ ਤਸ਼ਬਾ', ਵ ਮਿਨ ਦ'ਆਤਿਨ ਲਾ ਯੁਸਤਜਾਬੁ ਲਾਹਾ।"** "ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਢੀਰਾਂ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਆਲਸ, ਕੌਫ਼ਤ, ਕੰਜੂਸੀ, ਬੁੱਢਾਪਾ ਅਤੇ ਕਬਰ ਦੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਤਕਵਾਹ ਦੇ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਕਰ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਰੂਹ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਕੀਤਾ। ਤੂੰ ਇਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈਂ। ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਉਸ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਪਨਾਹ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਫਾਇਦਾ ਨਾ ਦੇਵੇ, ਉਸ ਦਿਲ ਤੋਂ ਜੋ ਨਮਰਤਾ ਨਾ ਪਾਏ, ਉਸ ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਜੋ ਕਦੇ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੁਆ ਤੋਂ ਜੋ ਕਦੇ ਕਬੂਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।" “ਕੋਈ ਔਰਤ ਕਿਸੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਲਈ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਗ ਨਾ ਮਨਾਏ, ਸਿਵਾਏ ਆਪਣੇ ਖਾਵੰਦ ਲਈ — ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਤੇ ਦੱਸ ਦਿਨ ਸੋਗ ਕਰੇ। ਆਲਿਮ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਆਬਿਦ ਉੱਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮੇਰੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਤੁਹਾਡੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਬਚਾ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ। “ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ” — ਯਾਨੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ — “ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਵਕਤ ਆ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।” ਜੋ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦਾ ਰੂਬਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਨੀਆਵੀ ਮਫ਼ਾਦ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਅੱਲਾਹ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਬਰੀਲ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ: 'ਮੈਂ ਫ਼ੁਲਾਨ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਤੂੰ ਉਸਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰ।' ਫਿਰ ਜ਼ਬਰੀਲ ਉਸਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜੇ ਮਾਰੂ (ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੋਂ ਬੀਤਣ ਵਾਲਾ) ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਉਸ ਉੱਤੇ ਕੀ ਲਾਗੂ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਚਾਲੀ ਵਾਰੀ ਰੁੱਕੇ, ਵੂਜ਼ੂ ਪੂਰਾ ਕਰੋ, ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੁੱਕਾਈ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਸੂਰਬਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ ਦਿਓ, ਸਿਵਾਏ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹੋ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅੱਲਾਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਵੇਗਾ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅੱਗ ਨਾਲ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਸਿਰਫ ਅੱਗ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੀ ਕਰੇ, ਇਹ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਜਾਂ ਗੰਦੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਣੇ; ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਯਾਦ, ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਰਾਨ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਹਨ। ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਮਨਾਹੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ਾਬ ਜਾਂ ਪਾਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਲ ਦੇ ਮਲ ਜਾਂ ਹੱਡੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਕਿਹਾ ‘ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਤਿੰਨ ਪੱਥਰਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਾਲ ਇਸਤਿੰਜਾ ਨਾ ਕਰੇ।’” “ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਤੇ ਰਹਿਮ ਇਸ ਔਰਤ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੈ।” ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹੋ ਹੀ ਲਵੋ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਸ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਵਾਹਿ ਵਾਹਿ, ਅੱਲਾਹ ਕਦੇ ਬੋਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਦ ਤੱਕ ਤੁਸੀਂ ਬੋਰ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੋ।” ਸੁੰਨਤ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਜ਼ਾਨੀ ਫਜਰ ਦੀ ਅਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: “ਹੱਈਅ ‘ਲਲਫਲਾਹ” (ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵੱਲ ਆਓ), ਤਦ ਉਸਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਨਮਾਜ਼ ਸੌਣ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।” “ਕੁਰਆਨ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਫਾਅ (ਸਹਾਇਤਾ) ਬਣ ਕੇ ਆਵੇਗਾ “ਕਿਆਮਤ ਦਾ ਘੜੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗੀ ਜਦ ਤੱਕ ਲੋਕ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨ-ਸ਼ੌਕਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾ ਕਰਨ ਲਗਣ।” ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਿਆ, ਹਾਲਾਲ ਨੂੰ ਹਾਲਾਲ ਮੰਨਿਆ, ਅਤੇ ਹ਼ਰਾਮ ਨੂੰ ਹ਼ਰਾਮ ਮੰਨਿਆ, ਮੈਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕਰਾਂ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਗਵਾਹੀ ਨਾ ਦੇਣ ਕਿ ਅਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਇਲਾਹ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ (ਸਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਾਸੱਲਮ) ਅਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਮਾਜ ਕਾਇਮ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਜਕਾਤ ਦੇਣ।\ ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਵਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀਆਂ ਦੌਲਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ। ਪਰ ਸਬੂਤ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਸਮ ਉਸ ਉੱਤੇ ਲਗਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਸਚਤ ਅੱਲਾਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਰਸੂਲ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ, ਮਰਦਾ ਜਾਨਵਰ, ਸੂਰ ਅਤੇ ਬੁਰਜੀਆਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਹਰਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਨਬੂਵਤ ਤੋਂ ਸਮਝ ਪਾ ਸਕੇ ਹਨ: ਜੇ ਤੂੰ ਸ਼ਰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਜੋ ਮਨ ਚਾਹੇ ਕਰ। ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਇੰਝ ਰਹੋ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਕੋਈ ਪਰਦੇਸੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲਾ ਮੁਸਾਫਿਰ। ਤੇਰੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਯਾਦ ਨਾਲ ਤਰ ਰਹੇ। ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੂੰ ਨੇਕੀ ਅਤੇ ਗੁਨਾਹ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@«**“ਨੇਕੀ ਚੰਗਾ ਅਖਲਾਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਨਾਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਤੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਖਟਕੇ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਇਹ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰੇ ਕਿ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਣ।”** “ਕੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵੀ ਸਦਕਾ ਦੇ ਢੰਗ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ? ਹਰ ਤਸਬੀਹ (ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਕਬੀਰ (ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਮੀਦ (ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਲੀਲ (ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਨੇਕੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣੇ ਹੱਲਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਵਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੰਦੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮਨਾਹ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਛੱਤਰੀ ਹੇਠ ਛੁਪ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਵੱਲ ਤੌਬਾ ਕਰੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਆਪਣਾ ਗੁਨਾਹ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਕਿਤਾਬ ਉਸ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਕਰੇਗਾ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਕੁਝ ਫਰਜ਼ ਮੁਕਰਰ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਨਾ ਕਰੋ। ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦਾਂ ਰੱਖੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਾ ਵਧੋ। ਅਤੇ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਰਾਮ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਤੋੜੋ। ਅਤੇ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪ ਰਹੇ ਹਨ, ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਰਹਿਮਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਨਾ ਕਿ ਭੁੱਲ ਕੇ—ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨਿਯਾਤਾਂ (ਮਨਸੂਬਿਆਂ) ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਨਿਯਾਤ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਲੇਗੀ। ____ 'ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇਕ ਦਾ ਸਿਰਜਣ ਅਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਚਾਲੀ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਹ ਇੱਕ ਲਾੜੀ (ਅਲਕਾ) ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਗੋਦਾ (ਮੁੜ੍ਹੀ) ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਲਈ। ਫਿਰ ਉਸ ਵੱਲ ਫਰਿਸ਼ਤਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਵਿੱਚ ਰੂਹ ਫੁਂਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਲਈ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਉਸ ਦੀ ਰਿਜ਼ਕ ਦੀ ਲਿਖਤ, ਉਸ ਦੀ ਮਿਆਦ, ਉਸ ਦੇ ਅਮਲ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਨਸੀਬ ਜਾਂ ਬਦਨਸੀਬ ਹੋਣ ਬਾਰੇ। ਸੱਚੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ, ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਅਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤੱਕਿ ਕਿ ਉਸ ਅਤੇ ਜੰਨਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਾਂਹ ਦੀ ਦੂਰੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਲਿਖਤ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਰਕ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਅਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਨਰਕ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਅਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤੱਕਿ ਕਿ ਉਸ ਅਤੇ ਨਰਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਾਂਹ ਦੀ ਦੂਰੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਲਿਖਤ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਅਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕੋਈ ਸਾਡੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਚੀਜ਼ ਘੜਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਬੂ ਰੁਕੈਯਾ ਤਮੀਮ ਬਿਨ ਆਉਸ ਅਲ-ਦਾਰੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:"||«ਦੀਨ (ਸੱਚਾ ਇਸਲਾਮ) ਨਸੀਹਤ ਹੈ »। ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਿਆ: "ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ! ਕਿਸ ਲਈ?" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਅੱਲਾਹ ਲਈ, ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਲਈ, ਉਸ ਦੇ ਰਸੂਲ ਲਈ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਇਮਾਮਾਂ ਲਈ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ। **"ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਨਾਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਅਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਤੱਕਤ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਰੋ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀਆਂ ਨਾਲ ਝਗੜਿਆਂ ਕਰਣ ਕਰਕੇ ਤਬਾਹ ਹੋਏ।"** ਅਬੂ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਅਨ-ਨੁ‘ਮਾਨ ਬਿਨ ਬਸ਼ੀਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ:"||ਹਲਾਲ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰਾਮ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁਝ ਸ਼ੱਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਜੋ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਚਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਇਜ਼ਤ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਸ਼ੱਕੀ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਬੱਚੇ ਵਰਗਾ ਹੈ ਜੋ ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਜਲਦੀ ਹੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਰ ਰਾਜੇ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਯਮਤ ਖੇਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਖੇਤਰ ਉਸ ਦੀ ਮਨਾਹੀਆਂ ਹਨ।ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੋਲਾ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਸਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਸਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਖ਼ਰਾਬ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਗੋਲਾ ਦਿਲ ਹੈ। ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ (ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵ ਸੱਲਮ) ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:||\\"ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਅੱਲਾਹ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ, ਸਿਰਫ਼ ਪਵਿੱਤਰ ਹੀ ਕਬੂਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮੂਮਿਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨਬੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ, ਫਿਰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: {ਹੇ ਰਸੂਲੋ! ਪਵਿੱਤਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਾਓ ਅਤੇ ਭਲਾ ਅਮਲ ਕਰੋ} ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: {ਹੇ ਜੋ ਇਮਾਨ ਲਿਆ ਹੈਂ! ਜੋ ਕੁਝ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਖਾਓ}। ਫਿਰ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਯਾਤਰਾ ਲੰਮੀ ਕਰਦਾ, ਬੇਸੁਤਰ ਅਤੇ ਧੂੜ-ਧੁੰਦ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਵਧਾਉਂਦਾ: 'ਹੇ ਮੇਰੇ ਰੱਬ! ਹੇ ਮੇਰੇ ਰੱਬ!' ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਖਾਣਾ ਹਰਾਮ ਹੈ, ਪੀਣਾ ਹਰਾਮ ਹੈ, ਪਹਿਨਾਵਾ ਹਰਾਮ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਹਰਾਮ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਦुआ ਕਬੂਲ ਹੋਵੇਗੀ?"\\ ਜੋ ਕੁਝ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਚੋ ਅਤੇ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਜਾਓ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੀ। ਅਬੂ ਹੰਜ਼ਾ ਅਨਸ ਬਿਨ ਮਾਲਿਕ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ—ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਸੇਵਕ— ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:"||«ਤੁਹਾਡਾ ਈਮਾਨ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਜਦ ਤੱਕ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਲਈ ਉਹੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਲਈ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ। “ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਹਰ ਚੀਜ਼ ‘ਤੇ ਇਹਸਾਨ (ਭਲਾਈ ਤੇ ਨੇਕੀ) ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ???? “ਅਬੂ ਮਸਊਦ ਉਕਬਾ ਬਿਨ ਅਮਰ ਅਨਸਾਰੀ ਬਦਰੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ।”||"ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਨਬੂਵਤ ਤੋਂ ਸਮਝ ਪਾ ਸਕੇ ਹਨ: ਜੇ ਤੂੰ ਸ਼ਰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਜੋ ਮਨ ਚਾਹੇ ਕਰ। “ਅਬੂ ਅਮਰ ਤੋਂ — ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ: ਅਬੂ ਅਮਰਾ ਤੋਂ — ਸੁਫ਼ਯਾਨ ਬਿਨ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:”||ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: "ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ, ਮੈਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕਹਿਣਾ ਦੱਸੋ ਜੋ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤੋਂ ਨਾ ਪੁੱਛਾਂ।"ਉਹ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਕਹੋ: ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ 'ਤੇ ਇਮਾਨ ਲਾਇਆ, ਫਿਰ ਸਿੱਧਾ ਰਸਤਾ ਚਲ। ਦੱਸੋ, ਜੇ ਮੈਂ ਫਰਜ਼ ਨਮਾਜਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਰਹਾਂ, ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਾਂ, ਹਲਾਲ ਨੂੰ ਹਲਾਲ ਸਮਝਾਂ, ਹਰਾਮ ਨੂੰ ਹਰਾਮ ਸਮਝਾਂ **“ਨਾਹਿ ਨੁਕਸਾਨ, ਨਾਹਿ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ।”** ਇਬਨ ਅਬਾਸ ਰਜ਼ਿਅੱਲਾਹੁ ਅੰਨਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:||“ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ। ਪਰ ਸਬੂਤ (ਬਯਾਨਾ) ਦਾਅਵੀਦਾਰ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕਸਮ ਉਸ ‘ਤੇ ਹੈ।” **“ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸੱਚਾ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਮਨੋਰਥ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜੋ ਮੈਂ ਲਿਆ ਕੇ ਆਇਆ ਹਾਂ।”** ਹਰ ਨਸ਼ੀਲੀ ਚੀਜ਼ ਹਰਾਮ ਹੈ ਹਜ਼ਰਤ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਬਿਨ ਅਮਰ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:||“ਚਾਰ ਗੁਣ ਹਨ, ਜੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਹ ਪੂਰਾ ਨਫ਼ਾਕੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇੱਕ ਗੁਣ ਉਸ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ਾਕੀ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਨਾ ਦੇਵੇ **“ਪਾਕੀ ਸਫ਼ਾਈ ਇਮਾਨ ਦਾ ਅੱਧਾ ਹੈ। ‘ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ’ (ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਸਤਾਈਸ਼) ਤੱਕੜੀ ਨੂੰ ਭਰ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ‘ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ’ ਤੇ ‘ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ’ ਅਸਮਾਨ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਨੂੰ ਭਰ ਦੇਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਮਾਜ਼ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੈ। ਸਦਕਾ ਦਲੀਲ ਹੈ। ਸਬਰ ਚਮਕਦਾਰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੈ। ਕੁਰਆਨ ਤੇਰੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਜਾਂ ਤੇਰੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹੱਜਤ ਹੈ। ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਸਵੇਰੇ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹਲਾਕ ਕਰਦਾ ਹੈ।”** ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਰਿਵਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ: ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:"||“ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਹਰ ਜੋੜ ‘ਤੇ ਸਦਕਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।، ਹਰ ਉਹ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿਚ ਇਨਸਾਫ ਕਰਨਾ ਸਦਕਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਦੀ ਉਸਦੀ ਸਵਾਰੀ ‘ਤੇ ਮਦਦ ਕਰਨਾ — ਉਸਨੂੰ ਉਸ ‘ਤੇ ਬਿਠਾਉਣਾ ਜਾਂ ਉਸਦਾ ਸਾਮਾਨ ਉਸ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਾ ਦੇਣਾ — ਇਹ ਸਦਕਾ ਹੈ। ਚੰਗਾ ਬੋਲ ਸਦਕਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਦਮ ਜੋ ਤੂੰ ਨਮਾਜ਼ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈਂ, ਸਦਕਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਤਕਲੀਫ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਹਟਾਉਣਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ।” **“ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਭੈ ਦੇਣ, ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਆਗਿਆ ਮੰਨਣ ਦੀ ਨਸੀਹਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਅਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਹਕੂਮਤ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਮੇਰੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਜੋ ਜੀਉਂਗੇ ਉਹ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਦੇਖਣਗੇ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੀ ਸੂਨਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਖੁਲਫਾ-ਏ-ਰਾਸ਼ਿਦੀਨ ਦੀ ਸੂਨਤ ਨੂੰ ਢੀਠੀ ਨਾਲ ਫੜ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।*، ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ; ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਨਵੀਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਚੀਜ਼ (ਬਿਦਅਤ) ਭਟਕਾਵਾ ਹੈ।”** **“ਤੂੰ ਵੱਡੇ ਮਾਮਲੇ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਆਸਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਆਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ: *:ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰੀਕ ਨਾ ਕਰ, ਨਮਾਜ਼ ਕਾਇਮ ਕਰ, ਜ਼ਕਾਤ ਦੇ, ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖ ਅਤੇ ਬੈਤ ਦੀ ਹਜ ਕਰ। ਫਿਰ ਆਪ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਭਲਾਈ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂ? ਰੋਜ਼ਾ ਇੱਕ ਢਾਲ ਹੈ, ਸਦਕਾ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪਾਣੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਅੰਧੇਰੇ ਵਿੱਚ ਆਦਮੀ ਦੀ ਨਮਾਜ਼। ਫਿਰ ਉਹ ਇਸ ਆਇਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ: {ਤੁਹਾਡੇ ਪਿੱਠ ਸੌਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਹਟਦੇ ਹਨ} ਤੱਕ {ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ}। ਫਿਰ ਉਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਮਾਮਲੇ ਦਾ ਸਿਰ, ਉਸ ਦਾ ਖੰਭ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਚੋਟੀ ਦੱਸਾਂ? ਮੈਂ ਕਿਹਾ: ਹਾਂ, ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ। ਉਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮਾਮਲੇ ਦਾ ਸਿਰ ਇਸਲਾਮ ਹੈ, ਖੰਭ ਨਮਾਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਚੋਟੀ ਜਿਹਾਦ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਦੱਸਾਂ? ਮੈਂ ਕਿਹਾ: ਹਾਂ, ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ। ਫਿਰ ਉਹ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜੀਭ ਨਾਲ ਇਹ ਕਿਹਾ: ਇਹ ਤੇਰੇ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ: ਏ ਨਬੀ ਅੱਲਾਹ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਬੋਲਤੀਆਂ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਉਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ! ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹਾਂ ਜਾਂ ਨੱਕਾਂ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ ਸਿਵਾਏ ਆਪਣੇ ਜੀਭ ਦੇ ਫਲਾਂ ਦੇ।”** **“ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਹ ਰੋਜ਼ੀ ਦੇਵੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਵੇਰੇ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਉਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਭਰੇ ਪੇਟ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।”** @**“ਭਲਾਈ (ਬਿਰ) ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਚੰਗਾ ਖੁਲੂਕ, ਅਤੇ ਗਲਤੀ (ਪਾਪ) ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਉਠੇ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਲੋਕ ਉਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਣ।”*». “ਤੁਹਾਡੀ ਜੀਭ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਨਾਲ ਭਿਰੀ ਰਹੇ।” “ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ, ਭੁੱਲ ਅਤੇ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਬਰ ਕਰਕੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਮਾਫ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।” ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਬੇਰੁਖ਼ੀ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰ, ਅੱਲਾਹ ਤੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰੇਗਾ, ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ਰਹਿ, ਲੋਕ ਤੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਗੇ। **“ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਭਲਾਈਆਂ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈਆਂ ਲਿਖ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ। ਜਿਸਨੇ ਕਿਸੇ ਭਲਾਈ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਭਲਾਈ ਵਜੋਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਜਿਸਨੇ ਉਸ ਭਲਾਈ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਕੀਤਾ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸ ਤੋਂ ਸੱਤ ਸੌ ਗੁਣਾ ਤੱਕ ਭਲਾਈਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਜਿਸਨੇ ਕਿਸੇ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਭਲਾਈ ਵਜੋਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਿਸਨੇ ਉਸ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਕੀਤਾ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬੁਰਾਈ ਵਜੋਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ।”** **“ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਜੋ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਜੰਗ ਦਾ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੋ ਮੇਰਾ ਬੰਦਾ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਨੇਕੀ ਕਰਕੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਉਸ ‘ਤੇ ਫਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਬੰਦਾ ਨਫ਼ਲ (ਵਾਧੂ) ਅਮਲਾਂ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੱਕੇ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸਦੀ ਕਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸੁਣਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਅੱਖ ਜੋ ਉਹ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਹੱਥ ਜੋ ਉਹ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਟਾਂਗ ਜੋ ਉਹ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਦੇਵਾਂਗਾ, ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਦੁਆ ਮੰਗੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਬਚਾਵਾਂਗਾ।”** ਦੂਧ ਪਿਲਾਉਣਾ ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਰੇਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਨਮ ਦੇਣ ਨਾਲ ਹਰੇਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਦੇ ਪੇਟ ਨੂੰ ਕੋਈ ਬਰਤਨ ਬੁਰਾ ਨਹੀਂ ਭਰ ਸਕਦਾ, ਸਿਵਾਏ ਇਹਦੇ ਕਿ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਲਈ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਰੱਖੇ ਜੋ ਉਸਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇ। ਜੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਹੋਣ: ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਖਾਣ ਲਈ, ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਪੀਣ ਲਈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਸਾਹ ਲਈ। ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੇ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਖੂਬੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਵੇ ਜੋ ਉਸਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਆਪਸ ਵਿਚ ਤੌਹਫ਼ਾ ਦਿਉ, ਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੁਹੱਬਤ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ। ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਇਕ ਟੋਲੀ ਭੇਜੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਨਸਾਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾਇਆ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਆਗਿਆ ਮੰਨਣ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: “ਕੀ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੀ ਆਗਿਆ ਮੰਨਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਬਿਲਕੁਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।” ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਮੇਰੇ ਲਈ ਲੱਕੜ ਇਕੱਠੀ ਕਰੋ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਕਿਹਾ: “ਅੱਗ ਸਲਗਾਓ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਲਗਾਈ। ਫਿਰ ਕਿਹਾ: “ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਓ।” ਉਹ ਤਿਆਰ ਹੋਏ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: “ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਵੱਲ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਆਏ ਹਾਂ।” ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਰੁਕੇ ਰਹੇ ਜਦ ਤਕ ਅੱਗ ਠੰਢੀ ਨਾ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਠੰਡਾ ਪੈ ਗਿਆ। ਜਦ ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@**“ਜੇ ਉਹ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਤਕ ਕਦੇ ਬਾਹਰ ਨਾ ਨਿਕਲ ਸਕਦੇ। ਆਗਿਆ ਮੰਨਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਨੇਕੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।”** “ਉਸ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ, ਜਾਂ ਪੰਜ ਵਾਰੀ, ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੋਵੋ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿਦਰ (ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਪੱਤੀਆਂ) ਦੇਖੋ, ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫੂਰ (ਜਾਂ ਕੁਝ ਕਾਫੂਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ) ਪਾਓ। ਜਦ ਤੁਸੀਂ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਵੋ, ਮੈਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰੋ।” “ਏ ਨਬੀ ਅੱਲਾਹ, ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰਸਤੇ ਕੱਟ ਗਏ ਹਨ, ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਦੂਆ ਕਰੋ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਰਾਹਤ ਦੇਵੇ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਕੋਲ ਆਈ, ਜੋ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਖਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਬਠਾਇਆ। ਬੱਚੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਦੁਆ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਧੋ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਕੱਪੜਾ ਧੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਈ। ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ: “ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਪੜ੍ਹੋ।” “ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਣਾ ਨੇਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।” ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਫ਼ਰ ‘ਤੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਅਤੇ ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਖੁਫ਼ ਨਾ ਉਤਾਰੋ, ਸਿਵਾਏ ਜਨਾਬਾ (ਮਹਿੰਗਾ ਪਾਪ) ਤੋਂ; ਪਰ ਪਖਾਨਾ, ਪੇਸ਼ਾਬ ਅਤੇ ਸੌਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੁਫ਼ ਉਤਾਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜਦੋਂ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਕਹਿੰਦੇ “ਭੁੱਖੇ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਖਵਾਓ, ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਦੌਖਤ ਦੇਖੋ, ਅਤੇ ਕੰਗਾਲ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰੋ।” ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਕਬੀਰ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਾਠ “ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਰੱਬਿਲ ਆਲਮੀਨ” ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਤੋਂ ਮਿਨਬਰ ‘ਤੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਰਾਤ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ (ਨਫ਼ਲ ਤਰਾਵੀਹ) ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੀ ਰਾਏ ਕੀ ਹੈ?” ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੇ ਮੈਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਹਜ਼ਰਤ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯਮਨ ਵੱਲ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤਾ, ਤਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਹਰ **«ਕਫ਼ਾਰਤੁ ਅਲ-ਨਜ਼ਰਿ ਕਫ਼ਾਰਤੁ ਅਲ-ਯਮੀਨ** ਮਤਲਬ: **ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਕਫ਼ਾਰਾਹ (ਪੂਰਣ ਕਰਨ ਦੀ ਸਜ਼ਾ) ਉਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਸਮ ਦਾ ਕਫ਼ਾਰਾਹ ਹੈ।** **«ਉਹ ਲੋਕ ਕਦੇ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਮ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।»** “ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਅਜ਼ਜ਼ਾ ਵ ਜੱਲ ਨਾ ਸੌਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਲਈ ਸੌਣਾ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ। ਬੇਸ਼ਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤਕਵਾਵਾਨ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ। “ਅਸੀਂ ਆਖਰੀ ਉਮਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਾਂ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਹਾਸਬਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ। ਅਸੀਂ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ, ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਰਗੇ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਮਾਨ ਸਿੱਖਿਆ, ਫਿਰ ਕੁਰਆਨ ਸਿੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਕੁਰਆਨ ਸਿੱਖਣ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਇਮਾਨ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਿਆ। ਕੋਈ ਵੀ ਨਬੀ ਨਹੀਂ ਜੋ ਉਹ ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਾ ਕਰੇ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਵਿੱਤੇ ਅਮਨ ਤੇ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ।