Hadith: ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮੰਗਿਆ, ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਮੰਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ।ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਫਰਮਾਇਆ:@**"ਏ ਹਕੀਮ! ਇਹ ਮਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਹਣਾ ਤੇ ਮਿੱਠਾ ਹੈ।* ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਖੁਸ਼ਦਿਲੀ ਨਾਲ (ਹਲਾਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ) ਲੈਂਦਾ ਹੈ,ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਲਈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਲਾਲਚ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਰਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ;ਉਹ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਦੇ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।**ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ (ਦੇਣ ਵਾਲੀ) ਹੇਠਾਂਲੀ ਹੱਥ (ਮੰਗਣ ਵਾਲੀ) ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੀ ਹੈ।"**ਹਕੀਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:ਮੈਂ ਕਿਹਾ, "ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਉਸ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੱਕ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਵਾਂਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਮੈਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਚਲਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।"ਫਿਰ ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੂ ਬਕਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜੀਨਾਮੇ ਵਿਚੋਂ ਹਿੱਸਾ ਦੇਣ,ਪਰ ਹਕੀਮ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਹਜ਼ਰਤ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ,ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਵੀ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ:"ਏ ਮੁਸਲਮਾਨੋ! ਮੈਂ ਹਕੀਮ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਹੱਕ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਮਾਲ-ਏ-ਫ਼ੈਅ ਵਿੱਚ ਮੁਕੱਰਰ ਕੀਤਾ ਹੈ,ਪਰ ਇਹ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।"ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਵਿਛੋੜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਦੇਹਾਂਤ ਕਰ ਗਏ — ਅੱਲਾਹ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿਮ ਕਰੇ।
عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ:
سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَعْطَانِي، ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعْطَانِي، ثُمَّ قَالَ لِي: «يَا حَكِيمُ، إِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرٌ حُلْوٌ، فَمَنْ أَخَذَهُ بِسَخَاوَةِ نَفْسٍ، بُورِكَ لَهُ فِيهِ، وَمَنْ أَخَذَهُ بِإِشْرَافِ نَفْسٍ لَمْ يُبَارَكْ لَهُ فِيهِ، وَكَانَ كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، وَاليَدُ العُلْيَا خَيْرٌ مِنَ اليَدِ السُّفْلَى»، قَالَ حَكِيمٌ: فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالحَقِّ لاَ أَرْزَأُ أَحَدًا بَعْدَكَ شَيْئًا حَتَّى أُفَارِقَ الدُّنْيَا، فَكَانَ أَبُو بَكْرٍ يَدْعُو حَكِيمًا لِيُعْطِيَهُ العَطَاءَ، فَيَأْبَى أَنْ يَقْبَلَ مِنْهُ شَيْئًا، ثُمَّ إِنَّ عُمَرَ دَعَاهُ لِيُعْطِيَهُ، فَيَأْبَى أَنْ يَقْبَلَهُ، فَقَالَ: يَا مَعْشَرَ المُسْلِمِينَ، إِنِّي أَعْرِضُ عَلَيْهِ حَقَّهُ الَّذِي قَسَمَ اللَّهُ لَهُ مِنْ هَذَا الفَيْءِ، فَيَأْبَى أَنْ يَأْخُذَهُ. فَلَمْ يَرْزَأْ حَكِيمٌ أَحَدًا مِنَ النَّاسِ بَعْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى تُوُفِّيَ رَحِمَهُ اللَّهُ.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 2750]
المزيــد ...
ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ:
ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:
ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮੰਗਿਆ, ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ।
ਫਿਰ ਮੈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਮੰਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ।ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਫਰਮਾਇਆ:"ਏ ਹਕੀਮ! ਇਹ ਮਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਹਣਾ ਤੇ ਮਿੱਠਾ ਹੈ।
ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਖੁਸ਼ਦਿਲੀ ਨਾਲ (ਹਲਾਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ) ਲੈਂਦਾ ਹੈ,ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਲਈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਲਾਲਚ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ,
ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਰਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ;ਉਹ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਦੇ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ (ਦੇਣ ਵਾਲੀ) ਹੇਠਾਂਲੀ ਹੱਥ (ਮੰਗਣ ਵਾਲੀ) ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੀ ਹੈ।"ਹਕੀਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:ਮੈਂ ਕਿਹਾ, "ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਉਸ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੱਕ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ,
ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਵਾਂਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਮੈਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਚਲਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।"ਫਿਰ ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੂ ਬਕਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜੀਨਾਮੇ ਵਿਚੋਂ ਹਿੱਸਾ ਦੇਣ,ਪਰ ਹਕੀਮ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਫਿਰ ਹਜ਼ਰਤ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ,ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਵੀ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ:"ਏ ਮੁਸਲਮਾਨੋ! ਮੈਂ ਹਕੀਮ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਹੱਕ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਮਾਲ-ਏ-ਫ਼ੈਅ ਵਿੱਚ ਮੁਕੱਰਰ ਕੀਤਾ ਹੈ,ਪਰ ਇਹ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।"ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਵਿਛੋੜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਿਆ,
ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਦੇਹਾਂਤ ਕਰ ਗਏ — ਅੱਲਾਹ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿਮ ਕਰੇ।
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 2750]
ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੁਝ ਸਾਮਾਨ ਵਿਚੋਂ ਮੰਗਿਆ,ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਮੰਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ﷺ ਨੇ ਫਿਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।ਫਿਰ ਨਬੀ ਅਕਰਮ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਰਮਾਇਆ: ਹੇ ਹਕੀਮ! ਇਹ ਮਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਨਪਸੰਦ ਅਤੇ ਚਾਹਣਯੋਗ ਹੈ। ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਬਿਨਾ ਮੰਗੇ, ਖੁਸ਼ਦਿਲੀ ਅਤੇ ਲਾਲਚ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਹੈ। ਪਰ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਤ੍ਰਾਹਮ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਰਕਤ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਵਾਂਗ ਹੈ ਜੋ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਦੇ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। **ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ (ਦੇਣ ਵਾਲੀ) ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੇਠਾਂਲੀ ਹੱਥ (ਮੰਗਣ ਵਾਲੀ) ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੀ ਹੈ।** ਹਕੀਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਮੈਂ ਕਿਹਾ: **ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਉਸ ਦੀ ਕਸਮ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੱਚ ਦੇ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਮੰਗ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਾਲ ਘਟਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਰਹਾਂਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਮੈਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਨਾ ਦਿਆਂ।** ਤਾਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਖਲੀਫਾ ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੂ ਬਕਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਹਕੀਮ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਮਾਲ ਦੇਣ, ਪਰ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਲੈਣਾ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ।ਫਿਰ ਅਮੀਰੁਲ ਮੁਮਿਨੀਨ ਹਜ਼ਰਤ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਹਿੱਸਾ ਦੇਣ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਉਹ ਵੀ ਲੈਣਾ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਤਾਂ ਹਜ਼ਰਤ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਏ ਮੁਸਲਮਾਨੋ! ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਉਹ ਹੱਕ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਇਸ **ਫੈਅ ਦੇ ਮਾਲ** ਵਿੱਚੋਂ ਮੁਕੱਰਰ ਕੀਤਾ ਹੈ — ਉਹ ਮਾਲ ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਜੰਗ ਤੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਮਿਲਦਾ ਹੈ — ਪਰ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈਣਾ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਅਤੇ ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤਕ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਮੰਗ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਾਲ ਘਟਾਇਆ ਨਹੀਂ।
Benefits from the Hadith
- ਮਾਲ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਹਲਾਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰੁਝਾਨ (ਜ਼ਹਦ) ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਹਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ **ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਦਿਲੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਧਨ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ**।
- ਇਸ ਨਾਲ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਦਰਿਆਦਿਲੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਕਿ ਉਹ ਦਾਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਕਦੇ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦੇ।
- ਸਲਾਹ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਭਾਈ-ਚਾਰੇ ਦੇ ਭਲੇ ਦੀ ਖਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਜਦੋਂ ਮਦਦ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇ; ਕਿਉਂਕਿ ਦਿਲ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਚੰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ।
- ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇ ਇਹ ਅਸਲ ਲੋੜ ਦੇ ਬਿਨਾ ਹੋਵੇ।
- ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਲ ਦੀ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਮੰਗਣ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
- ਜੇ ਮੰਗਣ ਵਾਲਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨਾ, ਉਸ ਦੀ ਨਾਕਾਮੀ ਕਰਵਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਦੇਣਾ ਠੀਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਬਚੇ ਅਤੇ ਲੈਣ ਦੀ ਲਾਲਚ ਨਾ ਕਰੇ।
- ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬੇਤ-ਮਾਲ (ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ) ਤੋਂ ਕੁਝ ਲੈਣਾ ਹੱਕਦਾਰ ਨਹੀਂ, ਜਦ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਇਮਾਮ (ਸਰਕਾਰ) ਵੱਲੋਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਜੋ ਕੁਝ ਫ਼ੈਅ (ਲੁੱਟੇ ਗਏ ਮਾਲ) ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
- ਜਰੂਰਤ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਮੰਗਣਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ।
- ਇਬਨ ਹਜ਼ਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਮਾਮ ਲਈ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੰਗਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਨੁਕਸਾਨੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਦੱਸੇ, ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਨਾ ਸੋਚੇ ਕਿ ਇਹ ਨੁਕਸਾਨੀ ਗੱਲ ਉਸਦੀ ਮੰਗ ਰੋਕਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।
- ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਅਤੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਾਅਦਾ ਮੰਨਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪੱਕੀ ਪਾਬੰਦੀ।
- ਇਸਹਾਕ ਬਿਨ ਰਾਹੂਏਹ ਨੇ ਕਿਹਾ: **ਜਦੋਂ ਹਕੀਮ ਬਿਨ ਹਿਜ਼ਾਮ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਕੁਰੈਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਨ ਵਾਲਾ ਸੀ।**
More ...
- Hadith: ਪੰਜ ਵਕਤ ਦੀਆਂ ਨਮਾਜਾਂ, ਇਕ ਜੁਮ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਜੁਮ੍ਹੇ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਇਕ ਰਮਜ਼ਾਨ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਤੱਕ — ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਦਰਮੀਆਨ ਦੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦਾ ਕਫ਼ਫ਼ਾਰਾ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੇ ਵੱਡੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
- Hadith: ਬੇਸ਼ਕ ਕੁਝ ਆਦਮੀ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਮਾਲ ਵਿੱਚ ਨਾ-ਹੱਕ ਦਖ਼ਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅੱਗ (ਨਾਰ) ਹੋਏਗੀ।
- Hadith: ਮੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਗਾਲਾਂ ਨਾ ਦਿਓ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਅੰਜਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
- Hadith: ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਰਾਤਾਂ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਤੋੜਨਾ ਜ਼ਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਦੋਹਾਂ ਇੱਕ-दੂਜੇ ਤੋਂ ਮੁਹ ਮੋੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- Hadith: ਜੋ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਤੋੜਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ।" (ਸਹੀਹ ਬੁਖਾਰੀ ਅਤੇ ਸਹੀਹ ਮੁਸਲਿਮ ਦੀ ਹਦੀਸ)
- Hadith: ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਨਾਪਸੰਦ ਆਦਮੀ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਝਗੜਣ ਵਾਲਾ, ਹਟਧਰਮੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- Hadith: **"ਜੋ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਦੀ ਇਜ਼ਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੇਗਾ, ਅੱਲਾਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਆਗ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਗਾ।"** (ਰਿਵਾਇਤ: ਤਿਰਮਿਧੀ)