Hadith: ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਵਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀਆਂ ਦੌਲਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ। ਪਰ ਸਬੂਤ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਸਮ ਉਸ ਉੱਤੇ ਲਗਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
عَن ابنِ عباسٍ رضي الله عنهما أنَّ رسولَ اللهِ صلي الله عليه وسلم قال:
«لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ».
[صحيح] - [رواه البيهقي] - [السنن الكبرى للبيهقي: 21243]
المزيــد ...
ਇਬਨ ਅਬਾਸ ਰਜ਼ਿਅੱਲਾਹੁ ਅੰਨਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:
«ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਵਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀਆਂ ਦੌਲਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ। ਪਰ ਸਬੂਤ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਸਮ ਉਸ ਉੱਤੇ ਲਗਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।»
[صحيح] - [رواه البيهقي] - [السنن الكبرى للبيهقي - 21243]
ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਵਾਜ਼ੇਹ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਦਾਵਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਬੂਤ ਜਾਂ ਤਰਕ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਜਾਂ ਜਾਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਲਈ, ਦਾਵੇਦਾਰ ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਾਵੇ ਦਾ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰੇ। ਜੇ ਉਹ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਤਾਂ ਦਾਅਵਾ ਵਿਰੋਧੀ (ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਦਾਅਵਾ ਹੈ) ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਨਕਾਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਸਮ ਖਾਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੇਗੁਨਾਹੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
Benefits from the Hadith
- ਇਬਨ ਦੱਕੀਕੁਲ-ਅਈਦ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਹ ਹਦੀਸ ਅਹਕਾਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਤੇ ਜਗੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੂਝਾਨ ਹੈ।
- ਸ਼ਰੀਅਤ ਦਾ ਮਕਸਦ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਲ ਅਤੇ ਜਾਨ ਦੀ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਛਲ-ਕਪਟ ਜਾਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
- ਜੱਜ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਸਬੂਤਾਂ (ਬੀਨਾਤ) ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਜੋ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਬੂਤ ਦੇ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਦਾਅਵਾ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਇਮਾਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਮਸਲੇ।