حديث: لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ». «اگر به مردم بر اساس ادعایشان اعتبار داده شود، برخی مردم مدعی مال و خون دیگران می شوند، لذا؛ دلیل بر مدعی و سوگند بر منکر است

عَن ابنِ عباسٍ رضي الله عنهما أنَّ رسولَ اللهِ صلي الله عليه وسلم قال:
«لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ».
[صحيح] - [رواه البيهقي] - [السنن الكبرى للبيهقي: 21243]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ». «اگر به مردم بر اساس ادعایشان اعتبار داده شود، برخی مردم مدعی مال و خون دیگران می شوند، لذا؛ دلیل بر مدعی و سوگند بر منکر است».
[صحیح] - - [السنن الكبرى للبيهقي - 21243]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم تصریح نمودند که اگر به مردم صرفاً بر اساس ادعای آنان بدون دلائل و قرائن اعتبار داده شود، برخی مردم مدعی مال و خون مردم می شوند، لذا؛ مدعی برای چیزی که مطالبه می کند باید دلیل و مدرک ارائه کند، ولی در صورت نداشتن دلیل، دعوا به مدعی علیه ارائه می شود، و در صورت انکار باید سوگند یاد کند و تبرئه شود.

از فوائد حدیث

1. ابن دقیق العید می گوید: این حدیث پایۀ از پایه های احکام است، و بزرگترین مرجع هنگام نزاع و مخاصمه است.
2. شریعت آمد تا مال و خون مردم را از حیف و میل حفظ کند.
3. قاضی بر اساس علم خود حکم نمی کند، بلکه به ادله رجوع می کند.
4. هر کس ادعای بدون دلیل ارایه کند مردود است، خواه در مسائل حقوقی و معاملات باشد و خواه در مسائل اعتقادی و علمی باشد.