Hadith: ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਵਹੀ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਹੋਈ।
عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنِينَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْها أَنَّهَا قَالَتْ:
أَوَّلُ مَا بُدِئَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنَ الوَحْيِ الرُّؤْيَا الصَّالِحَةُ فِي النَّوْمِ، فَكَانَ لاَ يَرَى رُؤْيَا إِلَّا جَاءَتْ مِثْلَ فَلَقِ الصُّبْحِ، ثُمَّ حُبِّبَ إِلَيْهِ الخَلاَءُ، وَكَانَ يَخْلُو بِغَارِ حِرَاءٍ فَيَتَحَنَّثُ فِيهِ -وَهُوَ التَّعَبُّدُ- اللَّيَالِيَ ذَوَاتِ العَدَدِ قَبْلَ أَنْ يَنْزِعَ إِلَى أَهْلِهِ، وَيَتَزَوَّدُ لِذَلِكَ، ثُمَّ يَرْجِعُ إِلَى خَدِيجَةَ فَيَتَزَوَّدُ لِمِثْلِهَا، حَتَّى جَاءَهُ الحَقُّ وَهُوَ فِي غَارِ حِرَاءٍ، فَجَاءَهُ المَلَكُ فَقَالَ: اقْرَأْ، قَالَ: «مَا أَنَا بِقَارِئٍ» قَالَ: «فَأَخَذَنِي فَغَطَّنِي حَتَّى بَلَغَ مِنِّي الجَهْدَ ثُمَّ أَرْسَلَنِي، فَقَالَ: اقْرَأْ، قُلْتُ: مَا أَنَا بِقَارِئٍ، فَأَخَذَنِي فَغَطَّنِي الثَّانِيَةَ حَتَّى بَلَغَ مِنِّي الجَهْدَ ثُمَّ أَرْسَلَنِي، فَقَالَ: اقْرَأْ، فَقُلْتُ: مَا أَنَا بِقَارِئٍ، فَأَخَذَنِي فَغَطَّنِي الثَّالِثَةَ ثُمَّ أَرْسَلَنِي، فَقَالَ: {اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ خَلَقَ الإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الأَكْرَمُ}»، [العلق:1-3] فَرَجَعَ بِهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَرْجُفُ فُؤَادُهُ، فَدَخَلَ عَلَى خَدِيجَةَ بِنْتِ خُوَيْلِدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، فَقَالَ: «زَمِّلُونِي، زَمِّلُونِي» فَزَمَّلُوهُ حَتَّى ذَهَبَ عَنْهُ الرَّوْعُ، فَقَالَ لِخَدِيجَةَ وَأَخْبَرَهَا الخَبَرَ: «لَقَدْ خَشِيتُ عَلَى نَفْسِي» فَقَالَتْ خَدِيجَةُ: كَلَّا وَاللَّهِ مَا يُخْزِيكَ اللَّهُ أَبَدًا، إِنَّكَ لَتَصِلُ الرَّحِمَ، وَتَحْمِلُ الكَلَّ، وَتَكْسِبُ المَعْدُومَ، وَتَقْرِي الضَّيْفَ، وَتُعِينُ عَلَى نَوَائِبِ الحَقِّ، فَانْطَلَقَتْ بِهِ خَدِيجَةُ حَتَّى أَتَتْ بِهِ وَرَقَةَ بْنَ نَوْفَلِ بْنِ أَسَدِ بْنِ عَبْدِ العُزَّى، ابْنَ عَمِّ خَدِيجَةَ، وَكَانَ امْرَأً تَنَصَّرَ فِي الجَاهِلِيَّةِ، وَكَانَ يَكْتُبُ الكِتَابَ العِبْرَانِيَّ، فَيَكْتُبُ مِنَ الإِنْجِيلِ بِالعِبْرَانِيَّةِ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يَكْتُبَ، وَكَانَ شَيْخًا كَبِيرًا قَدْ عَمِيَ، فَقَالَتْ لَهُ خَدِيجَةُ: يَا ابْنَ عَمِّ، اسْمَعْ مِنَ ابْنِ أَخِيكَ، فَقَالَ لَهُ وَرَقَةُ: يَا ابْنَ أَخِي، مَاذَا تَرَى؟ فَأَخْبَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَبَرَ مَا رَأَى، فَقَالَ لَهُ وَرَقَةُ: هَذَا النَّامُوسُ الَّذِي نَزَّلَ اللَّهُ عَلَى مُوسَى، يَا لَيْتَنِي فِيهَا جَذَعًا، لَيْتَنِي أَكُونُ حَيًّا إِذْ يُخْرِجُكَ قَوْمُكَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَوَ مُخْرِجِيَّ هُمْ؟»، قَالَ: نَعَمْ، لَمْ يَأْتِ رَجُلٌ قَطُّ بِمِثْلِ مَا جِئْتَ بِهِ إِلَّا عُودِيَ، وَإِنْ يُدْرِكْنِي يَوْمُكَ أَنْصُرْكَ نَصْرًا مُؤَزَّرًا. ثُمَّ لَمْ يَنْشَبْ وَرَقَةُ أَنْ تُوُفِّيَ، وَفَتَرَ الوَحْيُ.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 3]
المزيــد ...
ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ, ਮੋਮਿਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ) ਨੇ ਕਿਹਾ:
ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਵਹੀ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਹੋਈ।، ਉਹ ਕੋਈ ਸੁਪਨਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਾਂਗ ਸੱਚ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਫਿਰ ਉਹ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਹਿਰਾ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਇਬਾਦਤ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ, ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਖਦਿਜ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾ ਅਨਹਾ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ। ਇੰਜ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਿਰਾ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਫਿਰ ਫਰਿਸ਼ਤਾ ਆਇਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਪੜ੍ਹੋ।" ਉਹ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।" ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਕੜ ਕੇ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਥੱਕ ਨਾ ਗਏ, ਫਿਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮੁੜ ਕਿਹਾ: "ਪੜ੍ਹੋ।" ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਇਹੀ ਘਟਨਾ ਹੋਈ। ਤੀਸਰੀ ਵਾਰੀ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਕਿਹਾ:
{ਪੜ੍ਹੋ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਿਸ ਨੇ ਰਚਿਆ।ਉਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰੱਤ (ਲਹੂ) ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ।ਪੜ੍ਹੋ, ਅਤੇ ਤੇਰਾ ਰੱਬ ਸਭ ਤੋਂ ਕਰੀਮ ਹੈ।} [ਅਲ ਅਲਕ:1-3]
ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਇਸ ਵਹੀ ਨਾਲ ਹਿਲਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਘਰ ਖਦਿਜ਼ਾ ਬਿੰਤ ਖੁਵੈਲਿਦ਼ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾ ਅਨਹਾ ਕੋਲ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਨੂੰ ਢੱਕੋ, ਮੈਨੂੰ ਢੱਕੋ।" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕਿਆ ਜਦ ਤੱਕ ਡਰ ਘੱਟ ਨਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਖਦਿਜ਼ਾ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦੱਸੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਡਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ।"
ਖਦਿਜ਼ਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਨਹੀਂ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਤੈਨੂੰ ਕਦੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਤੂੰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜੋੜਦਾ ਹੈਂ, ਭਾਰੀ ਸਮਾਨ ਢੋਦਾ ਹੈਂ, ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਬਣਦਾ ਹੈਂ।"ਫਿਰ ਖਦਿਜ਼ਾ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਖੁਵੈਲਿਦ਼ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਵਰਕਾ ਬਿਨ ਨੂਫਲ ਬਿਨ ਅਸਦ ਬਿਨ ਅਬਦ ਅਲ ਉਜ਼ਜ਼ਾ ਕੋਲ ਲਿਆ, ਜੋ ਖਦਿਜ਼ਾ ਦਾ ਚਚੇਰਾ ਭਰਾ ਸੀ। ਉਹ ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਮਸੀਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹਿਬਰੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਜੀਲ ਤੋਂ ਹਿਬਰੂ ਵਿੱਚ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਸੀ ਜੋ ਅੱਲ੍ਹਾ ਚਾਹੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਬੁਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਅੰਧਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।ਖਦਿਜ਼ਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: "ਹੇ ਭਤੀਜੇ, ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੋ।"
ਵਰਕਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਹੇ ਭਤੀਜੇ, ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਵੇਖਦੇ ਹੋ?" ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। ਵਰਕਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਇਹ ਉਹ ਨੀਅਮ ਹੈ ਜੋ ਅੱਲ੍ਹਾ ਨੇ ਮੂਸਾ ਉੱਤੇ ਉਤਾਰਿਆ। ਕਾਸ਼ ਮੈਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜੀਉਂਦਾ, ਕਾਸ਼ ਮੈਂ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਕਾਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਵੇਖਦਾ।" ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਇਹ ਮੇਰੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹਨ?"ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਹਾਂ, ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਲਿਆ, ਸਿਵਾਏ ਮੇਰੇ। ਜੇ ਮੇਰੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਬਹੁਤ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ।" ਫਿਰ ਵਰਕਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਵਹੀ ਰੁਕ ਗਿਆ।
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 3]
ਮੁਅੱਮਿਨਾਤ ਦੀ ਮਾਤਾ ਆਈਸ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾ ਅਨਹਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਉੱਤੇ ਵਹੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਨਜ਼ਰ (ਸਚੀ ਰਿਆਇ) ਨਾਲ ਹੋਈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਵੇਖਦੇ, ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਾਂਗ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ। ਫਿਰ ਉਹ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਹਿਰਾ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਇਬਾਦਤ ਕਰਦੇ, ਘਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ। ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਸਾਥ ਲੈ ਜਾਂਦੇ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਖਦਿਜ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾ ਅਨਹਾ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ, ਜਦ ਤੱਕ ਕਿ ਸੱਚਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹਿਰਾ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਈ। ਫਿਰ ਫਰਿਸ਼ਤਾ ਜ਼ਬਰੀਲ ﷺ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਏ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਪੜ੍ਹੋ।" ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।"ਫਿਰ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਕੜ ਕੇ ਢੱਕਿਆ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਬਾਇਆ, ਜਦ ਤੱਕ ਥਕਾਨ ਅਤੇ ਕਠਿਨਾਈ ਨਾ ਪਹੁੰਚੀ। ਫਿਰ ਛੱਡਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਕਿਹਾ: "ਪੜ੍ਹੋ।"ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਫਿਰ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।"ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਢੱਕਿਆ, ਜਦ ਤੱਕ ਥਕਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚੀ, ਫਿਰ ਛੱਡਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਕਿਹਾ: "ਪੜ੍ਹੋ।"ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਫਿਰ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।"ਫਿਰ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੀਸਰੀ ਵਾਰੀ ਢੱਕਿਆ, ਫਿਰ ਛੱਡਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: **{ਪੜ੍ਹੋ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਿਸ ਨੇ ਰਚਿਆ।ਉਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰੱਤ (ਲਹੂ) ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ।ਪੜ੍ਹੋ, ਅਤੇ ਤੇਰਾ ਰੱਬ ਸਭ ਤੋਂ ਕਰੀਮ ਹੈ।}** [ਅਲ ਅਲਕ: 1-3] ਰਸੂਲ ﷺ ਵਹੀ ਦੀਆਂ ਆਯਤਾਂ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆਏ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਡਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੰਪ ਰਹੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ, ਮੁਅੱਮਿਨਾਤ ਦੀ ਮਾਤਾ ਖਦਿਜ਼ਾ ਬਿੰਤ ਖੁਵੈਲਿਦ਼ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾ ਅਨਹਾ ਕੋਲ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਨੂੰ ਕਪੜਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕੋ, ਮੈਨੂੰ ਕਪੜਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕੋ।" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਪੜਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਦ ਤੱਕ ਡਰ ਕੱਟ ਨਾ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਖਦਿਜ਼ਾ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦੱਸੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।" ਇਸ ’ਤੇ ਖਦਿਜ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।" ਇਸ ’ਤੇ ਖਦਿਜ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਫਿਰ ਖਦਿਜ਼ਾ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਵਰਕਾ ਬਿਨ ਨੂਫਲ ਬਿਨ ਅਸਦ ਬਿਨ ਅਬਦ ਅਲ ਉਜ਼ਜ਼ਾ ਕੋਲ ਲਿਆ। ਉਹ ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਛੱਡ ਕੇ ਮਸੀਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਜੀਲ ਤੋਂ ਹਿਬਰੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਬੁਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਅੰਧਾ ਸੀ। ਖਦਿਜ਼ਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: "ਹੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੋ।" ਵਰਕਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਹੇ ਭਤੀਜੇ, ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਦੇਖਦੇ ਹੋ?" ਤਾਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਦੱਸਿਆ ਜੋ ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਇਸ ’ਤੇ ਵਰਕਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਤਾਂ ਉਹੀ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ ਜ਼ਬਰਾਈਲ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀ ਮੂਸਾ ਅਲੈਹਿੱਸ ਸਲਾਮ ਉੱਤੇ ਨਾਜ਼ਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਾਸ਼ ਮੈਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਵਾਨ ਹੁੰਦਾ! ਕਾਸ਼ ਮੈਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਤੇਰੀ ਕੌਮ ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦੇਵੇਗੀ।”ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ: “ਕੀ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕੱਢ ਦੇਣਗੇ?” ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਹਾਂ, ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਲਿਆ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਲਿਆ, ਸਿਵਾਏ ਮੇਰੇ, ਅਤੇ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਪਿਆ। ਜੇ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਾਂ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਾਂਗਾ।" ਫਿਰ ਵਰਕਾ ਦੀ ਜਲਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਵਹੀ ਰੁਕ ਗਿਆ।
Benefits from the Hadith
- ਰਸੂਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ﷺ ਉੱਤੇ ਵਹੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਵੇਰਵਾ।
- ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਿਆਇ ਵਹੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ।
- ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਸ਼ਰਈ ਜਾਇਜ਼ਤ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰੋਸੇ (ਤਵੱਕਲ) ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਭਰੋਸੇ ਵਾਲੇ ਮਾਲਕ ﷺ ਨੇ ਵੀ ਇਹ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ।
- ਅੱਲ੍ਹਾ ਤਆਲਾ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਕਰੀਮਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਸਿਖਾਇਆ ਜੋ ਉਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਧਕਾਰ ਅਗਿਆਨਤੋਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਾਲੇ ਗਿਆਨ ਵੱਲ ਲਿਜਾਇਆ।
- ਲਿਖਣ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਫ਼ਜੀਲਤ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਮਹਾਨ ਫਾਇਦੇ ਹਨ: ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਹੁਕਮ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸੰਭਾਲੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਉਤਾਰੀ ਗਈਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੀਆਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਹੀ ਰਹੇ।
- ਕੁਰਆਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਆਯਤ ਜੋ ਉਤਾਰੀ ਗਈ: **{ਪੜ੍ਹੋ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਿਸ ਨੇ ਰਚਿਆ}** [ਅਲ ਅਲਕ:1]।
- ਉੱਚੀ ਅਖਲਾਕ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਹਾਨਿਕਾਰਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਦਾ ਅੰਤ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
- ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਲਾਭ ਲਈ ਉਸਦੀ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ।
- ਜਿਸਨੂੰ ਡਰ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਸਾਂਤਵਨਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੱਸੇ ਜਾਣ।
- ਖਦਿਜ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾ ਅਨਹਾ ਦੀ ਕਮਾਲਤ, ਚੰਗੇ ਵਿਚਾਰ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਫ਼ਸ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਫਹਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਬੂਤ ਅਤੇ ਪੱਕੀ ਦਲੀਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਰਣਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਮੌਲਿਕ ਚੰਗਾਈਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਇਨਸਾਨੀ ਭਲਾਈ ਜਾਂ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਲਈ, ਜਾਂ ਪਰਾਈਆਂ ਲਈ, ਜਾਂ ਸਰੀਰ ਨਾਲ, ਜਾਂ ਦੌਲਤ ਨਾਲ, ਜਾਂ ਜਿਸਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਉਹ ਨਿਰਭਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖਦਿਜ਼ਾ ਨੇ ਇਸ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਬਹੁਤ ਖੁਲ ਕੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।
- ਜਿਸਨੂੰ ਕੋਈ ਹੁਕਮ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਯੋਗ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਲਾਹਕਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ।