Hadith: ਅਖੀਰਲੇ ਵੇਲੇ ਇਕ ਗੋਰ੍ਹਾ ਸਮੂਹ ਆਏਗਾ — ਨਵੇਂ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ (ਜਵਾਨ) ਤੇ ਖ਼ਵਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ, ਉਹ ਲੋਕ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਬੋਲ ਕਹਿਣਗੇ; ਪਰ ਉਹ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਹ ਚੁੱਕ ਜਾਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਤੀਰ ਤੀਰੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ।

عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: إِذَا حَدَّثْتُكُمْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَأَنْ أَخِرَّ مِنَ السَّمَاءِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَكْذِبَ عَلَيْهِ، وَإِذَا حَدَّثْتُكُمْ فِيمَا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ فَإِنَّ الحَرْبَ خَدْعَةٌ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:
«يَأْتِي فِي آخِرِ الزَّمَانِ قَوْمٌ حُدَثَاءُ الأَسْنَانِ سُفَهَاءُ الأَحْلاَمِ، يَقُولُونَ مِنْ خَيْرِ قَوْلِ البَرِيَّةِ، يَمْرُقُونَ مِنَ الإِسْلاَمِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِيَّةِ، لاَ يُجَاوِزُ إِيمَانُهُمْ حَنَاجِرَهُمْ، فَأَيْنَمَا لَقِيتُمُوهُمْ فَاقْتُلُوهُمْ، فَإِنَّ قَتْلَهُمْ أَجْرٌ لِمَنْ قَتَلَهُمْ يَوْمَ القِيَامَةِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 3611]

Translation Needs More Review.

ਅਲੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਸਮਾਨ ਤੋਂ ਵੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਬਾਰੇ ਝੂਠ ਨਾ ਬੋਲਾਂ। ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੰਗ ਵਿਚ ਚਾਲਾਕੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।”ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:
«ਅਖੀਰਲੇ ਵੇਲੇ ਇਕ ਗੋਰ੍ਹਾ ਸਮੂਹ ਆਏਗਾ — ਨਵੇਂ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ (ਜਵਾਨ) ਤੇ ਖ਼ਵਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ, ਉਹ ਲੋਕ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਬੋਲ ਕਹਿਣਗੇ; ਪਰ ਉਹ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਹ ਚੁੱਕ ਜਾਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਤੀਰ ਤੀਰੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਮਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਗਲ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵੱਧੇਗਾ। ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੋਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਓ؛ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ, ਉਸਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਇਹ ਕਿਰਿਆ (ਕਤਲ) ਸਵਾਬ ਦੇਵੇਗਾ.»
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 3611]

Explanation

ਅਮੀਰੁ ਮੁਮਿਨੀਨ ਅਲੀ ਬਨ ਅਬੀ ਤਾਲਿਬ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਸੁਣੋਂ, ਮੈਂ ਨਾ ਤਾਂ ਛੁਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਨਾ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਨਾ ਕੁਝ ਛਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ; ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਆਸਮਾਨ ਤੋਂ ਡਿੱਗਣਾ ਵੀ ਹੌਲਾਂਗਾ ਨਹੀਂ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਰਸੂਲ ﷺ ਬਾਰੇ ਝੂਠ ਬੋਲਾਂ।ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਚਾਲਾਕੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਛੁਪਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਜਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦਾ। ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਅਖੀਰਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨੌਜਵਾਨ ਆਉਣਗੇ — ਦੰਦ ਨਵੇਂ ਹੋਏ (ਹੁਣੇ ਹੀ ਉਤਰੇ) ਅਤੇ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਜੋ ਕਿ ਕੁਰਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਬੋਲਣਗੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਤਲਵ੍ਹੀ (ਪਾਠ) ਕਰਨਗੇ; ਪਰ ਉਹ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਹੱਦਾਂ ਉਲੰਘਣ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੀਰ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਰਦਨਾਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧੇਗਾ। ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੋਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਓ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਇਹਦਾ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਰਿਵਾਜ (ਸਵਾਬ) ਮਿਲੇਗਾ।

Benefits from the Hadith

1. ਖ਼ਵਾਰਿਜ਼ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਇਹ ਹਨ:
2. ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਨਬੂਵਤ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਾਦ ਦੀ ਉਮਤ ਵਿੱਚ ਜੋ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਨਗੀਆਂ, ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਸ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਈਆਂ।
3. ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਉਣ ਦੀ ਚਾਲਾਂ (ਤਰੀਕਿਆਂ) — ਜਿਵੇਂ ਕਿ **ਟੋਰਿਆ/ਫੈਂਟ** (ਤੁਰੀਆ) ਅਤੇ **ਇਸ਼ਾਰਾ/ਤਨਕੀਹ** — ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਛਲ-ਚਾਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੈਂਟ, ਘਾਤ (ਕਮੀਨ) ਆਦਿ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ **ਅਹਦ** (ਵਾਅਦਾ) ਅਤੇ **ਅਮਾਨ** (ਸੁਰੱਖਿਆ/ਸ਼ਰਤ) ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਮਨ੍ਹਾਂ ਹੈ — ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮਨਾਹੀ ਦਰਜ ਹੈ।
4. ਨਵਵੀ ਨੇ **“ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਬੋਲ ਕਹਿਣਗੇ”** ਬਾਰੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕਿ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: **“ਫੈਸਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੈ”** ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਬੋਲ ਜੋ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵੱਲ ਅਪੀਲ ਵਜੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
5. ਇਬਨ ਹਜ਼ਰ ਨੇ **“ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਮਾਨ ਗਲ੍ਹ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵੱਧਦਾ”** ਬਾਰੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕਿ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਮਾਨ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਗਲ੍ਹ ਤੱਕ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਦਿਲ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ।
6. ਕ਼ਾਦੀ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਉਲਮਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਇਕਮਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ਵਾਰਿਜ਼ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਰਗੇ ਵਿਅਕਤੀ, ਜੋ ਬਦਅਮਾਨੀ ਅਤੇ ਬਦਈਤ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਮਾਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਠਦੇ ਹਨ, ਜਮਾਤ ਦੀ ਰਾਏ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਕਰਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ — ਬਸ ਇਹ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।