ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੇਰੀ ਕਬਰ ਨੂੰ ਬੁੱਤ ਨਾ ਬਣਾਈਂ, ਜਿਸ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਈ, ਉਸ ਨੇ ਕੁਫ਼ਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਸ਼ਿਰਕ ਕੀਤਾ। ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਨਾਫਿਕਾਂ ਉੱਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰੀ ਨਮਾਜ਼ ਇਸ਼ਾ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਤੇ ਫਜਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।" ਜੇ ਉਹ ਜਾਣ ਲੈਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨੋਂ ਨਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਅਜਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੇਂਗਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਦਾ ਕਰਨ ਆਉਣ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਜੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਡਰਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਛੋਟਾ ਸ਼ਿਰਕ ਹੈ।" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਸ਼ਿਰਕੁ ਅਸਘਰ ਕੀ ਹੈ, ਯਾ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ?" ਉਹ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਰਿਯਾ’ ਤੂੰ ਇਕ ਅਹਲਿ-ਕਿਤਾਬ ਕੌਮ ਵਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈਂ। ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਵਲ ਬੁਲਾ ਕਿ ਉਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਕਿ ਅਲ੍ਹਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਲ੍ਹਾ ਦੇ ਰਸੂਲ ਹਨ। ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰੀਕ ਨਾ ਕਰੇ, ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਸ਼ਰੀਕ ਕਰੇ, ਉਹ ਆਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੋ ਕੋਈ ਸਾਡੇ ਇਸ ਕੰਮ (ਧਰਮ) ਵਿੱਚ ਐਸਾ ਨਵਾਂ ਕੰਮ ਪੈਦਾ ਕਰੇ ਜੋ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਰੱਦ ਹੈ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਤੌਕ (ਬੁਰਾ ਨਿਸ਼ਾਨ) ਮੰਨੇ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤੌਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਜੋ ਕਹਾਣੀ ਕਰੇ ਜਾਂ ਉਸ ਲਈ ਕਹਾਣੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਜੋ ਜਾਦੂ ਕਰੇ ਜਾਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਜਾਦੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਪੇਸ਼ੀਨਗੂ (ਅਰ੍ਰਾਫ਼) ਕੋਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਚਾਲੀ ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਜਿਸ ਨੇ ਨਜੂਮ (ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਚਾਨਕਸੀ) ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਨੇ ਜਾਦੂ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ; ਜਿੰਨਾ ਵੱਧਦਾ ਜਾਵੇ, ਜਾਦੂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਜਾਵੇ। ਈਮਾਨ ਕੁਝ ਸੱਤਰ ਜਾਂ ਕੁਝ ਸੱਠ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦਾ (ਹਿੱਸਿਆਂ ਦਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ‘ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੀ (ਛੋਟੀ) ‘ਰਸਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਤਕਲੀਫ਼ਦੇ ਚੀਜ਼ ਹਟਾਉਣਾ’ ਹੈ, ਉਹ ਜਿੰਨੀ ਰੂਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮੁਰਗੀ ਦੇ ਕੂਕ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਝੂਠ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਪੰਜ ਚੀਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਰਖੀ ਗਈ ਹੈ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਜੋ ਕੋਈ ਮੂੰਕਰ (ਬੁਰਾਈ) ਵੇਖੇ, ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਦਲੇ; ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਨਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਬਾਨ ਨਾਲ (ਬਦਲੇ); ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਸਮਰਥਾ ਨਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਨਾਲ (ਨਫ਼ਰਤ ਕਰੇ),ਅਤੇ ਇਹ ਇਮਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਰਜਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੋ ਕੋਈ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਭੀ ਬੁਰਾਈ ਕਰੇ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਅਤੇ ਅਗਲੇ — ਦੋਹਾਂ — ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਪੁੱਛ ਹੋਏਗੀ»। ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਿਆ, ਹਾਲਾਲ ਨੂੰ ਹਾਲਾਲ ਮੰਨਿਆ, ਅਤੇ ਹ਼ਰਾਮ ਨੂੰ ਹ਼ਰਾਮ ਮੰਨਿਆ, ਪਾਕੀ ਇਮਾਨ ਦਾ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, "ਅਲਹਮਦੁ ਲਿਲ੍ਹਾਹ" ਤਰਾਜੂ ਨੂੰ ਭਰ ਦੇਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ "ਸੁਭਾਨ ਅੱਲ੍ਹਾਹ" ਅਤੇ "ਅਲਹਮਦੁ ਲਿਲ੍ਹਾਹ" ਅਸਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦਰਮਿਆਨ ਜੋ ਕੁਝ ਹੈ, ਉਹ ਸਭ ਭਰ ਦੇਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨਨਾ ਬੈਨਾ ਰੱਜੁਲੀ ਵੈ ਬੈਨਾ ਸ਼ਿਰਕੀ ਵਲ ਕੁਫ਼ਰੀ ਤਰਕੁ ਅੱਸਲਾਤਿ»। «ਇਕ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਰਕ ਤੇ ਕੁਫ਼ਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਮਾਜ਼ ਛੱਡਣਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜੋ ਵਾਅਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਹੈ। ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡੇ, ਉਸ ਨੇ ਕੁਫ਼ਰ ਕੀਤਾ । ਫਟਾਫਟ ਅਮਲ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਫਿਤਨੇ ਕਾਲੀ ਰਾਤ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਾਂਗ ਹਨ,، ਜੋ ਕੋਈ ਹਿਦਾਇਤ ਵੱਲ ਬੁਲਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਵਾਬ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਪੇਰਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਪੇਰਵੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਸਵਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਘਟਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਤਿਆਰਤਾ (ਬੇਨਤੀ / ਧਰਮਕ ਰਹੱਸਵਾਦ) ਸ਼ਿਰਕ ਹੈ, ਤਿਆਰਤਾ ਸ਼ਿਰਕ ਹੈ, ਤਿਆਰਤਾ ਸ਼ਿਰਕ ਹੈ» (ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਦੋਹਰਾਇਆ),ਪਰ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਸ ਤੋਂ ਖ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ,ਪਰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਆਪਣੀ ਭਰੋਸੇ ਅਤੇ ਤਵੱਕਲ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੋਗੋ! ਧਰਮ (ਦੀਨ) ਵਿੱਚ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਵਧੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਘੁਲੂ (ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ) ਨੇ ਹੀ ਹਲਾਕ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ (ਰੋਗ) ਨਹੀਂ ਫੈਲਦੀ, ਨਾ ਕੋਈ ਅਣਚਾਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਕੋਈ ਜਿਨ-ਟੋਨਾ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ, ਅਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਅਜੀਬ-ਗੁਲਾਬੀ ਸੁਰ (ਸੁਪਰਣੀ ਤਰੰਗ), ਅਤੇ ਕਟਾਚੀ ਤੋਂ ਭੱਜੋ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਭੱਜਦੇ ਹੋ। ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਅਨਸਾਰ ਬਾਰੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ ਅਲਲਾਹ ਨੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਹਨੇ ਵੀ ਨਬੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਉੱਮਤ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ, ਉਸ ਨਬੀ ਦੇ ਉੱਮਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਨਤ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕਰਾਂ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਗਵਾਹੀ ਨਾ ਦੇਣ ਕਿ ਅਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਇਲਾਹ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ (ਸਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਾਸੱਲਮ) ਅਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਮਾਜ ਕਾਇਮ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਜਕਾਤ ਦੇਣ।\ "ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਮਾਮਲੇ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਆਸਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਆਸਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਨਾ ਕਰ, ਜੇ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਤੇਰੇ ਵਰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਉਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਜੋ ਉਹ ਸੀ ਉਸ ਕਲਮੇ ਨੂੰ ਆਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ। ਮੁੰਮੀਨਾਂ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ, ਰਹਿਮ ਦਿਲੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਰੀਰ ਵਾਂਗ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਜਦੋਂ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਸਰੀਰ ਉੱਤਰੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਬੁਖਾਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਖੜੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਆਪਣੇ ਗੱਲਿਆਂ ਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰੇ, ਆਪਣੀਆਂ ਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਫਾੜੇ, ਅਤੇ ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਵਾਲੀਆਂ ਬੇਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਾਡਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਫ਼ਰ (ਨਾਸ਼ੁਕਰਪਣ) ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹਨ: ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਸਲ (ਖਾਂਦਾਨ) ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਕਹਿਣਾ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਉੱਤੇ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਕੇ ਸੌਗ ਮਨਾਉਣਾ। ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਾਪੀ (ਫਸੂਕ) ਨਾ ਕਹੇ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਫ਼ਰ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਵੇ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦੋਸ਼ ਉਸ 'ਤੇ ਹੀ ਵਾਪਸ ਆਵੇਗਾ। ਜਿਸ ਨੇ ਅਮਾਨਤ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਈ, ਉਹ ਸਾਡਾ ਨਹੀਂ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਹੋਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਅਤੇ ਹੱਥ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਮਹਾਜਿਰ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮਨਾਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਕਿਹਾ: 'ਰੱਬ, ਮੈਨੂੰ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਮੇਰੀ ਖ਼ਤਾ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ।' ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਰੱਬ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਅੱਲਾਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਰਸੂਲ ਬੇਹਤਰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।" ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਮੇਰੇ ਬੰਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਵੇਰੇ ਇਮਾਨ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕਾਫਰ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਐਸੀ ਗੱਲਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣਾ ਕਿਸੇ ਲਈ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਪਾਈਆਂ ਹਨ?" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਹਾਂ।"ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਇਹ ਸਾਫ਼ ਇਮਾਨ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਸ਼ੈਤਾਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਖਦਾ ਹੈ: ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ? ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ? ਇੱਦਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਆਖਦਾ ਹੈ: 'ਤੇਰੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ?' ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਇਸ ਦਰਜੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪਨਾਹ ਮੰਗੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਰੁਕ ਜਾਵੇ। **“ਅੱਲਾਹ ਮੋਮਿਨ ਦੀ ਕੋਈ ਭਲਾਈ ਜ਼ਾਇਆ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਉਹਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਇਨਾਮ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਖਿਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਦਾ ਬਦਲਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਰਹਿੰਦਾ ਕਾਫਰ, ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਬਦਲਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੇ ਹੋਣ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਖਿਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਭਲਾਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਜਿਸ ਦਾ ਬਦਲਾ ਮਿਲੇ।”** ਤੁਸੀਂ ਜੇ ਈਮਾਨ ਲਿਆਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਜੋ ਕੁਝ ਪਿਛਲੇ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ, ਉਹ ਸਭ ਸਵਾਬ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਮੁਨਾਫ਼ਿਕ਼ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਉਸ ਭੇੜ ਵਾਂਗ ਹੈ ਜੋ ਦੋ ਝੁੰਡਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਟਕ ਰਹੀ ਹੋਵੇ — ਕਦੇ ਇੱਕ ਵੱਲ ਦੌੜੇ ਤੇ ਕਦੇ ਦੂਜੀ ਵੱਲ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਮਾਨ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਪੜਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਦੋਆ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਮਾਨ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਕਰ ਦੇਵੇ। **"ਮੈਂ ਹੌਜ਼ (ਕੌਸਰ) ਉੱਤੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਖਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੌਣ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਰੋਕੇ ਜਾਣਗੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹਾਂਗਾ: ऐ ਮੇਰੇ ਰੱਬ! ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਤਦ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ: ਕੀ ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੇਰੇ ਬਾਅਦ ਕੀ ਕੀਤਾ? ਕੱਸਮ ਹੈ ਅੱਲਾਹ ਦੀ, ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਿੱਠਾਂ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਰਹੇ।"** ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਚਾਲੀ ਦਿਨ ਅਤੇ ਚਾਲੀ ਰਾਤ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮਾਮ ਬਿਨ ਸਾਲਬਾ ਹਾਂ, ਜਿਹੜਾ ਬਨੀ ਸਆਦ ਬਿਨ ਬਕਰ ਦਾ ਭਰਾ ਹੈ। ਯਹੂਦੀ ਉੱਤੇ ਗ਼ਜ਼ਬ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਾਈ ਭਟਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਾਚਾ ਨੂੰ ਫਰਮਾਇਆ: «@ **«ਕਹੋ: ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲਾ ਅੱਲਾਹ, ਮੈਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਤੈਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਸਾਕਸ਼ੀ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।»**ਉਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ:“ਜੇ ਕੁਰੈਸ਼ ਮੈਨੂੰ ਤਨਕੀਦ ਨਾ ਕਰਦੇ, ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਤੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਬੇਚੈਨੀ ਵਿੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਂਦਾ।”ਇਸ ‘ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਕੁਰਆਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਯਤ ਨਾਜਿਲ ਕੀਤੀ: **{ਇਨਕਾ ਲਾ ਤਹਦੀ ਮਨ ਅਹਬਬਤ ਵਲਕਿਨ ਅੱਲਾਹਾ ਯਹਦੀ ਮਨ ਯਸ਼ਾਅ}** \[ਸੂਰਾ ਕਸਸ: 56]। ਜੋ ਕੁਝ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵੱਲ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੀ ਸਾਡੇ ਕੀਤੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਕਫ਼ਫ਼ਾਰਾ (ਮਾਫੀ ਦਾ ਰਸਤਾ) ਹੈ? ਜਿਸ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋਮੁਹਾਂਦਾ (ਮੁਨਾਫਿਕ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਕ ਗੁਣ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਦੋਮੁਹਾਂਦਗੀ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਅੰਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਉਸ ਗੁਣ ਨੂੰ ਛੱਡ ਨਾ ਦੇਵੇ ਜੋ ਸਾਡੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ, ਉਹ ਸਾਡਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।