Hadith: ਸੱਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਆਪਣੇ ਛਾਂਵੇਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ ਉਸ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦੀ ਛਾਂ ਹੋਵੇਗੀ

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللَّهُ تَعَالَى فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ: إِمَامٌ عَدْلٌ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ اللَّهِ، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ فِي المَسَاجِدِ، وَرَجُلاَنِ تَحَابَّا فِي اللَّهِ، اجْتَمَعَا عَلَيْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَيْهِ، وَرَجُلٌ دَعَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ فَقَالَ: إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فَأَخْفَاهَا حَتَّى لاَ تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقُ يَمِينُهُ، وَرَجُلٌ ذَكَرَ اللَّهَ خَالِيًا، فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1423]

Translation Needs More Review.

ਅਰਥਾਤ: ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੂੰ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸੁਣੇ..
«ਸੱਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਆਪਣੇ ਛਾਂਵੇਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ ਉਸ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦੀ ਛਾਂ ਹੋਵੇਗੀ: 1. ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਅਦਾਲਤ ਵਾਲਾ ਆਗੂ। 2. ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ। 3. ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜਿਸ ਦਾ ਦਿਲ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ। 4. ਦੋ ਆਦਮੀ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਲਈ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਉਸ ਲਈ ਅਤੇ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸ ਲਈ। 5. ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਨੇ ਬੁਲਾਇਆ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: “ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹਾਂ।” 6. ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਚੁਪਕੇ ਚੁਪਕੇ ਸਦਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਖੱਬੀ ਹਥਿਆਰ ਨੂੰ ਨਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਉਸਦੀ ਸੱਜੀ ਹਥਿਆਰ ਨੇ ਕੀ ਖਰਚ ਕੀਤਾ। 7. ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲੀ ਵਿੱਚ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਰੋਂਦੀਆਂ ਹਨ।»
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 1423]

Explanation

ਪੈਗੰਬਰ ﷺ ਨੇ ਸੱਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੋਮਿਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਉਸ ਦਿਨ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਆਪਣੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਛਾਂਵੇਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦੀ ਛਾਂ ਹੋਵੇਗੀ: ਪਹਿਲਾ: ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਆਗੂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਗੁਨਾਹ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਵੇ, ਆਪਣੀ ਜਨਤਾ ਵਿੱਚ ਨਿਆਇਕ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਅਨਿਆਇਕ ਨਾ ਹੋਵੇ; ਇਹ ਵੱਡੀ ਹਕੂਮਤ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਹ ਨਿਆਇਕ ਹੋਵੇ। ਦੂਜਾ: ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਆਪਣੀ ਯੌਵਨਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਇਸੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮਰ ਗਿਆ। ਤੀਜਾ: ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜਿਸ ਦਾ ਦਿਲ ਮਸਜਿਦ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ; ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਸ਼ਰੀਰ ਤੋਂ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਬਾਹਰ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਚੌਥਾ: ਦੋ ਆਦਮੀ ਜੋ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਲਈ ਸੱਚੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ ਪਿਆਰ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ; ਇਹ ਪਿਆਰ ਸਿਰਫ਼ ਮੌਤ ਆ ਕੇ ਖਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਵਾਂ: ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬਦਕਿਰਦਾਰੀ ਲਈ ਬੁਲਾਏ, ਜੋ ਉੱਚ ਵੰਸ਼, ਸ਼ਰੱਫ਼, ਅਦਬ, ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਮਨਾਯਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹਾਂ।" ਛੇਵਾਂ: ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਾਂ ਵੱਡਾ ਸਦਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਖੱਬੀ ਹਥਿਆਰ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਸੱਜੀ ਹਥਿਆਰ ਨੇ ਕੀ ਖਰਚ ਕੀਤਾ। ਸੱਤਵਾਂ: ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਬਾਨ ਨਾਲ, ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਬੜਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅੰਸੂ ਵਗਦੇ ਹਨ।

Benefits from the Hadith

1. ਉਪਰ ਦੱਸੇ ਗਏ ਸੱਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਆਪਣੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਛਾਂਵੇਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਮਿਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ।
2. ਇਬਨ ਹਜਰ ਨੇ “ਫੀ ਜ਼ਿੱਲਿਹੀ” ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ: ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਤਲਬ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਛਾਂ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਸੈਦੀ ਮਨਸੂਰ ਤੋਂ ਸਲਮਾਨ ਦੀ ਰਿਵਾਇਤ ਵਾਲੇ ਹਸਨ ਇਸਨਾਦ ਵਾਲੇ ਹਾਦਿਸ਼ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: "ਸੱਤ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਆਪਣੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ"।
3. ਇਬਨ ਹਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਵਿਆਖਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਮਾਨਦਾਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੇ, ਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਨਾ ਘੱਟ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਖਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਭ ਨੂੰ ਫ਼ਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
4. ਨਮਾਜ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ ਠਹਿਰ ਕੇ ਇਬਾਦਤ ਕਰਨ ਦੀ ਫਜ਼ੀਲਤ
5. ਅਨ-ਨਵਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਲਈ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
6. ਉੱਚ ਅਹੁਦਾ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
7. ਸਦਕਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਯਾ (ਦਿਖਾਵਾ) ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਕਾਤ ਅਤੇ ਸਦਕਾ ਨੂੰ ਜਾਹਿਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਿਯਾ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਇਹ ਹੋ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ, ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਸਕਣ, ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
8. ਇਹ ਸੱਤੋਂ ਲੋਕ ਇਹ ਫ਼ਾਇਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਲਈ ਖ਼ਾਲਿਸ ਇਬਾਦਤ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
9. ਉਸਦਾ ਕਹਿਣਾ: "ਸੱਤ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਛਾਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ" ਦਾ ਇਹ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਹ ਸੱਤ ਹੀ ਲੋਕ ਹਨ; ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੋਰ ਵੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਆਪਣੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਰੱਖੇਗਾ, ਜੋ ਇਸ ਹਾਦਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ।
10. ਇਬਨ ਹਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਹਾਦਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਿਸੇ ਸੀਮਿਤ ਮਤਲਬ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਉਲਲੇਖਿਤ ਹਨ। ਸਿਵਾਏ ਇਸਦੇ ਕਿ ਜੇ ਇਮਾਮ ਅਦਲ ਨਾਲ ਮਤਲਬ ਵੱਡੀ ਇਮਾਮਤ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਆਇਕ ਹੋਣ, ਅਤੇ ਮਸਜਿਦ ਨਾਲ ਲਗਾਅ ਵਾਲੀ ਖਾਸੀਅਤੋਂ ਬਿਨਾਂ; ਕਿਉਂਕਿ ਔਰਤ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਮਰਦ ਜਿਸਨੂੰ ਔਰਤ ਨੇ ਬਦਕਿਰਦਾਰੀ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ, ਉਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਡਰਕੇ ਮਨਾਯਾ।