Hadith: “ਇਹ ਮੇਰੇ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਲੈ ਜਾ, ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੂੰ ਇਸ ਬਾਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਿਲੇ, ਜੇ ਉਹ ਇਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਕਿ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਇਸ ਉੱਤੇ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇ।”

عَن أبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ:
كُنَّا قُعُودًا حَوْلَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، مَعَنَا أَبُو بَكْرٍ، وَعُمَرُ فِي نَفَرٍ، فَقَامَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ بَيْنِ أَظْهُرِنَا، فَأَبْطَأَ عَلَيْنَا، وَخَشِينَا أَنْ يُقْتَطَعَ دُونَنَا، وَفَزِعْنَا، فَقُمْنَا، فَكُنْتُ أَوَّلَ مَنْ فَزِعَ، فَخَرَجْتُ أَبْتَغِي رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى أَتَيْتُ حَائِطًا لِلْأَنْصَارِ لِبَنِي النَّجَّارِ، فَدُرْتُ بِهِ هَلْ أَجِدُ لَهُ بَابًا؟ فَلَمْ أَجِدْ، فَإِذَا رَبِيعٌ يَدْخُلُ فِي جَوْفِ حَائِطٍ مِنْ بِئْرٍ خَارِجَةٍ - وَالرَّبِيعُ الْجَدْوَلُ - فَاحْتَفَزْتُ، فَدَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: «أَبُو هُرَيْرَةَ» فَقُلْتُ: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: «مَا شَأْنُكَ؟» قُلْتُ: كُنْتَ بَيْنَ أَظْهُرِنَا، فَقُمْتَ فَأَبْطَأْتَ عَلَيْنَا، فَخَشِينَا أَنْ تُقْتَطَعَ دُونَنَا، فَفَزِعْنَا، فَكُنْتُ أَوَّلَ مَنْ فَزِعَ، فَأَتَيْتُ هَذَا الْحَائِطَ، فَاحْتَفَزْتُ كَمَا يَحْتَفِزُ الثَّعْلَبُ، وَهَؤُلَاءِ النَّاسُ وَرَائِي، فَقَالَ: «يَا أَبَا هُرَيْرَةَ» وَأَعْطَانِي نَعْلَيْهِ، قَالَ: «اذْهَبْ بِنَعْلَيَّ هَاتَيْنِ، فَمَنْ لَقِيتَ مِنْ وَرَاءِ هَذَا الْحَائِطَ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُسْتَيْقِنًا بِهَا قَلْبُهُ، فَبَشِّرْهُ بِالْجَنَّةِ»، فَكَانَ أَوَّلَ مَنْ لَقِيتُ عُمَرُ، فَقَالَ: مَا هَاتَانِ النَّعْلَانِ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ؟ فَقُلْتُ: هَاتَانِ نَعْلَا رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، بَعَثَنِي بِهِمَا مَنْ لَقِيتُ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُسْتَيْقِنًا بِهَا قَلْبُهُ، بَشَّرْتُهُ بِالْجَنَّةِ، فَضَرَبَ عُمَرُ بِيَدِهِ بَيْنَ ثَدْيَيَّ فَخَرَرْتُ لِاسْتِي، فَقَالَ: ارْجِعْ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ، فَرَجَعْتُ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَأَجْهَشْتُ بُكَاءً، وَرَكِبَنِي عُمَرُ، فَإِذَا هُوَ عَلَى أَثَرِي، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا لَكَ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ؟» قُلْتُ: لَقِيتُ عُمَرَ، فَأَخْبَرْتُهُ بِالَّذِي بَعَثْتَنِي بِهِ، فَضَرَبَ بَيْنَ ثَدْيَيَّ ضَرْبَةً خَرَرْتُ لِاسْتِي، قَالَ: ارْجِعْ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «يَا عُمَرُ، مَا حَمَلَكَ عَلَى مَا فَعَلْتَ؟» قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، بِأَبِي أَنْتَ، وَأُمِّي، أَبَعَثْتَ أَبَا هُرَيْرَةَ بِنَعْلَيْكَ، مَنْ لَقِيَ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُسْتَيْقِنًا بِهَا قَلْبُهُ بَشَّرَهُ بِالْجَنَّةِ؟ قَالَ: «نَعَمْ»، قَالَ: فَلَا تَفْعَلْ، فَإِنِّي أَخْشَى أَنْ يَتَّكِلَ النَّاسُ عَلَيْهَا، فَخَلِّهِمْ يَعْمَلُونَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «فَخَلِّهِمْ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 31]

Translation Needs More Review.

**ਅਬੂ ਹੁਰੇਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ:**
ਅਸੀਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਬੈਠੇ ਸੀ, ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਅਬੂ ਬਕਰ ਅਤੇ ਉਮਰ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸਨ। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰੋਂ ਉਠ ਕੇ ਚਲੇ ਗਏ, ਅਤੇ ਦੇਰ ਹੋ ਗਈ। ਸਾਨੂੰ ਡਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਕਿਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਜਾਏ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਘਬਰਾ ਗਏ। ਅਸੀਂ ਉਠ ਖੜੇ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਠਿਆ। ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿਚ ਨਿਕਲਿਆ, ਜਦ ਤਕ ਕਿ ਮੈਂ ਬਨੀ ਨੱਜ਼ਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਅਨਸਾਰੀ ਦੀ ਬਾਗ ਤਕ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਮੈਂ ਬਾਗ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਿਆ ਕਿ ਕੋਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਮਿਲੇ, ਪਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਨਹਿਰ ਬਾਹਰਲੇ ਕੂਏ ਤੋਂ ਬਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਛਾਲ ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਥੇ ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ!”ਮੈਂ ਕਿਹਾ: “ਜੀ ਹਾਂ, ਯਾ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ?”ਮੈਂ ਕਿਹਾ: “ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਠ ਗਏ, ਅਤੇ ਦੇਰ ਹੋ ਗਈ, ਸਾਨੂੰ ਡਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਕਿਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਜਾਏ, ਅਸੀਂ ਘਬਰਾ ਗਏ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਕਲਿਆ, ਫਿਰ ਇਸ ਬਾਗ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ, ਤੇ ਮੈਂ ਓਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਆਇਆ ਜਿਵੇਂ ਲੂਮੜੀ ਛਾਲ ਮਾਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ ਹਨ।”ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ!” ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੁੱਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਮੇਰੇ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਲੈ ਜਾ, ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੂੰ ਇਸ ਬਾਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਿਲੇ, ਜੇ ਉਹ ਇਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਕਿ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਇਸ ਉੱਤੇ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇ।” ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਉਮਰ ਮਿਲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ! ਇਹ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਕੀ ਹਨ?” ਮੈਂ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਜੁੱਤੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮਿਲਾਂ, ਜੇ ਉਹ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦਿਆਂ।” ਉਮਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਮੇਰੇ ਛਾਤੀ ਵਿਚ ਮਾਰਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਪਿੱਛੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਵਾਪਸ ਜਾ, ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ!” ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਕੋਲ ਰੋਂਦਾ ਹੋਇਆ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਉਮਰ ਵੀ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ ਆਏ। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ! ਕੀ ਹੋਇਆ?” ਮੈਂ ਕਿਹਾ: “ਮੈਂ ਉਮਰ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਛਾਤੀ ਵਿਚ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ ਵਾਪਸ ਜਾ।” ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਉਮਰ! ਤੂੰ ਇਹ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ?” ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ, ਮੇਰੇ ਮਾਪੇ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਕੁਰਬਾਨ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੁੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇਵੇ?” ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਹਾਂ।” ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਨਾ ਕਰੋ, ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਕੇ (ਅਮਲ ਛੱਡ) ਦੇਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦਿਓ।” ਤਾਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦਿਓ।”
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم - 31]

Explanation

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸਹਾਬਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਮਜਲਿਸ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਬੂ ਬਕਰ ਅਤੇ ਉਮਰ ਵੀ ਸਨ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਉਠੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦੇਰ ਤਕ ਵਾਪਸ ਨਾ ਆਏ, ਤਾਂ ਸਹਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਕਿਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੋਵੇ — ਚਾਹੇ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ। ਸਹਾਬਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮ ਘਬਰਾਏ ਹੋਏ ਉਠ ਖੜੇ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋ ਘਬਰਾਇਆ ਉਹ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਸਨ। ਉਹ ਬਨੀ ਨੱਜ਼ਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਬਾਗ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਬਾਗ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਨਾ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੰਧ ਵਿਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਦਰਾਰ ਵੇਖੀ ਜਿਥੋਂ ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਸਿਮੋੜ ਕੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਥੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੂੰ ਪਾਇਆ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਕੀ ਤੂੰ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਹੈਂ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਜੀ ਹਾਂ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ?” ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਠ ਗਏ ਅਤੇ ਦੇਰ ਹੋ ਗਈ, ਸਾਨੂੰ ਡਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਕਿਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਘਬਰਾ ਗਏ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘਬਰਾਇਆ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਗ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਆਇਆ ਜਿਵੇਂ ਲੂਮੜੀ ਛਾਲ ਮਾਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ ਹਨ।” ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੁੱਤੇ ਦਿੱਤੇ, ਇਹ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਉਹ ਸੱਚਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਲੈ ਜਾ, ਅਤੇ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਕੰਧ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਿਲੇ, ਜੇ ਉਹ ਇਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਕਿ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ — ਅਰਥਾਤ ਕੋਈ ਇਲਾਹ ਨਹੀਂ ਪਰ ਅੱਲਾਹ — ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਇਸ ‘ਤੇ ਪੂਰਾ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਵੇ।” ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਸਨੂੰ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਮਿਲੇ ਉਹ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਸਨ। ਉਮਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ! ਇਹ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਕੀ ਹਨ?”ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਜੁੱਤੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਮਿਲੇ, ਜੇ ਉਹ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਪੂਰਾ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇਵਾਂ।” ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਛਾਤੀ 'ਤੇ ਮਾਰਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਪਿੱਛੇ ਡਿੱਗ ਪਏ। ਫਿਰ ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਵਾਪਸ ਜਾ, ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ!”ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਵਾਪਸ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਗਏ, ਘਬਰਾਏ ਹੋਏ, ਚਿਹਰਾ ਬਦਲਿਆ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਰੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ, ਅਤੇ ਉਮਰ ਵੀ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ-ਪਿੱਛੇ ਆਏ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ! ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ?” ਮੈਂ ਕਿਹਾ: “ਮੈਂ ਉਮਰ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਉਹ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਮਾਰਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਪਿੱਛੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ, ਅਤੇ ਕਿਹਾ: ਵਾਪਸ ਜਾ।” ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਏ ਉਮਰ! ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਕਰਨ ਤੇ ਕੀ ਬਲਿਆ?” ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ! ਮੇਰੇ ਮਾਪੇ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਕੁਰਬਾਨ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੁੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਯਕੀਨ ਨਾਲ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ ਕਿ ‘ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’, ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇਵੇ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਹਾਂ।” ਉਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਨਾ ਕਰੋ, ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ ਬਿਨਾਂ ਅਮਲ ਕੀਤੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦਿਓ।” ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦਿਓ।”

Benefits from the Hadith

1. ਸਹਾਬਿਆਂ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਮ ਦੀ ਨਬੀ ﷺ ਪ੍ਰਤੀ ਗਹਿਰੀ ਮੁਹੱਬਤ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਪੂਰੀ ਚਿੰਤਾ।
2. ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇਣਾ ਇਸਤਿਹਕਾਮੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹੈ।
3. ਇਮਾਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ: ਬੋਲਣਾ, ਕਰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣਾ।
4. ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਅਯਿਆਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦਾ ਕਰਮ ਅਤੇ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਵਾਪਸੀ ਕੋਈ ਇਨਕਾਰ ਜਾਂ ਹੁਕਮ ਰੱਦ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿਰਫ਼ ਉਮਮਤ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਰੱਖਣਾ (ਭੇਜਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਸਲ ਅਮਲ ਕਰ ਸਕਣ। ਜਦੋਂ ਉਮਰ ਨੇ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਇਆ।
5. ਨੋਵਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਇਮਾਮ ਜਾਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀ, ਜੇ ਉਹ ਕੁਝ ਦੇਖੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੁਝ ਅਨੁਯਾਇਂ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਅਨੁਯਾਈ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਮੂੰਹ-ਮੁੱਖ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਮਾਮ ਜਾਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਸਕੇ। ਜੇ ਅਨੁਯਾਈ ਦੀ ਗੱਲ ਸਹੀ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਇਮਾਮ ਉਸ ਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਵੇ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਨੁਯਾਈ ਨੂੰ ਉਸ ਸ਼ੱਕ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।
6. ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਤੋਂ ਜਨਤਕ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਹੋਵੇ।
7. ਤੌਹੀਦ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ: ਜੋ ਕੋਈ ਮਰ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਖਾਲਿਸ਼ “ਲਾਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ” ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇਵੇ, ਉਸ ਲਈ ਜੰਨਤ ਹੈ।
8. ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਤਾਕਤ, ਬੁੱਧੀਮਾਨੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਫਿਕਹੀ ਗਿਆਨ।
9. ਨੋਵਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਦੂਜੇ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਆਗਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਦੂਜਾ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰੇਗਾ, ਚਾਹੇ ਇਹ ਪਿਆਰ-ਮੋਹਬਤ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਲਈ।