رسول الله صلی الله علیه وسلم در روز بدر فرمود: «اين جبريل است كه افسار اسبش را گرفته است و ساز و برگ نظامی دارد». وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم از خندق بازگشت و سلاحش را گذاشت و غسل نمود، جبریل علیه السلام نزد ایشان آمده و گفت: «سلاح را بر زمين گذاشته ای؟! به الله سوگند ما هنوز سلاح بر زمين نگذاشته ایم، به سوی آنها خارج شو». گويا گرد و غبار گروه جبريل را می بينم كه از كوچه های بنی غنم بلند می شود؛ و اين زمانی بود كه رسول الله صلى الله عليه وسلم برای جهاد به بنی قريظه می رفت. اگر نزديک من می شد، ملائکه اعضای بدنش را عضو عضو می ربودند. ای عمر، بدرستی که شيطان از تو می ترسد. من نشسته بودم و او دف می زد، ابوبکر آمد و او دف می زد، علی وارد شد و او دف می زد، عثمان وارد شد و او همچنان دف می زد، اما زمانی که تو آمدی دف را رها کرد. قسم به ذاتی که جانم در دست اوست، هرگز شيطان تو را در حال گذر از راهی نمی بيند مگر آنکه راهی غير از راه تو را در پيش می گيرد. امتم با قتل و طاعون از بين می رود. مردی بنام لَبيد بن اعصم از قبيله ی بنی زريق رسول الله صلی الله علیه وسلم را سحر کرد، تا جايی که رسول الله صلی الله علیه وسلم خیال می کرد کاری را که انجام داده که انجام نداده بود. ابوجمعه انصاری نزد ما آمد و گفت: ما همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم بودیم و در میان ما معاذ بن جبل و دهمین نفر ما بود. ما گفتیم: یا رسول الله، آیا کسی هست که اجر و پاداشش از ما بیشتر باشد. از زید بن ثابت انصاری رضی الله عنه که یکی از کاتبین وحی بود روایت است که می گوید: پس از نبرد یمامه (نبرد با مرتدین) ابوبکر به دنبال من فرستاد. (من نزد او رفتم) و عمر نیز آنجا بود. حذیفة بن یمان درحالی نزد عثمان رضی الله عنه آمد که عثمان مشغول تجهیز اهل شام برای نبرد ارمنستان و تجهیز اهل عراق برای نبرد آذربایجان بود؛ اختلاف مردم در قرائت قرآن حذیفه را ترسانده بود. وقت نماز عشا اين است، اگر بر امتم دشوار نمی بود. نماز صبح را هنگام روشن شدن (طلوع فجر) بخوانيد؛ زيرا اين برای تان پاداش بيشتری دارد، یا پاداشش بیشتر است. بلال را دیدم که بسوی وادی ابطح خارج شد و اذان داد. وقتی به "حی علی الصلاة، حی علی الفلاح" رسید، گردنش را به راست و چپ چرخاند و بدنش را نچرخاند. شما امشب به راهتان ادامه دهيد و فردا ان شاء الله به آب می رسيد. حدیث جابر در رابطه با چگونگی حجة الوداع مؤذن در اذان و امام در اقامه صاحب اختيار است. اگر چادرت بزرگ بود، آن را روی شانه هايت بينداز؛ و اگر کوتاه بود، به کمرت ببند. هيچيک از سخنان مردم، شايسته ی اين نماز نيست؛ بلکه نماز، عبارت از تسبيح و تکبير و قرائت قرآن است. بلال قبل از طلوع فجر اذان داد. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم به او فرمان داد که بازگشته و بگوید: «ألا إن العبد قد نام، ألا إن العبد قد نام»: «بدانید که این بنده (مؤذن) خواب آلود بود». ای جبریل من بسوی امتی بی سواد بر انگیخته شدم: در میان آنها پیرزن، پیرمرد، پسر و دختر نوجوان و مردی است که هیچ کتابی نخوانده است. رسول الله صلی الله علیه وسلم (پس از نبوت) به مدت ده سال در مکه اقامت داشت که در این مدت بر ایشان وحی نازل می شد؛ و ده سال نیز در مدینه اقامت گزید. مواد خوشبوی بدنت را سه بار بشوی و جبه را از تن بيرون كن. سپس، آنچه را كه در حج انجام می دهی، در عمره نيز انجام بده. «ای گروه انصار». انصار گفتند: لبيک (آماده ی خدمتيم) يا رسول الله. فرمود: «شما گفته ايد که اين مرد، تحت تأثير شهرش قرار گرفته است؟» انصار گفتند: بله، اين سخن گفته شده است. فرمود: «هرگز چنين نيست؛ من بنده و فرستاده ی الله هستم؛ بسوی الله و شما هجرت نمودم و زندگی و مرگ من با شما خواهد بود» بخشی را درست گفتی و بخشی را اشتباه. تا زمانی قرآن بخوانید که قلب های تان را به یکدیگر نزدیک می کند و هنگامی كه در معانی آن اختلاف داشتید، پراکنده شوید. من بر امتم از دو چیز می ترسم: قرآن و شیر؛ اما در رابطه با شیر (مردم) به چراگاه ها رفته و به دنبال لذت های خود می افتند و نمازها را ترک می گویند؛ و اما در رابطه با قرآن، منافقان آن را فرا گرفته تا به وسیله ی آن با مؤمنان مجادله نمایند. بیشتر منافقین امت مرا قاریان آن تشکیل می دهند. هرگاه یکی از شما به نماز می ایستد، با رحمت الهی مواجه می شود؛ بنابراین سنگریزه ها را جابجا نکند. رسول الله صلی الله علیه وسلم سوارانی را به سوی نجد فرستاد؛ آنان مردی از طايفه بنوحنيفه که ثُمامَه بن اُثال نام داشت و سید و بزرگ اهل یمامه بود، اسیر کردند و او را به يکی از ستون های مسجد بستند. حدود در مساجد اقامه نمی شوند و در مسجد قصاص گرفته نمی شود. سعد در جنگ خندق زخمی شد؛ مردی از قریش که به او حبان بن عَرِقَه گفته می شد، تیری به سوی سعد پرتاب کرد که به شاهرگ او برخورد نمود؛ بنابراین رسول الله صلی الله علیه وسلم برای او خیمه ای در مسجد برپا نمود تا او را از نزدیک عیادت کند. آن كنيزك هر بار که نزد من می آمد و با من سخن می گفت اين شعر را می خواند: وَيَوْمَ الْوِشَاحِ مِنْ أَعَاجِيبِ رَبِّنَا ... أَلا إِنَّهُ مِنْ بَلْدَةِ الْكُفْرِ أَنْجَانِي روز گم شدن آن زيور قرمز، از شگفتی های پروردگار ما بود. ولی شكر كه مرا از ديار كفر نجات داد. همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم به غزوه ی حنين رفتيم. هنگامی که با دشمن روبرو شديم، من جلو رفته و از گردنه ای بالا رفتم. مردی از لشکر دشمن از روبرويم آمد که به سوی او تيراندازی کردم و از نگاهم پنهان شد؛ نمی دانم چه شد. از زمانی که رسول الله صلی الله علیه وسلم صورتم را دست کشید و روز خیبر به هنگام سپردن پرچم به من، آب دهانش را در چشمانم مالید، هیچگاه نه چشمم درد گرفت و نه سر درد شدم. ای ابوحذیم چه تو را به اینجا آورده است؟ وقتی قتاده بن ملحان در بستر مرگ بود، نزد او بودم که مردی در دورترین نقطه ی خانه عبور کرد؛ ابوالعلاء می گوید: او را در چهره ی قتاده دیدم. وی می گوید: وقتی به او نگاه می کردم گویا در چهره اش روغن است. وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم را غسل می داده، در جستجوی چیزهایی بوده که به هنگام غسل از مرده های دیگر دیده می شود؛ اما چیزی نیافته است، لذا گفته است: «پدرم به فدایت که چه پاکی؛ در زنده بودن پاک بودی و چون از دنیا رفتی پاکی». رسول الله صلی الله علیه وسلم درحالی به عیادتم آمد که سوار بر قاطر و اسبی نبود. سخن یوسف بن عبدالله بن سلام رضی الله عنهما: رسول الله صلی الله علیه وسلم مرا یوسف نامید و در آغوش خود نشاند. موسی علیه السلام مرد بسیار با شرم و حیایی بود و دوست داشت بدن خود را از دیگران بپوشاند چنانکه هیچ قسمتی از پوست بدنش دیده نمی شد؛ بنابراین بنی اسرائیل به اذیت و آزار او پرداختند. عيسی بن مريم علیهما السلام مردی را ديد كه دزدی می كرد. به او گفت: دزدی كردی؟ گفت: سوگند به خدايی كه معبود بر حقی جز او وجود ندارد، هرگز دزدی نكرده ام. عيسی گفت: به الله ايمان دارم و چشمم را تكذيب می كنم. شایسته ی هیچ بنده ای نیست که بگوید: من از یونس بن متی بهترم. خورشید برای بشری جز یوشع از حرکت باز نایستاده است؛ و آن در یکی از شب هایی بوده که به سوی بیت المقدس در حرکت بوده است. الله حق را بر زبان عمر و قلب او قرار داده است. بهترین شما بعد از من، بهترین تان با خانواده ام می باشد. بنابراین عبدالرحمن بن عوف باغی را به مبلغ چهارصد هزار فروخت و مبلغ آن را بین همسران رسول الله صلی الله علیه وسلم تقسیم کرد. رشکی که بر خديجه بردم، بر هيچيک از همسران رسول الله صلى الله عليه وسلم نبردم؛ گرچه هرگز او را نديده بودم. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم گوسفندی سر می بُريد، می فرمود: «آن را برای دوستان خديجه بفرستيد». جبریل با تصویری از عایشه رضی الله عنها در پارچه ی ابریشمی سبزی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و فرمود: این همسر تو در دنیا و آخرت می باشد. جعفر را در بهشت دیدم که همراه ملائکه پرواز می کند. ابراهيم پسرم بود که در دوران شيرخوارگی فوت نمود. او در بهشت دو دايه خواهد داشت که دوران شيرخوارگی اش را کامل می کنند. هنگامی كه ابراهيم علیه السلام فوت كرد، رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «او در بهشت، شيردهنده ای دارد». در روز جنگ اُحُد، دو زره بر تن رسول الله صلی الله علیه وسلم بود؛ چون خواست بالای صخره برود، نتوانست؛ پس طلحه را نشاند و او را پله کرد و از صخره بالا رفت. زبير می گويد: از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنيدم که فرمود: «طلحه با اين کارش بهشت را بر خود واجب کرد». سعد دایی من است، هرکس دایی اش را به من نشان دهد. عمار بین دو امر مختار نمی شود مگر اینکه درست ترین و نزدیک ترین آنها به حق را انتخاب می کند. دو پسر عاص مومن هستند: عمرو و هشام. هرگاه الله متعال بخواهد جان بنده ای را در سرزمینی بگیرد، نیاز او را در آن سرزمین قرار می دهد. ذکر نعمت و عذاب قبر در حدیث براء بن عازب رضی الله عنهما شما با جزيرة العرب می جنگيد و الله متعال آن را فتح می نمايد. سپس با فارس (ايران) می جنگيد و الله متعال آن را فتح می کند. پس از آن با روم می جنگيد و الله متعال آن را فتح می کند. آنگاه با دجال می جنگيد و الله متعال به شما فتح و پيروزی عنايت می کند. دو گروه از امتم هستند كه الله متعال آنها را از دوزخ محافظت كرده است: گروهی که با (کفار) هند می جنگد و گروهی که همراه عيسی بن مريم علیهما السلام می باشد. رسول الله صلى الله عليه وسلم يكی از نمازهای بعد از زوال (ظهر يا عصر) را دو ركعت خواند - محمد یکی از راویان حدیث می گوید: بیشتر فکر می کنم نماز عصر بود - و سلام گفت؛ سپس به سوی چوبی كه در جلوی مسجد بود، رفت و دستش را روی آن گذاشت. اگر حكم جديدی درباره ی نماز نازل می شد، به اطلاع شما می رساندم. ولی من هم بشری چون شما هستم و همچنان كه شما دچار فراموشی می شويد، من نيز دچار فراموشی می شوم. بنابراين هرگاه دچار فراموشی شدم، به يادم بیاورید. و اگر كسی از شما در نمازش شك نمود، درست و صواب را جستجو نموده و در پی آن باشد و نمازش را بر اساس آن كامل کند، سپس سلام گويد و دو سجده (ی سهو) به جای آورد. برای هر سهوی دو سجده بعد از سلام می باشد. سجده ای که در سوره ی «ص» وجود دارد از جمله سجده هایی نیست که به جا آوردن آن واجب و فرض باشد؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که در این سوره سجده می کرد. عمر بن خطاب رضی الله عنه در روز جمعه بر روی منبر سوره ی نحل را خواند؛ و چون آیه ی شامل سجده ی تلاوت را خواند، سجده کرد و مردم نیز سجده کردند. جبریل علیه السلام نزد من آمده و مرا بشارت داد و گفت: الله عزوجل فرموده است: هرکس به تو درود بفرستد، بر او درود می فرستم؛ و هرکس بر تو سلام کند، بر او سلام می کنم؛ لذا برای الله متعال سجده ی شکر به جا آوردم. رسول الله صلی الله علیه وسلم خالد بن ولید را به سوی اهل یمن فرستاد تا آنها را به سوی اسلام فرا بخواند؛ اما آنها دعوت او را نپذیرفتند؛ آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم علی بن ابی طالب را فرستاد. وقتی موذن از اذان دادن برای نماز صبح فارغ می شد و بعد از اینکه فجر نمایان می شد، رسول الله صلى الله عليه وسلم بر می خاست و قبل از نماز فرض صبح، دو رکعت نماز کوتاه می خواند، سپس به پهلوی راست دراز می کشید تا اینکه موذن اقامه بگوید. هرگاه یکی از شما دو رکعتِ قبل از نماز فرض صبح را خواند، باید بر پهلوی راستش دراز کشد. نماز وتر، حُکم نمازهای واجب را ندارد؛ بلکه رسول الله صلى الله عليه وسلم آن را سنُت قرار داده است. الله عزوجل نمازی (به طاعات و عبادات شما) افزوده است، آن را در بین نماز عشاء تا نماز صبح بخوانید. نماز مذکور وتر است وتر. هرکس صبح کند و وتر نخوانده باشد، وتری برای او نیست. رسول الله صلى الله عليه وسلم چهار رکعت نماز چاشت می خواند و هرچه خواستِ الله بود، بر آن می افزود. آیا رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز چاشت را می خواند؟ فرمود: خیر، مگر زمانی که از سفر بازمی گشت. هر برده ای که بدون اجازه ی آقایش ازدواج کند، زناکار است. رسول الله صلى الله عليه وسلم در حالت احرام با ميمونه ازدواج كرد و زمانی كه از احرام بيرون آمده بود (در سَرِف) با ایشان زفاف نمود. و سرانجام ميمونه در همان سَرِف فوت كرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم در سال اوطاس سه بار به نکاح متعه اجازه داد، سپس از آن نهی کرد. ای بنی بياضه، ابا هند را ازدواج دهید و از او زن بگیرید. آزاد کردن برده برای کسی است که صاحب نعمت آزاد کردن آن است. هریک از آنها را که می خواهی طلاق بده. غَيْلان بن سلمة ثقفی درحالی اسلام آورد که ده زن در جاهلیت داشت که همگی با او اسلام آوردند. رسول الله صلی الله علیه وسلم به او دستور داد تنها چهار نفر از آنها را در نکاح خود نگه دارد. رسول الله صلی الله علیه وسلم دخترش زینب را بعد از شش سال و با همان نکاح اول به ابی العاص بن ربیع بازگرداند و نکاح جدیدی بین آنها برقرار نکرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم با همه ی همسرانش همبستر می شد و تنها یک غسل می کرد. از عايشه رضی الله عنها همسر گرامی رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسيدم: مهريه ی همسران رسول الله صلی الله علیه وسلم چقدر بود؟ گفت: مهريه ی همسران ایشان دوازده اوقيه و يک نَشّ بود. علی رضی الله گفت: با فاطمه رضی الله عنها ازدواج کردم؛ گفتم: ای رسول خدا، به من اجازه ی ورود نزد فاطمه بدهید. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «چیزی [به عنوان مهریه] به او بده». گفتم: چیزی ندارم. فرمود: «زره حُطَمی ات کجاست؟». گفتم: آن را دارم. فرمود: «آن را به فاطمه بده». قضاوت در مورد مردی که با زنی ازدواج کرده بود و مهریه ای برای او معین نکرده بود و قبل از اینکه با او همبستر شود، فوت شده بود، نزد عبدالله بن مسعود آورده شد؛ عبدالله بن مسعود رضی الله عنه گفت: ببینید و بررسی کنید نقلی در این مورد از رسول الله صلی الله علیه وسلم و سایر صحابه می یابید؟ گفتند: ای ابوعبدالرحمن نقلی در این مورد نیافتیم؛ فرمود: من نظر خودم را می گویم اگر درست باشد از جانب الله است. بهترین ازدواج، آسان ترین ازدواج است. رسول الله صلى الله عليه وسلم سه شب ميان خيبر و مدينه توقف كرد و با صفيه ازدواج نمود. رسول الله صلی الله علیه وسلم در تقسیم شب ها و سپری کردن شب ها نزد ما همسرانش، عدالت را رعایت می کرد و یکی را بر دیگری ترجیح نمی داد؛ کمتر روزی بود که از همه ی ما سر نزند؛ و روزانه از همه ی ما سر می زد و با ما انس می گرفت و ملاعبت داشت، بدون اینکه با یکی از ما همبستر شود؛ تا اینکه نوبت همسری می رسید که روز او بود و شب را نزد او سپری می کرد. باغ را قبول كن و او را يك طلاق بده. در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و دو سال اول از خلافت عمر، هر سه طلاق (در یک مجلس)، یک طلاق محسوب می شد. ابورکانه عبد یزید ام رکانه را طلاق داد و با زنی از مُزَيْنَه ازدواج کرد؛ این زن نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: مرا (در امور زناشویی) بی نیاز نمی کند؛ و مویی از سرش جدا کرد و گفت: تنها به این اندازه نیاز مرا برآورده می کند. ابن عباس رضی الله عنهما می گفت: اگر کسی همسرش را بر خود حرام نماید، طلاق محسوب نمی شود. و این آیه را تلاوت نمود: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»: «بی تردید، در [رفتار و گفتار] رسول الله، سرمشق نیکویی برای تان است». همسرت را مطابق سنت طلاق ندادی و مطابق سنت به همسرت رجوع نکردی؛ برای طلاق دادن او و رجوع به وی گواه بگیر و این کار را دوباره نکن. چون چهار ماه بگذرد، شوهر خوانده می شود تا همسرش را طلاق دهد و تا طلاق ندهد، طلاق واقع نمی شود. بیش از ده نفر از اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم را درک نمودم که همگی فرد ایلاء کننده را پس از گذشت چهار ماه اختیار می دادند که از قول خود بازگردد یا اینکه همسرش را طلاق دهد. ایلاء اهل جاهلیت یکسال و دو سال بود؛ اما الله متعال برای ایلاء وقت تعیین نمود؛ بنابراین هرکس ایلای وی کمتر از چهارماه باشد، ایلاء محسوب نمی شود. مردی که همسرش را ظهار کرده بود و سپس با او همبستر شده بود، نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد. حدیث سلمة بن صخر رضی الله عنه در باب ظهار ببینید اگر اين زن فرزندی سفيد، دارای موهای نرم و فروهشته و چشمان قرمز به دنيا آورد، پس او فرزند هلال بن اميه است؛ و اگر فرزندی دارای چشمان سياه، موهای پيچان و مجعد و ساق های باريک به دنيا آورد، او فرزند شريک بن سحماء است. عويمر عجلانی نزد عاصم بن عدی انصاری آمد و به او گفت: ای عاصم، نظر شما در مورد مردی که زنش را با مردی ديگر ببيند، چيست؟ آيا آن مرد را بکشد؟ که در اين صورت، شما او را خواهيد کشت. پس چه کند؟ از رسول الله صلی الله علیه وسلم در اين مورد برايم بپرس. مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: همسرم از اینکه کسی با دستش او را لمس کند، پرهیز نمی کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «با طلاق از او دوری کن». وی گفت: می ترسم دلم به دنبال او باشد و دوری او را تحمل نکنم. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «از او بهره گیر». اگر مردی به اندازه ی یک چشم بر هم زدن، به فرزندش اعتراف کند، دیگر این حق را ندارد که او را از خود نفی کند. برو خرماهايت را بچين؛ چه بسا که صدقه کنی يا کار نيکی انجام دهی. «تا پايان مدت عده در خانه ات بمان». فُرَيْعَة می گوید: پس چهارماه و ده روز در خانه ام ماندم. سخن فاطمه دختر قيس: ای رسول خدا، شوهرم مرا سه طلاقه کرد و من می ترسم که مورد تعرض قرار گيرم. راوی می گويد: رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی دستور داد تا جابجا شود و محل سکونت خود را تغییر دهد. سنت پیامبرمان را برای ما پیچیده و مبهم نکنید، عده ی ام ولدی که آقایش فوت شود، چهار ماه و ده روز است. عایشه رضی الله عنها حفصه دختر عبدالرحمن بن ابوبکر صدیق را از محل سکونتش جابجا کرد؛ و این زمانی بود که حفصه وارد سومین عادت ماهانه اش می شد. طلاق زن آزاده از سوی برده دو طلاق است و عده ی این زن سه حیض می باشد؛ و طلاق کنیز از سوی مرد آزاد، دو طلاق بوده و عده ی کنیز دو حیض می باشد. هرگاه شوهر زنی مفقود شود و زن نداند شوهرش کجاست، چهار سال در انتظار او می ماند، سپس چهار ماه و ده روز عده می گذراند و پس از آن ازدواج کردن برای او حلال است. با زنی که باردار است تا وضع حملش و با زنی که حامله نیست تا سپری کردن یک حیض، همبستری نشود. او را شير بده تا بر او حرام شوی و نگرانی ابوحذيفه نيز برطرف می گردد. عمر بن خطاب رضی الله عنه به فرماندهان گردان های نظامی با این مضمون نامه نوشت: مردانی که زنان شان را ترک کردند یا باید نفقه ی آنها را بپردازند و یا اینکه طلاق شان بدهند؛ و اگر طلاق شان دادند، نفقه ی مدتی را که نپرداخته اند، باید بفرستند. مادامی که ازدواج نکرده ای، تو به او سزاوارتری. این پدرت هست و این مادرت؛ دست هریک را که می خواهی بگیر. حدیث رافع بن سنان در اختیار دادن به کودک برای انتخاب یکی از پدر و مادرش به هنگام جدایی آنها به سبب اسلام آوردن یکی از ایشان. پدر در برابر (کشتن) فرزندش کشته نمی شود. مومنان در خون های شان یکسان هستند و همگی علیه دشمن شان یکپارچه و متحد می باشند و رعایت امان کسی که از میان آنها کمترین مرتبه را دارد، بر همه ی آنها لازم است؛ بدانید و آگاه باشید که مومن در برابر کافر کشته نمی شود. و کافری که عهد و پیمانی با مسلمانان دارد مادامی که بر عهد و پیمانش پایبند باشد کشته نمی شود. و هرکس عملی را انجام دهد که موجب مجازات است، مجازات آن به خود او بازمی گردد؛ و هرکس بدعتی ایجاد کند یا بدعتگزاری را پناه دهد، لعنت الله و ملائکه و همه ی مردم به دنبال اوست. برده ای از مردم فقیر، گوش برده ای از مردم ثروتمند را برید؛ بنابراین اهل برده ای که از آنِ مردم فقیر بود، نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده و گفتند: ای رسول خدا، ما مردمی فقیر هستیم. و رسول الله صلی الله علیه وسلم برای آنها دیه ای مشخص نکرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم امر نمود که هرکس زخمی برداشت، قصاص نگیرد تا اینکه جراحتش خوب شود؛ وقتی جراحتی که برداشته بود خوب شد، قصاص بگیرد. از میان بندگان الله کسانی هستند که چون به الله سوگند یاد کنند، الله متعال سوگندشان را تحقق می بخشد. هرکس به صورتی نامشخص کشته شود یا با سنگ یا شلاقی کشته شود که دو گروه به سوی هم پرت می کنند، دیه ی آن دیه ی قتل خطا می باشد؛ و هرکس عمدا کسی را بکشد، قصاص می شود؛ و هرکس بین قاتل و قصاص قرار بگیرد، لعنت الله و ملائکه و همه ی مردم به دنبال اوست. سخن عمر رضی الله عنه: اگر اهل صنعاء در قتل او شرکت داشته باشند، همه ی آنها را می کشم. بدانید که هر اثر نیک و خون و مالی که از دوران جاهلیت باقیمانده، زیر پاهایم قرار دارد (باطل بوده و اعتباری ندارد) جز آب دادن به حجاج و خدمت و رسیدگی به خانه ی کعبه. «اين و اين با يکديگر برابرند». و منظورش اين بود كه انگشت کوچک و ابهام در مقدار دیه برابرند. هرکس درحالی ادعای طبابت کند که طبیب نباشد و علم و دانش طبابت را نداشته باشد، ضامن است. دیه ی کافری که با مسلمانان عهد و پیمان دارد، نصف دیه ی شخص آزاد است. دیه ی قتل شبه عمد مانند دیه ی قتل عمد، مغلظه بوده و فاعل آن کشته نمی شود؛ و سبب آن وسوسه ی شیطان در بین مردم می باشد که در نتیجه ی آن بدون کینه و دشمنی و حمل سلاح، خونهایی ریخته می شود که در آنها قاتل و نوع قتل مشخص نیست. همراه پدرم نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم رفتیم که ایشان به پدرم فرمود: «این پسرت هست؟». پدرم گفت: به پروردگار کعبه سوگند، بله. ما کارهای مان را به کسانی که خواهان آن باشند، نمی دهيم؛ ولی تو ای ابوموسی يا ای عبدالله بن قيس به يمن برو. امورتان را از من بگیرید، مسائل تان را از من بگیرید، الله متعال برای آنها راهی قرار داده است؛ چون پسر و دختر مجرد با هم مرتکب زنا شوند، صد شلاق می خورند و برای یکسال تبعید می شوند و اگر مرد و زن متاهل با هم مرتکب زنا شوند، علاوه بر صد شلاق، سنگسار می شوند. زمانی که ماعز بن مالک نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد، ایشان به وی فرمود: «شاید بوسیدی یا اشاره ای کردی و لمس نمودی یا نگاه کردی». ماعز گفت: نه ای رسول خدا (هیچیک از این موارد نبوده است). رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «أَنِكْتَهَا»: «آیا با وی آمیزش جنسی در محل آلت تناسلی داشتی؟». و ماعز به صراحت این مساله را تایید نمود و با کنایه پاسخ نداد. ابن عباس می گوید: در این هنگام بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم به سنگسار کردن وی دستور داد. الله محمد صلى الله عليه وسلم را به حق مبعوث نمود و قرآن را بر او نازل فرمود. يکی از مواردی که بر او نازل گرديد، آيه ی رجم (سنگسار) بود. اين آيه را تلاوت کرديم، حفظ نموديم و خوب فهميديم. بر اساس اين آيه رسول الله صلى الله عليه وسلم سنگسار نمود و ما هم بعد از ايشان سنگسار نموديم. سخن عایشه رضی الله عنها: زمانی که حکم پاکدامنی من نازل شد، رسول الله صلی الله علیه وسلم به منبر رفت و این مساله را بیان داشت و آیات نازل شده در این زمینه را تلاوت نمود؛ زمانی که از منبر پایین آمد دستور داد دو مرد و یک زن را حد بزنند. هِلال بن أُمَيَّه نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم همسرش را متهم نمود كه با شريك بن سحماء زنا كرده است. پس رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «گواه بياور یا حد قذف در پشتت جاری می شود». دست کسی که در امانت خیانت کند و کسی که دست به غارت و چپاول بزند و آنکه چیزی را با سرعت و در غفلت دیگری تصاحب کند، قطع نمی شود. دست دزد در برابر دزدیِ ثمره ی آویزان از درخت و مغز درخت نخل (جُمّار) قطع نمی شود. هر نیازمندی از آن بخورد به شرطی که چیزی از آن را در لباسش نریزد (و با خود نبرد)، چیزی بر او نیست و هرکس مقداری از آن را با خود ببرد، باید آنچه برده یا مثل آن را بازگرداند و مجازات می شود؛ و هرکس بعد از حفاظت خرما در جای خشک کردن آن (جرین)، مقداری خرما معادل بهای سپری بدزدد، دستش قطع می شود. برای رسول الله صلی الله علیه وسلم در ظرف آب کشمش می ریختند و ایشان همان روز و فردایش و پس فردایش از آن می نوشید و چون شب روز سوم می رسید، از آن می نوشید و به دیگری می نوشاند و اگر چیزی از آن باقی می ماند، دور می ریخت. از لغزش های افراد شرافتمند جز در باب حدود گذشت کنید. سخن علی رضی الله عنه: هرکس را كه حد بزنم و در اثر آن بميرد، ناراحت نمی شوم جز شراب خوار که اگر در اثر حد زدن بميرد، ديه اش را پرداخت می نمايم. زيرا رسول الله صلى الله عليه وسلم تعداد مشخصی را برايش معين نفرمود. کم پیش می آمد که رسول الله صلی الله علیه وسلم قصد غزوه ای را داشته باشد و توریه نکند تا اينكه غزوه ی تبوک فرا رسيد. برگرد که من از مشرک کمک نمی گيرم. رسول الله صلی الله علیه وسلم دو تن از مسلمانان را که اسیر کفار شده بودند با یک تن از مشرکان که اسیر مسلمانان بود، مبادله نمود. شاهد بودم که رسول الله صلی الله علیه وسلم یک چهارم غنایم را در ابتدا و یک سوم را به هنگام بازگشت تقسیم نمود. در غزواتی كه شركت می كرديم، عسل و انگور بدست می آورديم و آنها را می خورديم و جمع آوری نمی كرديم. هرکس به الله و روز قیامت ایمان دارد نباید بر چهارپایی سوار شود که از غنایم مسلمانان می باشد؛ چنانکه آن را ضعیف و ناتوان نموده و آنگاه آن را به غنایم باز گرداند. و هرکس به الله و روز قیامت ایمان دارد نباید لباسی را بپوشد که از غنایم مسلمانان است چنانکه آن را کهنه نموده و آنگاه به غنایم بازگرداند. ما همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم در غزوه ی خیبر بودیم که گوسفندانی را به غنیمت گرفتیم و رسول الله صلی الله علیه وسلم بخشی از آنها را بین ما تقسیم کرد و بقیه ی گوسفندان را در اموال غنیمت قرار داد. نامه ی عمر بن خطاب یکسال پیش از وفاتش با این مضمون به دست ما رسید که: مجوسی هايی را كه با محارم خود ازدواج كرده اند، از يكديگر جدا كنيد. رسول الله صلی الله علیه وسلم بین اسب ها مسابقه گذاشت و در نهایت اسب های جوان را برتری داد. از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد خوردن جنین حیوان سوال نمودیم که فرمود: «اگر خواستید از آن بخورید که ذبح آن، ذبح مادرش می باشد». شهادت دادن صحرانشین علیه شهرنشین جایز نیست. رسول الله صلی الله علیه وسلم با سوگند خوردن (مدعی) و يک شاهد، قضاوت نمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از گروهی خواست تا سوگند ياد كنند. هريك از آنان می خواست جلوتر از ديگران سوگند ياد كند. پس رسول الله صلى الله عليه وسلم برای اينكه چه كسی زودتر سوگند ياد كند، در بین آنها قرعه كشی كرد. هرکس مالک خويشاوند محرم خود گردد، وی آزاد است. سفینه رضی الله عنه می گوید: من برده ی ام سلمه رضی الله عنها بودم که به من گفت: تو را آزاد می کنم مشروط بر اينکه تا زنده ای در خدمت رسول الله صلی الله عليه وسلم باشی. برده ای که با قرار پرداخت هزینه ی آزادی خود به آقایش، آزادی می خواهد (مکاتب) تا زمانی که از مبلغ قراردادش یک درهم مانده باشد، هنوز برده است. «هرکس فرزندانی پس از خود به جای گذاشته است، من پناه و کفیل آنها هستم و اگر بدهی از خود به جای گذاشته است، پرداخت آن با من است. و هرکس مالی را از خود به جای گذاشته، برای ورثه ی او خواهد بود؛ و من وارث کسی هستم که وارثی ندارد و به جای او حقوقی را که به سبب جنایات عاقله بر او می باشد، پرداخت می کنم و وارث او هستم. و دایی، وارث کسی است که وارثی ندارد و حقوق متوجه میت را به جای او می پردازد و از او ارث می برد». اگر نوزاد (به هنگام تولد) بگرید ارث می برد. اگر کسی که از جلوی نمازگزار می گذرد، می دانست با اين کار چقدر گنه کار می شود، چنانچه چهل- روز يا ماه يا سال- توقف می کرد، برايش بهتر از آن بود که از جلوی نمازگزار عبور کند. هرگاه يكی از شما چيزی را بين خود و مردم ستره قرار داد و نماز خواند و شخصی خواست از جلويش بگذرد، او را دفع كند؛ اگر نپذيرفت، با وی بجنگد زيرا او شيطان است خورشيد و ماه دو آيه از آيه های خداوند هستند که با آنها بندگانش را می ترساند؛ و اين دو هرگز به سبب مرگ شخصی خسوف نمی کنند؛ پس هرگاه با چنین مواردی مواجه شدید نماز بخوانيد و دعا کنيد تا این وضعیت برطرف گردد. ايمان هفتاد و اندی یا شصت و اندی شعبه دارد که برترينش گفتن لااله الاالله می باشد و پايين ترين بخشِ ايمان، برداشتن خار و خاشاک (و هر چيز آزاردهنده ای) از سرِ راه است و شرم و حيا، بخشی از ايمان به شمار می رود. هرگاه يکی از شما عطسه زد، بايد بگويد: «الْحَمْدُلِله» و برادر يا دوستش به او بگويد: «يَرْحَمُكَ الله» و چون (برادر يا دوستش) به او «يَرْحَمُكَ الله» گفت، عطسه زننده باید بگويد: «يَهْدِيكُمُ اللّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ». [يعنی: الله شما را هدايت کند و احوال تان را اصلاح بگرداند.] نماز هر فرد مسلمان به جماعت، بر نمازی که در خانه و بازار می خواند، بيست و چند درجه برتری دارد. هرکس الله متعال او را از شرّ پاره گوشت ميان دو فکش و همچنین از شرّ پاره گوشت ميان دو پايش حفاظت کند، وارد بهشت می شود. ای مادرِ حارثه، بهشت دارای درجات و باغ های فروانی است و پسرت در فردوس برين جای دارد. عبادت در هنگام هرج و مرج مانند هجرت به سوی من است. يا الله، هدايت و تقوا و عفت و پاکی از حرام و بی نيازی را از تو درخواست می کنم. يا الله، تسليم تو شدم، به تو ايمان آوردم، بر تو توکل کردم، به سوی تو روی آوردم و به کمک تو، با دشمنان مقابله نمودم. يا الله، هيچ معبود راستينی جز تو نيست، به عزت تو پناه می برم که مبادا مرا گمراه کنی؛ تو، هميشه زنده ای هستی که هرگز نمی ميری و جن ها و انسان ها می ميرند. به زودی سرزمين های فراوانی برای شما فتح می شود و الله متعال شما را - از شرّ دشمنان - آسوده می کند؛ اما هيچکس نبايد از بازی و تمرين کردن با تيرهايش کوتاهی کند. هرگز كسی غذايی بهتر از غذای دست رنجش نخورده است. و همانا داوود پيامبر خدا عليه السلام هميشه از دست رنج خود غذا می خورد. نگو: عليک السلام؛ زيرا عليک السلام درود و سلامِ مردگان است. چگونه می توانم شادمان و راحت باشم درحالی که صاحبِ صور، آن را بر دهانش گذاشته و منتظرِ فرمان دميدن است تا در آن بدَمَد؟ سياحت امت من، جهاد در راه الله - عز وجل - می باشد. به جای آن در روز قیامت هفتصد شترِ افساربسته به تو داده می شود. رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز را با تکبير و قرائت را با «الحمد لله رب العالمين» آغاز می نمود و هنگامی که رکوع می کرد نه سرش را بالا می گرفت و نه پايين، بلکه تعادل را رعايت می کرد. لعنت الله بر یهود و نصاری که قبور پیامبران شان را به مسجد تبدیل کردند. قرآن بخوانيد که روز قیامت درحالی می آید که برای خوانندگانش شفاعت می کند. بار الها آنچه در گذشته مرتکب شده ام و آنچه در آينده از من سر می زند و گناهان نهان و آشکارم را ببخشای. بار الها، ای پروردگار مردم، و ای از ميان برنده ی بيماری، - اين بنده را - شِفا ده که شِفادهنده تویی و شفادهنده ای جز تو وجود ندارد؛ چنان بهبودی و شفايی عنايت بفرما كه هيچ بيماری باقی نگذارد. هرکس اينچنين وضو بگيرد، گناهان گذشته اش آمرزيده می شود. هرکس نماز صبح را بخواند، در پناه و حمايتِ الله است. بهشت و دوزخ با هم گفتگو کرده و هریک دلایل خود را ارائه داد؛ بهشت گفت: ضعیفان و فقیران وارد من می شوند؛ و دوزخ گفت: ستمگران و مستکبران وارد من می شوند. آنگاه الله متعال به دوزخ فرمود: تو عذاب من هستی که به وسیله ی تو از هر که بخواهم انتقام می گیرم؛ و به بهشت فرمود: تو رحمت من هستی که به وسیله ی تو به هرکس بخواهم رحم می کند. سوگند به ذاتی که جان محمد در دست اوست، من اميدوارم که شما نصف بهشتيان باشيد؛ زيرا کسی جز مسلمان وارد بهشت نمی شود. شما نسبت به مشرکان، مانند موی سفيدی در پوست گاوی سياه هستيد؛ يا مانندِ مويی سياه در پوست گاوی سرخ موی. هيچیک از شما تنها در يک لباس که نتواند با آن شانه هایش را بپوشاند نماز نخواند. آیا رسول الله صلی الله علیه وسلم برای تو طلب آمرزش نمود؟ گفت: بله. و برای تو نیز همچنین. سپس این آیه را تلاوت کرد: «وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ» [محمد: 19] «و برای گناه خویش و [گناهِ] مردان و زنان مؤمن آمرزش بخواه». بهشتيان، غرفه های - ساير بهشتيان - را در بهشت، آن گونه می بينند که شما ستارگان را در آسمان مشاهده می کنيد. هرگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم تکبیر می گفت، دست هايش را تا مقابل گوش هايش بلند می کرد؛ و چون به رکوع می رفت دست هايش را تا مقابل گوش هايش بلند می کرد. سنت این است که چون مردی پس از ازدواج با زن بیوه ای، با دختر باکره ای ازدواج کرد، هفت شب نزد وی بماند و سپس نوبت را بین آنها تقسیم کند. و چون پس از ازدواج با دختری باکره، با زنی بیوه ازدواج کرد، سه شب نزد وی بماند سپس نوبت را بین آنها تقسیم کند. کسی که علیه ما سلاح بردارد از ما نیست