بروز رسانی: بشنوید و اطاعت کنید، زيرا آنها درباره‌ی وظايف خود مسؤولند و شما درباره‌ی وظايفی که بر دوش شماست، مسؤوليد

عَنْ وَائِلٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ: سَأَلَ سَلَمَةُ بْنُ يَزِيدَ الْجُعْفِيُّ رضي الله عنه رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ:
يَا نَبِيَّ اللهِ، أَرَأَيْتَ إِنْ قَامَتْ عَلَيْنَا أُمَرَاءُ يَسْأَلُونَا حَقَّهُمْ وَيَمْنَعُونَا حَقَّنَا، فَمَا تَأْمُرُنَا؟ فَأَعْرَضَ عَنْهُ، ثُمَّ سَأَلَهُ، فَأَعْرَضَ عَنْهُ، ثُمَّ سَأَلَهُ فِي الثَّانِيَةِ أَوْ فِي الثَّالِثَةِ، فَجَذَبَهُ الْأَشْعَثُ بْنُ قَيْسٍ، وَقَالَ: «اسْمَعُوا وَأَطِيعُوا، فَإِنَّمَا عَلَيْهِمْ مَا حُمِّلُوا، وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1846]

از وائِل حَضرَمی روایت است که می‌گوید: سَلَمه بن یزید جُعفی رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسید:
ای پیامبر خدا، نظرتان چیست اگر امرایی بر ما حاکم شدند که حق خود را از ما بخواهند و حق ما را ندهند؟ در این وضعیت ما را به چه امر می‌کنید؟ پس پیامبر از او روی گرداند؛ اما او باز پرسید و باز پیامبر از او روی گرداند؛ و باز او پرسید و در بار دوم یا سوم که در این مورد سوال نمود، اشعَث بن قیس او را به سمت خود کشید؛ پس پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «اسْمَعُوا وَأَطِيعُوا، فَإِنَّمَا عَلَيْهِمْ مَا حُمِّلُوا، وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ»: «بشنوید و اطاعت کنید، زيرا آنها درباره‌ی وظايف خود مسؤولند و شما درباره‌ی وظايفی که بر دوش شماست، مسؤوليد».
[صحیح است] - [به روایت مسلم] - [صحيح مسلم - 1846]

شرح

از پیامبر صلی الله علیه وسلم دربارهٔ حاکمان و مسئولانی پرسیده می‌شود که حق خود یعنی شنیدن و اطاعت را از مردم مطالبه می‌کنند، اما حق مردم را که بر عهده‌ی آنان است یعنی عدالت‌گستری و اعطای غنایم و بازگرداندن مظالم و برابری را نمی‌دهند؛ اینکه ما را در مورد نحوه‌ی تعامل با آنان چه دستوری می‌دهید؟
پس پیامبر صلی الله علیه وسلم از او روی می‌گرداند، گویا این پرسش را نمی‌پسندد، اما آن شخص سوال خود را برای بار دوم و سوم تکرار می‌کند که اشعث بن قیس رضی الله عنه او را به سمت خود می‌کشد تا ساکتش کند.
آنگاه پیامبر صلی الله علیه وسلم چنین پاسخ داده و می‌فرماید: «سخن آنان را بشنوید و امرشان را اطاعت کنید، زیرا آنان مسئولیت خودشان را دارند که همان عدالت و دادن حق رعیت است و شما نیز مسئولیت خود را دارید که همان اطاعت و ادای حقوق و صبر بر بلاست.

از نکات این حدیث

1. امر به شنیدن و اطاعت کردن از حاکمان در هر حال، در اموری که باعث خشنودی الله عزوجل است حتی اگر حق رعیت را ادا نکنند.
2. کوتاهی حکام در انجام وظایف‌شان، تقصیر متقابل مردم در انجام وظایف‌شان را توجیه نمی‌کند، زیرا هر کسی مسئول عمل خود است و برای تقصیر و کوتاهی خودش مؤاخذه خواهد شد.
3. دین بر اساس بده و بستان نیست بلکه بر اساس پایبندی به وظایف است حتی اگر دیگری وظیفهٔ متقابلش را انجام ندهد، چنانکه در این حدیث آمده است.