Hadithi: "Mujye mwumva munumvire, bazabazwa ibyo bategetswe, namwe mubazwe ibyo mwategetswe

عَنْ وَائِلٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ: سَأَلَ سَلَمَةُ بْنُ يَزِيدَ الْجُعْفِيُّ رضي الله عنه رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ:
يَا نَبِيَّ اللهِ، أَرَأَيْتَ إِنْ قَامَتْ عَلَيْنَا أُمَرَاءُ يَسْأَلُونَا حَقَّهُمْ وَيَمْنَعُونَا حَقَّنَا، فَمَا تَأْمُرُنَا؟ فَأَعْرَضَ عَنْهُ، ثُمَّ سَأَلَهُ، فَأَعْرَضَ عَنْهُ، ثُمَّ سَأَلَهُ فِي الثَّانِيَةِ أَوْ فِي الثَّالِثَةِ، فَجَذَبَهُ الْأَشْعَثُ بْنُ قَيْسٍ، وَقَالَ: «اسْمَعُوا وَأَطِيعُوا، فَإِنَّمَا عَلَيْهِمْ مَا حُمِّلُوا، وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1846]

Hadith yaturutse kwa Wa-il Al Hadw'ramiy yaravuze ati: Salamat Ibun Yazid Al Dju'ufiyu (Imana imwishimire) yabajije Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) ati:
Yewe Ntumwa ya Allah, uravuga iki ku bayobozi badusaba uburenganzira bwabo, ariko bakatwima ubwacu? Uradutegeka iki? Nuko Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) iramwirengagiza, arongera arabiyibaza iramwirengagiza, arongera arabiyibaza bwa kabiri cyangwa se bwa gatatu, nuko Al Ash'ath Ibun Qays aramukurura aramubwira ati: "Mujye mwumva munumvire, bazabazwa ibyo bategetswe, namwe mubazwe ibyo mwategetswe."
[Hadithi y'impamo] - [Yakiriwe na Muslim] - [Swahih Muslim - 1846]

Ibisobanuro birambuye.

Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) yabajijwe ku bayobozi basaba abantu ko uburenganzira bwabo bw'uko bagomba kubumva no kubumvira bwubahirizwa, nyamara bo uburenganzira babagomba ntibabwubahirize nko kurangwa n'ubutabera, kubaha ku minyago, kubuza akarengane no kugabana mu buryo bungana, none uradutegeka iki twabakorera?
Nuko Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) iramwirengagiza imeze nk'aho itakunze ibyo bibazo, ariko uwayibajije yarongeye abiyisubiriramo bwa kabiri n'ubwa gatatu, nuko Al Ash'ath Ibun Qays (Imana imwishimire) aramukurura kugira ngo amucecekeshe.
Nuko Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) iramubwira iti: Muzumve ibyo bababwira, munumvire ibyo babategetse; bazabazwa ibibareba byo kurangwa n'ubutabera no guha abayoborwa uburenganzira bwabo, ariko namwe muzabazwa ibibareba by'uko mugomba kubumvira, no kubaha uburenganzira bwabo, no kwihanganira ibyo bigeragezo.

Zimwe mu nyungu dukura muri Hadithi.

1. Itegeko ryo kumva no kumvira abayobozi mu bihe byose bakora ibyo Allah yishimira, kabone n'iyo baba hari uburenganzira bw'abayoborwa bahonyora.
2. Kudohoka kw'abayobozi mu bibareba, ntibisobanuye ko abantu badohoka mu byo babagomba, kuko buri wese azabazwa ibye, kandi azoryozwa ukudohoka kwe.
3. Idini ntiyubakiye kukwishyurana, ahubwo ni ku kwitwararika ibyo umuntu ategetswe, kabone n'iyo urundi ruhande rwadohoka mu birureba, nk'uko byavuzwe muri Hadith.