بروز رسانی: به‌راستی خداوند واجباتی را فرض کرده است، پس آن‌ها را ضایع نکنید؛ و حد و مرزهایی را تعیین کرده است، پس از آن‌ها تجاوز نکنید؛ و چیزهایی را حرام کرده است، پس آن‌ها را مرتکب نشوید؛ و دربارهٔ چیزهایی از روی رحمت برای شما نه از روی فراموشی سکوت کرده است، پس دربارهٔ آن‌ها جست‌وجو نکنید

عَنْ أَبِي ثَعْلَبَةَ الخُشَنِيِّ جُرْثُومِ بن نَاشِرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَال:
«إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ فَرَائِضَ فَلَا تُضَيِّعُوهَا، وَحَدَّ حُدُودًا فَلَا تَعْتَدُوهَا، وَحَرَّمَ أَشْيَاءَ فَلَا تَنْتَهِكُوهَا، وَسَكَتَ عَنْ أَشْيَاءَ رَحْمَةً لَكُمْ غَيْرَ نِسْيَانٍ فَلَا تَبْحَثُوا عَنْهَا».
[قال النووي: حديث حسن] - [رواه الدارقطني في سننه، وغيره] - [الأربعون النووية: 30]

از ابوثعلبه خشنی، جُرثوم بن ناشر، رضی‌الله‌عنه روایت است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم فرمودند:
«به‌راستی خداوند واجباتی را فرض کرده است، پس آن‌ها را ضایع نکنید؛ و حد و مرزهایی را تعیین کرده است، پس از آن‌ها تجاوز نکنید؛ و چیزهایی را حرام کرده است، پس آن‌ها را مرتکب نشوید؛ و دربارهٔ چیزهایی از روی رحمت برای شما نه از روی فراموشی سکوت کرده است، پس دربارهٔ آن‌ها جست‌وجو نکنید.»
[قال النووي: حديث حسن] - [رواه الدارقطني في سننه وغيره] - [الأربعون النووية - 30]

شرح

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم خبر می‌دهد که خداوند چیزهایی را واجب کرده و فرایضی را مقرر نموده است، پس به آنها پایبند باشید و با ترک یا سهل‌انگاری در آنها کوتاهی نکنید. و برای شما مرزها و بازدارنده‌هایی معین کرده که شما را از آنچه او نمی‌پسندد باز می‌دارد و مانع می‌شود، پس بر آنچه شرع فرمان داده چیزی نیفزایید. و محرّماتی را حرام گردانیده است، پس آنها را انجام ندهید و به آنها نزدیک نشوید. و غیر از اینها را به عنوان رحمت بر بندگانش وانهاده و درباره‌شان سکوت کرده است، پس بر اصل اباحه باقی می‌مانند، بنابراین در جست‌وجوی آنها نباشید.

از نکات این حدیث

1. این حدیث دلیلی است بر اینکه خداوند، تشریع‌کننده است و فرمان تنها به دست خداوند سبحان است.
2. این حدیث دربرگیرندهٔ قواعد شریعت در حکم و اباحه است؛ زیرا حکم شرعی یا مسکوت‌عنه است یا درباره‌اش سخن گفته شده است. و آنچه درباره‌اش سخن گفته شده، یا «مأمور به» است به‌صورت وجوب یا استحباب، یا «منهی‌عنه» است به‌صورت تحریم یا کراهت، یا «مباح» است.
3. آنچه را خداوند درباره‌اش سکوت کرده و آن را واجب نکرده، و حدی برایش ننهاده و از آن نهی نفرموده است، پس آن حلال است.
4. زیبایی بیان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم در اینکه حدیث را با این تقسیم‌بندی روشن و آشکار بیان فرمود.
5. وجوب پایبندی بر فرایض الله متعال.
6. حرمت تجاوز از حدود الله متعال.