رسول الله صلى الله عليه وسلم نزدم آمد و ايستاده از دهانه ی مشکی که آويزان بود، آب نوشيد. لذا برخاستم و دهانه ی مشک را بُريدم. هرجا که بودی تقوای الهی را داشته باش و پس از هر بدی، نيکی کن تا آن بدی را از ميان ببرد و با مردم با اخلاق نيکو رفتار کن. در دنيا زهد و پارسايی پيشه کن تا الله تو را دوست بدارد و به آنچه مردم دارند، چشم طمع نداشته باش، مردم تو را دوست خواهند داشت. در ميان امت های پيش از شما شخصی بود که نود و نُه نفر را کشته بود؛ آنگاه به جستجوی داناترين فرد آن سرزمين پرداخت؛ راهبی را به او نشان دادند. نزد وی رفت و گفت: نود و نه نفر را کشته است. آيا راهی برای توبه دارد؟ راهب پاسخ داد: «خير». پس او را هم کشت. آنچه را كه خويشاوندیِ نسبی حرام می كند، رضاعت نيز حرام می گرداند. به راستی که شادمانی الله از توبه ی بنده اش، بيشتر از شادی يکی از شماست که شتر گمشده اش را در بيابان می يابد. الله عزوجل توبه ی بنده را تا زمانی که جانش به گلو نرسيده، می پذيرد. هركس يك روز در راه الله (=جهاد) روزه بگيرد، الله متعال چهره اش را به اندازه ی مسافت هفتاد سال از دوزخ دور می كند. تا زمانی که مردم در افطار کردن عجله کنند، همواره در خير و نيکی به سر می برند. امروز اجر و پاداش را کسانی بردند که روزه نداشتند. رسول الله صلی الله علیه وسلم در سال فتح مکه درحالی وارد مکه شد که کلاه خود بر سر داشت؛ وقتی آن را برداشت، مردی نزد ایشان آمده و گفت: ابن خَطَل خود را به پرده های کعبه آویزان کرده است؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «اقْتُلُوهُ»: «او را بکشید». ابن مسعود رضی الله عنه خانه را در سمت چپ خود و مِنی را در سمت راست خود قرار داده و سپس می گوید: این جایی بود که سوره ی بقره بر رسول الله صلی الله علیه وسلم نازل شد. هيچيک از شما روز جمعه را روزه نگيرد، مگر آنکه روزِ قبل يا بعد از آن را هم روزه بگيرد. ای عمر، آیا نمی دانی عموی هرکس به مانند پدرش می باشد. ما در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم زکات فطرمان را یک صاع غذا یا یک صاع جو یا یک صاع کشک یا یک صاع کشمش می پرداختیم. به همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم سحری خورديم و سپس برای نماز فجر برخاستيم. انس می گوید: به زید گفتم: ميان سحری و نماز چقدر فاصله بود؟ زيد پاسخ داد: به اندازه ی خواندن پنجاه آيه. ای گروه انصار، آیا شما را گمراه نیافتم و الله متعال به وسیله ی من شما را هدایت نکرد؟ آیا پراکنده و متفرق نبودید که الله متعال به وسیله ی من شما را گرد هم جمع نموده و متحد و یکپارچه نمود؟ آیا فقیر نبودید که الله متعال به وسیله ی من شما را ثروتمند نمود؟ هرکس با من اعتکاف کرده است، باید ده روز پایانی رمضان را هم به اعتکاف بگذراند؛ شب قدر به من نشان داده شد اما آن را از یاد بردم؛ و دیدم که در صبح آن شب، در آب و گل سجده می کنم؛ بنابراین شب قدر را در ده شب پایانی جستجو کنید. الله فقط به پيامبرش اجازه داده است نه به شما؛ و به من هم در بخشی از روز چنين اجازه ای داده است. از امروز حرمت آن، مانند ديروز می باشد. (آنچه گفتم) باید حاضران به غائبان ابلاغ كنند. پس از فتحِ [مکه] ديگر هجرتی [از مکه] وجود ندارد؛ ولی جهاد و نيت باقی است. و هرگاه به جهاد فرا خوانده شديد، به جهاد برويد. رسول الله صلى الله عليه وسلم تا زنده بود، ده روز آخر ماه رمضان را اعتکاف می کرد. و بعد از وفات ایشان، همسرانش این ده روز را به اعتکاف می نشستند. سحری بخورید که در سحری خوردن برکت است. از رخصت هایی که الله متعال برای شما قرار داده، استفاده کنید. ماه رمضان بود که در هوایی بسيار گرم همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم به سفر رفتيم. مردم از شدت گرما، دست های خود را روی سرشان می گذاشتند. و از ميان ما کسی غير از رسول الله صلی الله علیه وسلم و عبدالله بن رَوَاحه روزه نبود. مردی از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد روزه گرفتن در سفر سوال می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم پاسخ می دهد: «اگر خواستی روزه بگير و اگر نخواستی نگير». نبايد يک يا دو روز قبل از رمضان روزه بگيريد، مگر کسی که مقيد به روزه گرفتن (مثلا روزهای دوشنبه و پنجشنبه) بوده که چنين شخصی (طبق عادت قبلی خود) روزه بگيرد. در برده و اسب مسلمان زکات واجب نيست. رسول الله صلى الله عليه و سلم زکات فطر - يا زکات رمضان - را بر مرد و زن، آزاد و برده واجب نمود. برای زنی كه به الله و روز قيامت ايمان دارد، جايز نيست مسير يك شبانه روز راه را بدون مَحرَم سفر کند. گاهی فجر درحالی طلوع می كرد كه رسول الله صلى الله عليه وسلم به علت همبستری با همسرانش جنب بود. آنگاه غسل می كرد و به روزه اش ادامه می داد. رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن دو روز عید فطر و قربان و از اينكه کسی خود را طوری در لباس بپيچد كه دست هايش داخل آن بمانند و بيرون آوردن آنها مشكل باشد و از نشستن بر روی باسن و نهادن کف پا بر روی زمين و جمع کردن زانوها به طرف سينه در حالتی که تمام بدن را با يک لباس پوشيده باشد و همچنین از نماز خواندن بعد از نماز صبح و عصر نهی کرده است. رسول الله صلى الله عليه وسلم از روزه ی «وصال» - يعنی روزه گرفتن دو روز پياپی يا بيشتر، بدون افطار يا خوردن چيزی - منع فرمود. صحابه گفتند: شما خود روزه ی «وصال» می گيريد؟ فرمود: «من مانند شما نیستم؛ به من آب و غذا داده می شود». هرکس روزه داشت و از روی فراموشی چیزی خورد یا نوشید، روزه اش را کامل کند که الله به او آب و غذا داده است. آیا رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن روز جمعه نهی کرده است؟ وی گفت: بله. رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن این دو روز نهی کرده است: روز عید فطر که روزه به پایان می رسد و روز دیگری که در آن از قربانی تان می خورید. (عید قربان). چگونه رسول الله صلی الله علیه وسلم در حال احرام سرش را می شست؟ ما که نيت حج کرده بوديم، همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم آمديم. رسول الله صلى الله عليه وسلم به ما دستور داد تا نيت حج مان را تبديل به عمره نماييم. هركس بميرد و روزه ای بر عهده اش باقیمانده باشد، ولی اش به نیابت از او روزه بگيرد. مادرم درحالی فوت نمود که روزه ی يك ماه را بر عهده داشت. آيا می توانم به نيابت از او روزه بگيرم؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «اگر مادرت بدهی داشت، آیا بدهی اش را از طرف او پرداخت می کردی؟» وی گفت: بله؛ آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «بدهی که به الله دارد، سزاوارتر است كه ادا شود». از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که در عرفات خطبه خواند و فرمود: «هر محرمی که کفشی برای پوشیدن نیافت، موزه بپوشد و هر محرمی که ازاری برای پوشیدن نیافت، باید سراویل بپوشد». آنچه حيوانی تلف كند، صاحب حیوان ضامن آن نیست. و کارگر چاه که در آن بیفتد و جان خود را از دست بدهد، کسی در قبال آن ضامن نیست و کسی که در معدن کار می کند و جان خود را در آن از دست می دهد، کسی ضامن آن نیست. و در گنج هایی که پیدا می شود، خمس وجود دارد. شيطان همانند خون در بدن انسان جريان می يابد و من ترسيدم که شايد شيطان در دلهای تان گمانِ بدی انداخته باشد. رسول الله صلى الله عليه وسلم چنين لبيك می گفت: «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ، لا شَرِيكَ لَكَ». درحالی مرا نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم بردند که شپش بر صورتم می ريخت. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «فکر نمی کردم اينگونه دچار مشکل شده ای. آيا می توانی گوسفندی پيدا کنی؟». گفتم: خير. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «سه روز روزه بگیر يا شش مسکين را غذا بده». رسول الله صلى الله عليه وسلم و اصحابش صبح روز چهارم ذی الحجه وارد مکه شدند؛ آنگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم به اصحابش فرمود تا حج شان را به عمره تبديل کنند؛ اصحاب گفتند: ای رسول خدا، تحلل جزئی یا کلی؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: «تحلل کامل و کلی». وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم از عرفات به سوی مزدلفه خارج می شد، چگونه حرکت می کرد؟ اسامه گفت: سرعت حرکتش متوسط بود و اگر جای خالی پيدا می کرد سرعت می گرفت. شب قدر را در شب های فردِ دهه ی آخِر جستجو کنيد. بهترين روزه نزد الله روزه ی داوود عليه السلام و محبوب ترين نماز نزد الله، نماز داوود است؛ وی نيمی از شب می خوابيد و يک سوم آن را برای عبادت برمی خاست و يک ششم ديگر را می خوابيد و يک روز در ميان روزه می گرفت. روزه ای بهتر و برتر از روزه ی برادرم داود علیه السلام نیست، نیمی از عمرش را روزه گرفت؛ پس یک روز در میان روزه بگیر. پنج نوع حيوان را كه همگی موذی هستند، می توان در حرم كشت و آنها عبارتند از: كلاغ، باز شكاری، عقرب، موش و سگِ هار. پيراهن، عمامه، شلوار، جامه ی کلاه دار و موزه نمی پوشد، مگر کسی که کفشی نيابد؛ چنين کسی می تواند موزه ها را از زير استخوان قوزک پا قطع نمايد و بپوشد. می بينم که خواب های شما درباره ی اينکه شب قدر در هفت شبِ پايانیِ رمضان است، با هم مطابقت دارد؛ پس کسی که در جستجوی شب قدر است، آن را در هفت شبِ پايانیِ رمضان جستجو نمايد. هرگاه شب از اين سمت - يعنی از سوی مشرق - نمايان شد و روز از اين طرف - يعنی از سمتِ مغرب - رفت، روزه دار بايد افطار کند. بر مالی كه كمتر از پنج اوقيه باشد و بر شترانی که تعداد آنها کمتر از پنج نفر باشد و بر مالی که کمتر از پنج وسق باشد، زكاتی نیست. ای رسول خدا، من در جاهلیت نذر کرده بودم که شبی را در مسجدالحرام به اعتکاف بنشینم؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «فَأَوْفِ بِنَذْرِكَ»: «پس به نذرت وفا کن». اگر آنچه را كه اكنون می دانم، ابتدا می دانستم، هدی با خود نمی آوردم. و اگر هدی با من نمی بود از احرام بيرون می آمدم. بدانید که مردانی در مدينه هستند که شما هيچ مسيری را نپيموديد و هيچ گردنه و راهی را پشت سر نگذاشتيد، مگر آنکه با شما بودند؛ بيماری آنان را از همراهی با شما بازداشت. رسول الله صلى الله عليه وسلم به ما دستور می داد که در مسافرت، سه شبانه روز موزه های مان را درنياوريم؛ البته از بابت قضای حاجت و خواب، نه از بابت جنابت. هر آنچه كه از آن نهى كرده ام از آن دورى كنيد، و هر آنچه كه به آن امر كرده ام به اندازه ی توانايى هايتان آن را انجام دهيد، به طور قطعى آنچه كه مردمان قبل از شما را نابود كرده است؛ پرسش هاى زيادشان و مخالفت هايشان با پيامبرانشان بوده است. در هيچ غزوه ای جز غزوه ی تبوک، از همراهی با رسول الله صلى الله عليه وسلم تخلف نکردم؛ البته در غزوه ی بدر نيز شرکت نداشتم. و هيچيک از کسانی که در بدر حضور نداشتند، سرزنش نشدند. دوست داشتنی ترين لباس نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم قمیص بود. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم سفره اش را جمع می کرد، می فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ حَمدًا كَثِيرًا طَيِّبًا مُبَارَكًا فِيهِ غَيْرَ مَكْفِيٍّ وَلا مُوَدَّعٍ وَلا مُسْتَغْنًى عَنْهُ رَبَّنَا»: «حمد و ستايشِ بسيار، خالص و پاک از آنِ الله پروردگارِ ماست كه نیازمند هیچیک از مخلوقاتش نیست و هرگز [از سوی بندگان] ترک نمی شود و انسان از او بی نياز نيست». وقتی رسول الله صلى الله عليه وسلم به سبب درد يا هر علت ديگری، از نماز شب بازمی ماند، در روز، دوازده رکعت نماز می خواند. رسول الله صلی الله علیه وسلم شب را به اندازه ای به عبادت می ايستاد که پاهايش ترَک (وَرَم) می کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم از زنانی كه (هنگام مصيبت) با صدای بلند گريه می كنند و موهای سرشان را می كَنَند و گريبان چاک می دهند، بیزار است. رسول الله صلی الله علیه وسلم بر نجاشی نماز (جنازه غایب) خواند که من در صف دوم یا سوم بودم. حدیث ذوالیدین در مورد سجده ی سهو جبريل نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم آمد و پرسيد: اهل بدر را در ميان خود چگونه ارزيابی می كنيد؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «آنان را از بهترين مسلمانان می دانيم». تنه ی درختی بود که رسول الله صلى الله عليه وسلم - هنگام سخنرانی - بر آن تکيه می زد؛ پس از اينكه برای رسول الله صلى الله عليه وسلم منبری ساختند، از آن تنه ی درخت - كه ديگر مورد استفاده قرار نمی گرفت - صدایی مانند آه و ناله ی شتران آبستن شنيديم؛ تا اينكه رسول الله صلى الله عليه وسلم از منبر پايين آمد و دست خود را روی تنه ی درخت گذاشت و تنه آرام گرفت. انسان مؤمن از یک سوراخ دو مرتبه گزیده نمی شود. «در ميان دو نفخ صور، يک چله است». گفتند: ای ابوهريره، يعنی چهل روز؟ پاسخ داد: نمی دانم. گفتند: چهل سال؟ ابوهريره رضی الله عنه پاسخ داد: نمی دانم. پرسيدند: چهل ماه؟ پاسخ داد: نمی دانم. اگر امامان شما، برای شما درست و صحيح نماز بخوانند، هم به آنان و هم به شما پاداش داده می شود. ولی اگر در نمازشان اشكالی وجود داشته باشد، شما پاداش خود را دريافت می كنيد و آنها گناهكار می شوند. الله - عز وجل - از کسانی که به زنجير بسته می شوند و وارد بهشت می گردند، تعجب می کند. محبوب ترين مکان ها نزد الله، مساجد و منفورترين مکان ها نزد الله، بازارها هستند. بنی اسرائيل را پيامبران رهبری می كردند. هرگاه پيامبری فوت می كرد، پيامبری ديگر جانشين او می شد. ولی بعد از من پيامبری نخواهد آمد؛ البته پس از من خلفای بسياری می آيند. يا الله، هرکس مسؤوليتی در امتم بر عهده گرفت و بر آنها سخت گيری نمود، بر او سخت بگير و هرکس مسؤوليتی در امتم عده دار شد و با آنها مدارا کرد، تو نيز بر او آسان بگير. با رسول الله صلى الله عليه وسلم قدم می زدم و ايشان ردائی نجرانی دارای حاشيه ای ضخيم به تن داشت؛ که مردی باديه نشين به ایشان رسيد و ردایش را به سختی كشيد. آيا به شما از کسی خبر بدهم که بر آتش دوزخ حرام است يا از کسی که آتش دوزخ بر او حرام می باشد؟ آتش دوزخ بر هر مسلمانِ خوش برخورد، باوقار، نرم خو و آسان گير حرام است. هنگامی که دهه ی پايانی ماه رمضان فرامی رسيد، رسول الله صلى الله عليه وسلم شب را به عبادت سپری می کرد و خانواده اش را بيدار می نمود و کمرش را محکم می بست. «او در آتش است». صحابه برای تحقيق و بررسی وضعيت او رفتند و ديدند که عبايی از مال غنیمت دزديده است. الله مرا بنده ای بخشنده و خوش اخلاق قرار داده و مرا متکبر و ظالم و منکر حق نگردانيده است. ما در زمان رسول الله صلى الله عليه وسلم درحالی که راه می رفتيم، می خورديم و درحالی که ايستاده بوديم، آب می نوشيديم. چگونه می توانم شادمان و راحت باشم درحالی که صاحبِ صور، آن را بر دهانش گذاشته و منتظرِ فرمان دميدن است تا در آن بدَمَد؟ نگو: عليک السلام؛ چون عليک السلام درود و سلامِ مردگان است. بگو: السلام عليک. صبر کنيد؛ زيرا هر زمانی که می آيد، زمان بعدی بدتر خواهد بود و اين رويه ادامه دارد تا آن که پروردگارتان را ملاقات کنيد. هنگامی که مردم در غزوه ی تبوک دچار گرسنگی شدند، به رسول الله صلى الله عليه وسلم گفتند: ای رسول خدا، اگر اجازه دهيد شتران خود را نحر می کنيم تا از گوشت آنها بخوريم و از پيه و چربی آنها روغن بگيريم. جنگ فریب و نیرنگ است. ای رسول خدا، نمی توانم نسبت به فرزندانم از ابوسلمه بی تفاوت باشم و رهای شان کنم؛ آيا به خاطر خرجی و نفقه ای که به آنها بدهم، پاداش می يابم؟ فرمود: «بله؛ پاداشِ خرجی و نفقه ای که به آنان می دهی، به تو می رسد». ما در زمانِ رسول الله صلى الله عليه وسلم به ندرت چنين غذايی می يافتيم و وقتی چنين غذايی می خورديم، دستمالی جز کفِ دست ها و ساعدها و پاهای خود نداشتيم. آنگاه - با وضويی که از قبل داشتيم - بدون اينکه وضوی تازه ای بگيريم، نماز می خوانديم. هنگامی که الله متعال آفريده هايش را خلق کرد، در کتابی که بالای عرش نزد اوست، نوشت: رحمت من بر خشم من غالب است. اگر انسان يک دره ی پر از طلا داشته باشد، دوست دارد که صاحب دو دره ی طلا باشد و فقط خاک است که دهان انسان را پُر می كند؛ و هرکس توبه نمايد، الله توبه اش را می پذيرد. شلوار مسلمان تا نصفِ ساق است و مانع يا گناهی ندارد که بين ساق و قوزک باشد و پايين تر از قوزک - چنانچه با شلوار پوشيده شود - در آتش است و الله به کسی که شلوار (لُنگ) خود را از روی تکبر بر زمين بکشد، نگاه نمی کند. رسول الله صلى الله عليه وسلم هيچگاه از هيچ غذايی ايراد نگرفت؛ اگر موردِ علاقه اش بود، می خورد و اگر دوست نداشت، آن را ترک می کرد و نمی خورد. آنچه نزد من باشد، آن را ذخيره نمی كنم. ولی هركس از خواستن اجتناب كند، خداوند او را از خواستن بی نياز می سازد. و هركس اظهار بی نيازی كند، خداوند او را بی نياز می سازد. و هركس صبر پيشه سازد، خداوند به او صبر نصيب خواهد كرد؛ و به هيچكس نعمتی بهتر و فراخ تر از صبر عنايت نشده است. مثال من و شما، مانند مردی است که آتشی برافروزد و ملخ ها و پروانه ها خود را در آن بيندازند و او مانع آنها شود؛ من نيز کمربند هريک از شما را می گيرم تا شما را از آتش (دوزخ) بازدارم؛ ولی شما از دست من فرار می کنيد. شهدا پنج گروه اند: طاعون زده (=کسی که در اثر وبا بميرد)، آن که به درد شکم بميرد، کسی که در آب غرق شود، کسی که زير آوار فوت نمايد و کسی که در راه الله - در ميدان جهاد - کشته شود. رسول الله صلى الله عليه وسلم گروهی ده نفره را برای تجسس - و جمع آوری اطلاعات از دشمن - فرستاد و عاصم بن زيد انصاری رضی الله عنه را امیر و فرمانده آنان قرار داد. عبادت در هنگام هرج و مرج، مانند هجرت به سوی من است. يا الله، زنده و مرده و کوچک و بزرگ و مرد و زن و حاضر و غايبِ ما را بيامرز؛ يا الله، هرکه از ما را زنده نگاه داشتی، بر اسلام زنده اش بدار و هرکه از ما را می ميرانی، او را بر ايمان بميران. يا الله، ما را از پاداشِ - نماز خواندن بر - او (يا از اجر شکيبایی بر فراقش) محروم نکن و ما را پس از او، گمراه مگردان. يا الله، فلانی پسر فلانی در پناه و در سايه ی پيمان و امانِ توست؛ پس او را از عذاب قبر و عذاب آتش (دوزخ)، محافظت بفرما؛ تو به پيمانِ خويش وفادار و شايسته ی حمد و ستايشی؛ پس او را بيامرز و بر او رحم بفرما که به راستی تو آمرزنده ی مهرورزی. يا الله، مددکار و ياری گر من تويی؛ به ياری و کمک تو جولان می دهم و به کمک تو حمله می کنم و به کمک تو می جنگم. چشم می گريد و قلب اندوهگين است؛ و ما سخنی جز آنچه پروردگارمان را خشنود سازد، نمی گوييم و ای ابراهيم، ما از فراقِ تو اندوهگين هستيم. سياحت امت من، جهاد در راه الله - عز وجل - می باشد. دو دعا رد نمی شود، يا خيلی کم پیش می آید که پذیرفته نشوند: دعا در هنگامِ اذان و دعا در هنگامِ جنگ که لشکريان در هم می ريزند (و تنور جنگ داغ می گردد). به جای آن در روز قیامت هفتصد شترِ افساربسته به تو داده می شود. هیچ مسلمانی بر روی زمين نیست که دعا کند و چيزی از الله بخواهد مگر اینکه الله خواسته اش را برآورده می سازد يا همانندِ آن، بدی را از او دور می کند؛ به شرطی که دعايش حاویِ گناه يا قطع رابطه ی خويشاوندی نباشد. دعای هنگام اندوه و پريشانی: «لا إلهَ إِلاَّ اللهُ العَظِيمُ الحَليمُ، لا إلهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ العَرْشِ العَظيمِ، لا إلهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَاواتِ، وَرَبُّ الأَرْضِ، وَرَبُّ العَرْشِ الكَرِيمِ». در امت های پيش از شما مردمانی بودند که به آنها الهام می شد و اگر در امت من يک نفر اين چنين باشد، او عمر است. ما در نماز با يکديگر صحبت می کرديم؛ اما زمانی که اين آيه نازل گرديد: «و با فروتنی و فرمانبرداری برای الله به پا خیزید» به ما دستور داده شد تا در نماز سکوت کنیم و از صحبت کردن منع شديم. رسول الله صلی الله علیه وسلم روز جمعه در حال ایراد خطبه بود که مردی آمد؛ به او فرمود: «ای فلانی، آيا نماز خوانده ای؟» گفت: خير. رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «برخيز و دو ركعت نماز بخوان». کیفیت نماز خوف در غزوه ی ذات الرقاع همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم بودم که در سفر بیش از دو رکعت نمی خواند و ابوبکر و عمر و عثمان چنین عمل می کردند. «ای زن گرفتار و مصيبت زده، آیا طواف زيارت را انجام نداده است؟» گفته شد: بله انجام داده است. فرمود: «پس حرکت کن». همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم بر زنی كه در ايام نفاس (خونریزی بعد از زايمان) فوت كرده بود، نماز جنازه خوانديم که رسول الله صلى الله عليه وسلم مقابل كمر ميت ايستاد (و نماز خواند). رسول الله صلی الله علیه وسلم بر قبر کسی بعد از دفنش، نماز خواند و چهار تکبیر گفت. رسول الله صلی الله علیه وسلم در رکوع و سجده این ذکر و دعا را زیاد می خواند: «سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ ربَّنَا وَبحمْدِك، اللَّهمَّ اغْفِرْ لي». رسول الله صلى الله عليه وسلم شخصی را به عنوان فرمانده ی دسته ای از مجاهدان تعيين و اعزام کرد. هنگامی که وی برای يارانش امامت می داد، قرائتش را با «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» به پايان می رساند. در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم خورشید کسوف کرد؛ بنابراین رسول الله صلی الله علیه وسلم کسی را فرستاد تا در بین مردم ندای «الصلاة جامعة» سر دهد؛ پس مردم جمع شدند و رسول الله صلی الله علیه وسلم جلو رفت و تکبیر گفت و در دو رکعت، چهار رکوع و چهار سجده انجام داد. ماه و خورشيد دو نشانه از نشانه های (قدرت) الله هستند و به خاطر مرگ و زندگی كسی دچار گرفتگی نمی شوند. پس هرگاه چنين حالت هايی را ديديد، دعا كنيد و تكبير بگوييد و نماز بخوانيد و صدقه بدهيد. رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز را با تکبير و قرائت را با «الحمد لله رب العالمين» آغاز می نمود و هنگامی که رکوع می کرد نه سرش را بالا می گرفت و نه پايين، بلکه تعادل را رعايت می کرد. روبروی رسول الله صلى الله عليه وسلم می خوابيدم چنانكه پاهايم در سمت قبله ی ايشان قرار می گرفت. هنگامی كه می خواست سجده کند، با انگشتانش به آرامی مرا متوجه می کرد و من پاهايم را جمع می كردم. و چون بلند می شد، پاهايم را دراز می كردم. در آن زمان، چراغی در خانه ها وجود نداشت. رسول الله صلى الله عليه وسلم در تمام بخش های شب نماز وتر می خواند؛ گاه در اول شب و گاه در نيمه ی شب و گاه در پايان شب. و آخرین وقتی که در آن وتر می خواند سحر بود. اهالی کوفه از سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه - که والیِ آنها بود - به عمر بن خطاب رضی الله عنه شکايت کردند. و عمر او را برکنار کرد و عمار رضی الله عنه را بر آنان گماشت. چارپايی برای علی بن ابی طالب رضی الله عنه آوردند تا بر آن سوار شود؛ هنگامی که پايش را در رکاب گذاشت، گفت: «بِسْمِ اللهِ». رسول الله صلى الله عليه وسلم برای خواندن نماز استسقاء (طلب باران) خارج شد و رو به قبله دست به دعا برداشت و ردایش را وارونه کرد و سپس دو رکعت نماز خواند و با صدای بلند قرائت نمود. من و عمران بن حُصَین پشت سر علی بن ابی طالب نماز خواندیم؛ وقتی علی رضی الله عنه سجده می کرد، تکبیر می گفت و هرگاه سر از سجده بر می داشت، تکبیر می گفت. هرگاه يکی از شما خميازه کشيد، دستش را روی دهانش بگيرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم در سه پارچه ی سفید یمنی کفن شد که در بین آنها قمیص و عمامه ای نبود. رسول الله صلى الله عليه وسلم در نماز صبح روز جمعه سوره های «الم تَنْزِيلُ السَّجْدَةَ» و «هَلْ أتى على الإنسَان» را قرائت می کرد. از رسول الله صلى الله عليه وسلم شنیدم که سوره ی طور را در نماز مغرب می خواند. رسول الله صلى الله عليه وسلم و ابوبکر و عمر، دو نماز عید را قبل از خطبه خواندند. رسول الله صلى الله عليه وسلم در سفر نماز ظهر و عصر را با هم و نماز مغرب و عشا را با هم جمع می کرد و در یک وقت می خواند. ظلم و ستم، تاريکی های فراوانی را در روز قيامت به دنبال خواهد داشت. یا الله، اخلاق زشت و ناپسند و گناه و معصیت و شهوات و خواهشات و بیماری ها را از من دور بگردان. هنگام پختن آب گوشت، آبش را بيشتر کن و به همسايه ات نيز بده. هرگاه سه نفر با هم بوديد، نبايد دو نفر بدون مشارکت شخص سوم با يکديگر درِگوشی صحبت کنند تا اينکه در جمع مردم قرار بگيريد؛ زيرا اين کار، شخص سوم را نگران و ناراحت می کند. به کسانی بنگرید که از نگاه امکانات دنیوی در مرتبه ی پایین تری از شما قرار دارند و متوجه کسانی نباشید که از امکانات بیشتری نسبت به شما برخوردارند؛ زيرا اين کار باعث می شود نعمت هايی را که الله متعال در اختیار شما قرار داده، حقير و ناچيز نشماريد. حق مسلمان بر مسلمان شش چیز است: وقتی او را دیدی به وی سلام کنی، آنگاه که تو را دعوت نمود، دعوتش را اجابت کنی، زمانی که از تو نصیحت خواست او را نصیحت کنی، هرگاه عطسه زد و الحمدلله گفت، پاسخش را بدهی، هنگامی که بیمار شد به عیادتش بروی و چون فوت شد، در تشییع جنازه اش شرکت کنی. همه ى انسان ها خطاكار هستند، و بهترين خطاكاران توبه كنندگان مى باشند. و هرکس با حاکمی بيعت کرد و با دست و دلِ خويش با او پيمان بست، بايد هرچه می تواند از او اطاعت کند و اگر کسی بر سرِ قدرت با حاکم نزاع کرد، گردنش را بزنيد. هيچيک از شما ايستاده آب ننوشد. هيچكس، ديگری را از جايش بلند نكند که خود در آنجا بنشيند، ولی برای ديگران جا باز كنيد. كوچك تر به بزرگ تر، عابر به نشسته و جمعيت كمتر به جمعيت بیشتر سلام کند. چون گروهی از جایی بگذرند، اگر یک نفر از آنها سلام کند، از طرف همه ی آنها کفایت می کند و اینکه یک نفر از آنان جواب سلام دهد، از طرف همه ی آنها کفایت می کند. هريک از شما هنگام پوشيدن کفش، از پایِ راست شروع کند و هنگامِ درآوردن کفش، از پای چپ آغاز نمايد؛ پای راست در پوشيدنِ کفش اول باشد و در بيرون آوردن آخِر. رضای خداوند در رضايت پدر و مادر است و خشم خداوند در خشم پدر و مادر. بخور و بنوش و بپوش و صدقه بده بی آنکه اسراف کنی و فخر بفروشی. هيچيک از شما با يک لنگه ی کفش راه نرود؛ يا هر دو لنگه را بپوشد يا اينکه هر دو را درآورَد. الله متعال به کسی نگاه نمی کند که از روی تکبر لباسش را بر زمين بکشاند. «يکی از گناهان کبيره اين است که شخصی به پدر و مادرش دشنام دهد». گفته شد: ای رسول خدا، آیا کسی به پدر و مادرش دشنام می دهد؟ فرمود: «بله؛ به پدر کسی دشنام می دهد و او نيز در مقابل به پدرش دشنام می دهد، به مادر کسی دشنام می دهد و او در مقابل به مادرش دشنام می دهد». هرکس به سخن ديگران گوش دهد و آنان راضی نباشند، روز قيامت در گوش هايش سُرب گداخته می ريزند. لعنت الله بر یهود و نصاری که قبور پیامبران شان را به مسجد تبدیل کردند. پشت سر هیچ امامی نماز نخواندم که نمازش کوتاه تر و کامل تر از نماز رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد. قرآن بخوانيد که روز قیامت درحالی می آید که برای خوانندگانش شفاعت می کند. آیا اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم با هم مصافحه می کردند (با هم دست می دادند)؟ وی گفت: بله. من برای شما نماز می خوانم و قصد نماز خواندن ندارم. چنان نماز می خوانم که دیدم رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز می خواند. چرا سوره های "سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الأعلى"، "وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا"، "وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى" را در نماز نمی خوانی؛ پشت سر تو افراد مسن و ناتوان و کسانی نماز می خوانند که کار فوری دارند. رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر مرگ نجاشی را در همان روز وفاتش اعلام كرد. سپس به مصلی رفت و مردم را به صف كشيد و چهار تكبير گفت. (بر او نماز جنازه خواند). هرکس در تشييع جنازه ای شرکت کند و تا پايانِ نماز جنازه بماند، به اندازه ی يک قيراط پاداش می يابد و اگر تا خاکسپاریِ ميّت صبر کند، پاداش دو قيراط برايش ثبت می شود. پرسيدند: ای رسول خدا، دو قيراط چقدر است؟ فرمود: همانندِ دو کوه بزرگ. ما نماز جمعه را با رسول الله صلی الله علیه وسلم می خواندیم و درحالی برمی گشتیم که دیوارها سایه ای نداشت تا از سایه ی آنها استفاده کنیم. رسول الله صلى الله عليه وسلم دو خطبه را ایستاده می خواند و با نشستن بین آنها، دو خطبه را از هم جدا می کرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم در روز عید قربان نماز عید را خواند و سپس خطبه خواند و قربانی اش را ذبح نمود و فرمود: «هرکس قبل از نماز عید قربانی اش را ذبح نموده است، باید به جای آن قربانی دیگری ذبح کند؛ و کسی که قربانی اش را ذبح نکرده است، باید آن را با نام الله ذبح کند». رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد از نماز عید قربان در خطبه فرمود: «هركس مثل ما نماز بخواند و بعد از نماز، مثل ما قربانی كند، قربانی اش بجا و درست می باشد؛ و هركس قبل از نماز ذبح كند، قربانی اش درست نیست و از او پذيرفته نمی شود». آیا به تو از محبوب ترین کلام نزد الله خبر ندهم؟ محبوب ترین کلام نزد الله " سبحان اللهِ وبحمدِهِ" می باشد. سفر پاره ای از عذاب است. کسی که او را بر کاری (مانند جمع آوری زکات) بگماريم و او سوزنی يا کمتر از آن را از ما پنهان کند، خيانت به شمار می رود و روز قيامت آن را با خود می آورد. کسی که حق مسلمانی را با سوگند دروغ تصاحب کند، الله دوزخ را بر او واجب نموده و بهشت را بر او حرام می گرداند. هرکس با وجودِ توانايی، از روی تواضع و فروتنی برای الله، از پوشيدن لباس خوب خودداری کند، الله متعال روز قيامت او را در انظار مردم فرا می خوانَد و به او اين اختيار را می دهد که از لباس های گرانبها و زيبای اهل ايمان، هر لباسی که می خواهد بپوشد. هرکس ترس و نگرانی داشته باشد، ابتدای شب حرکتش را آغاز می کند و کسی که ابتدای شب حرکت کند، به مقصد می رسد. آگاه باشيد که کالای الله، ارزنده و گران بهاست؛ آگاه باشيد که کالای الله بهشت است. هرکس ظلمی به برادرش نموده، خواه به آبروی او لطمه زده يا هر حقّ ديگری از او پايمال کرده است، همين امروز و پيش از فرارسيدن روزی که درهم و ديناری وجود ندارد، از او حلاليت بخواهد. کسی که رحم نکند، مورد رحمت قرار نمی گيرد. هرکس با نيزه از مساجد يا بازارهای ما می گذرد، بايد نوک آن را با دستش بگيرد تا مبادا به يکی از مسلمانان برخورد کند و آسيبی به او برساند. هرکس به سبب غلبه ی خواب از عمل شبانه ای که معمولا انجام می داده یا بخشی از آن باز بماند، آن را در بین نماز صبح و ظهر انجام دهد، در این صورت برای او اجر و پاداشی همانند زمانی که آن را در شب انجام می داده، نوشته می شود. آتش برخی از دوزخيان را تا دو قوزک پاهای شان فرا می گيرد و عده ای را تا زانوهای شان و گروهی را تا کمرهای شان و برخی را تا شانه های شان. رسول الله صلى الله عليه وسلم ظرفی آب خواست. ظرفِ پهن و کم عمقی که اندکی آب داشت آوردند. رسول الله صلى الله عليه وسلم انگشتانش را در آن قرار داد. سرکه نان خورشِ خوبی است؛ سرکه نان خورشِ خوبی است. بسياری از مردم درباره ی دو نعمت زيان می بينند (و آنگونه که بايد از آنها استفاده نمی کنند): تندرستی و فراغت. هيچيک از شما ايستاده آب ننوشد؛ و اگر کسی فراموش کرد و ايستاده آب نوشيد، باید بالا بیاورد (استفراغ کند). رسول الله صلى الله عليه وسلم از نوشيدنِ آب از دهانه ی ظرف آب و مشک منع فرمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از نوشيدن آب از دهانه ی مشک منع فرمود. رسول الله صلى الله عليه وسلم از دميدن در آب منع نمود. سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، اگر گناه نمی کرديد، الله شما را از ميان برمی داشت و کسانی را به جای شما می آورد که گناه کنند و از الله متعال آمرزش بخواهند و او نيز آنها را ببخشد. ای جبريل، نزد محمد برو و بگو: ما تو را درباره ی امتت خشنود می سازيم و تو را اندوهگين و ناراحت نمی کنيم. باری از کنار رسول الله صلى الله عليه وسلم گذشتم و شلوارم مقداری پايين افتاده بود؛ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «ای عبدالله، شلوارت را بالا بکش». آن را بالا کشيدم. فرمود: «بيشتر بالا بکش». همچنان شلوارم را بالا می کشيدم تا اینکه شخصی پرسيد: تا کجا؟ فرمود: «تا نيمه ی دو ساق». هر بنده ای بر همان حالتی که می ميرد، برانگيخته می شود. مردم در روز قيامت، پابرهنه، لُخت و ختنه نشده، برانگيخته می شوند. الله سبحانه و تعالی به دو نفری می خندد كه يكی از آنها ديگری را به قتل می رساند و هر دو وارد بهشت می شوند؛ چنانکه يكی از آنها در راه الله می جنگد و (به وسيله ی ديگری) كشته می شود. سپس الله متعال توبه ی قاتل را می پذيرد و اسلام می آورد و به شهادت می رسد. روزی که مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان حاضر می شوند، برخی از آنان تا بناگوش خود غرق در عرق خواهند بود. روز قيامت درحالی دوزخ آورده می شود که هفتادهزار افسار دارد و با هر افساری، هفتادهزار مَلَک هستند که آن را می کِشند. يا الله، سعد را شِفا بده؛ يا الله، سعد را شِفا بده. یا الله، تمام گناهانم را ببخش و بیامرز: گناهان کوچک و بزرگ، اولین و آخرین گناه و گناهان نهان و آشکار. بار الها آنچه در گذشته مرتکب شده ام و آنچه در آينده از من سر می زند و گناهان نهان و آشکارم را ببخشای. بارالها مرا بیامرز و مورد بخشش قرار ده و بر من رحم بفرما؛ و مرا به رفيق اعلی (= پيامبران، صديقان، شهدا و صالحان) ملحق کن. بار الها، ما تو را در برابرِ آنان قرار می دهيم و از شرارت های شان به تو پناه می آوريم. کارهایِ نیک پایدار عبارتند از: لا اله الا الله و سبحان الله و الله اکبر و الحمدلله و لا حول ولاقوة الا بالله. براستی با توسل به اسم اعظم الله از او درخواست نمود؛ اسم اعظمی که هرگاه به وسیله ی آن از او خواسته شود، عطا می کند و چون با آن دعا شود، اجابت می نماید. بار الها چنانکه مرا زیبا و نیکو آفریدی، اخلاقم را زیبا و نیکو بگردان. مؤمنی که با مردم و در ميان آنها زندگی می کند و بر اذيت و آزارشان شکيباست، بهتر از از مؤمنی است که از مردم کناره گيری می کند و در برابر اذيت و آزارشان شکيبايی نمی ورزد. مومن آیینه ی برادر مومنش می باشد. کسانی که کارشان لعن و نفرین است، نه در روز قیامت از شفاعت کنندگان هستند و نه از گواهان.