1. (ਪੈਗੰਬਰ,(ਸ.)ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜੁੱਤੀ ਪਹਿਨਣ ਵਿਚ ਕੰਘੀ ਕਰਣ ਵਿਚ , ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ, ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ।) 2. ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਸਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਹਵਾਤਾਂ (ਹਲਕ ਦੀ ਹੱਡੀ) ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ, ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। - 2 ملاحظة 3. ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇ, ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਅਦਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਸ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਦੱਸੇ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕੋਈ ਐਸਾ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਉਹ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰ ਤੋਂ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪਨਾਹ ਮੰਗੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾ ਦੱਸੇ, ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੀ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। 4. “ਜੋ ਕੋਈ ਦੋ ਨੌਕਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ ਤਾਂ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਹ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇੱਕਠੇ ਆਵਾਂਗੇ,” ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਗੁਠੇ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ। 5. ਜੇ ਮੈਂ ਮੂੰਮਿਨਾਂ - ਜਾਂ ਆਪਣੀ ਉਮਮਤ - ਨੂੰ ਕਠਿਨਾਈ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪਾਉਂਦਾ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਨਮਾਜ਼ ਦੇ ਵਕਤ ਸਿਵਾਕ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦਾ। 6. ਹਰ ਸਵੇਰੇ ਦੋ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਊਤਰਦੇ ਹਨ, ਇਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: ‘ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਖਰਚ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਬਦਲ (ਰਿਜ਼ਕ) ਦੇ’, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: ‘ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਜੋ ਬੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ।’ 7. ਕਰੀਬ ਰਹੋ ਅਤੇ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਫੜੋ, ਅਤੇ ਜਾਣੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਮਲ ਨਾਲ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: ਹੇ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ! ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਨਹੀਂ?ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: ਨਾ ਮੈਂ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਹਿਮਤ ਅਤੇ ਫਜ਼ਲ ਨਾਲ ਘੇਰ ਲਵੇ। 8. ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ ਆਊਜੂ ਬਿਰਿਜ਼ਾਕਾ ਮਿਨ ਸਕ਼ਤਿਕਾ, ਵ ਬਿਮੁਆਫ਼ਾਤਿਕਾ ਮਿਨ ਉਕੂਬਤਿਕਾ, ਵ ਆਊਜੂ ਬਿਕਾ ਮਿਨਕਾ ਲਾ ਉਹਸੀ ਸਨਾਅਂ 'ਅਲੈਕਾ ਅੰਤਾ ਕਮਾਅ ਅਸਨੈਤਾ 'ਅਲੈ ਨਫਸੀ 9. ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੰਨਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂ? ਉਹ ਸਾਰੇ ਨਿਮਰ ਤੇ ਮਜ਼ਲੂਮ ਹਨ, ਜੇ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਕਸਮ ਖਾਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੱਕੀ ਨਿਭਾਵਣਗੇ। ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋਜ਼ਖ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂ? ਉਹ ਸਾਰੇ ਜਬਰਦਸਤ, ਗੁੱਸੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਅਹੰਕਾਰ ਵਾਲੇ ਹਨ»। 10. ਮੈਂ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਗੱਲ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਇਹ ਬੰਦਾ ਉਹ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜੋ ਗੁੱਸਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਜੇ ਉਹ ਕਹੇ: ਅਉਜ਼ੁ ਬਿੱਲਾਹਿ ਮਿਨਸ਼ ਸ਼ੈਤਾਨਿ 11. “ਚੰਗਾ ਸੁਪਨਾ ਅੱਲਾਹ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਰਾਉਣਾ ਸੁਪਨਾ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਐਸਾ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖੇ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਡਰ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਥੁੱਕੇ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪਨਾਹ ਮੰਗੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰ ਤੋਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੁਪਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ।” 12. ਮੈਂ ਅਰਜ਼ ਕੀਤਾ: "ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਨਜਾਤ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੇਗੀ?" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ 13. ‘ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਗੁਮਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। - 4 ملاحظة 14. **ਮੈਂ ਆਈਸ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਸੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਨਬੀ ﷺ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਸਿਵਾਕ ਨਾਲ।"** 15. ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜੋ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ ਤਕ ਜਾਗਿਆ ਨਹੀਂ: 'ਉਹ ਆਦਮੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੇ ਕੁਝ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਕੰਨ ਵਿੱਚ।' 16. ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਆਖਰੀ ਦੱਸ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਨੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਿੰਨੀ ਹੋਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। 17. ਜੋ ਕੋਈ بندਾ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਓਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ (ਉਸ ਦੀ ਲੁਕਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ), ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਸ ਦੀ ਓਟ ਲਏਗਾ। 18. **"ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਨਾ ਰੱਖੇ।"** 19. ‘ਜੇ ਤੂੰ ਐਸਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਰਹੀਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਹਾਇਕ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤੱਕ ਤੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।’ 20. ਜੋ ਬੰਦਾ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਕਾਰਨ ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਰ ਧੂੜ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਛੂ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗੀ। 21. ਕੋਈ ਭੀ ਕੌਮ (ਜਮਾਤ/ਟੋਲੀ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਮਜਲਸ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਠਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਓਥੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਐਸੇ ਉਠਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਗਧੇ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਉੱਠੇ ਹੋਣ, ਅਤੇ ਉਹ ਮਜਲਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਖ਼ਿਰਤ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦਾ ਸਬਬ ਬਣਦੀ ਹੈ। 22. ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਜਿੰਦੜੀ ਅਤੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਦਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, 23. ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਰਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਰੌਣਕ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਖੁਲਣਾ ਹੈ।» ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ - 2 ملاحظة 24. ਜੋ ਕੋਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋਏ ਮਜ਼ਰੂਰ ਦਾ ਬੋਝ ਹਟਾਏ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇ। 25. ਅੱਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹਲਕੇ ਅਜ਼ਾਬ ਵਾਲਾ ਉਹ ਬੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਗ ਦੇ ਦੋ ਜੁੱਤੇ ਅਤੇ ਚਪਲੇ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਰਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਜਿਵੇਂ ਉਬਾਲਦੇ ਬਰਤਨ ਵਾਂਗ ਫੁਟਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਾ ਅਜ਼ਾਬ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਉਸਦਾ ਅਜ਼ਾਬ ਸਭ ਤੋਂ ਹਲਕਾ ਹੈ। 26. ਇਮਾਨਦਾਰ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ (ਅਤਿ ਸ਼ਾਨ ਵਾਲੇ) ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਲਿਆਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, 27. ਮੈਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੂੰ ਨੇਕੀ ਅਤੇ ਗੁਨਾਹ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:@«**“ਨੇਕੀ ਚੰਗਾ ਅਖਲਾਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਨਾਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਤੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਖਟਕੇ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਇਹ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰੇ ਕਿ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਣ।”** 28. ਤਿੰਨ ਜਿਹਨਾਂ ਤੋਂ ਕਲਮ (ਅਕਾਊਂਟ) ਉਠਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ: ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਜਾਗ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਬਾਲਗ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ (ਹਤਲਮ ਹੋ ਜਾਵੇ), ਅਤੇ ਪਾਗਲ ਤੋਂ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਅਕਲਮੰਦ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। - 2 ملاحظة 29. ਜਿਸ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਿਆ, ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਦੋਜ਼ਖ਼ ਤੋਂ ਸੱਤਰ ਖ਼ਰੀਫ਼ (ਸਾਲਾਂ) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। 30. ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਲਾਈ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਅਫਤਾਰ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਜਲਦੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। 31. ਅਸੀਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਫ਼ਿਤਰੇ ਦੀ ਜ਼ਕਾਤ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਸੀ ਜਦੋਂ ਹਜ਼ਰਤ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਡੇ ਦਰਮਿਆਨ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਹਰ ਛੋਟੇ ਵੱਡੇ, ਆਜ਼ਾਦ ਜਾਂ ਗੁਲਾਮ ਦੀ ਓਰੋਂ ਇਕ ਸਾ’ (ਪੈਮਾਨਾ) ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੁਰਾਕ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਸੁੱਕੀ ਦਹੀਂ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਜੌ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਖਜੂਰ ਜਾਂ ਇਕ ਸਾ’ ਮੀਵਾ (ਮੁੰਬੱਲਾ ਅੰਗੂਰ) 32. ਅਸੀਂ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਰੀ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਉਹ ਨਮਾਜ ਲਈ ਖੜੇ ਹੋਏ। ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: ਅਜ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸਹਰੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਸੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਪੰਜਾਹ ਆਇਤਾਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਾਂ। 33. ਨਬੀ ﷺ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਕਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਜਦ ਤੱਕ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇਤਿਕਾਫ਼ ਕੀਤਾ। 34. ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ - 2 ملاحظة 35. ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ 36. ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਿਤਰ ਦੀ ਜਕਾਤ ਫਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਇੱਕ ਸਾੜ੍ਹ ਖਜੂਰ ਜਾਂ ਇੱਕ ਸਾੜ੍ਹ ਜੌ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਇਹ ਜਕਾਤ ਹਰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦ, ਮਰਦ ਤੇ ਔਰਤ, ਛੋਟੇ ਤੇ ਵੱਡੇ ਮੂੰਹ ਮੂੰਹ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ’ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਜਕਾਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਮਸਜਿਦ ਜਾਂ ਜ਼ੁਮਾਂਤ ਵੱਡੇ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। 37. ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮਾ ਔਰਤ ਜੋ ਇੱਕ ਰਾਤ ਦੀ ਸੈਰ ਤੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਇਹ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਵਾਲੇ ਮਰਦ ਦੇ ਸਾਥ ਜਾਂਦੀ ਹੋਵੇ। 38. ਜਿਹੜਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਭੁੱਲ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਖਾ ਜਾਂ ਪੀ ਲਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣਾ ਰੋਜ਼ਾ ਪੂਰਾ ਕਰੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਖੁਰਾਕ ਤੇ ਪਾਣੀ ਰੱਬ ਨੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। 39. ਮੈਂ ਹਜ਼ਰਤ ਉਮਰ ਬਿਨ ਖ਼ੱਤਾਬ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੇ ਨਾਲ ਈਦ ਮਨਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਇਹ ਦੋ ਦਿਨ ਐਸੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ੇ ਰਖਣ ਤੋਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਮਨਾਹੀ ਫਰਮਾਈ —ਇੱਕ ਤੁਹਾਡੇ ਰੋਜ਼ੇ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ (ਈਦ-ਉਲ-ਫ਼ਿਤਰ) ਦਾ ਦਿਨ,ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਦਿਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਵਿਚੋਂ ਖਾਂਦੇ ਹੋ (ਈਦ-ਉਲ-ਅਜ਼ਹਾ)। 40. ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੀ ਤਲਬੀਆ ਇਹ ਸੀ 41. ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਟਰ (ਜਿਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਵੇ) ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਲਤੁਲ-ਕਦਰ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। 42. "ਮੈਂ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸੱਤ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜੋ ਕੋਈ ਇਸ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰੇ, ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਸੱਤ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ। 43. “ਕੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵੀ ਸਦਕਾ ਦੇ ਢੰਗ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ? ਹਰ ਤਸਬੀਹ (ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਕਬੀਰ (ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਮੀਦ (ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਲੀਲ (ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਨੇਕੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣੇ ਹੱਲਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਵਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ। 44. ਕਿਸੇ ਮੋਮਿਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਤਕਲੀਫ਼ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਤਕਲੀਫ਼ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। 45. ਐ ਲੋਕੋ! ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਵਲ ਤੌਬਾ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਸ ਵਲ ਸੌ ਵਾਰੀ ਤੌਬਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। - 2 ملاحظة 46. ਅਬੂ ਮੂਸਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਿਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕਿਹਾ: **"ਮੈਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬੇਗਾਨਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਤੋਂ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਬੇਗਾਨਾ ਹਨ। ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਲਕਾ, ਹਾਲਿਕਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਿਕਾ ਤੋਂ ਬੇਗਾਨੇ ਹਨ।"**@ *(ਸਾਲਕਾ, ਹਾਲਿਕਾ, ਸ਼ਾਕਿਕਾ — ਇਹ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੋਗ ਹਨ।)* 47. ਬਨੂ ਇਸਰਾਈਲ ਦੀ ਰਹਨੁਮਾਈ ਨਬੀਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਨਬੀ ਵਿਅਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ, ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਦੂਜਾ ਨਬੀ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਨਬੀ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ।ਹਾਂ, ਖਲੀਫਾ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੋਣਗੇ। 48. ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਾ ਸੱਲਮ ਜਦੋਂ ਦਸ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਾਗਦੇ ਰਹਿੰਦੇ, ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਜਗਾਉਂਦੇ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਮਰ ਦੀ ਪੱਟੀ ਨੂੰ ਕਸ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦੇ। 49. ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਬਾਦਤ ਮੇਰੇ ਵਲ ਹਿਜ਼ਰਤ (ਮੁਹਾਜਿਰਤ) ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। 50. ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਦੁਆ ਕਰੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਗੁਨਾਹ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਤੋੜਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ, ਮਗਰ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਦੁਆ ਦੇ ਬਦਲੇ ਉਸਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚੀਜ਼਼ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿੰਦੈ: ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਦੁਆ ਤੁਰੰਤ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਸ ਲਈ ਆਖ਼ਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਐਨੀ ਹੀ ਬੁਰਾਈ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।»ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਫਿਰ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਦੁਆ ਕਰੀਏ!" ਉਨ੍ਹਾਂ (ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ) ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਅੱਲਾਹ ਹੋਰ ਵਧ ਕਰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ! 51. ਨਬੀ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵੇਲੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: «ਲਾ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾੱਲਾਹੁਲ ਅਜ਼ੀਮੁਲ ਹਲੀਮੁ، ਲਾਹਿ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾੱਲਾਹੁ ਰੱਬੁਲ ਅਰਸ਼ਿਲ ਅਜ਼ੀਮਿ, ਲਾਹਿ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾੱਲਾਹੁ ਰੱਬੁੱਸਮਾਵਾਤਿ ਵ ਰੱਬੁਲ ਅਰਦੀ ਵ ਰੱਬੁਲ ਅਰਸ਼ਿਲ ਕਰੀਮਿ»। 52. ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਨਮਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਆਯਤ ਨازل ਹੋਈ: {ਇਜ਼ਾ ਜਾ ਆ ਨਸਰੁੱਲਾਹਿ ਵਲ ਫਤਹੁ} \[ਸੂਰਹ ਨਸਰ: 1], ਪਰ ਹਰ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋਹਰਾਉਂਦੇ ਸਨ: «ਸੁਭਾਨਕਾ ਰੱਬਨਾ ਵ ਬਿਹਮਦਿਕਾ ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ ਘਫਿਰ ਲਈ»। 53. ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਜਮਾਈ ਲਓ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖੋ; ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ੈਤਾਨ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ۔ 54. ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤੇ ਛੇ ਹੱਕ ਹਨ»। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ؟ ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੋ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੁਲਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੁਲਾਹਟ ਕਬੂਲ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਸੀਂੋਂ ਨਸੀਹਤ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੀਂਕ ਮਾਰ ਕੇ ‘ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ’ ਕਹੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਯਰਹਮੁਕੱਲਾਹ’ ਕਹੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਆਇਦਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਫਾਤ ਪਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਜਨਾਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਓ»। - 4 ملاحظة 55. ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦਾ ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਪੜੇ ਨੂੰ ਰੁਖਸਤੀ ਨਾਲ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ। 56. ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਹੱਕ ਝੂਠੀ ਕ਼ਸਮ ਖਾ ਕੇ ਹੜਪ ਕਰ ਲੈ, ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਦੋਜ਼ਖ਼ ਵਾਜ਼ਿਬ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਨਤ ਉਸ 'ਤੇ ਹਰਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ»।ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ! ਚਾਹੇ ਉਹ ਹੱਕ ਕੋਈ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੀ ਹੋਵੇ?ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਚਾਹੇ ਅਰਾਕ ਦੀ ਇਕ ਟਹਿਣੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ»। 57. ਦੋ ਨੇਮਤਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਵਕਤ (ਫ਼ਰਾਗ਼)»। 58. ਹਜ਼ਰਤ ਰਸੂਲੁੱਲ੍ਹਾ (ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵ ਸੱਲਮ) ਆਪਣੇ ਸਜਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੁਆ ਕੀਤਾ ਕਰਦੇ ਸਨ: "ਅੱਲਾਹੁੱਮਮਾਗਫਿਰਲੀ ਜ਼ੰਬੀ ਕੁੱਲਲਾਹੁ, ਦਿੱਕਹੁ, ਵ ਜਿੱਲਲਾਹੁ, ਵ ਅੱਵਵਲਹੁ ਵ ਆਖ਼ਿਰਹੁ, ਵ ਅਲਾਨੀਯਤਹੁ ਵ ਸਿਰ੍ਰਹੁ। - 8 ملاحظة 59. **"ਜੋ ਲੋਕ ਲਾਣਤਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਿਯਾਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਨਾ ਤਾਂ ਗਵਾਹ ਬਣ ਸਕਣਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ੀ।"** 60. ਤੁਹਾਡੇ ਰੱਬ ਤਬਾਰਕ ਵਾ ਤਆਲਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮੀਲੇ ਅਤੇ ਕਰੀਮ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਉਠਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਕਾਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। 61. ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਅਲਲਾਹ ਦਾ ਜਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀ ﷺ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਨਹੀਂ ਭੇਜਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਬੈਠਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹਸਰਤ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵਾਲੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਅਲਲਾਹ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਬ ਦੇਵੇ ਜਾਂ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇਵੇ। 62. ਰਸੂਲﷺ ਦੋਹਰਾਏ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਦੁਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਲੰਬੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਦੇ ਸਨ। 63. ਹਲਫ਼ (ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਸੱਚਾ ਵਾਅਦਾ) ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਹੈ, ਪਰ ਨਫ਼ੇ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। 64. ਹਵਾ ਨੂੰ ਗਾਲਾਂ ਨਾ ਕੱਢੋ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਦੇਖੋ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਖੋ 65. ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਹ ਨਾ ਆਖੇ: “ਅੱਲਾਹੁਮਮ੍ਹਾ ਮੈਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ, ਮੈਨੂੰ ਰਹਿਮ ਕਰ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ, ਮੈਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਦੇ ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ।”ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਰੱਖੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਲਾਹ ਜੋ ਚਾਹੇ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ। - 2 ملاحظة 66. ਉਹ ਆਦਮੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਮੇਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਆਇਆ ਪਰ ਰਮਜ਼ਾਨ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਫੀ ਨਾ ਹੋਈ। ਅਤੇ ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਕਰਕੇ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਗਿਆ। 67. ਜੋ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਰੋਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਹੈ।ਮੈਂ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ 68. "ਇਹ ਕਿਹੜਾ ਲੋਕ ਹੈ ਜੋ ਅਜਿਹੇ-ਅਜਿਹੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ? ਪਰ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਫ਼ਤਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਸੁੰਨਤ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। 69. ਕੋਈ ਵੀ ਦੋ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜੇਹੜੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਫੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। - 2 ملاحظة 70. **ਜੋ ਕੋਈ ਸੂਰਹ ਕਹਫ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਦਸ ਆਯਤਾਂ ਯਾਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਦੱਜਾਲ ਤੋਂ ਮਹਫੂਜ਼ ਰਹੇਗਾ।****ਇਕ ਹੋਰ ਰਿਵਾਇਤ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ: "ਸੂਰਹ ਕਹਫ਼ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ (ਦਸ ਆਯਤਾਂ)।"** 71. ਜੇ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਕਿਸੇ ਬੀਮਾਰ ਦੀ ਢਾਢਸ ਬੰਧਾਉਣ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਅਜੇ ਉਸ ਦਾ ਅੰਤ ਸਮਾਂ ਨਾ ਆਇਆ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਉਹ ਉਸ ਕੋਲ ਸੱਤ ਵਾਰ ਇਹ ਦੋਆ ਪੜ੍ਹੇ — 'ਮੈਂ ਅੱਤ ਮਹਾਨ ਅੱਲਾਹ, ਅਰਸ਼ ਅਜ਼ੀਮ ਦੇ ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਿਫਾ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ' — ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਚੰਗਾ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। 72. ਸਾਰੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਰਹਿਮਾਨ (ਅੱਲਾਹ) ਦੀ ਦੋ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਇਕ ਹੀ ਦਿਲ ਵਾਂਗ ਹਨ; ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਧਰ ਚਾਹੇ ਮੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। - 2 ملاحظة 73. ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੁਣਾਉਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੌਖੀ ਤੇ ਆਸਾਨ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਚੁਣਦੇ ਸਨ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਗਲਤ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਗਲਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। 74. ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨੂੰ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ ਰਖੇ ਜੋ ਸਾਡੀ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਸੁਣੇ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਓਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਪਹੁੰਚਾਏ ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਸੁਣੀ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ ਸਮਝਣ ਵਾਲਾ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਕ ਗੱਲ ਪਹੁੰਚਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 75. ਅੱਲਾਹ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਇਕੱਤਰ ਕਰੇਗਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਰਨ ਵਾਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਾਏਗਾ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵੇਖਣਗੀਆਂ। 76. ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਮੋਮਿਨ ਲਈ ਇੱਕ ਖੀਮਾ ਹੋਏਗਾ ਜੋ ਇਕੋ ਲੌਲੋ (ਮੋਤੀ) ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਏਗਾ, ਜੋ ਅੰਦਰੋਂ ਖਾਲੀ ਹੋਏਗਾ। ਉਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਸਾਠ ਮੀਲ ਹੋਏਗੀ। ਮੋਮਿਨ ਦੇ ਉਸ ਖੀਮੇ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ (ਅਹਲ) ਹੋਣਗੇ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਲਗਾਏਗਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖੇਗਾ। 77. ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵੱਸੱਲਮ ਨੇ ਉਸ ਆਦਮੀ ਉੱਤੇ ਲਾਨਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਕਪੜਾ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਔਰਤ ਜੋ ਮਰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਕਪੜਾ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ। 78. **"ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇ, ਤੇ ਜਦੋਂ ਜ਼ਿੱਲ-ਹਿਜ਼ਾ ਦਾ ਚੰਦ ਨਜ਼ਰ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਜਾਂ ਨਖ਼ੂਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਕੱਟੇ, ਜਦ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨਾ ਕਰ ਲਏ।”** 79. ਜਦੋਂ ਰਮਜ਼ਾਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੰਨਤ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨਰਕ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸ਼ੈਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੰਧਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।