1. رسول الله صلی الله علیه وسلم شروع کردن از سمت راست را در پوشيدن کفش، شانه کردن موها، وضو گرفتن و در همه ی کارهايش می پسنديدند 2. هرگز رسول الله صلى الله عليه وسلم را نديدم که در خنديدن به اندازه ای زياده روی کند - و دهانش را باز نمايد - که داخل دهانش ديده شود؛ بلکه هنگام خنديدن، فقط تبسم می فرمودند - 2 ملاحظة 3. إِذَا رَأَى أَحَدُكُمْ رُؤْيَا يُحِبُّهَا، فَإِنَّمَا هِيَ مِنَ الله، فَلْيَحْمَدِ الله عَلَيْهَا، وَلْيُحَدِّثْ بِهَا، وَإِذَا رَأَى غَيْرَ ذَلِكَ مِمَّا يَكْرَهُ، فَإِنَّمَا هِيَ مِنَ الشَّيْطَانِ، فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ شَرِّهَا وَلا يَذْكُرْهَا لأَحَدٍ؛ فَإِنَّهَا لا تَضُرُّهُ». «هرگاه يکی از شما خوابی ديد که از آن خوشَش می آيد، بداند که آن خواب از سوی الله است پس باید الله را سپاس گوید و آن را - برای ديگران - بازگو نماید، و اگر خوابی ديد که خوشَش نمی آيد، بداند که آن خواب از سوی شيطان است و بايد از شرّ آن - به الله - پناه ببرد و آن را برای هيچکس تعريف نکند. چون اين خواب زيانی به او نمی رساند 4. مَنْ عَالَ جَارِيَتَين حتَّى تَبلُغَا جاء يَومَ القِيَامَة أَنَا وَهُو كَهَاتَين». «هرکس دو دختر را سرپرستی کند تا به سن بلوغ برسند، روز قيامت درحالی (به ميدان حشر) می آيد که من و او مانند اين دو خواهيم بود». و انگشتانش را به هم چسباند 5. لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ -أَوْ: عَلَى أُمَّتِي- لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ صَلَاةٍ». «اگر بر مومنان -و یا بر امتم- دشوار نمی شد، به آنها دستور می دادم برای هر نماز مسواک بزنند 6. ما مِنْ يومٍ يُصْبِحُ العِبادُ فيهِ إلا مَلَكَانِ يَنْزِلَانِ، فيقولُ أَحَدُهُمَا: اللهُمَّ أَعْطِ مُنْفِقًا خَلَفًا، ويقولُ الآخَرُ: اللهُمَّ أَعْطِ مُمْسِكًا تَلَفًا». «هر روز که بندگان شب را به صبح می رسانند، دو مَلَک پايين می آيند و يکی از آنها می گويد: یا الله، به کسی که انفاق می کند، عوض بده، و ديگری می گويد: یا الله، مال بخيل و کسی که از انفاق کردن خودداری می کند، از هلاک کن 7. قَارِبُوا وسَدِّدُوا، واعلَمُوا أَنَّه لَن يَنجُو أَحَد مِنكُم بِعَمَلِهِ»: «راه راست و ميانه روی را در پيش بگيريد و درستکار و استوار باشيد و بدانيد که هيچ يک از شما از طریق عملش نجات نمی يابد». گفتند: حتی شما ای رسول الله؟! فرمودند: «ولاَ أَنَا إِلاَّ أَن يَتَغَمَدَنِي الله بِرَحمَة مِنْه وَفَضل»: «من نيز (نجات نمی يابم) مگر اينکه فضل و رحمت الله شامل حالم شود 8. اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ، وَبِمعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ، وأعُوذُ بِكَ مِنْكَ، لا أُحْصِي ثَنَاءً عَلَيْكَ أنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ». «یا الله، من از خشم و غضبت به خشنودی و رضايتت و از کيفر و مجازاتت به عفو و بخششت پناه می برم و از گرفت و مؤاخذه ات به تو پناه می آورم، مرا توان و یارای آن نیست که به بيان ثنا و توصيف شايسته و وصف و شکوه بايسته ات بپردازم، تو چنان هستی که خودت را ستايش نموده ای 9. أَلا أُخْبِرُكُمْ بِأَهْلِ الجنَّة؟ كُلُّ ضَعيفٍ مُتَضَعِّفٍ لَوْ أَقْسَم عَلَى اللَّه لأبرَّه، أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بَأَهْلِ النَّارِ؟ كُلُّ عُتُلٍّ جَوَّاظٍ مُسْتَكْبِرٍ». «آيا بهتشيان را به شما معرفی نکنم؟ هر ضعيف و مستضعفی که اگر به الله سوگند ياد کند، الله سوگندش را تحقق می بخشد؛ آيا دوزخيان را به شما معرفی نکنم؟ هر انسان، تندخو و سنگ دل و ثروت اندوزی که بذل و بخشش نمی کند و برتری طلب و متکبر است 10. إِنِّي لأعلَمُ كَلِمةً لَوْ قَالَهَا لَذَهَبَ عنْهُ ما يجِد، لوْ قال: أَعْوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ذَهَبَ عنْهُ ما يجد 11. الرّؤيا الصَّالَحِةُ منَ اللّهِ، والْحُلْمُ مِنَ الشَّيْطَانِ، فَمَن رَأى شَيْئًا يَكرَهُهُ فَلْيَنْفُثْ عَن شِمَالِهِ ثَلاَثًا، وَلْيَتَعَوَّذْ مِنَ الشَّيْطانِ فَإنَّها لا تَضُرُّهُ». «خواب خوب از سوی الله است و خوابِ بد (خواب پريشان) از سوی شيطان است، پس هرکس خوابي ديد که از آن خوشَش نمی آيد، سه بار به سمت چپ - به آرامی و بدون آبِ دهان- تُف کند و از شرّ شيطان به الله پناه ببرد، در اين صورت، آن خواب زيانی به او نمی رساند 12. عرض کردم: یا رسول الله!، نجات در چيست؟ فرمود: «أَمْسِكْ عَلَيْكَ لِسَانَكَ، وَلْيَسَعْكَ بَيْتُكَ، وابْكِ عَلَى خَطِيئَتِكَ»: «زبانت را حفظ کن و خلوت و عبادت خانه ات را بر خود لازم بگير و بر گناهانت گريه کن 13. أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي، وَأَنَا مَعَهُ حِينَ يَذْكُرُنِي - 4 ملاحظة 14. به عائشه رضی الله عنها گفتم: نخستين کاری که رسول الله صلى الله عليه وسلم هنگام ورود به خانه اش انجام می دادند، چه بود؟ پاسخ داد: مسواک می زد 15. نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم از مردی ياد شد که يک شب را تا صبح خوابيد، رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: «ذَاكَ رَجُلٌ بَالَ الشَّيطَانُ في أُذُنَيْه»، «او کسی است که شيطان در گوش هایش ادرار کرده است»، و يا فرمودند: «في أُذُنِه»: «در گوشِ او 16. چنانکه رسول الله صلى الله عليه وسلم در دهه ی پايانیِ رمضان برای عبادت کوشش می کردند، در وقتِ ديگری آن همه تلاش نمی کردند 17. لا يسْتُرُ عَبْدٌ عبْداً فِي الدُّنْيَا إِلاَّ سَتَرهُ اللَّه يَوْمَ الْقيامَةِ». «هیچ بنده ای (عيبِ) بنده ای را نمی پوشاند مگر اینکه الله متعال در قيامت (عيوب و گناهان) او را می پوشاند 18. لا يَمُوتَنَّ أَحَدُكُم إِلاَّ وَهُوَ يُحْسِنُ الظَّنَّ باللَّه». «هيچیک از شما نميرد، مگر اينکه به الله - عز وجل - گمان نيک داشته باشد 19. لَئِنْ كُنْتَ كما قُلْتَ، فَكَأَنَّمَا تُسِفُّهُمُ المَلَّ، ولا يَزَالُ معكَ مِنَ اللَّهِ ظهِيرٌ عَلَيْهِمْ ما دمْتَ عَلَى ذَلكَ»: «اگر همين گونه باشی که گفتی، گويا خاکستر داغ به آنان می خورانی و تا زمانی که به همين روش عمل کنی، همواره پشتيبانی و حمایت الله در برابر آنها را خواهی داشت 20. ما اغْبَرَّتْ قَدَمَا عَبْدٍ فِي سَبيلِ اللهِ فَتَمَسَّهُ النَّارُ». «قدم های هر بنده ای در راه الله غبارآلود شود، آتش دوزخ آن را لمس نمی کند 21. مَا مِنْ قَوْمٍ يَقُومُونَ مِنْ مَجْلسٍ لا يَذكُرُونَ الله تَعَالَى فيهِ، إلاَّ قَامُوا عَنْ مِثلِ جيفَةِ حِمَارٍ، وكانَ لَهُمْ حَسْرَةً». «هر گروهی از مجلسی برخيزند که در آن الله متعال را ياد نکرده اند، گويا از لاشه ی الاغی مُرده برخاسته اند، و اين مجلس برای آنان مايه ی حسرت و افسوس خواهد بود 22. مَثَلُ الَّذِي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذِي لا يَذْكُرُهُ مَثَلُ الحَيِّ وَالمَيِّتِ 23. إِنَّ مِمَّا أَخَافُ عَلَيْكُم مِنْ بَعْدِي مَا يُفْتَحُ عَلَيْكُمْ مِن زَهْرَةِ الدُّنيَا وَزينَتِهَا - 2 ملاحظة 24. مَنْ سَرَّهُ أنْ يُنَجِّيَهُ اللهُ مِنْ كَرْبِ يَوْمِ القِيَامَةِ، فَلْيُنَفِّسْ عَنْ مُعْسِرٍ أَوْ يَضَعْ عَنْهُ». «هرکس خوشحال می شود الله متعال او را از سختی های روز قيامت نجات دهد، به بدهکارِ تنگ دست مهلت دهد يا بخشی از بدهیِ وی را ببخشد 25. إِنَّ أَهْوَنَ أَهْلِ النَّارِ عَذَاباً يَوْمَ الْقِيامَة لَرَجُلٌ يُوضَعُ في أَخْمَصِ قَدميْهِ جمْرَتَانِ يغْلي مِنْهُمَا دِمَاغُهُ مَا يَرى أَنَّ أَحداً أَشَدُّ مِنْه عَذَابا، وَإِنَّه لأَهْونُهُمْ عذَاباً». «آسان ترين عذابِ دوزخيان در روز قيامت، عذابِ مردی است که دو اخگر در فرورفتگی کفِ پاهايش گذاشته می شود که بر اثر آن مغزِ سَرَش به جوش می آيد و با اينکه عذابش از همه سبک تر است، تصور نمی کند عذابِ کسی سخت تر از عذاب او باشد 26. يُدْنَى الْمُؤْمِنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَجَلَّ، حَتَّى يَضَعَ عَلَيْهِ كَنَفَهُ، فَيُقَرِّرُهُ بِذُنُوبِهِ 27. البرُّ حُسنُ الخُلُقِ وَالإِثمُ ما حاكَ فِي نفْسِك وكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلَعَ عَلَيْهِ النَّاسُ». «نيکی يعنی خوش خُلقی؛ و بدی عبارت است از چيزی که در درون تو ترديد ايجاد نمايد و دوست نداشته باشی مردم از آن اطلاع پيدا کنند 28. اذْهَبْ بِنَعْلَيَّ هَاتَيْنِ، فَمَنْ لَقِيتَ مِنْ وَرَاءِ هَذَا الْحَائِطَ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُسْتَيْقِنًا بِهَا قَلْبُهُ، فَبَشِّرْهُ بِالْجَنَّةِ 29. المَاهِرٌ بِهِ مَعَ السَّفَرَةِ الكِرَامِ البَرَرَةِ، وَالَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ وَيَتَتَعْتَعُ فِيهِ وَهُوَ عَلَيْهِ شَاقٌّ لَهُ أجْرَانِ». «کسی که ماهرانه قرآن بخواند، با ملائکه بزرگوار و نيکوکار خواهد بود و کسی که قرآن را با وقفه و به سختی بخواند و تلاوت قرآن برايش دشوار باشد، دو پاداش دارد - 10 ملاحظة 30. رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را از نماز خواندن و دفن کردن مردگان در سه وقت نهی فرمود 31. مَا بَالُ أقْوامٍ يَرْفَعُونَ أبْصَارَهُمْ إِلَى السَّمَاءِ في صَلاَتِهِمْ»، «چرا برخی از مردم در نماز به سوی آسمان نگاه می کنند؟!» و در اين باره سخنان سختی گفتند و فرمودند: «لَيَنْتَهُنَّ عَنْ ذَلِكَ، أَوْ لَتُخْطَفَنَّ أَبْصَارُهُمْ»: «يا از اين کار باز آيند؛ يا اينکه بينايیِ آنان ربوده و از بین می رود 32. لَنْ يَدْخُلَ النَّارَ رَجُلٌ شَهِدَ بَدْرًا وَالْحُدَيْبِيَةَ». «کسی که در جنگ بدر و حدیبیه شرکت داشته، وارد آتش دوزخ نمی شود 33. إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا مَاتَ عُرِضَ عَلَيْهِ مَقْعَدُهُ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ 34. تَفْضُلُ صَلاةُ الْجَمِيعِ صَلاةَ أَحَدِكُمْ وَحْدَهُ، بِخَمْسٍ وَعِشْرِينَ جُزْءًا، وَتَجْتَمِعُ مَلائِكَةُ اللَّيْلِ وَمَلائِكَةُ النَّهَارِ فِي صَلاةِ الْفَجْرِ 35. رسول الله صلى الله عليه وسلم پيوند زننده و زنی که درخواست پيوند مو می کند و نيز زنی که خالکوبی می نمايد و زنی که درخواست خالکوبی می کند، لعنت نمود 36. رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلَاثَةٍ: عَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ، وَعَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَحْتَلِمَ، وَعَنِ الْمَجْنُونِ حَتَّى يَعْقِلَ». «قلم [ثبت و ضبط اعمال انسان توسط ملائکه] از سه نفر برداشته شده است: از کسی که خواب است تا بیدار شود، و از کودک تا اینکه به بلوغ برسد، و از دیوانه تا اینکه عاقل گردد - 2 ملاحظة 37. مَنْ صَامَ يَوْمًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بَعَّدَ اللَّهُ وَجْهَهُ عَنِ النَّارِ سَبْعِينَ خَرِيفًا». «هركس يک روز در راه الله روزه بگيرد، الله متعال رویش را به اندازه ی مسافت هفتاد خزان (سال) از جهنم دور می كند 38. لا يَزَالُ النَّاسُ بِخَيْرٍ مَا عَجَّلُوا الْفِطْرَ». «تا زمانی که مردم در افطار کردن عجله کنند، همواره در خير و نيکی به سر می برند 39. ما در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم زکات فطر ما را از هر کودک و بزرگسال، آزاد و یا برده، یک پیمانه طعام و یا یک پیمانه کشک (قروت)، یا یک پیمانه جو، و یا یک پیمانه خرما، و یا یک پیمانه کشمش می دادیم 40. به همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم سحری خورديم، و سپس برای ادای نماز برخاستند، گفتم: ميان سحری و اذان چقدر فاصله بود؟ گفت: به اندازه ی خواندن پنجاه آيت 41. که پیامبر الله صلى الله عليه وسلم تا زنده بودند، ده روز آخر ماه رمضان را اعتکاف می کردند، و بعد از وفات ایشان، همسرانش این ده روز را به اعتکاف می نشستند 42. تَسَحَّرُوا؛ فإن في السَّحُورِ بَركة». «سحری بخورید که در سحری خوردن برکت است - 2 ملاحظة 43. لاَ تَقَدَّمُوا رَمَضَانَ بِصَوْمِ يَوْمٍ وَلاَ يَوْمَيْنِ، إِلاَّ رَجُلٌ كَانَ يَصُومُ صَوْمًا، فَلْيَصُمْهُ». «نبايد يک يا دو روز قبل از رمضان روزه بگيريد، مگر کسی که این روزها را روزه می گرفت (مثلا روزهای دوشنبه و پنجشنبه) پس او آن روزها را روزه بگيرد 44. رسول الله صلى الله عليه و سلم زکات فطر را بر مرد و زن، آزاد و برده، کودک و بزرگ مسلمان از هر نفر يک صاع خرما يا جو واجب نمودند، و امر نمودند که بايد قبل از رفتن مردم برای ادای نماز عيد پرداخته شود 45. لا يَحِلُّ لامْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ أَنْ تُسَافِرَ مَسِيرَةَ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ لَيْسَ مَعَهَا حُرْمَةٌ». «برای زنی كه به الله و روز قيامت ايمان دارد، جايز نيست مسير يک شبانه روز راه را بدون مَحرَم سفر کند 46. مَنْ نَسِيَ وَهُوَ صَائِمٌ، فَأَكَلَ أَوْ شَرِبَ، فَلْيُتِمَّ صَوْمَهُ، فَإِنَّمَا أَطْعَمَهُ اللهُ وَسَقَاهُ». «هرکس روزه داشت و از روی فراموشی چیزی خورد یا نوشید، روزه اش را کامل کند که الله به او غذا و آب داده است 47. روز عید همراه عمر بن خطاب رضی الله عنه بودم که گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن این دو روز نهی کرده اند: روز عید فطر که روزه به پایان می رسد و روز دیگری که در آن از قربانی تان می خورید. (عید قربان) 48. رسول الله صلى الله عليه وسلم چنين لبيک می گفت: «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ، لا شَرِيكَ لَكَ 49. تَحَرَّوْا لَيْلَةَ القَدْرِ في الوَتْرِ مِنَ العَشْرِ الأوَاخِرِ». «شب قدر را در شب های طاق دهه ی آخِر جستجو کنيد 50. أرَى رُؤْيَاكُمْ قَدْ تَوَاطَأتْ في السَّبْعِ الأوَاخِرِ، فَمَنْ كَانَ مُتَحَرِّيهَا فَلْيَتَحَرَّهَا في السَّبْعِ الأَوَاخِرِ». «می بينم که خواب های شما درباره ی اينکه شب قدر در هفت شبِ پايانیِ رمضان است، با هم مطابقت دارد؛ پس کسی که در جستجوی شب قدر است، آن را در هفت شبِ پايانیِ رمضان جستجو نمايد 51. أوَ لَيْس قَدْ جَعَلَ الله لَكُمْ مَا تَصَّدَّقُونَ: إنَّ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ صَدقَةً، وكُلِّ تَكبِيرةٍ صدقة، وكلِّ تَحْمِيدةٍ صدقةً، وكلِّ تِهْلِيلَةٍ صَدقَةً، وأمرٌ بمعْرُوفِ صدقةٌ، ونَهْىٌ عنِ مُنْكرٍ صدقةٌ، وفي بُضْعِ أحدِكُمْ صدقةٌ 52. مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ 53. يَا أَيُّهَا النَّاسُ تُوبُوا إِلَى اللهِ، فَإِنِّي أَتُوبُ فِي الْيَوْمِ إِلَيْهِ مِائَةَ مَرَّةٍ». «ای مردم به الله توبه (رجوع) کنید که من روزی صد بار به او توبه (رجوع) می کنم - 2 ملاحظة 54. رسول الله صلی الله علیه وسلم از زنانی كه (هنگام مصيبت) با صدای بلند گريه می كنند و موهای سرشان را می كَنَند و گريبان چاک می کنند، بیزار است 55. كَانَتْ بَنُو إِسْرَائيلَ تَسُوسُهُمُ الانْبِيَاءُ، كُلَّمَا هَلَكَ نَبِيٌّ خَلَفَهُ نَبِيٌّ، وَإِنَّهُ لا نَبِيَّ بَعْدِي، وَسَيَكُونُ خُلَفَاءُ فَيَكْثُرُونَ 56. هنگامی که دهه ی پايانی ماه رمضان فرا می رسيد، رسول الله صلى الله عليه وسلم شب را به عبادت سپری می کرد، و خانواده اش را بيدار می نمود، و کمرش را محکم می بست 57. العِبَادَةُ في الْهَرْجِ كَهِجْرَةٍ إليَّ». «عبادت در هنگام هرج و مرج مانند هجرت به سوی من است 58. مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَدْعُو بِدَعْوَةٍ لَيْسَ فِيهَا إِثْمٌ، وَلَا قَطِيعَةُ رَحِمٍ، إِلَّا أَعْطَاهُ اللهُ بِهَا إِحْدَى ثَلَاثٍ: إِمَّا أَنْ تُعَجَّلَ لَهُ دَعْوَتُهُ، وَإِمَّا أَنْ يَدَّخِرَهَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ، وَإِمَّا أَنْ يَصْرِفَ عَنْهُ مِنَ السُّوءِ مِثْلَهَا» قَالُوا: إِذنْ نُكْثِرُ، قَالَ: «اللهُ أَكْثَرُ». «هیچ مسلمانی نیست که دعا کند و چيزی از الله بخواهد به شرطی که دعايش شامل گناه يا قطع رابطه ی خويشاوندی نباشد، مگر اینکه الله متعال یکی از این سه مورد را برایش می دهد: دعایش را بی درنگ قبول می کند، و یا پاداش را برای او در آخرت ذخیره می کند، و یا مانند آن بدی را از او دور می کند، يکی از حاضران گفت: در اين صورت بيشتر دعا می کنيم، رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «اللهُ أكْثَرُ»: «الله بيشتر عطا می کند 59. که رسول الله صلى الله عليه وسلم هنگام اندوه و پريشانی می فرمود: «لا إلهَ إِلاَّ اللهُ العَظِيمُ الحَليمُ، لا إلهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ العَرْشِ العَظيمِ، لا إلهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَاواتِ وَرَبُّ الأَرْضِ، وَرَبُّ العَرْشِ الكَرِيمِ». «هيچ معبود برحقی جز الله بردبار وجود ندارد؛ هيچ معبود راستينی جز الله، پروردگار عرش بزرگ وجود ندارد؛ هيچ معبود برحقی جز الله، پروردگار آسمان ها و زمين و پروردگار عرش گران قدر وجود ندارد 60. بعد از نزول (إذا جاء نصرُ الله والفتح) [النصر: 1]، رسول الله صلی الله علیه وسلم هیچ نمازی اقامه نکرد مگر اینکه در آن این دعا را خواند: «سُبْحانَكَ ربَّنَا وَبحمْدِك، اللَّهمَّ اغْفِرْ لي 61. إذَا تَثاءَبَ أحَدُكُمْ فَلْيُمْسِكْ بِيَدِهِ عَلَى فِيهِ، فَإنَّ الشَّيْطانَ يَدْخُلُ». «هرگاه يکی از شما خميازه کشيد، دستش را روی دهانش بگيرد؛ زيرا شيطان - از اين راه به بدن انسان - وارد می شود 62. حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ» قِيلَ: مَا هُنَّ يَا رَسُولَ اللهِ؟، قَالَ: «إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ، وَإِذَا دَعَاكَ فَأَجِبْهُ، وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ، وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اللهَ فَسَمِّتْهُ، وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ وَإِذَا مَاتَ فَاتَّبِعْهُ». «حق مسلمان بر مسلمان شش چیز است»، گفتند: آنها کدام ها اند یا رسول الله صلی الله صلی الله علیه وسلم؟، فرمودند: وقتی او را دیدی به وی سلام کنی، آنگاه که تو را دعوت نمود، دعوتش را اجابت کنی، زمانی که از تو نصیحت خواست او را نصیحت کنی، هرگاه عطسه زد و الحمدلله گفت، پاسخش را بدهی، هنگامی که بیمار شد به عیادتش بروی و چون فوت شد، در تشییع جنازه اش شرکت کنی - 4 ملاحظة 63. لاَ يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَى مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلاَءَ». «الله متعال به کسی نگاه نمی کند که از روی تکبر لباسش را بر زمين بکشاند 64. مَنِ اقْتَطَعَ حَقَّ امْريءٍ مُسْلمٍ بيَمِينِهِ، فَقدْ أَوْجَبَ اللَّهُ لَه النَّارَ، وَحَرَّمَ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ»، «کسی که حق مسلمانی را با سوگند دروغ تصاحب کند، الله دوزخ را بر او واجب نموده و بهشت را بر او حرام می گرداند». مردی پرسيد: ای رسول الله، حتی اگر چيزِ اندکی باشد؟ فرمود: «وإِنْ قَضِيباً مِنْ أَرَاكٍ»: «اگرچه چوبِ مسواکی باشد 65. نِعْمتانِ مغبونٌ فيهما كثيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَةُ والفراغُ». «بسياری از مردم درباره ی دو نعمت زيان می بينند (و آنگونه که بايد از آنها استفاده نمی کنند): تندرستی و فراغت 66. رسول الله صلى الله عليه وسلم در سجده اش می گفت: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي كُلَّهُ، دِقَّهُ وَجِلَّهُ، وَأَوَّلَهُ وَآخِرَهُ، وَعَلاَنِيَتَهُ وَسِرَّهُ». «یا الله، تمام گناهانم را ببخش، گناهان کوچک و بزرگ، اولین و آخرین گناه و گناهان نهان و آشکارم را بیامرز - 8 ملاحظة 67. إِنَّ اللَّعَّانِين لا يَكُونُونَ شُفَعَاءَ، وَلا شُهَداءَ يَوْمَ القِيَامةِ». «کسانی که کارشان لعن و نفرین است، در روز قیامت نه از شفاعت کنندگان هستند و نه از گواهان 68. إنَّ رَبّكُمْ حَييٌّ كريمٌ يَسْتَحي من عبده إذا رفعَ إلَيْه يَديْه أَنْ يرُدَّهُما صفْراً». «قطعاً پروردگار شما بسيار با حيا و بخشنده است، وقتی بنده دست هايش را به سوی او بلند کند، شرم می کند که آنها را خالی برگرداند 69. مَا جَلَسَ قَوْمٌ مَجْلِسًا لَمْ يَذْكُرُوا اللَّهَ فِيهِ وَلَمْ يُصَلُّوا عَلَى نَبِيِّهِمْ إِلاَّ كَانَ عَلَيْهِمْ تِرَةً، فَإِنْ شَاءَ عَذَّبَهُمْ وَإِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُمْ». «هیچ قومی نیست که در جایی گردهم بنشینند و ذکر و یادی الله متعال در آن ننمایند و بر پیامبر صلی الله علیه وسلم درود نفرستند مگر اینکه همین مجلس باعث حسرت آنها در روز قیامت خواهد بود، اگر الله بخواهد آنان را عذاب می دهد و اگر بخواهد آنان را می آمرزد 70. رسول الله صلى الله عليه وسلم دعاهای جامع را دوست داشت، و جز آن را ترک می کرد 71. الحَلِفُ مَنْفَقَةٌ لِلسِّلْعَةِ، مَمْحَقَةٌ لِلْكَسْبِ». «سوگند، وسيله ای برای بازارگرمی و فروش کالاست؛ اما برکتش را از ميان می برد 72. لا تَسُبُّوا الرِّيحَ، فَإِذَا رَأَيْتُمْ مَا تَكْرَهُونَ، فَقُولُوا: اللَّهُمَّ إنَّا نَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ هذِهِ الرِّيحِ، وَخَيْرِ مَا فِيهَا، وخَيْرِ مَا أُمِرَتْ بِهِ؛ وَنَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ هذِهِ الرِّيحِ، وَشَرِّ مَا فِيهَا، وَشَرِّ مَا أُمِرَتْ بِهِ». «به باد دشنام ندهيد، و هرگاه بادی را ديدید که نمی پسنديد، بگوييد: يا الله، خيرِ اين باد و نيز خيرِ آنچه در آن است و خير و منفعتی را که به آن مأمور شده، از تو درخواست می کنیم، و از شرّ اين باد و شرّ آنچه در آن است و نيز از شرّی که به آن مأمور شده، به تو پناه می بریم 73. لاَ يَقُلْ أَحَدُكُمْ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي إِنْ شِئْتَ، ارْحَمْنِي إِنْ شِئْتَ، ارْزُقْنِي إِنْ شِئْتَ، وَليَعْزِمْ مَسْأَلَتَهُ، إِنَّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ، لاَ مُكْرِهَ لَهُ - 2 ملاحظة 74. رَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ، وَرَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ دَخَلَ عَلَيْهِ رَمَضَانُ ثُمَّ انْسَلَخَ قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لَهُ، وَرَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ أَدْرَكَ عِنْدَهُ أَبَوَاهُ الكِبَرَ فَلَمْ يُدْخِلاَهُ الجَنَّةَ». «خوار و زبون باد کسی که نام من نزدش برده شود و بر من درود نفرستد، خوار و زبون باد کسی که ماه رمضان بر او بیاید سپس به پایان برسد قبل از این که برایش مغفرت شود، خوار و زبون باد کسی که والدین اش را دربیابد ولی سبب ورودش به بهشت نگردند 75. لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الدَّهْرَ، صَوْمُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ صَوْمُ الدَّهْرِ كُلِّهِ 76. مَا بَالُ أَقْوَامٍ قَالُوا كَذَا؟ لَكِنِّي أُصَلِّي وَأَنَامُ، وَأَصُومُ وَأُفْطِرُ، وَأَتَزَوَّجُ النِّسَاءَ، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي». «چرا برخی از مردم چنين سخنانی می گويند؟! من هم نماز می خوانم و هم می خوابم؛ برخی از روزها، روزه می گيرم و برخی روزها را روزه نمی گیرم، و با زنان ازدواج می کنم؛ پس هرکس از سنت من روی بگرداند، از من نيست 77. ما مِنْ مُسْلِمَيْنِ يَلْتَقِيَانِ فَيَتَصافَحَانِ إلاّ غُفِرَ لَهُمَا قَبْلَ أنْ يَفْتَرِقا». «هیچ دو مسلمانی نیستند که یکدیگر را ملاقات کنند و با هم دست بدهند، مگر اینکه قبل از جدا شدن مورد آمرزش قرار می گیرند - 2 ملاحظة 78. مَنْ حَفِظَ عَشْرَ آيَاتٍ مِنْ أَوَّلِ سُورَةِ الكَهْفِ، عُصِمَ مِنَ الدَّجَّالِ». «هرکس ده آيه از ابتدای سوره ی "کهف" را حفظ کند، از فتنه ی "دجال" در امان می ماند». و در روايت ديگری آمده است: «مِنْ آخِرِ سُورَةِ الكَهْفِ»: «هرکس ده آيه ی پايانی سوره ی کهف را حفظ کند 79. مَنْ عَادَ مَرِيضاً لَمْ يَحْضُرْهُ أجَلُهُ، فقالَ عِنْدَهُ سَبْعَ مِرَارٍ: أسْأَلُ اللهَ العَظيمَ، رَبَّ العَرْشِ العَظيمِ، أنْ يَشْفِيَكَ، إِلا عَافَاهُ اللهُ مِنْ ذَلِكَ المَرَضِ». «هرکس به عيادتِ بيماری برود که زمانِ مرگش نرسيده باشد و هفت بار نزدِ او بگويد: «أسْأَلُ اللهَ العَظيمَ، رَبَّ العَرْشِ العَظيمِ، أنْ يَشْفِيَكَ»: «از اللهِ بزرگ، پروردگارِ عرشِ بزرگ می خواهم که تو را شِفا دهد» قطعا الله متعال بیمار را از آن بيماری بهبود می بخشد 80. إِنَّ قُلُوبَ بَنِي آدَم كُلّهَا بَيْن إِصْبَعَيْنِ مِنْ أَصَابِع الرَّحْمَن، كَقَلْبٍ وَاحِدٍ، يُصَرِّفهُ حَيْثُ يَشَاء - 2 ملاحظة 81. هرگاه رسول الله صلى الله عليه وسلم در ميان دو گزينه اختیار داده می شد، آسان ترين آنها را انتخاب می کرد، مادامی که گناه نبود؛ و اگر گناه می بود، بيش از همه ی مردم از آن دوری می کرد 82. نَضَّرَ اللهُ امْرَأً سَمِعَ مِنَّا شَيْئاً، فَبَلَّغَهُ كَمَا سَمِعَهُ، فَرُبَّ مُبَلَّغٍ أوْعَى مِنْ سَامِعٍ». «الله متعال اخلاق کسی را که چيزی از ما بشنود و آن را همان گونه که شنيده - به ديگران - برساند، خوب و نیک بگرداند؛ چه بسا کسی که - حديث - به او می رسد، آن را بهتر از شنونده اش دريابد 83. يَجْمَعُ اللهُ الأوَّلِينَ وَالآخِرِينَ في صَعِيدٍ وَاحِدٍ، فَيُبْصِرُهُمُ النَّاظِرُ، يُسْمِعُهُمُ الدَّاعِي، وَتَدْنُو مِنْهُمُ الشَّمْسُ، فَيَبْلُغُ النَّاس مِنَ الغَمِّ وَالكَرْبِ مَا لا يُطِيقُونَ وَلا يَحْتَمِلُونَ 84. إنَّ لِلمُؤْمِنِ فِي الْجَنَّةِ لَخَيْمَةً مِنْ لُؤْلُؤَةٍ وَاحِدَةٍ مُجَوَّفَةٍ طُولُها فِي السَّمَاءِ سِتُّونَ مِيلاً، لِلمُؤْمِنِ فِيهَا أَهْلُونَ يَطُوفُ عَلَيْهِمُ الْمُؤْمِنُ فَلا يَرَى بَعْضُهُمْ بَعْضاً». «مومن در بهشت خيمه ای از يک مروايد ميان تهی دارد که طولش در آسمان، شصت ميل است و مومن در آن، همسرانی دارد که نزد همه ی آنها می رود و - به سبب بزرگی محلی که در اختيار مومن می باشد - آن زنان يکديگر را نمی بينند 85. رسول الله صلى الله عليه وسلم بر مردی که لباس زنانه می پوشد و بر زنی که مانند مردان لباس بپوشد، لعنت فرستاد 86. مَنْ كَانَ لَهُ ذِبْحٌ يَذْبَحُهُ، فَإذَا أُهِلَّ هِلاَلُ ذِي الحِجَّةِ، فَلا يَأخُذَنَّ من شَعْرِهِ وَلا مِنْ أظْفَارِهِ شَيْئاً حَتَّى يُضَحِّيَ». «کسی که حيوانِ قربانی دارد، پس از رؤيت هلال ماه ذی الحجه چيزی از موها و ناخن هايش را نگيرد تا اينکه قربانی کند 87. إِذَا جَاءَ رَمَضَانُ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ، وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ، وَصُفِّدَتِ الشَّيَاطِينُ». «آنگاه که رمضان فرا می رسد، دروازه های بهشت گشوده و دروازه های دوزخ بسته می گردد و شيطان ها به زنجير کشيده می شوند