**"ਸਿਲਾ ਰਹਮੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਉਹ ਨਹੀਂ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੋੜੇ, ਪਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਤੋੜਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਫਿਰ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਜੋੜੇ।"** ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੋਮੀਨ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਖਲਾਕ, ਨੈਤਿਕਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰੀਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ। ਦੁਨਿਆ ਇਕ ਚੀਜ਼ (ਸਮਾਨ) ਹੈ, ਅਤੇ ਦੁਨਿਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਸਮਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਚੀਜ਼ ਨੇਕ ਔਰਤ ਹੈ। ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਖਰਚ ਕਰ, ਏ ਆਦਮ ਦੇ ਪੁੱਤਰ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਕਰਾਂਗਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇੱਜ਼ਤਦਾਰ ਰਹੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਫਰਜ (ਜਿਸਮਾਨੀ ਸੰਬੰਧ) ਨੂੰ ਹਲਾਲ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨੀyyat ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਸਦਕਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਮਸਉਦ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਹਾਜ਼ਤ ਦੀ ਖੁਤਬਾ ਸਿਖਾਈ: "ਸਭ ਤਾਰੀਫ਼ਾਂ ਅੱਲਾਹ ਲਈ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਮੰਗਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਮਾਫੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪਾਂ ਦੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪناਹ ਮੰਗਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਅੱਲਾਹ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਉਸਨੂੰ ਭਟਕਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਅਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਭਟਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਉਸਦਾ ਮਦਦਗਾਰ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਗਵਾਹ ਹਾਂ ਕਿ ਇਲਾਹ ਸਿਵਾਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਗਵਾਹ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਉਸਦੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਅਤੇ ਰਸੂਲ ਹਨ। ਵਲੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਬਗੈਰ ਨਿਕਾਹ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ) ਦੁਨਿਆ ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਹਰੀ-ਭਰੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਖ਼ਲੀਫ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਵੇਖੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਬਚੋ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਕੋਈ ਮੋਮਿਨ ਮੋਮਿਨਾ ਨੂੰ ਤਿਆਗਦਾ ਨਹੀਂ, ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਰਾਅੀ ਹੋ ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਰਾਅੀਅਤ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਬੰਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਸ਼ਰਮਗਾਹ ਦੀ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰੋਜ਼ਾ ਉਸ ਲਈ ਇੱਕ ਤਨਜ਼ੀਹ (ਸਹਾਰਾ) ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਔਰਤਾਂ ਕੋਲ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।" ਇੱਕ ਅਨਸਾਰੀ ਸਹਾਬੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਨੌਕਰ-ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ (ਭਾਈ, ਭਤਿਜਾ ਆਦਿ) ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ?" ਆਪਣੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨੌਕਰ-ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਤਾਂ ਮੌਤ ਵਾਂਗੂ ਹਨ! **"ਏ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤ! ਸਦਕਾ ਦੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਤੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਹੈ।"** ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀਆਂ: "ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ?"ਅੱਪ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **"ਤੁਸੀਂ ਲਾਣਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋ ਅਤੇ ਪਤੀ ਦੀ ਨੇਕੀ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋ।»*، ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਕਲ ਤੇ ਦੀਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ ਵਧਕੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀਆਂ, ਜੋ ਸਮਝਦਾਰ ਮਰਦ ਦੀ ਅਕਲ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁਲਾ ਦੇਣ।"**ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀਆਂ: "ਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਸਾਡੀ ਅਕਲ ਤੇ ਦੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕੀ ਹੈ?" ਅੱਪ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:**"ਕੀ ਔਰਤ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਮਰਦ ਦੀ ਅੱਧ ਗਵਾਹੀ ਨਹੀਂ?"* ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀਆਂ: "ਹਾਂ।"ਅੱਪ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **"ਇਹੀ ਉਸ ਦੀ ਅਕਲ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।ਕੀ ਜਦੋਂ ਔਰਤ ਹਾਈਜ਼ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਨਮਾਜ਼ ਤੇ ਰੋਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ?"**ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀਆਂ: "ਹਾਂ।"ਅੱਪ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: **"ਇਹੀ ਉਸ ਦੀ ਦੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।"** **(ਸਹੀਹ ਬੁਖਾਰੀ)** ਔਰਤ ਦੋ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਇਕੱਲੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਮਹਰਮ ਨਾਲ, ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਮਾਲਿਕਾਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲਵੇ, ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਬਾਤਿਲ ਹੈ — ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ — ਪਰ ਜੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਕਰ ਲਵੇ ਤਾਂ ਮਿਹਰ ਉਸਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਲਤਨਤ ਵਾਲਾ ਉਸਦਾ ਵਕੀਲ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਵਕੀਲ ਨਹੀਂ। ਲਾਣਤ ਹੈ ਉਸ ਸ਼ਖ਼ਸ 'ਤੇ ਜੋ ਆਪਣੀ ਬੀਵੀ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਦੇ ਰਾਹ ਸਬੰਧ ਬਣਾਏ। ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ! ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪਤਨੀ ਤੇ ਕੀ ਹੱਕ ਹੈ?” ਉਹ ਨੇ ਕਿਹਾ:"ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਖਾਂਦਾ ਹੈਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਖਿਲਾ, ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਲਿਬਾਸ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈਂ ਜਾਂ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਪੋਸ਼ਾਕ ਦੇ, ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਨਾ ਮਾਰ, ਨਾ ਉਸ ਦੀ ਬੁਰਾਈ ਕਰ, ਅਤੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਛੱਡ ਕੇ ਨਾ ਜਾਵੇ। ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦੋ ਬੀਵੀਆਂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉਹ ਇਕ ਵੱਲ ਝੁਕਾਵ ਰੱਖੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਆਏਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਅੱਧਾ ਸਰੀਰ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਏਗਾ। ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮੇਰੀ ਉੱਮਤ ਲਈ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਚਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਅਮਲ ਨਾ ਕਰ ਲੈਣ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲ ਨਾ ਲੈਣ। ਇਹ ਦੋਵਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮੇਰੀ ਉੱਮਤ ਦੇ ਮਰਦਾਂ 'ਤੇ ਹਰਾਮ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ ਹਨ। ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵੱਸੱਲਮ ਨੇ ਉਸ ਆਦਮੀ ਉੱਤੇ ਲਾਨਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਕਪੜਾ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਔਰਤ ਜੋ ਮਰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਕਪੜਾ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ।