هر كسى گواهی دهد كه همانا الهى نيست غير از الله و او همتايى ندارد، و همانا محمد بنده و پيامبر اوست، و همانا عيسى بنده الله و پيامبر اوست، و کلمۀ اوست؛ که او را به مریم القا نمود، و روحی از جانب اوست، و بهشت حقّ است و آتش (دوزخ) حقّ است، الله متعال با هر عملی که داشته باشد، او را وارد بهشت می کند. مَنْ لَقِيَ اللهَ لَا يُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَمَنْ لَقِيَهُ يُشْرِكُ بِهِ دَخَلَ النَّارَ»: «هرکس درحالی به دیدار الله برود که چیزی را با او شریک نیاورده باشد، وارد بهشت می‌شود و کسی که به دیدار او برود درحالی‌که به او شرک آورده، وارد دوزخ می‌شود مَنْ يَضْمَنْ لِي مَا بَيْنَ لَحْيَيْهِ وَمَا بَيْنَ رِجْلَيْهِ أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ»: «هرکس برای من آنچه بین فک‌ها و پاهایش هست [یعنی دهان و شرمگاه] را تضمین کند [که با آن دو مرتکب گناه نمی‌شود] بهشت را برای او تضمین می‌کنم الْجَنَّةُ أَقْرَبُ إِلَى أَحَدِكُمْ مِنْ شِرَاكِ نَعْلِهِ، وَالنَّارُ مِثْلُ ذَلِكَ»: «بهشت به هریک از شما از بند کفش او نزدیک‌تر است و دوزخ نیز مانند آن حُجِبَتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ، وَحُجِبَتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ»: «دوزخ با شهوت‌ها پوشانده شده و بهشت با سختی‌ها پوشانده شده است از رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ دربارهٔ بیشترین چیزی که مردم را وارد بهشت می‌کند پرسیده شد؛ ایشان فرمودند: «تَقْوَى اللهِ وَحُسْنُ الْخُلُقِ لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ الْجَنَّةَ وَالنَّارَ أَرْسَلَ جِبْرِيلَ عَلَيْهِ السَّلَامُ فلانی، چرا چنین وضعی داری؟ مگر تو امر به معروف و نهی از منکر نمی کردی؟! می گويد: بله، من به کارهای نيک و پسنديده امر می کردم، ولی خود آنها را انجام نمی دادم و از منکر و کارهای زشت بازمی داشتم، اما خود آنها را انجام می دادم. اين (صدای) سنگی بود که هفتاد سال قبل به دوزخ پرتاب شد و همچنان به قعر دوزخ پايين می رفت تا اينک به قعر دوزخ رسيد و شما صدای افتادن آن را شنيديد. نزد سعيد بن جبير بودم که گفت: چه کسی از شما ستاره ای را دید که ديشب سقوط کرد؟ گفتم: من. سپس گفتم: من مشغول نماز خواندن نبودم بلکه عقربی مرا نيش زده بود. در بهشت صد درجه وجود دارد که الله متعال آن را برای مجاهدانِ راه خود مهیا کرده است و فاصله ی هر درجه با درجه ی ديگر، به اندازه ی فاصله ی بين زمين و آسمان می باشد. هرکس يك جفت از يك چيز (مانند دو درهم يا دو اسب يا دو شتر و امثالِ آن) انفاق کند، از دروازه های بهشت ندا داده می شود: ای بنده ی الله، اين نتيجه ی کار خير است. هرکس اهل نماز باشد، از دروازه ی نماز و هرکس اهل صدقه باشد، از دروازه ی صدقه و هرکس اهل جهاد باشد، از دروازه ی جهاد فرا خوانده می شود. آسان ترين عذابِ دوزخيان در روز قيامت، عذابِ مردی است که دو اخگر در فرورفتگی کفِ پاهايش گذاشته می شود که بر اثر آن مغزِ سَرَش به جوش می آيد و با اينکه عذابش از همه سبک تر است، تصور نمی کند عذابِ کسی سخت تر از عذاب او باشد. آيا به شما از کسی خبر بدهم که بر آتش دوزخ حرام است يا از کسی که آتش دوزخ بر او حرام می باشد؟ آتش دوزخ بر هر مسلمانِ خوش برخورد، باوقار، نرم خو و آسان گير حرام است. آتش برخی از دوزخيان را تا دو قوزک پاهای شان فرا می گيرد و عده ای را تا زانوهای شان و گروهی را تا کمرهای شان و برخی را تا شانه های شان. روز قيامت درحالی دوزخ آورده می شود که هفتادهزار افسار دارد و با هر افساری، هفتادهزار مَلَک هستند که آن را می کِشند. سه گروه وارد بهشت نمی شوند: شرابخوار و کسی که پیوند خويشاوندی را قطع می کند و تصديق کننده ی سحر. (روز قیامت) در وسط جهنم پلی را نصب می کنند که بر آن خارهایی چون خارهای سعدان است، سپس به مردم دستور می دهند تا از آن عبور کنند، برخی به سلامتی عبور می کنند و نجات می یابند؛ برخی زخمی می شوند اما در نهایت نجات می یابند، برخی نیز گرفتار شده و در جهنم واژگون می شوند. آنگاه که بهشتيان وارد بهشت می شوند، ندا دهنده ای ندا می دهد: حقّ شماست که هميشه زنده باشيد و هرگز نميريد؛ حقّ شماست که هميشه تندرست باشيد و هرگز بيمار نشويد؛ و حقّ شماست که هميشه جوان باشيد و هرگز پير نشويد و حقّ شماست که هميشه در نعمت و آسايش باشيد و هرگز مستمند و درمانده نشويد. ای پروردگار ما، چرا راضی نباشيم؟ تو به ما نعمت هایی ارزانی داشته ای که به هيچيک از مخلوقاتت عنايت نکرده ای. الله می فرمايد: آیا بهتر از این را به شما عطا نکنم؟ آنان می گويند: چه چيزی بهتر از اين است؟ می فرمايد: رضايت و خشنودی ام را شامل حال شما می گردانم و بعد از آن، هرگز از شما ناخشنود نمی شوم. آنگاه که بهشتيان وارد بهشت می شوند، الله تبارک وتعالی می فرمايد: آيا چيزی افزون بر اين می خواهيد که به شما بدهم؟ می گويند: مگر ما را روسفيد نکرده ای؟ مگر ما را وارد بهشت نگردانده ای؟ مگر ما را از آتش دوزخ نجات نداده ای؟ آنگاه حجاب را کنار می زند و بدين ترتيب محبوب ترين چيزی که به بهشتيان داده می شود، نگريستن به پروردگارشان می باشد. مومن در بهشت خيمه ای از يک مروايد ميان تهی دارد که طولش در آسمان، شصت ميل است و مومن در آن، همسرانی دارد که نزد همه ی آنها می رود و - به سبب بزرگی محلی که در اختيار مومن می باشد - آن زنان يکديگر را نمی بينند. بهشتيان صاحبان غرفه هایی را که بالاتر از آنان قرار دارند، مانند ستاره ای درخشان می بينند که در دوردست، در کرانه ای از شرق يا غرب آسمان سوسو می زند و اين به خاطر تفاضلی است که در ميان آنها وجود دارد. جایی به اندازه يک كمان در بهشت، از آنچه خورشيد بر آن طلوع و غروب می كند بهتر است. دو گروه از دوزخيان هستند که آنها را نديده ام: گروهی که تازيانه هايی چون دُم گاو با خود دارند و با آن مردم را می زنند. و (گروه دوم:) زنانِ نيمه برهنه ای که لباس دارند، اما در حقيقت برهنه اند و از راه درست - و از مسير اطاعت پروردگار - منحرف هستند و ديگران را نيز به انحراف و فتنه می کشانند؛ سرهای شان را مانند کوهان شتر برآمده می سازند؛ اينها وارد بهشت نمی شوند. «ای گروه زنان، صدقه دهيد، زيرا شما را بيشترين اهل دوزخ ديدم». پرسيدند: چرا ای رسول خدا؟ رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «بخاطر اينكه زیاد نفرين می كنيد و از شوهران تان نافرمانی نموده و ناسپاسی می كنيد و هيچ ناقص عقل و دينی نمی تواند مانند شما، مردان عاقل را فريب بدهد. من آخرين فرد دوزخی را که از دوزخ بيرون می آيد و آخرين فرد بهشتی را که وارد بهشت می شود، می شناسم؛ مردی است که بر روی زمين می خزد و از دوزخ بيرون می آيد. الله - عز وجل - به او می فرمايد: برو و واردِ بهشت شو. او به سوی بهشت می رود و تصور می کند که بهشت پُر است. پس باز می گردد و می گويد: پروردگارا، بهشت را پُر يافتم. «آيا برای ديدن خورشيد نیم روز، در يک روز آفتابی دچار مشکل می شوید؟» گفتند: خیر. فرمود: «آيا برای ديدن ماه شب چهارده در یک شب صاف و بدون ابر دچار مشکل می شوید؟». يُؤْتَى بِالْمَوْتِ كَهَيْئَةِ كَبْشٍ أَمْلَحَ نَارُكُمْ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِينَ جُزْءًا مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ به بهشت سر زدم و ديدم که بيشتر بهشتيان فقرا هستند؛ و به دوزخ سر زدم، ديدم که بيشتر دوزخيان را زنان تشکیل می دهند. بهشت و دوزخ با هم بگومگو کردند؛ دوزخ گفت: ستمگران و مستکبران در من جای دارند. و بهشت گفت: مردم مستضعف و مستمند در من جای دارند. بر دروازه ی بهشت ايستادم؛ بيشترِ کسانی که واردِ بهشت می شدند، فقيران و مستمندان بودند و ثروتمندانِ بهشتی را نگه داشته و هنوز اجازه ی ورود نداده بودند. اگر مؤمن از مجازاتی آگاه بود که نزد الله است، هيچکس در بهشت طمع نمی کرد و اگر کافر از رحمتی آگاه بود که نزد الله است، هيچکس از بهشت پروردگار نااميد نمی شد. هرکس به الله به عنوان پروردگار و به اسلام به عنوان دين و به محمد به عنوان پيامبر راضی باشد، بهشت بر او واجب است. ترغیب و تشویق به نعمت های بهشت و ترهیب و ترساندن از عذاب دردناک دوزخ الله - عز وجل - از کسانی که به زنجير بسته می شوند و وارد بهشت می گردند، تعجب می کند. سيحون و جيحون و فرات و نيل همه از جوی های بهشت است. بهشت و دوزخ با يکديگر مجادله کردند؛ پس دوزخ گفت: من به جباران و متکبران اختصاص داده شده ام. و بهشت گفت: مرا چه شده که فقط افراد ضعيف و حقير و ساده، وارد من می شوند؟ دو باغ وجود دارد كه ظروف و هر چه در آنهاست، از جنس نقره هستند. و دو باغ ديگر وجود دارد كه ظروف و هر چه در آنهاست، از جنس طلا می باشند؛ و در بهشت عدن بين مردم و نگاه کردن آنها به پروردگارشان چیزی جز ردای كبريايی بر صورتش وجود ندارد. کمترين جايگاه يکی از شما در بهشت، چنان است که - پروردگار - به او می فرمايد: آرزو کن و او آرزوها می کند؛ می فرمايد: آيا آرزو کردی؟ و او پاسخ می دهد: بله. - پروردگار - به او می فرمايد: هرچه تمنا کردی و همانندِ آن، به تو داده می شود. در بهشت، درختی است که يک سوارکار، سوار بر اسبی نجيب، پرورش يافته و تندرو، صد سال در زير آن می تازد؛ اما نمی تواند اين مسافت را به پايان برساند. در بهشت، بازار - يا محلی برای گردهمایی بهشتيان - است که هر جمعه در آن جمع می شوند. هیچ مسلمانی نیست که سه فرزندِ نابالغش بميرند، مگر اینکه الله متعال به لطف رحمت خويش بر فرزندانِ آن شخص، او را وارد بهشت می گرداند. الله متعال می فرمايد: برای بندگان نيکم، نعمت هایی (در بهشت) فراهم کرده ام که هيچ چشمی نديده، هيچ گوشی نشنيده و به قلب هيچ انسانی خطور نکرده است؛ اگر می خواهيد، اين آيه را بخوانيد: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» [سجده:17] «هيچکس نمی داند چه پاداش های ارزشمندی که روشنی بخش چشم ها (و مايه ی شادمانی) است، برای آنان به پاس کردارشان نهفته شده است». زنی به خاطر گربه ای که آن را زندانی کرده بود تا اینکه (گربه) مرد، عذاب داده شد و به اين سبب وارد دوزخ گرديد. (چون وقتی گربه را زندانی کرد) نه به او آب داد و نه غذا و نه آزادش کرد که از جانوران زمين - شکار کند و - بخورد. وقتی روز قيامت فرا می رسد، الله متعال به هر مسلمانی يک يهودی يا نصرانی می دهد و می فرمايد: اين عوض و بلاگردان تو از آتش دوزخ است. هر مالی که به يکی از بندگانم عنايت کرده ام، حلال است. همانا من همه ی بندگانم را مسلمان و بر راه راست آفريدم؛ اما شيطان ها نزد آنها آمده و آنان را از دين شان منحرف می کنند. هرکس الله متعال او را از شرّ پاره گوشت ميان دو فکش و همچنین از شرّ پاره گوشت ميان دو پايش حفاظت کند، وارد بهشت می شود. بهشت و دوزخ با هم گفتگو کرده و هریک دلایل خود را ارائه داد؛ بهشت گفت: ضعیفان و فقیران وارد من می شوند؛ و دوزخ گفت: ستمگران و مستکبران وارد من می شوند. آنگاه الله متعال به دوزخ فرمود: تو عذاب من هستی که به وسیله ی تو از هر که بخواهم انتقام می گیرم؛ و به بهشت فرمود: تو رحمت من هستی که به وسیله ی تو به هرکس بخواهم رحم می کند. سوگند به ذاتی که جان محمد در دست اوست، من اميدوارم که شما نصف بهشتيان باشيد؛ زيرا کسی جز مسلمان وارد بهشت نمی شود. شما نسبت به مشرکان، مانند موی سفيدی در پوست گاوی سياه هستيد؛ يا مانندِ مويی سياه در پوست گاوی سرخ موی. بهشتيان، غرفه های - ساير بهشتيان - را در بهشت، آن گونه می بينند که شما ستارگان را در آسمان مشاهده می کنيد.