خێرکردن لە سامان کەم ناکاتەوە، وبەندە بە لێخۆشبوون لە خەڵکی پەروەردگار شکۆدارتری دەکات، وئەوەى لەبەر الله سادە بێت،^ ئەوا خوای گەورە بەرزی دەکاتەوە خوای گەورە دەفەرموێت: «ئەی نەوەی ئادەم ببەخشە؛ پێت دەبەخشم ئیسلام لەسەر پێنج پایە بنیات نراوە هەر ڕۆژێک کە بەندەکان بەیانی دێتە سەریاندا؛ دوو فریشتە دادەبەزن، یەکێکیان دەڵێت: ئەی خودایە ئەوەی دەبەخشێت؛ شوێنی ئەو بەخشینەی بۆ پڕ بکەرەوە، وئەوی تریان دەڵێت: خودایە ئەوەی دەستی دەگرێتەوە ونابەخشێت؛ ئەوا ئەوەی کۆی کردووەتەوە تیا بچێت ونەمێنێت ئێمە دەمانبەخشی لە سەردەمی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- چوار گوێل لە خواردن، یان چوار گوێل لە جۆ، یان چوار گوێل لە کەشکەک، یان چوار گوێل لە مێوژ (کشمیش)، واتە: لە زەکاتی سەرفیترە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- (زەکاتی سەرفیترە)ی فەرز کرد لەسەر نێر ومێ وئازاد وکۆیلە لە زیودا کەمتر لە پێنج ئۆقیە زەکاتی تێدا واجب نابێت، ولە وشتردا کەمتر لە پێنج دانەیان زەکاتی تێدا واجب نابێت، ولە بەروبوومی دانەویڵە وکشتوکاڵیش کەمتر لە پێنج وسق زەکاتی تێدا واجب نابێت ئایا خوای گەورە هەندێک شتی دانەناوە کە بە هۆیانەوە خێر وچاکە بکەن: هەموو تەسبیح کردنێک خێر وچاکەیە، هەموو تەکبیر کردنێک خێر وچاکەیە، هەموو حەمد کردنێک خێر وچاکەیە، هەموو تەهلیل کردنێک خێر وچاکەیە هەرکەسێک خێرێک بکات بە ئەندازەی خورمایەک کە بە ڕێگایەکی حەڵاڵ ئەم خورمایە بەدەستهێنابێت، وخودا تەنها خێری پاک قبوڵ دەکات، خواى گەورە بە دەستی ڕاستی ئەم خێرە قبوڵ دەکات وبۆ خاوەنەکەى زۆری دەکات، هەروەکو چۆن یەکێکتان ئەسپێکی بچووکی بەخێو دەکات هەتا وەکو شاخێکی لێدێت هەر خاوەنی زێڕ وزيوێك مافەکەى (زەکاتەکەی) نەدات له ڕۆژی قيامەتدا پلێتی ئاگرينى بۆ ئامادە دەكرێت كه له ئاگرى دۆزەخدا سوور کراوەتەوە، لاتەنیشت و نێوچاوان وپشتی پێ داخ دەکرێت خۆتان بپارێزن لە دۆزەخ ئەگەر بە هێندەی لەتە خورمایەکیش بێت کردەوەکان شەش (جۆرن) وخەڵکی چوار (جۆرن) پرسیارت لێدەکەم بە پەروەردگارت وپەروەردگاری ئەوانەى پێش تۆ، ئایا خواى گەورە تۆی ناردووە بۆ هەموو خەڵکی؟ خەزێنەداری مسوڵمانی ئەمین کە فەرمان بە تەواوى وبە ڕووخۆشیەوە جێبەجێدەکات وسپاردەکە دەدات بە ئەو کەسەی کە فەرمانى پێکراوە پێی بدرێت؛ لە یەکێک بە خێرکاران دادەنرێت هەرکەسێک تاقیکراوەیە بەهۆی کیژەکانەوە، وچاکەکار بوو بەرامبەریان؛ ئەوا دەبنە هۆی پاراستنی لە دۆزەخ باشترین خێر کردن بریتیە لە: بەخشینی سێبەری خێمەیەک لە پێناوى خواى گەورە، وبەخشینی خزمەتکارێک لە پێناو خواى گەورە، یان بەخشینی وشترێکی پێگەیشتوو لە پێناو خواى گەورە پێداگیر مەبن لەسەر داواکردنی شتێک، والله ئەگەر هەریەکێکتان داواى شتێکم لێبکات ومن پێی ببەخشم لەکاتێکدا پێم ناخۆش بێت؛ ئەوا هیچ بەرەکەتێک نابێت لەوەى کە من پێی دەبەخشم ئەو دەستەى لە سەرەوەیە خێرترە لەو دەستەی لە ژێرەوەیە، دەستی سەرەوە ئەوەیانە کە دەبەخشێت، ودەستی ژێرەوە ئەوەیانە کە داوا دەکات سامانی ڕاستەقینەی ئەوەیە کە پێشووتر خەرجی کرد، وئەوەى ماوەتەوە سامانى میراتگرانە حەسوودی نابێت هەبێت مەگەر لە دوو شتدا نەبێت: پیاوێک خودا سامانى پێبەخشی بێت؛ لە ڕێگای ڕاستدا خەرجی بکات، وپیاوێک خودا حیکمەتی پێبەخشی بێت؛ بەهۆیەوە دادوەری بکات وخەڵکی فێر دەکات کام خێرکردن پاداشتی گەورەترە ؟! فەرمووی: خێر بکەیت لەکاتێکدا تەندروست باش بیت وڕەزیل بیت، لە هەژاری بترسیت وئاوات بە دەوڵەمەندبوون بخوازیت، (خێرکردن) دوا مەخە؛ هەتا کاتێک (ڕۆحت) دەگاتە قوڕگت دەڵێت بە فڵان کەس ئەوەندە وئەوەندە، وبە فڵان ئەوەندە وئەوەندە، لەکاتێکدا فڵان بوو بە خاوەنی ئەوەندە وئەوەندە هیچ زەکاتێک لەسەر مسوڵمان نییە لە خزمەتکارەکەى وئەسپەکەیدا (ئەو شتەى) ئاژەڵ (زیانی پێبگەیەنێت) بەهەدەرچووە، (وئەوەى بەهۆی) بیرەوە (زیانی پێبگات) بەهەردەچووە، ولە گەنجینە وکانزاى دەرهاتوو لە ژێر زەوییەوە یەک لەسەر پێنج (واجبە بدرێت بە خانووی سامانی مسوڵمانان -بە حکومەتی فەرمانڕەوای مسوڵمان-) ئەوەى تۆ نیەتت بوو (پێت بەخشرا لە پاداشت) ئەی یەزید، وئەوەى بردت بۆ تۆیە ئەی مەعن بخۆ، وبخۆرەوە، وبپۆشە، وخێر ئەنجامبدە بە بێ زیادەڕەوی وبە بێ شانازی کردن کوێی ماوەتەوە؟ -واتا لە مەڕەکە- ووتی: تەنها شانەکانی ماوەتەوە، فەرمووی: هەمووی ماوەتەوە جگە لە شانەکانی نەبێت دینارێک خەرجت کردبێت لە پێناو خواى گەورە، ودینار خەرجت کردبێت بۆ ئازاد کردنی بەندەیەک، ودینارێک وەکو خێر ببەخشیت بە هەژارێک، ودینارێک خەرجت کردبێت لەسەر خاوخێزانت، وگەورەترینیان لە پاداشتدا ئەوەیان خەرجی دەکەیت لەسەر خاوخێزانت خەرجی بکە وببەخشە، ودەستت مەگرەوە چونکە خودا بەخشینت لێدەگرێتەوە، وهەڵمەگرە لە خەزێنە چونکە خودا بەخشین بە تۆ دەگرێتەوە لە خەزێنەکانی نمونەی ڕەزیل وبەخشندە، وەکو نمونەی دوو پیاوە دوو قەڵغانی ئاسنیان لەبەردایە لە سێنگیانەوە هەتاوەکو ئێسکی ملیان کاتێک لە سەفەردا بووین لەگەڵ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-؛ پیاوێک هات و لەسەر پشتی سواریەکەى بوو کخ کخ فڕێی بدە، ئایا نازانیت کە ئێمە لە خێرکردن ناخۆین باشترین خێرکردن ئەوەیە بەهۆی دەوڵەمەندییەوە دەبەخشرێت، وئەو دەستەى لە سەرەوەیە خێرترە لەو دەستەى لە خوارەوەیە، وبا یەکێکتان (خەرجکردن) لەسەر ئەو کەسانەوە دەستپێبکات کە بەرپرسیارە لە خەرجکردن لەسەریان پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- منی نارد بۆ یەمەن، فەرمانى پێمکرد کە: لە هەر سی مانگایەک؛ (گوێرەیەکی یەک ساڵ -زیاتر-) یان (مانگایەکی یەک ساڵ -زیاتر-)، ولە هەر چل مانگایەک؛ (مانگایەکی دوو ساڵ -زیاتر-) وەکو زەکات وەربگرم، ودینارێک لە هەر (نامسوڵمانێک) کە باڵغ بووبێت وەربگرم (وەکو سەرانە -جزیە-)، یان هاوتای -ئەو دینارە- لە جل وبەرگدا