فەرموودە: هەرکەسێک تاقیکراوەیە بەهۆی کیژەکانەوە، وچاکەکار بوو بەرامبەریان؛ ئەوا دەبنە هۆی پاراستنی لە دۆزەخ

عن عائشة رضي الله عنها قالت: دَخَلَت عَلَيَّ امرأَة ومعَهَا ابنَتَان لَهَا، تَسْأَل فَلَم تَجِد عِندِي شَيئًا غَير تَمرَة وَاحِدَة، فَأَعْطَيتُهَا إِيَّاهَا فَقَسَمتْهَا بَينَ ابنَتَيهَا وَلَم تَأكُل مِنهَا، ثُمَّ قَامَت فَخَرَجَت، فَدَخَل النبي صلى الله عليه وسلم علينا، فَأَخْبَرتُه فقال: «مَنْ ابْتُلِيَ مِنْ هذه البنَاتِ بِشَيءٍ فأَحْسَن إِلَيهِنَّ، كُنَّ لَهُ سِتْرًا مِن النَّار».
[صحيح] - [متفق عليه، واللفظ للبخاري]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە عائیشەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت: «ئافرەتێکی هات بۆ لام کە دوو کچی لە باوەشدا بوو، داوای بەخشینی (خێری) کرد، وبینی هیچ شتێکم نییە جگە لە خورمایەک نەبێت، بۆیە پێیم بەخشی وئەویش کردی بە دوو لەتەوە ودابەشی کرد بەسەر کچەکانى وخۆی هیچی لێنەخوارد، وپاشان هەستا وڕۆیشت، وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هاتە ژوورەوە بۆ لامان، ومنیش ئەوەم بۆ باسکرد، ئەویش صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی:«هەرکەسێک تاقیکراوەیە بەهۆی کیژەکانەوە (کچەکانەوە)، وچاکەکار بوو بەرامبەریان؛ ئەوا دەبنە هۆی پاراستنی لە دۆزەخ».
[صەحیحە] - [بوخاری و موسلیم ھاوڕان لەسەری وە لەفزەکە ھین بوخاریە]

شیکردنەوە

ئافرەتێک هات بۆ لای عائیش -ڕەزای خوای لێبێت-ودوو کچی منداڵی لەگەڵدا بوو، وداوای بەخشینی (خێری) کرد چونکە هەژار بوو، وعائیشە دەڵێت: بینی هیچ شتێکم نییە جگە لە خورمایەک نەبێت، بۆیە پێی بەخشی وئەویش کردی بە دوو لەتەوە ودابەشی کرد بەسەر کچەکانى وخۆی هیچی لێنەخوارد، وپاشان هەستا وڕۆیشت، وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هاتە ژوورەوە وعائیشە -ڕەزای خوای لێبێت- ئەم باسە سەیرەی بۆی باسکرد، ئەویش صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: (هەرکەسێک تاقیکراوەیە بەهۆی بوونی کیژەکانەوە، وچاکەکار بوو بەرامبەریان؛ ئەوا دەبنە هۆی پاراستنی لە دۆزەخ)، ماناى (تاقیکردنەوە - ابتلاء): لێرەدا ئەوە ناگەیەنێت کە ئەم کچانە تاقیکردنەوەیەکی خراپ وناڕەحەتن، بەڵکو مەبەست ئەوەیە ئەگەر هەرکەسێک ئەم جۆرە تاقیکردنەوەى بۆ دیاریکرا لە قەدەردا، هەروەکو خواى گەورە دەفەرموێت: {وَنَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً ۖ وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ} [الأنبیاء: 35] واتە: {وئێمە تاقیتان دەکەینەوە بە خراپە (بە ناخۆشی) وبە چاکە (بە خۆشی) هەتا دەربکەوێت (چاک وخراپ) وھەر بۆ لای ئێمە دەگەڕێنەوە}، واتا هەرکەسێک قەدەر وابوو کچی هەبێت وبەرامبەری چاک بێت ئەوا دەبنە هۆی پاراستنی لە چوونە دۆزەخ لە ڕۆژی قیامەتدا، واتا خواى گەورە ڕزگاری دەکات لە چوونە نێو دۆزەخ بەهۆی چاکبوونی بەرامبەر کچەکان؛ چونکە کچ بە بەراورد بە کوڕ لاوازە لە ڕوانگەى دابینکردنی بژێوی وهێز وتوانا وتێگەیشتن وزۆر شتی ترەوە، خواى گەورە دەفەرموێت: {الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ} [النساء: 34] واتە: {پیاوان سەرپەرشتیارن (کاربەدەستن) بەسەر ئافرەتانەوە بەھۆی ئەوەوە خوا فەزڵی ھەندێکیانی داوە بەسەر ھەندێکیاندا ھەروەھا بەھۆی ئەوەی کە (پیاوان) لەسامانەکانیان خەرج دەکەن}.