فەرموودە: پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- منی نارد بۆ یەمەن، فەرمانى پێمکرد کە: لە هەر سی مانگایەک؛ (گوێرەیەکی یەک ساڵ -زیاتر-) یان (مانگایەکی یەک ساڵ -زیاتر-)، ولە هەر چل مانگایەک؛ (مانگایەکی دوو ساڵ -زیاتر-) وەکو زەکات وەربگرم، ودینارێک لە هەر (نامسوڵمانێک) کە باڵغ بووبێت وەربگرم (وەکو سەرانە -جزیە-)، یان هاوتای -ئەو دینارە- لە جل وبەرگدا

عن معاذ بن جبل رضي الله عنه قال: «بعثني النبي صلى الله عليه وسلم إلى اليمن، فأمرني أن آخذ من كل ثلاثين بقرة تَبِيعًا أَوْ تَبِيعَةً، ومن كل أربعين مُسنة، ومن كل حَالِم دينارًا، أو عَدْلَهُ مَعَافِرَ».
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي والنسائي وابن ماجه وأحمد]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە موعازی کوڕی جەبەلەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت: «پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- منی نارد بۆ یەمەن، فەرمانى پێمکرد کە: لە هەر سی مانگایەک؛ (گوێرەیەکی یەک ساڵ -زیاتر-) یان (مانگایەکی یەک ساڵ -زیاتر-)، ولە هەر چل مانگایەک؛ (مانگایەکی دوو ساڵ -زیاتر-) وەکو زەکات وەربگرم، ودینارێک لە هەر (نامسوڵمانێک) کە باڵغ بووبێت وەربگرم (وەکو سەرانە -جزیە-)، یان هاوتای -ئەو دینارە- لە جل وبەرگدا».
[صەحیحە] - [ئیبنو ماجه گێڕاویەتیەوە - تورموذی گێڕاویەتیەوە - نەسائی گێڕاویەتیەوە - ئیبنوداود گێڕاویەتیەوە - ئەحمەد گێڕاویەتیەوە]

شیکردنەوە

موعاز -ڕەزاى خواى لێبێت- دەیگیڕێتەوە کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- کاتێک وەکو فەرماڕەوا -ئەمیر- ناردی بۆ سەر یەمەن بۆئەوەى زەکات کۆ بکاتەوە، فەرمانى پێکرد سەبارەت بە زەکاتى مانگا: لە سی مانگا؛ یەک مانگای یەک ساڵ -یان زیاتر- یان یەک گوێرەکەى یەک ساڵ -یان زیاتر- وەکو زەکات وەربگرێت، ولە چل مانگا؛ یەک مانگای دوو ساڵ -یان زیاتر- وەکو زەکات وەربگرێت. ودینارێک لە ئاڵتون وەربگرێت لە هەر نامسوڵمانێک کە باڵغ بووبێت وەکو سەرانە -جزیە-، وئەمیش هەژار ودەوڵەمەند دەگرێتەوە، ومەبەست یەک دیناری ئاڵتون لە ساڵێکدا. بەڵام جزیە -سەرانە- بڕیار لەسەردانى دەگەڕێتەوە بۆ ئیجتیهادی -کۆشش کردنی- فەرمانڕەوا -ئیمام-، ئەمیش جیاوازە بە پێی شوێن وکات، وهەژار ودەوڵەمەند، وبەڵگەش لەسەر ئەمە ئەوەیە کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- خۆی ئەم بڕەی دیاریکرد لەسەر خەڵکی یەمەن، بە موعاز فەرمووی: (خذ من كل حالم دينارًا) واتە: (لە هەموو باڵغێک؛ دینارێک وەربگرە -وەکو سەرانە:جزیە-)، بەڵام جزیە زیادی کرد بە پێی لێکدانەوەى ئیمامى عومەر -ڕەزاى خواى لێبێت- کاتێک سەبارەتی بڕیاریدا لەسەر خەڵکی شام.