حديث: که هنگامی که پیامبر صلى الله عليه وسلم او را به سوی یمن فرستاد، به او دستور داد که از هر سی رأس گاو، یک «تَبِیع» (گاو نر یا ماده یکساله) بگیرد

عَنْ مُعَاذٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمَّا وَجَّهَهُ إِلَى الْيَمَنِ أَمَرَهُ أَنْ يَأْخُذَ مِنَ الْبَقَرِ مِنْ كُلِّ ثَلَاثِينَ تَبِيعًا أَوْ تَبِيعَةً، وَمِنْ كُلِّ أَرْبَعِينَ مُسِنَّةً، وَمِنْ كُلِّ حَالِمٍ -يَعْنِي مُحْتَلِمًا- دِينَارًا أَوْ عَدْلَهُ مِنَ المَعَافِرِ، ثِيَابٌ تَكُونُ بِالْيَمَنِ.
[صحيح بشواهده] - [رواه أبو داود والترمذي والنسائي وابن ماجه وأحمد] - [سنن أبي داود: 1576]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از معاذ رضی الله عنه روایت است:
که هنگامی که پیامبر صلى الله عليه وسلم او را به سوی یمن فرستاد، به او دستور داد که از هر سی رأس گاو، یک «تَبِیع» (گاو نر یا ماده یکساله) بگیرد، و از هر چهل رأس گاو، یک «مُسِنَّه» (گاو دوساله) بگیرد، و از هر فرد بالغ (یعنی محتلم) یک دینار یا معادل آن از «مَعافِر» (پارچه‌های تولید یمن) دریافت کند.
[صحیح به شواهد آن] - [رواه أبو داود والترمذي والنسائي وابن ماجه وأحمد] - [سنن ابو داود - 1576]

توضیح

پیامبر صلى الله عليه وسلم معاذ بن جبل رضی الله عنه را برای آموزش و دعوت مردم به یمن فرستاد، از جمله دستوراتی که به او داد، این بود که از مسلمانان زکات گاوهایشان را بگیرد: از هر سی رأس گاو، یک گاو نر یا ماده یکساله بگیرد، و از هر چهل رأس گاو، یک گاو دوساله بگیرد. و نیز دستور داد از اهل کتاب (یهودیان و مسیحیان) به عنوان جزیه، از هر مرد بالغ یک دینار یا معادل آن از پارچه‌های یمنی به نام «معافری» دریافت کند.

از فوائد حدیث

1. جزیه تنها از شخص بالغ (محتلم) گرفته می‌شود؛ زیرا معیار کسانی که از آنان گرفته نمی‌شود، کسانی هستند که در صورت اسارت، کشتن آنها جایز نیست؛ مانند کودک، زن و دیگران.
2. مقدار جزیه به اجتهاد امام (حاکم) بستگی دارد و با توجه به مکان، زمان، وضعیت ثروت و فقر متفاوت است، دلیل بر این امر، تعیین مقدار متفاوت جزیه توسط پیامبر صلى الله عليه وسلم برای اهل یمن (یک دینار) و افزایش آن توسط عمر رضی الله عنه برای اهل شام است.
3. تأکید بر جمع‌آوری زکات و واگذاری این مسئولیت به والی از وظایف حاکم اسلامی است.
4. تبیع: به گاوی گفته می‌شود که یک سال کامل را پشت سر گذاشته و وارد سال دوم شده و به این دلیل «تبیع» نامیده می‌شود؛ که هنوز پیرو مادر خود است.
5. دینار: سکه طلا است و وزن دینار اسلامی معادل چهار و یک‌چهارم گرم (4.25گرم) طلا می‌باشد.