فەرموودە: بخۆ، وبخۆرەوە، وبپۆشە، وخێر ئەنجامبدە بە بێ زیادەڕەوی وبە بێ شانازی کردن

عن عبد الله بن عمرو بن العاص رضي الله عنهما مرفوعاً: "كُلُوا، وَاشْرَبُوا، وَتَصَدَّقُوا، وَالْبَسُوا، غَيْرَ مَخِيلَة، وَلَا سَرَف".
[حسن] - [رواه ابن ماجه والإمام أحمد، وذكره البخاري في صحيحه تعليقًا مجزومًا به]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە عبداللەی کوڕی عەمرو -ڕەزای خوایان لێبێت- کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت: «بخۆ، وبخۆرەوە، وبپۆشە، وخێر ئەنجامبدە بە بێ زیادەڕەوی (بێ ئیسراف کردن) وبە بێ شانازی کردن».
[حەسەنە] - [ئیبنو ماجه گێڕاویەتیەوە - بوخاری گێڕاویەتیەوە به سیغەی جەزم - ئەحمەد گێڕاویەتیەوە]

شیکردنەوە

ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە لەسەر حەرامبوونی ئیسراف کردن (زیادەڕەوی کردن) لە خواردن وخواردنەوە وپۆشاک، وفەرمانکردن بە خێرکردن بە بێ ڕیایی وحەزکردن بە ناوبانگ دەکردن، وهەقیقەتی ئیسراف کردن بریتیە لە تێپەڕاندنی سنوور لە هەموو وتە وکردەوە وخەرجکردنێکدا. بە هەمان شێوەی ئەم فەرموودەیە ئایەتی زۆریش هاتووە لە قورئانی پیرۆزدا، خواى گەورە دەفەرموێت: {كُلُوا وَٱشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوٓا إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلْمُسْرِفِينَ} [الأعراف: 31] واتە: {بخۆن وبخۆنەوە (لەوەی کە خودا بۆتانی حەڵاڵی کردووە) و زیادەڕەوی -ئیسراف- مەکەن بێگومان خودا زیادەڕۆیانی خۆش ناوێت}، ئەم ئایەتە ئاماژە بۆ حەرامبوونی شانازی کردن وخۆبەگەورەزانین دەکات. ئەم فەرموودەیە ڕێنمونی تێدایە بۆ مرۆڤ بۆ بەڕێوەبردنی ژیانی خۆی بە شێوەیەکی زۆر جوان، وهەروەها سوود وچاکەى بۆ لاشە ونەفس تێدایە لە دونیا ودواڕۆژدا، ئیسراف کردن لە هەموو شتێکدا زیان بە لاشە وژیانی تاک دەگەیەنێت، وهۆکارە بۆ بەهەدەردانی خۆراک وسامانەکان، وهەروەها ئیسراف کردن دەبێـتە هۆی شانازی کردن ئەمیش زیان بە نەفسی مرۆڤ دەگەیەنێت ودەبێتـە هۆکاری ئەوەى سەرسام بێت بە نەفسی خۆی وخەڵکی بە کەم بزانێت وئەمیش پلەی لە لای خواى گەورە دادەبەزێنێت وهەروەها خراپەی بۆ دەنووسرێت لە قیامەتدا ولە دونیاشدا خەڵکی ڕقیان لێی دەبێتەوە، ئیبن عەباس -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت: (هەرشتێک دەخۆیت بیخۆ؛ وهەرشتێک دەخۆیتەوە بیخۆرەوە، دووشت تووشی گوناهت دەکات: ئیسراف کردن وشانازی کردن) [رواه البخاري].