فەرموودە: ئایا خوای گەورە هەندێک شتی دانەناوە کە بە هۆیانەوە خێر وچاکە بکەن: هەموو تەسبیح کردنێک (ووتنی: سبحان اللە) خێر وچاکەیە، هەموو تەکبیر کردنێک (ووتنی: الله أكبر) خێر وچاکەیە

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رضي الله عنه:
أَنَّ نَاسًا مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالُوا لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا رَسُولَ اللهِ، ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ بِالْأُجُورِ، يُصَلُّونَ كَمَا نُصَلِّي، وَيَصُومُونَ كَمَا نَصُومُ، وَيَتَصَدَّقُونَ بِفُضُولِ أَمْوَالِهِمْ، قَالَ: «أَوَلَيْسَ قَدْ جَعَلَ اللهُ لَكُمْ مَا تَصَّدَّقُونَ؟ إِنَّ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَكْبِيرَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَحْمِيدَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَهْلِيلَةٍ صَدَقَةً، وَأَمْرٌ بِالْمَعْرُوفِ صَدَقَةٌ، وَنَهْيٌ عَنْ مُنْكَرٍ صَدَقَةٌ، وَفِي بُضْعِ أَحَدِكُمْ صَدَقَةٌ»، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، أَيَأتِي أَحَدُنَا شَهْوَتَهُ وَيَكُونُ لَهُ فِيهَا أَجْرٌ؟ قَالَ: «أَرَأَيْتُمْ لَوْ وَضَعَهَا فِي حَرَامٍ أَكَانَ عَلَيْهِ فِيهَا وِزْرٌ؟ فَكَذَلِكَ إِذَا وَضَعَهَا فِي الْحَلَالِ كَانَ لَهُ أَجْرٌ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1006]

لە ئەبی زەری غیفاریەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت:
کەسانێک لە هاوەڵانی پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- بە پێغەمبەریان ووت: ئەی پێغەمبەری خودا، دەوڵەمەندەكان پاداشتیان بە دەستهێنا (بە هۆی خێرکردنیان)، نوێژ دەکەن وەکو چۆن ئێمە نوێژ دەکەین، وڕۆژوو دەگرن وەکو چۆن ئێمە ڕۆژوو دەگرین، وئەوان بە پارە زیادەکانیان خێر وچاکە دەکەن. پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «ئایا خوای گەورە هەندێک شتی دانەناوە کە بە هۆیانەوە خێر وچاکە بکەن: هەموو تەسبیح کردنێک (ووتنی: سبحان اللە) خێر وچاکەیە، هەموو تەکبیر کردنێک (ووتنی: الله أكبر) خێر وچاکەیە، هەموو حەمد کردنێک (ووتنی: الحمد لله) خێر وچاکەیە، هەموو تەهلیل کردنێک (ووتنی: ﻻ إله إﻻ اللە) خێر وچاکەیە، وفەرمان کردن بە چاکە خێر وچاکەیە، ونەهی کردن لە خراپە خێر وچاکەیە، ویەکێک لە ئێوە بچێتە لای خێزانەکەی (جیماع بکات) خێر وچاکەیە»، ووتیان: ئەی پێغەمبەری خودا، ئایا یەکێک لە ئێمە شەهوەت وئارەزووەکەی دامرکێنێتەوە (بە چوونە لای خێزانی) خێر وپاداشتی دەستدەکەوێت؟ فەرمووی: «ئەگەر لە حەرامدا شەهوەت وئارەزووەکەی دامرکێنێتەوە؛ ئایا تاوان وخراپەی لەسەر نییە؟ بە هەمان شێوە ئەگەر لە حەڵاڵدا دایمرکێنێتەوە ئەوا پاداشتی بۆ هەیە».
[صەحیحە] - [موسلیم گێڕاویەتیەوە] - [صحيح مسلم - 1006]

شیکردنەوە

هەندێك لە هاوەڵە هەژارەكان سكاڵای حاڵ وهەژاری خۆیان هێنا بۆ لای پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-؛ بەوەی كە ناتوانن خێر بكەن بە پارە وسامان بۆ بەدەستهێنانی پاداشتی زۆر هەروەكو چۆن براكانیان لە خاوەن پارە وسامانی زۆر دەیكەن، هەروەها بۆئەوەی وەكو ئەوان خێر ئەنجام بدەن، لەهەمان كاتدا نوێژ دەكەن وەكو ئێمە، وڕۆژوو دەگرن وەكو ئێمە، بەڵام ئەو پارە وسامانەی زیادە لە پێویستیان؛ دەیكەن بە خێر و ئێمە ناتوانین خێر بکەین! پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ڕێنیشاندەریان بوو بۆ چەند كردەوەیەك كە دەتوانن لە ڕێگایانەوە خێر بەدەست بهێنن، فەرمووی: ئایا خوای گەورە هەندێك شتی دانەناوە كە بتوانن لە ڕێگایانەوە خێر بەدەست بهێنن بۆ خۆتان؟! كاتێك دەڵێن: (سبحان الله)؛ پاداشتی خێركردنێكتان دەستدەكەوێت، هەروەها كاتێك دەڵێن: (الحمد لله)؛ ئەمە خێرە، وكاتێك دەڵێن: (لا إله إلا الله)؛ ئەمیش خێرە، و(فەرمان بە چاكە) خێرە، و(نەهی لە خراپە) خێرە، تەنانەت كاتێك یەكێكتان جووت دەبێت لەگەڵ خێزانەكەی؛ ئەمیش خێرە. پێیان سەیر بوو، ووتیان: ئەی پێغەمبەری خودا، ئەگەر یەكێك لە ئێمە ئارەزووەكەی دابمركێنێتەوە خێری دەستدەكەوێت؟! فەرمووی: ئەگەر لە حەرامدا وەكو لە زینا وشتی تر؛ ئازەووەكەی دابمركێنێتەوە، ئایا تاوانی لەسەر نانووسرێت؟ بەهەمان شێوە ئەگەر لە حەڵاڵدا دایبمركێنێتەوە؛ ئەوا پاداشتی بۆ دەنووسرێـت.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. کێبڕکێی هاوەڵان بۆ ئەنجامدانى کردەوە چاکەکان، و بەپەرۆشیان لەسەر بەدەستهێنانى پاداشت وفەزڵی مەزن لە لایەن خواى گەورەوە -سبحانه وتعالى-.
2. زۆری شێواز وجۆری کردەوە خێر وچاکەکان، وهەموو كردەوەیەك دەگرێتەوە كە مسوڵمان ئەنجامی دەدات بە نیەتێكی چاك ومەبەستێكی باشەوە.
3. ئاسانی وسادەیی ئاینی ئیسلام، چونکە هەموو مسوڵمانێک دەتوانێت هەندێک کردەوە ئەنجام بدات کە بەهۆیەوە گوێڕایەڵی پەروەردگاری دەبێت ودەیپەرستێت.
4. نەوەوی دەڵێت: ئەمە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی شتە ڕێگەپێدراوەكان -حەڵاڵەكان- دەبنە گوێڕایەڵی وپەرستن ئەگەر نیەتی ڕاستگۆی لەگەڵدا بێت، جووتبوون دەبێتە پەرستن ئەگەر نیەتی جێبەجێكردنی مافی هاوسەرەكەی ومامەڵە كردن بێت بە چاكە بەو شێوەیەی الله فەرمانی پێكردووە -سبحانه وتعالی-، یان مەبەستی ئەوە بێت منداڵێكی چاكی هەبێت، یان بۆ پاراستنی داوێنی خۆی وخێزانەكەی بێت وبۆ پاراستنی چاوی هەردووكیان لە سەیركردنی حەرامكراو یان بیركردنەوە لێی یان ئارەزوو پێكردنی، یان مەبەستی تر لە مەبەستە چاكەكان.
5. هێنانەوەی نمونەكان وپێواندن (چواندن:قیاس)؛ بۆئەوەی بابەتەكە ڕوون بێتەوە وكاریگەری بەهێزتر بێت لەسەر بیسەر.