حديث: أوَ لَيْس قَدْ جَعَلَ الله لَكُمْ مَا تَصَّدَّقُونَ: إنَّ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ صَدقَةً، وكُلِّ تَكبِيرةٍ صدقة، وكلِّ تَحْمِيدةٍ صدقةً، وكلِّ تِهْلِيلَةٍ صَدقَةً، وأمرٌ بمعْرُوفِ صدقةٌ، ونَهْىٌ عنِ مُنْكرٍ صدقةٌ، وفي بُضْعِ أحدِكُمْ صدقةٌ

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رضي الله عنه:
أَنَّ نَاسًا مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالُوا لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا رَسُولَ اللهِ، ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ بِالْأُجُورِ، يُصَلُّونَ كَمَا نُصَلِّي، وَيَصُومُونَ كَمَا نَصُومُ، وَيَتَصَدَّقُونَ بِفُضُولِ أَمْوَالِهِمْ، قَالَ: «أَوَلَيْسَ قَدْ جَعَلَ اللهُ لَكُمْ مَا تَصَّدَّقُونَ؟ إِنَّ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَكْبِيرَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَحْمِيدَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَهْلِيلَةٍ صَدَقَةً، وَأَمْرٌ بِالْمَعْرُوفِ صَدَقَةٌ، وَنَهْيٌ عَنْ مُنْكَرٍ صَدَقَةٌ، وَفِي بُضْعِ أَحَدِكُمْ صَدَقَةٌ»، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، أَيَأتِي أَحَدُنَا شَهْوَتَهُ وَيَكُونُ لَهُ فِيهَا أَجْرٌ؟ قَالَ: «أَرَأَيْتُمْ لَوْ وَضَعَهَا فِي حَرَامٍ أَكَانَ عَلَيْهِ فِيهَا وِزْرٌ؟ فَكَذَلِكَ إِذَا وَضَعَهَا فِي الْحَلَالِ كَانَ لَهُ أَجْرٌ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1006]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوذر غفاری رضی الله عنه روایت است که:
عده ای از اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم به ایشان گفتند: ای رسول خدا، ثروتمندان همه ی پاداش ها را از آنِ خود ساخته اند؛ همانند ما نماز می خوانند، روزه می گيرند و از مال و ثروتی که مازاد بر نيازشان است، صدقه می دهند، رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: «أوَ لَيْس قَدْ جَعَلَ الله لَكُمْ مَا تَصَّدَّقُونَ: إنَّ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ صَدقَةً، وكُلِّ تَكبِيرةٍ صدقة، وكلِّ تَحْمِيدةٍ صدقةً، وكلِّ تِهْلِيلَةٍ صَدقَةً، وأمرٌ بمعْرُوفِ صدقةٌ، ونَهْىٌ عنِ مُنْكرٍ صدقةٌ، وفي بُضْعِ أحدِكُمْ صدقةٌ»، «مگر الله زمينه ای برای شما فراهم نکرده که بتوانيد صدقه دهيد؟ هر سبحان الله گفتن، يک صدقه است؛ هر الله اکبر گفتن، يک صدقه است؛ هر الحمدلله گفتن، يک صدقه است؛ هر لا اله الا الله گفتن، يک صدقه است؛ امر به معروف، صدقه است؛ نهی از منکر، صدقه است؛ و در نزديکی با همسران تان صدقه است». گفتند: ای رسول خدا، مگر برآورده نمودن شهوت برای ما پاداش دارد؟! فرمود: «أرأيْتُمْ لو وضَعهَا في حرامٍ أَكَانَ عليهِ وِزْر؟ فكذلكَ إذا وضَعهَا في الحلاَلِ كانَ لَهُ أجْرٌ». «آيا اگر کسی آن را از راه حرام برآورده کند، گنهکار نمی شود؟ بنابراین اگر از راه حلال (از طريق ازدواج شرعی) ميل جنسی خود را برآورده سازد، برايش اجر و ثواب دارد».
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 1006]

توضیح

شماری از مردم فقیر صحابه از وضعیت و فقر خود برای رسول الله صلی الله علیه وسلم شکایت نمودند که ایشان نمی توانند اموال را صدقه بدهند تا مانند برادران ثروتمند شان اجر و پاداش ها را دریافتند و در این زمینه از ما سبقت گرفتند؛ آنها مانند ما نماز می خوانند و روزه می گیرند و با اموال افزون بر نیازشان صدقه می دهند و ما صدقه داده نمی توانیم. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم به آنچه که صدقه داده می توانستند رهنمایی نمود و فرمود: آیا الله متعال آنچه را که برای خود صدقه می دهید به شما نداده است؟! پس گفتن شما: (سبحان الله) یعنی در هر تسبیح یک صدقه، و همچنان گفتن: (الله اکبر) یعنی در هر تکبیر یک صدقه، و همچنان گفتن: (الحمدلله) یعنی در هر تحمید یک صدقه، و گفتن: (لا إله إلا الله) یعنی در هر تهلیل یک صدقه است، و در امر به معروف صدقه است و نهی از منکر صدقه است؛ بلکه در آمیزش با همسر خود صدقه محسوب می شود. صحابه با شنیدن این سخن گفتند: ای رسول الله، آیا اگر یکی از ما شهوتش را برآورده کند، برای او اجر و پاداش دارد؟! رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: آیا اگر شهوتش را از راه حرام برآورده و مرتکب زنا شود گنهکار نمی شود؟ پس بنابر این اگر آن را از مسیر حلال برآورده نماید، اجر و پاداش دارد.

از فوائد حدیث

1. رقابت صحابه برای انجام کارهای نیک، و حرص آنان برای کسب پاداش و فضل بزرگ از جانب الله متعال.
2. اعمال نیک انواع زیادی دارد، و شامل هر عملی می شود که مسلمان با نیت و مقصد خیر انجامش می دهد.
3. سهولت و آسانی اسلام، پس هر مسلمان برای اطاعت از الله متعال کاری برای انجام دادن آن دارد.
4. نووی می‌گوید: این دلیل بر این است که مباحات با نیت صادقانه تبدیل به طاعات می‌شود، پس همبستری زمانی عبادت محسوب می شود که آن را به نیت براورده نمودن حق همسر و معاشرت با نیکی انجام شود، و یا به نیت طلب فرزند صالح باشد، و یا برای پاکدامنی خود و همسر، و منع نگاه به حرام، و یا فکردن کردن در مورد آن، و یا عزم به ارتکاب گناه و غیره مقاصد نیک انجام شود.
5. مثال زدن و قیاس؛ تا برای شنونده واضح تر و به یاد ماندنی تر باشد.