فەرموودە: فیترەت لە پێنج شتدایە: خەتەنەکردن، وبەر تاشین، وبڕینی سمێڵ، وبڕینی نینۆکەکان، ولابردنی مووی بن باڵەکان
عن أبي هريرة رضي الله عنه مرفوعاً: «الفِطرة خَمْسٌ: الخِتَان، والاسْتِحدَاد، وقَصُّ الشَّارِب، وتَقلِيمُ الأَظفَارِ، ونَتْفُ الإِبِط».
[صحيح] - [متفق عليه]
المزيــد ...
لە ئەبی هورەیرەوە -ڕەزای خوای لێبێت- کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت: «فیترەت لە پێنج شتدایە: خەتەنەکردن، وبەر تاشین (لابردنی مووی دەوروبەری ئەندامی زاوزێ)، وکورتکردنەوەی سمێڵ (شوارب)، وبڕینی نینۆکەکان، ولابردنی مووی بن باڵەکان». [فیترەت واتە: کردەوە سروشتییە پاکەکانن کە قبوڵکراون لای مرۆڤی باوەڕدار]
صەحیحە - بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری
ئەبو هورەیرەوە باسی ئەوە دەکات کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- باسی پێنج ئاکار وکردەوە دەکات کە لە ئاینی ئیسلامدا هەیە کە خوای گەورە مرۆڤەکانی لە سەر قبوڵکردن وڕازی بوون بەم کارانە دروستکردووە، وئەوەی جێبەجێیان بکات ئەوا پێنج ئاکاری گرنگی جێبەجێ کردووە لە ئاکارەکانی ئاینی ئیسلام. ئەم پێنجەی لەم فەرموودەیەدا باسکراون لە ڕیزی ئەو پاکیانەن کە ئاینی ئیسلام پێی هاتووە: یەکەم: بڕینی گۆشتی زیادەی دەوروبەری ئەندامی نێرینە، کە مانەوەی ئەم گۆشتە لە پاش لە دایک بوونەوە دەبێتە هۆی کۆبوونەوەی پیسییەکان کە ئەمەش دەبێتە هۆی توشبوون بە نەخۆشی وئازارەکان. دووەم: لابردنی مووی دەوروبەری ئەندامەکانی زاوزێ و پاشەوە (کۆم) چونکە مانەوەی ئەم مووانە دەبێتە هۆی کۆبوونەوەی چڵک وپیسی کە ئەمەش پێچەوانەی ئەو پاکییە داواکراوەیە کە شەریعەت پێی هاتووە. سێیەم: بڕینی سمێڵ، کە مانەوەی هۆکاری ناشرین بوون وتێکدانی دیمەنی ڕووخسارە، وئەو کەسەی شواربێکی درێژی هەبێت کە لێوارەکانی لێوی تێپەڕاندبێت ئەوا کەسێکی تر حەز ناکات لەو گڵاس وشتانە خواردن وخواردنەوە بخواتەوە کە لێی خواردووە چونکە هەست بە قێزبوونەوەیەک دەکات، وئەم شێوە هێشتنەوەی سمێڵە (شواربە) خۆچواندنە بە ئاگرپەرستەکان (مەجوسەکان). چوارەم: بڕینی نینۆکەکان، کە مانەوەی ئەمیش بە درێژی دەبێتە هۆی کۆبوونەوەی چڵک وپیسی کە ئەمەش تێکەڵ بە خواردن دەبێت ودەبێتە هۆی نەخۆشی، لەوەیە ئەم نینۆکە درێژە ببێتە هۆی داپۆشینی هەندێک شوێن لە پێست کە ئەمیش وا دەکات ئاو پێیان نەگات لە کاتی خۆشۆردن ودەستنوێژدا کە ئەمەش کاریگەری هەیە لە سەر دروست بوونی نوێژەکان. پێنجەم: لابردنی مووی بن باڵ، چونکە مووی بن باڵ دەبێتە هۆی دەرچوونی بۆنێکی ناخۆش وکۆبوونەوەی چڵک وپیسایی.
لە سوودەکانی فەرموودەکە
- ئەم فیترەتەی کە خوای گەورە مرۆڤی لە سەر دروستکردووە بانگەشە دەکات بۆ هەموو کارێکی خێر ودووربوون لە هەموو کارێکی شەڕ وخراپە.
- فیترەت پێنجە، ئەم ژمارەیە بۆ سنووردار کردن نییە، چونکە لە (مسلم) دا هاتووە کە -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت: دە شت لە فیترەتەوەیە، واتا: ئەو شتانەی لە فیترەتەوەن زۆرن بەڵام ئەمە نمونەی دە دانەیانە.
- ڕێگەپێدراوە کە بەردەوام بیت لە سەر ئەنجامدانی ئەم کارانە وبێ ئاگا نەبیت لە ئەنجامدانیان.
- ئەم پێنج تایبەتمەندیە کە خوای گەورە خۆشی دەوێت وفەرمانی پێیان کردووە لە فیترەتەوەیە، وئەوانەشی خاوەنی فیترەتی پاک وسەلامەتن ئەم تایبەتمەندیانەیان لا پەسەندە وحەزیان لێیانە وڕقیان لە پێچەوانەکەیانە.
- ئاینی ئیسلام پاکی وجوانی و تەواوەتی وکامڵ بوونی بۆمان هێناوە.
- ئەم تایبەتمەندییانە چەند سوودێکی ئاینی ودونیایی تێدایە، لەوانە: جوانی شێوە وڕووکەش، وپاککردنەوەی لاشە ویەدەگ کاری بۆ پاکوخاوێنی، وپێچەوانەکردنی دروشمی کافرەکان، وگوێڕایەڵی کردنی فەرمانەکانی شەریعەت.
- ئەوەی ئەمڕۆ هەندێک لە کچ وکوڕە گەنجەکان ئەنجامی دەدەن لە درێژکردنەوەی نینۆک ودرێژکردنەوەی سمێڵ لە لایەن کوڕانەوە وزۆر شتی تریش، ئەمانە لە شەرعدا قەدەغەکراوە وناشیرینن لە ڕووی عەقڵ وچێژەوە، وئیسلام فەرمان بە هەموو جوانییەک دەکات ونەهی لە هەموو ناشیرینیەک دەکات، بەڵام چاولێکردنی کوێرانەی ڕۆژئاوا ڕاستییەکانی هەڵگێڕاوەتەوە وناشیرینەکانی جوان کردووە، و وای کردووە شتی جوان ناشیرین بێت کە لە ڕووی چێژ وعەقڵ وشەرعەوە بە پێچەوانەوەیە.
پۆلێنکردنەکان
زیاتر
- فەرموودە: سمێڵ کورت بکەنەوە وڕیش بهێڵنەوە
- فەرموودە: سیواک پاککەرەوەیە بۆ دەم وهۆکاری ڕازی بوونی خوای گەورەیە
- فەرموودە: هەرکەسێک بە ستەم بستێک زەوی داگیر بکات؛ ملی تەوق دەکرێت بە حەوت چینی ناخی زەویدا
- فەرموودە: پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- ئەگەر شەو هەڵبستایە؛ ئەوا سیواکی دەکرد
- فەرموودە: هاتم بۆ لای پێغەمبەر -صلى الله علیه وسلم- کە ئەو خەریکی سیواک کردن بوو بە سیواکێکی تەڕ، ولایەکی سیواکەکە لە سەر زمانی بوو، ودەیووت: ئەع، ئەع، وسیواکەکە لە دەمی بوو، ودەنگێکی لێوە دەردەچوو وەکو ڕشانەوە
- فەرموودە: ئەگەر پێغەمبەر -صلى الله علیه وسلم- بگەڕایەتەوە بۆ ماڵەکەى بە چی شتێک دەستی پێدەکرد؟ ووتی: بە سیواک کردن
- فەرموودە: دە شت لە فیترەتەوەن: کورتکردنەوەی سمێڵ، وڕیش هێشتنەوە، وسیواک کردن، وئاو ڕادانە ناو لووت، وبڕینی نینۆکەکان، وشۆردنی بورجومەکان، لابردنی مووی بن باڵ، ومووی بەر تاشین ،وتارات کردن