නබි වදන: කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු යහපතම කතා කරත්වා! එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටිත්වා. කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු තම අසල්වැසියාට ගරු කරත්වා! කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු තම ආගන්තුකයාට සත්කාර කරත්වා!

عن أبي هريرة رضي الله عنه مرفوعاً: «من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليقل خيرًا أو ليصْمُت، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليُكْرِم جارَه، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم ضَيْفَه».
[صحيح] - [متفق عليه]

අබූ හුරෙය්රා (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා විසින් වාර්තා කරන ලදී. "c2">“කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු යහපතම කතා කරත්වා! එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටිත්වා. කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු තම අසල්වැසියාට ගරු කරත්වා! කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු තම ආගන්තුකයාට සත්කාර කරත්වා!”
පූර්ව සාධක සහිත හදීසයකි. - බුහාරි හා මුස්ලිම් හි වාර්තා වී ඇත.

විවරණය

සමාජ මූල ධර්මයන් ගැන විස්තරාත්මකව නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා ප්රකාශ කළ කරුණු පිළිබඳව අබූ හුරෙයිරා (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා විසින් වාර්තා කළ හදීසයකි මෙය. එතුමා මෙසේ ප්රකාශ කළහ: ‘කවරෙකු විශ්වාස කර සිටියේ ද’ මෙම වගන්තිය කොන්දේසි සහිත වගන්තියකි. එහි පිළිතුර: ‘යහපතම කතා කරත්වා! එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටිත්වා!’ යන්නයි. මෙම වාක්ය රටාවෙන් අදහස් කරනුයේ යහපත කතා කිරීමට හෝ නිහඬව සිටීමට පෙළඹවීම හා උනන්දු කරවීමයි. එය ‘නුඹ අල්ලාහ්ව හා අවසන් දිනය විශ්වාස කරන්නෙකු ලෙස සිටියෙහු නම් යහපත කතා කරන්න. එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටින්න යනුවෙන් පවසන්නාක් මෙනි. ‘යහපතම පවසත්වා!’ එය සිත තුළ යහපතක් නොවුව ද සභාගත කිරීමේදී සතුටක් ඇති කරවන ප්රකාශයක් කතා කිරීම වැනිය. සැබැවින්ම එය මිත්රකම් පෙළ ගස්වන අතරම මෘගභාවය ඉවත් කර ලෙන්ගතුකම ඇති කරනු ඇත. ‘එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටිත්වා’ යනු කතා නොකර සිටිය යුතුයි යන්නයි. "c2">“කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු තම අසල්වැසියාට ගරු කරත්වා!” එනම් නිවස අවට ඇති අසල්වැසියාය. මතුපිටින් ගත් කළ කඩ සාප්පුවේ සිටින ඔබේ අසල්වැසියා වැනි ව්යාපාරික ස්ථානයේ සිටින අසල්වැසියාද ඇතුළත් වන්නේය. නමුත් පළමුව සඳහන් කළ කරුණ වඩාත් උචිතය එනම් නිවස අසළ සිටින අසල්වැසියා. අසල්වැසියා ඔබට සමීප වන සෑම කලකම ඔහුගේ යුතුකමද මහඟු වනු ඇත. "c2">“ඔහුගේ අසල්වැසියාට ගරුකරත්වා” යනුවෙන් නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා මෙහි ‘ගරු කිරීම’ යන පදය භාවිත කරන ඇත. දිර්හම් ලබා දීම හෝ දානය ලබා දීම හෝ ඇඳුම් ලබා දීම වැනි කිසිවක් මෙහි ප්රකාශ වී නැත. මේ සියල්ල ෂරීආවෙහි පොදුවේ සඳහන් වී ඇති දෑය. එය ලොව පිළිගත් කරුණු අතරට යොමු කරනු ලබන්නකි. ගරු කිරීම යනු කිසියම් කරුණකට පමණක් සීමා නොවන අතර මිනිසුනට ගරු කිරීම යනු ගණන් කළ හැක්කක් නොවේ. එමෙන්ම අසල් වැසියාගෙන් අසල්වැසියාට වෙනස්වනු ඇත. ඔබේ දුප්පත් අසල්වැසියෙකු වී නම් ඇතැම් විට ඔහුට ගරු කළ යුත්තේ රොටි වැනි ආහාරයක් දීමෙනි. නමුත් පොහොසත් අසල්වැසියාට එසේ ගරු කිරීම සෑහෙන්නේ නැත. පහළ මට්ටමක සිටින ඔබේ අසල්වැසියාට ගරු කිරීමේදී යම් කුඩා දෙයක් ප්රමාණවත් වන්නේය. ඔබේ ගෞරවණීය අසල්වැසියාට ගරු කිරීමට වැඩියමක් අවශ්ය වන්නේය. අසල්වැසියා යනු ඔබත් සමඟ බැඳී සිටින්නා ද? එසේ නැතහොත් වෙළඳ පොළේ හවුල්කරු ද? එසේ නැතහොත් ඔබ මුණ ගැසෙන්නා ද? එසේත් නැතහොත් වෙනත් කවුරුන් ද? මෙය ද ලොව පිළිගත් කරුණු දෙසට යොමු කරනු ලැබිය යුත්තකි. "c2">“කවරෙකු අල්ලාහ් හා පරමාන්ත දිනය විශ්වාස කරන්නේද ඔහු තම ආගන්තුකයාට සත්කාර කරත්වා!” යන නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාගේ ප්රකාශය වූ කලී. ආගන්තුකයා යනු ඔබ වෙත පැමිණෙන්නාය. උදාහරණයක් ලෙස ඔබ වෙත ගොඩ වදින මගී පුද්ගලයකු මෙනි. උපකාර කළ යුතු යැයි සැළකෙන අනිවාර්යයෙන් සත්කාර කළ යුතු ආගන්තුකයකි. ඇතැම් විද්වත්හු පවසා සිටිනුයේ: ආගන්තුක සත්කාර කිරීම අනිවාර්යය වනුයේ ඔහු ගමක හෝ කුඩා නගරයක හෝ සිටින විටදීය. නගරවල හෝ විශාල අගනුවරවල සිටින්නන්ට අනිවාර්යය නොවන බවයි. ඊට හේතුව එහි ගොස් ආහාර ගැනීම සඳහා ආපනශාලා හා හෝටල් ඇති බැවිණි. නමුත් කුඩා ගම්මානයක් නම් එහි මිනිසා ලැඟුම් ගන්නට ස්ථානයක් අවශ්ය වන්නේය. නමුත් හදීසය මතුපිටින් බලන කල නම් සැබැවින්ම එය පොදුතාවයක් පෙන්නුම් කරයි. "c2">“ඔහුගේ ආගන්තුකයාට සත්කාර කරත්වා!”